نەمەسە اگرەسسوردىڭ اعىنان جارىلۋى

«جاڭا تەرريتوريالار پايدا بولدى. مىنە، رەسەي ءۇشىن قاجەت ناتيجەلەر. بۇل ماڭىزدى ماسەلەلەر. نەسىن جاسىرايىق، ازوۆ تەڭىزى دە رف-نىڭ ىشكى تەڭىزىنە اينالدى، بۇل ماڭىزدى نارسەلەر».

مىنە، كۇنى كەشە بىشكەكتە ەاەو سامميتىندە (ايتقان جەرى مەن اۋديتوريا دا ماڭىزدى!) رەسەي پرەزيدەنتى ءوزى «ارنايى اسكەري وپەراتسيا» دەپ اتاۋدى تالاپ ەتىپ جاتقان ۋكرايناعا قارسى سوعىستىڭ شىن مانىندەگى، تۇپكى ماقساتىن رەسمي تۇردە جاريا ەتتى.

سوعىستى جاريالار الدىندا ول بۇل سوعىستىڭ نەگىزگى ماقسات «دەناتسيفيكاتسيا». «دەميليتاريزاتسيا» دەپ جاريالاعانى ەستەرىڭىزدە بولار. ياعني، ۋكراينانى «ۇلتشىلدىقتان ارىلتۋ»، «قارۋسىزداندىرۋ» سياقتى ميسسيالار مەن مىندەتتەردى اتاعان-دى. قىرىمدى اننەكسيالاۋعا قاتىستى «ءبىز ورىستىلدىلەردىڭ قۇقىن قورعايمىز» دەپ اقتالعانى ەستەرىڭىزدە بولار.

سىرىن ايتامىن دەپ، شىنىن ايتقان وسى شىعار.

بۇدان ءبىز، قازاقتار، نەندەي قورىتىندى شىعارۋىمىز كەرەك؟

بىرىنشىدەن، ديپلوماتيا سالاسىندا الەم الپاۋىتتارى يادرولىق قارۋدان باس تارتقانىمىز ءۇشىن ەلىمىزدىڭ جەر تۇتاستىعىنا كەپىلدىك بەرگەن بۋداپەشت كەلىسىم-شارتىن بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى ارقىلى بەكىتىپ الۋ. بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىندە رەسەي بار ەكەنى بەلگىلى عوي. ول دا قولىن قويىپ، ءدۇيىم جۇرت الدىندا بەكىتسىن. ايتپەسە، بۋداپەشت كەلىسىم-شارتتارىنا قاتىسىپ، الەمدىك دەرجاۆالاردىڭ كەپىلدىگىنە سەنىپ قالعان ۋكراينانىڭ جاعدايىن ءوز كوزىمىزبەن كورىپ وتىرمىز عوي.

ەكىنشىدەن، جەرىمىزگە ەشكىمنىڭ كوز الارتپاي، قول سۇقپاۋى ءۇشىن قوسىمشا كەپىلدىكتەردى دە قاراستىرعان ءجون. ماسەلەن، تاياۋدا قىتاي مەن تۇركيا باسشىلارى سول تۋرالى مالىمدەدى. ول – قازاقستان ديپلوماتياسىنىڭ جەڭىسى. بىراق، ول جەتكىلىكسىز: يگى نيەت رەسمي تۇردە بەكىتىلىپ قويىپ، زاڭدى، ءبىر-بىرىنە مىندەت جۇكتەيتىن مارتەبەگە يە بولسا، نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى.

ۇشىنشىدەن، قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى «دوستىق»، «تاتۋ-ءتاتتى كورشىلەستىك»، «ستراتەگيالىق ارىپتەستىك» جانە باسقا دا ءتاپ-ءتاۋىر سوزدەردەن قۇرالعان كەلىسىم-شارتتارعا سەنە بەرمەي، ەلىمىزدىڭ جەر تۇتاستىعىن قامتاماسىز ەتەتىن تۇستارىن قايتا راسىمدەپ العان ءجون.

تورتىنشىدەن، كرەملدىڭ شىنايى اننەكسيالىق نيەتىن اشكەرەلەيتىن اقپاراتتى ەل ىشىندە كەڭىنەن تاراتۋ. ايپەسە، تۇپكىلىكتى قوجايىندارى ماسكەۋدە وتىرعان قانشاما باق قازاقستاندجا ءوزىن ەمىن-ەركىن سەزىنىپ، ويىنا كەلگەنىن ىستەپ جاتقانى راس. سونىڭ ىشىندە، ىشتەي جانە جاريا تۇردە رەسەيدىڭ نەويمپەريالىق ساياساتىن قولداپ، ءتيىستى اقپاراتتىق ناسيحات جۇرگىزىپ وتىر. سوعان تەگەۋرىندى تويتارىس بەرەتىن كەز كەلدى. وكىنىشكە وراي، مەملەكەت تاراپىنان ءتيىستى ساياسي ەرىك-جىگەر مەن تاپسىرىس بولماعان سوڭ، ءوزىمىزدىڭ وتاندىق (ىشىندە قازاقتىلدلەرى دە بار) باق تا وسى وتكىر دە وزەكتى تاقىرىپتان بويىن اۋلاق ۇستاپ، قاشقالاقتايدى. ءسويتىپ، ەل ىشىندەگى «بەسىنشى كولوننانىڭ» قولتىعىنا سۋ بۇركىپ، «ۆاتنيكتەر» ارمياسىنىڭ قاتارىن كوبەيتە تۇسەدى.

بەسىنشىدەن، سوڭعى كەزدە قوعامدىق پىكىردە «بيلىك ەل ىشىندە دۇربەلەڭ بوپ قالسا، جەر تۇتاستىعىنا زالالىن تيگىزۋى مۇمكىن ىشكى جانە سىرتقى قاۋىپتەر تۋرالى ادەيى ايتادى: ەشقانداي دا قاۋىپ جوق، ءبىزدىڭ جەرىمىزگە ەگكىم دە كوز الارتىپ وتىرعان جوق. ونىڭ ءبارى وپپوزيتسيالىق ۇمتىلىستاردى، ميتينگىلەر مەن شەرۋلەردى بولدىرماۋدىڭ امالى عانا» دەگەن يدەولوگەما تاراپ كەتتى. كوپ ادام سوعان سەنىپ قالدى. پۋتين سونىڭ ءبارىن جوققا شىعارىپ جاتىر ەمەس پە؟ بيلىك ءۇشىن تالاسىپ، وكىمەتپەن قاسارىسامىز دەپ ءجۇرىپ، جەرىمىزدەن ايرىلىپ قالمايىق!

ازىرشە وسى. قالعانىن ۋاقىت كورسەتە جاتار. پۋتين تاعى دا نيەتىن بىلدىرە جاتار. نە بولسا دا، بارىنە دايىن بولۋىمىز كەرەك.

ءامىرجان قوسان

Abai.kz