بۇگىنگى بالالار بىلمەۋى مۇمكىن. كەشەگى كەڭەستىك كەزەڭدە قىلمىستىڭ «سپەكۋلياتسيا» دەگەن ءتۇرى بولعان.  قازاقشاسى – الىپساتارلىق. ياعني، ءبىر جەردەن تاۋاردى ارزانعا ساتىپ الىپ، ەكىنشى بىرەۋگە قىمبات باعاعا ساتاتىنداردى وسى باپ بويىنشا جاۋاپقا تارتىپ جاتاتىن. ءوزى تۇك وندىرمەي، اۋىردىڭ ءۇستى، جەڭىلدىڭ استىمەن ءجۇرىپ پايدا تاباتىنداردى قازاقى قوعام دا، يسلام ءىلىمى دە قۇپتاعان ەمەس. مۇنداي كاسىپ – اردان بەزگەن، مورالدىق ازعىنداعان ادامدارعا ءتان دەپ ەسەپتەلىنەتىن.

تاۋەلسىزدىكپەن بىرگە تابالدىرىعىمىزدان اتتاعان نارىقتىق قاتىناس بۇرىنعى قۇندىلىقتارىمىزدىڭ كوپشىلىگىن كۇرەسىنگە شىعارىپ تاستاپ، جاڭا تۇسىنىكتەر قالىپتاستىرا باستادى.  بۇل قوعامدا جاڭاعى ايتقان «الىپساتارلار» ەندى باسقاشا كەيىپكە ەنىپ، «ىسكەر»، «ەپتى» ادام اتالىپ ءجۇر. ەندى ولاردى جۇمساقتاپ «دەلدال» دەپ، كەي جاعدايلاردا «كوممەرسانت» دەپ اسپەتتەيتىن جاعدايعا جەتتىك. ال، بىزشە بولعاندا، اتىن قالاي تۇرلەندىرگەنىمەن الىپساتاردىڭ اتى – الىپساتار.

قالايدا اقشا تاۋىپ، بايۋدى باستى مۇراتى سانايتىن كاپيتاليستىك قۇرىلىمدا دەلدالدىققا جول اشىق. دەسە دە، ولاردا وسى كاسىپپەن اينالىساتىن ادامدارعا قاندايدا ءبىر شەكتەۋلەردىڭ بار ەكەنىن دە بىلەمىز.  سالانىڭ وزىنە ءتان زاڭى مەن مادەنيەتى قالىپتاسقان. ال، بۇل ءۇردىس بىزگە كەلگەندە جابايىلانىپ، جاعىمسىزدانىپ شىعا كەلگەنىن كورىپ ءجۇرمىز. قايدا بارساڭ دا الدىڭنىن ارسالاڭداپ شىعادى دا تۇرادى. جاي عانا تاكسيگە وتىرعىڭىز كەلدى مە، الدەبىر زات الۋ ءۇشىن بازارعا باس سۇقتىڭىز با، جوق الدە مەملەكەتتىك قىزمەت الۋعا كەلدىڭىز بە، ءسىز ەڭ الدىمەن دەلدالعا جولىعاسىز. ينەنىڭ كوزىنەن وتكەندەي پىسىق جىگىتتەر مەن قىزدار استى-ۇستىڭىزگە ءتۇسىپ، بايەك بولادى دا قالادى. اقشاسىن ارتىعىمەن بەرىپ، قولىن مايلاپ جىبەرسەڭىز، شارۋاڭىزدى تاستاي قاتىرىپ تىندىرىپ تاستايدى.

جۋىردا الماتىداعى اۆتوكولىككە ارنالعان قىزمەت كورسەتۋ ورتالىقتارىنىڭ بىرىنە بارعانمىن.  كەزەك كوپ ەكەن، ءبىراز كۇتۋگە تۋرا كەلدى. قاراپ وتىرماي جان-جاعىما زەر سالامىن عوي، باياعى. ابدەن اككىلەنىپ العان جىگىتتەر كىمگە كومەك كەرەك ەكەنىن دە اينىتپاي تاباتىن سياقتى. كولىگىڭىزدى كەزەكسىز تىركەۋ مە، جۇرگىزۋشى كۋالىگى مە، مەملەكەتتىك ءنومىر مە، دارىگەردىڭ انىقتاