قازاقستانداعى تىلدىك احۋالدى جاقسارتۋعا مەملەكەتتىك بيلىك ورگاندارى تاراپىنان ەشقانداي قۇلشىنىستىڭ جوقتىعىنا مىنە، 22 جىلدىڭ ءجۇزى بولدى. بۇل و باستا بيلىكتى بيلەپ توستەگەن بۇرىنعى كوممۋنيستەر ساياساتىنىڭ «جەمىسى» بولسا كەرەك. كەڭەس ۇكىمەتى تۇسىندا ينتەرناتسيونالدىق تاربيە العانداردىڭ ءتىل، ۇلت دەگەن قۇندىلىقتاردى بىلمەيتىنى انىق. تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا تىلدىك ساياساتتى، اسىرەسە مەملەكەتتىك تىلگە قولداۋ كورسەتىپ، قازاق ءتىلىن جالپىحالىقتىق قولدانىس ءتىلى ەتۋگە جاۋاپتى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ ءبىرى - ءتىل كوميتەتى بولدى. بۇگىنگى ءتىل كوميتەتى اتاۋى بار، بىراق جۇرگىزىپ جاتقان جۇمىسى ماردىمسىز، قاراپايىم جۇرتشىلىققا جابىق ورگان بولىپ تابىلادى. ءتىل جاناشىرلارىنىڭ ورداسى بوۋلى ءتيىس ورگان قازىرگى تاڭدا كوسمپوليتتىك بيلىكتىڭ ايتۋىمەن كەلەدى. وسىعان وراي «رۋح پەن ءتىل» قوعامدىق ۇيىمى ىستەرى كولەڭكەلى ءتىل كوميتەتىنىڭ جۇمىسىنا ساراپتاما جۇرگىزدى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ سايتىندا http://www.mk.gov.kz/kaz/komitety/komitet_po_yazykam/plan_raboty_3/ ءتىل كوميتەتىنىڭ 2012 جىلعا ارنالعان وپەراتسيالىق جوسپارى دەپ بەرىلگەن قۇجاتتى الىپ، كوميتەتتىڭ مەملەكەتتىك ءتىل دامۋىنا قانشالىقتى ۇلەس قوسىپ جاتقانىن، جالپى قانداي جۇمىس ىستەپ جاتقانىن جاريا ەتپەكپىز.

قازاقستانداعى تىلدىك احۋالدى جاقسارتۋعا مەملەكەتتىك بيلىك ورگاندارى تاراپىنان ەشقانداي قۇلشىنىستىڭ جوقتىعىنا مىنە، 22 جىلدىڭ ءجۇزى بولدى. بۇل و باستا بيلىكتى بيلەپ توستەگەن بۇرىنعى كوممۋنيستەر ساياساتىنىڭ «جەمىسى» بولسا كەرەك. كەڭەس ۇكىمەتى تۇسىندا ينتەرناتسيونالدىق تاربيە العانداردىڭ ءتىل، ۇلت دەگەن قۇندىلىقتاردى بىلمەيتىنى انىق. تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا تىلدىك ساياساتتى، اسىرەسە مەملەكەتتىك تىلگە قولداۋ كورسەتىپ، قازاق ءتىلىن جالپىحالىقتىق قولدانىس ءتىلى ەتۋگە جاۋاپتى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ ءبىرى - ءتىل كوميتەتى بولدى. بۇگىنگى ءتىل كوميتەتى اتاۋى بار، بىراق جۇرگىزىپ جاتقان جۇمىسى ماردىمسىز، قاراپايىم جۇرتشىلىققا جابىق ورگان بولىپ تابىلادى. ءتىل جاناشىرلارىنىڭ ورداسى بوۋلى ءتيىس ورگان قازىرگى تاڭدا كوسمپوليتتىك بيلىكتىڭ ايتۋىمەن كەلەدى. وسىعان وراي «رۋح پەن ءتىل» قوعامدىق ۇيىمى ىستەرى كولەڭكەلى ءتىل كوميتەتىنىڭ جۇمىسىنا ساراپتاما جۇرگىزدى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ سايتىندا http://www.mk.gov.kz/kaz/komitety/komitet_po_yazykam/plan_raboty_3/ ءتىل كوميتەتىنىڭ 2012 جىلعا ارنالعان وپەراتسيالىق جوسپارى دەپ بەرىلگەن قۇجاتتى الىپ، كوميتەتتىڭ مەملەكەتتىك ءتىل دامۋىنا قانشالىقتى ۇلەس قوسىپ جاتقانىن، جالپى قانداي جۇمىس ىستەپ جاتقانىن جاريا ەتپەكپىز.

ايتا كەتەيىك، كوميتەت 2012 جىلى، ياعني وتكەن جىلى 22 شارا وتكىزۋدى جوسپارلاعان. دەگەنمەن، ونىڭ ءبىرى دە مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ دامۋىنا ايتارلىقتاي ىقپال تيگىزە المايدى. ويتكەنى، ەڭ الدىمەن ءىس-شارالار كوپشىلىكتى قامتىماعان، اياسى تار جانە ماقساتتى اۋديتورياسى ءتىل بىلمەيتىندەر نەمەسە ەلىمىزدە تۇراتىن دياسپورا وكىلدەرى ەمەس، مەملەكەتتى ءتىلدى بىلەتىن ازىن-اۋلاق توپقا باعىتتالعان.

بيىل عانا تەك «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ونوماستيكا ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» قر زاڭى پارلامەنت قابىرعاسىنان ءوتىپ، وعان پرەزيدەنت قول قويعان بولاتىن. بىراق، بۇل وزگەرتۋلەردىڭ قازىرگى جاعدايدى وزگەرتە الۋى تاعى دا كۇماندى. سەبەبى ونوماستيكالىق وزگەرىستەر كوپ جاعدايدا اقوردا تاپسىرماسىمەن جۇرگىزىلەدى.

كوميتەتتىڭ جۇمىس جوسپارىندا ەكىنشى شارا رەتىندە ادەبيەتتەر شىعارۋ بويىنشا جۇمىستى ۇيىمداستىرۋ تۇر. قازاق ءتىلىنىڭ دامۋىنا بايلانىستى عىلىمي ادەبيەتتەردىڭ، ەڭبەكتەردىڭ شىعارىلۋى ورىندى، وعان ەشكىم قارسى ەمەس تە. باستىسى ول ەڭبەكتەردىڭ ءىس جۇزىندە جاعدايعا اسەر ەتۋى، ونى حالىقتىڭ وقىپ-ءبىلۋى.  ال، سىزدەر «تەرمينولوگيالىق حابارشى» بيۋللەتەنى، «ونوماستيكالىق حابارشى» بيۋللەتەنى، «ءتىل جانە قوعام» الماناحى، «تۋعان ءتىل» الماناحى، «بالاپان الەمى» بالالارعا ارنالعان جۋرنالى دەگەن اتتاعى ادەبيەتتەردى ەستىپ كوردىڭىزدەر مە؟ اتالعان باسىلىمداردى وقىعاندارىڭىز بار ما؟ ءتىل كوميتەتىنىڭ وسىنشاما الماناح، بيۋللەتەن شىعارامىز دەپ اۋىز تولتىرىپ ايتۋى ەندى ۇيات. ويتكەنى 1000-2000 دانامەن شىعاتىن ادەبيەتتەر حالىقتىڭ قولىنا تيمەيدى، تەك كىتاپحانا مەن مۇراجايلار كورمەلەرىنەن ورىن تەبەدى. ەگەر  جاڭعى بيۋللەتەندەر مەن الماناحتار حالىقتىڭ قولىنا تيمەسە، مۇنى شىعارۋدىڭ قانداي قاجەتى بار؟ ءبىزدىڭ ۇسىنىس بۇل ادەبيەتتەردىڭ بارلىعىنىڭ باسىن قوسىپ، ءبىر عانا ادەبيەت شىعارىپ، ونىڭ تارالىمىن كوبەيتكەن دۇرىس. سىزدەردىڭ شىعارىپ جاتقان كىتاپتارىڭىز ەڭ الدىمەن، حالىققا كەرەك، وسىنى تۇسىڭىزدەر! ەكىنشىدەن، ەگەر ونى ەشكىم وقىماسا، ءتىل دامي ما؟

نازار اۋداراتىن جايت، ءتىل كوميتتەتىنە قاراستى ۇكىمەت جانىندا بىرنەشە كوميسسيا بار ەكەن. بۇلار - مەملەكەتتىك ونوماستيكالىق كوميسسياسى، مەملەكەتتىك تەرمينولوگيالىق كوميسسياسى، مەملەكەتتىك ءتىل ساياساتىن ودان ءارى جەتىلدىرۋ جونىندەگى كوميسسياسى، ساراپتاما كەڭەسى. شىندىعىن ايتۋ كەرەك، ەگەر بۇل كوميسسيالاردىڭ بارلىعى ۇلت مۇددەسى ءۇشىن جۇمىس  ىستەسە، بىزدە نە تەرمينولوگيادا، نە ونوماستيكا سالاسىندا پروبلەما  بولمايتىن ەدى. جالعان ءتىل جاناشىرلارىن جيناپ الىپ، وتىرىس جاساۋ ەشقاشان دا مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتپايدى، كۇردەلى ءتىل احۋالىنىڭ كۇرمەۋىن شەشە المايدى. ءتىل كوميتەتىنە ساۋال: بۇل كوميسسيالار قانداي جۇمىس ىستەيدى، ناتيجەلەرى قايدا؟ حالىقتىڭ كوڭىلىنەن شىعاتىن، ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى جاڭعىرتقان قانداي شەشىم قابىلدادى سوڭعى جىلى؟ نەلىكتەن ءتىل كوميتەتى جانە وسى ۇكىمەتتىك كوميسسيالار پەتروپاۆل، پاۆلودار قالالارىنا تاريحي اتاۋلارىن قايتارۋعا ۇسىنىس بىلدىرمەدى؟   بىزدىڭشە مۇنىڭ جاۋابىن بارلىعى جاقسى بىلەدى.

بۇل كوميسسيالارعا قاتىستى جۇمىس بارىنشا جابىق، جاريالى ەمەس، سول سەبەپتەن دە اۋزى مۇرنى جوق وتاۋلاردان بىزگە پايدا دا جوق.

تاعى ءبىر وسال تۇس - ءتىل كوميتەتى 20 جىلدان استام ۋاقىت بويى قازاق ءتىلىن وقىتۋدىڭ ادىستەمەسىن جاساي الماي كەلەدى. جىل سايىن ادىستەمە جاساۋ ءۇشىن قىرۋار قارجىلار توگىلگەنىمەن، ىنتالاندىرۋ شارالارى جۇرگىزىلگەنمەن، كوميتەت ءوز ماقساتىن ورىنداي الماۋدا. «قازاق ءتىلى، شەت ءتىلى  نەمەسە ەكىنشى ءتىل رەتىندە» ءۇزىلىسسىز ءبىلىم بەرۋ مودەلى ارقىلى  قازاق ءتىلىن وقىتۋدىڭ ستاندارت-تەحنولوگياسىن، تيپتىك وقۋ-ادىستەمەلىك كەشەنىن ازىرلەۋ، مەملەكەتتىك ءتىلدى وقىتۋعا ارنالعان جاڭا، التەرناتيۆتى وقىتۋ باعدارلامالارىن ازىرلەيتىن جانە جاسايتىن مامانداردى ىنتالاندىرۋ ءىس-شارالارىن وتكىزۋ» دەپ الدارىنا مىندەت قويعانىمەن، نەگە بۇلار ءوز ناتيجەسىن بەرمەدى؟ ەگەر قازاق ءتىلىن ۇيرەتەتىن ادىستەمە شىعارۋعا شاماسى جەتپەسە، وندا ءتىل كوميتەتى نە ىستەپ ءجۇر؟

ءتىل كوميتەتىنىڭ وپەراتسيالىق جوسپارىنىڭ ماڭىزدى ورىندارىن ءتۇرلى بايقاۋ، فەستيۆالدەر، كونكۋرستار الادى. مىسالى، ءتىل كوميتەتى «ءتىلى ءبىردىڭ - تىلەگى ءبىر» اتتى رەسپۋبليكالىق فورۋمدى، «اباي وقۋلارى» رەسپۋبليكالىق بايقاۋىن، ورالحان بوكەي  اتىنداعى كوركەمسوز وقۋ شەبەرلەرىنىڭ بايقاۋىن، «مەملەكەتتىك ءتىل جانە باق» بايقاۋىن، «ءتىل - بارلىق ءبىلىمنىڭ كىلتى» بايقاۋىن، «ءتىل - حالىق جانىن تانۋدىڭ كىلتى» سايىسىن، «ءتىلدارىن-2012» رەسپۋبليكالىق وليمپيادالارىن، الۋان ءتۇرلى كونفەرەنتسيالاردى، سەمينارلاردى، سەمينار-ترەنينگتەردى، «دوڭگەلەك ۇستەلدەردى» ۇيىمداستىرادى ەكەن. رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت ەسەبىنەن وتەتىن ءىس-شارالار كوپ جىلدان بەرى تەك «ورىندالۋى ءتيىس ءىس-شارا» رەتىندە عانا قالىپ قويىپ جاتىر. جاڭاشىلدىق دەگەن اتىمەن جوق. ماسەلەن، «اباي وقۋلارىندا» وقۋشىلار اباي ولەڭدەرىن جۇزدەپ جاتتاسا دا،  اباي رۋحىمەن بيىكتەگەنى بايقالمايدى. مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەرگە بايقاۋ ۇيىمداستىرىلعانىمەن، ودان قىزمەتكەرلەردىڭ ممەلەكەتتىك تىلگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارى ارتقان جوق. سوندىقتان، بۇل شارالار وكىنىشكە وراي قازاق ءتىلىن جالپىحالىقتىق قولدانىستاعى تىلگە، تانىمال تىلگە اينالدىرا المادى.

ءتىل كوميتەتى 2012 جىلى شەتەلدەردە تۇراتىن وتانداستاردىڭ ماسەلەلەرى تۋرالى الەۋمەتتىك جانە اناليتيكالىق زەرتتەۋ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا  ءتىل ساياساتى ماسەلەلەرى بويىنشا  الەۋمەتتىك جانە تالداۋ زەرتتەۋلەر وتكىزۋ جوسپارلاعان. دەگەنمەن، ءبىر جىلدان استام ۋاقىت ءوتتى، بۇل زەرتتەۋلەردىڭ وتكىزىلگەنى تۋرالى ەشقانداي اقپارات جوق، ءبىز ءوزىمىزدىڭ وتانداستىرىمىز جونىندە بەيحابارمىز. ەگەر الەۋمەتتىك زەرتتەۋلەردىڭ ناتيجەسى جاريالانباسا، سول بويىنشا جۇمىس جۇرگىزىلمەسە، جالپى مۇنى جوسپارلار ىشىنە كىرگىزۋدىڭ قاجەتى نە؟ الدە ءتىل كوميتەتى ورىندالمايتىن ءىس-شارالار نەگىزىندە قارجى ۇرلاپ وتىر ما؟

تاعى دا ءبىر ماڭىزدى جاعدايدىڭ ءبىرى، ءتىل كوميتەتى قازاق جانە اعىلشىن تىلدەرىن ۇيرەتەتىن ينتەراكتيۆتىك وقۋلىقتاردى، يننوۆاتسيالىق ادىستەمەلىك بەينە ساباقتار، عىلىمي، انىقتامالىق، پۋبليتسيستيكالىق ادەبيەتتەر ازىرلەۋ جانە شىعارۋدى جوسپارلاعان. سوندا وسى كۇنگە دەيىن قازاق ءتىلىن، اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەتەتىن ادەبيەتتەردىڭ، ينتەراكتيۆتىك وقۋلىقتاردىڭ جوق بولعانى ما؟ مۇندا دا شيكىلىك بار. انىعىندا، وسىعان دەيىنگى ادەبيەتتەر قايتا باسپاعا بەرىلىپ، جاڭا وقۋلىق رەتىندە شىعۋى ابدەن مۇمكىن. دەگەنمەن، وتكەن جىلى قازاق ءتىلىن ۇيرەتەتىن جاڭا پۋبليتسيستيكالىق، انىقتامالىق ادەبيەتتەردى دە كورە المادىق.  ال ءتىل كوميتەتىنىڭ دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ كىشى قۇرىلتايىن وتكىزۋى بوس اۋرەشىلىك. ويتكەنى، ۇلكەن قۇرىلتايدىڭ وزىندە ەشقانداي شەشىم، ۇسىنىستار قابىلدانبايتىندىقتان كىشى قۇرىلتايدان نە كۇتۋگە بولادى؟. سونىمەن قاتار، نەلىكتەن وسى قۇرىلتايدا توقتاپ قالعان «نۇرلى كوش» باعدارلاماسىن قايتا جانداندىرۋ يدەياسى ايتىلمادى؟ نەلىكتەن ءتىل كوميتەتى ءوز قۇزىرەتتىلىگىن پايدالانا وتىرىپ، قازاقتاردى قازاقستانعا كوشىرۋ باستاماسىن ايتپايدى؟ كىشى قۇرىلتاي تەك كوزبوياۋشىلىقپەن اينالىسپاۋى ءتيىس.

ورتالىق جانە جەرگىلىكتى مەملەكەتتىك ورگانداردا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءتىل تۋرالى زاڭناماسىنىڭ ورىندالۋ بارىسىنا تەكسەرىس جۇرگىزۋ شاراسى ءوتۋى ءتيىس بولعانىمەن، زاڭنامانىڭ ورىندالۋىن تەكسەرۋ ءوز ناتيجەسىن بەرمەيتىنى وكىنىشتى. سەبەبى، وسى كەزگە دەيىن مەملەكەتتىك ورگانداردا ءىس-قاعازدار قازاق تىلىنە كوشكەن جوق، قاتەلەر تولىپ ءجۇر.

بىزدىڭشە، ءتىل كوميتەتى ەتنو-مادەني  ۇيىمدار جانىنداعى جەكسەنبىلىك  مەكتەپتەردە مەملەكەتتىك  تىلدەردى  وقىتۋ كۋرستارىن  ۇيىمداستىرىلۋى جونىندە اقپارات بەرۋى ءتيىس. ويتكەنى ەلىمىزدەگى كەز كەلگەن دياسپورا وكىلى مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋى قاجەت. دەگەنمەن، سوڭعى جىلدار كورسەتكەندەي، دياسپورا وكىلدەرى قازاق تىلىنە نەمقۇرايلى قارايدى.

«رۋح پەن ءتىل» ۇيىمىنىڭ نارازىلىعىن تۋدىرعان شارالاردىڭ ءبىرى بۇل سلاۆيان جازباسىنىڭ كۇنىنە ارنالعان ءىس-شارالار بولىپ تابىلادى. قازاقستانداعى نەگىزگى جانە دارا ۇلت قازاق ۇلتى بولىپ تۇرعاندا، ءدىنى مەن ءتىلى بولەك حالىقتىڭ جازباسىنا كوڭىل ءبولۋ قانشالىقتى ورىندى؟ ءبىزدىڭ قازىر قولدانىپ جۇرگەن قارپىمىز كيريلل بولعانىمەن، ونى قۇرمەتكە لايىقتاپ، جەكە ءىس شارالار ۇيىمداستىرۋدى ۇلتتىق قۇندىلىقتارعا قيانات جاساۋ دەپ باعالايمىز. ەگەر سلاۆيان جازباسىنىڭ كۇنى وتكىزىلسە، وندا تاريحىمىزبەن تامىرلاس رۋنا جازباسى كۇنىن، لاتىن جازباسى، تۇركىلىك جازباسى كۇندەرىن بەلگىلەپ، سوعان بايلانىستى شارا ۇيىمداستىرۋ قاجەت. سوندىقتان، ءتىل كوميتەتىنىڭ ءبىزدىڭ تاريح پەن مادەنيەتىمىزگە جات، سلاۆيان جازباسىنا بايلانىستى ءىس-شارانى ۇيىمداستىرۋى، وعان قارجى ءبولۋدى قاتە دەپ سانايمىز. «رۋح پەن ءتىل» ۇيىمى بۇل شارانى  سلاۆيان ورتالىقتارى ءوز قامقورلىعىنا الىپ، وتكىزۋلەرى كەرەك دەپ سانايدى.

جالپى، ءتىل كوميتەتىنىڭ 2012 جىلعا جوسپارلاعان ءىس-شارالار لەگى سونداي. ءىس-شارالاردىڭ، كوميتەت ساياساتىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋعا ارنالماعانىن بايقاۋ قيىن ەمەس. مۇنداي قادامدارمەن ءبىز الداعى ونجىلدىقتا دا ءتىلىمىزدىڭ كوسەگەسىن كوگەرتە المايمىز. ءتىل كوميتەتىنىڭ جالپى جۇمىسى قوعامعا جابىق، اقپاراتتارى قولجەتىمسىز. جىل باسىنان بەرى ەكى ايدان استام ۋاقىت اسقانىمەن، ۆەدومستۆو سايتىندا 2013 جىلعا ارنالعان جۇمىس جوسپارى جوق، وعان قوسا، وتكەن جىلدىڭ اتقارىلعان جۇمىس ەسەبى دە جاريالانباعان. قايتكەنمەندە، ءتىل كوميتەتى حالىق الدىندا ەسەپ بەرۋى ءتيىس پە؟ كوميتەت جۇمىسى باسشىسىنا دا بايلانىستى. كوميتەت سايتىنىڭ مالىمەتتەرىنە سايكەس، كوميتەتتىڭ قازىرگى توراعاسى - سقاقوۆ ماقسات مىرزا ءتىل ماسەلەسىنەن مۇلدەم الشاق، ونىمەن ەش بايلانىسى جوق مامان. تاريح، قۇقىق جانە ەكونوميكا نەگىزدەرىنىڭ مۇعالىمى جانە «مەملەكەتتىك جانە جەرگىلىكتى باسقارۋ» ماماندىعى بويىنشا وقىپ،  قازاقستان رەسپۋبليكاسى ىشكى ىستەر ورگاندارىندا،
پرەزيدەنتتىڭ كۇزەت قىزمەتىندە اسكەري قىزمەت اتقارعان ادامنىڭ مادەنيەت مينيسترلىگىندە، اسىرەسە ەڭ ماڭىزدى كوميتەت باسشىلىعىنىڭ تورىنەن تابىلۋى كوپتەگەن كۇمان مەن كۇدىك تۋدىرادى. نەلىكتەن ءتىل كوميتەتى باسشىلىعىندا  مەملەكەتتىك تىلگە قاتىسى بار، كرەسلو مۇددەسىنە قاراعاندا ۇلت مۇددەسىن جوعارى قوياتىن ادامدار جوق؟! مۇنداي كەلەڭسىزدىكتەر ەلىمىزدەگى بارلىق مەملەكەتتىك ورگانداردا كەزدەسەدى. جالپى، ءبىز ءتىل كوميتەتىنىڭ ءىس-شارالارى مەن ونىڭ ورىندالۋى ماسەلەلەرىن عانا قوزعادىق. الايدا ءتىل كوميتەتى جۇمىسىنىڭ قارجىلىق جاعدايى قوزعالمادى. ويتكەنى بولىنەتىن قارجى جونىندە انىق اقپارات جوق. دەگەنمەن، بۇگىنگى ءتىل احۋالىنا قاراپ، قارجىلاردىڭ ماقساتسىز جۇمسالىپ جاتقانىن بايقاۋ قيىن ەمەس.

ايتا كەتەيىك، وتكەن جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا ءتىل كوميتەتىنە قاراستى ش.شاياحمەتوۆ اتىنداعى تىلدەردى دامىتۋدىڭ رەسپۋبليكالىق ۇيلەستىرۋ-ادiستەمەلiك ورتالىعىنىڭ ءتۇرلى شارالاردى (كونفەرەنتسيالار، جارىستار، ت.ب.) وتكىزۋ ءۇشىن بولىنەتىن قاراجاتتارىن ءىس جۇزىندە ورىندالمايتىن كەلىسىمشارتتار جاساۋ جولىمەن ۇرلاۋ ماقساتىندا قىلمىستىق جوسپار قۇرىپ، مەملەكەتكە 9,5 ملن. تەڭگە سوماسىنا زالال كەلتىردى. استانا قالاسىنىڭ سارىارقا اۋداندىق №2 سوتىنىڭ ۇكىمىمەن ق.جاقىپوۆا قر قك 28-بابى 2-بولىگى (ورىنداۋشى), 176-بابى 3-بولىگى «ب»، «گ» تارماقتارى (سەنىپ تاپسىرىلعان بوتەن مۇلىكتى يەلەنىپ الۋ نەمەسە ىسىراپ ەتۋ) بويىنشا كىنالى دەپ تانىلىپ، 3 جىل سىناق مەرزىمىمەن شارتتى تۇردە 5 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرۋعا سوتتالدى. ال م. كامشيلينا قر قك 28-بابى 2-بولىگى (ورىنداۋشى) 176-بابى 3-بولىگى «ب» تارماعى (سەنىپ تاپسىرىلعان بوتەن مۇلىكتى يەلەنىپ الۋ نەمەسە ىسىراپ ەتۋ) بويىنشا كىنالى دەپ تانىلىپ، 3 جىل سىناق مەرزىمىمەن شارتتى تۇردە 5 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ جازاسىنا كەسىلدى. بۇل تەك ءبىز بىلەتىن جانە انىقتالعان قىلمىستىق ءىستىڭ ءبىرى عانا.

وسىعان بايلانىستى، «رۋح پەن ءتىل» ۇيىمى ءتىل كوميتەتىنە  بىرنەشە ۇسىنىس بىلدىرەدى:

- ءتىل كوميتەتى قازاق ۇلتىنىڭ تاريحى مەن مادەنيەتىنىڭ ماڭىزدىلىعىن نازارعا الا وتىرىپ، رەسەي يمپەرياسى، كەڭەس وداعى كەەزىندە قويىلعان جەر-سۋ، قالا اتاۋلارىن  اۋىستىرۋدىڭ كەشەندى جوسپارىن ازىرلەنسىن;

- ءتىل جاناشىرلارىمەن بىرگە «مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى» زاڭ دايىندالىپ، پارلامەنتكە ۇسىنىلسىن;

- ءتىل كوميتەتى ءوزىنىڭ جۇمىسى تۋرالى اقپاراتتاردى قولجەتىمدى، ۋاقىتىلى جاريالاپ وتىرسىن;

- ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارمەن، قوعامدىق ۇيىمدارمەن مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ باعىتىندا بايلانىس ورناتىلسىن;

- ءتىل ساياساتىنا بولىنەتىن قارجى جاريالانىپ، حالىق الدىندا ەسەپ بەرىلسىن;

- قازاق ءتىلىن ۇيرەتەتىن بىرىڭعاي باعدارلاما جاسالسىن;

- 22 قىركۇيەك كۇنىن «تىلدەر مەرەكەسى» رەتىندە ەمەس، «قازاق ءتىلىن قۇرمەتتەۋ كۇنى» دەپ بەلگىلەۋ جونىندە باستاما كوتەرىلسىن.

«رۋح پەن ءتىل» قوعامدىق ۇيىمى ءتىل كوميتەتى الداعى ۋاقىتتا مەملەكەتتىك ءتىل - قازاق تىلىنە قاتىستى، ونوماستيكا ماسەلەلەرىنە قاتىسى باستامالار مەن ۇسىنىستار بىلدىرە الماعان جاعدايدا، «ءتىل تۋرالى» زاڭنىڭ ورىندالۋىنا ىقپال ەتە الماعان جاعدايدا مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترىلىگىنىڭ قۇرامىنان ءتىل كوميتەتىن تاراتۋ جونىندە جالپىحالىقتىق نارازىلىق شارالارىن باستايتىنىن ەسكەرتەدى.

Abai.kz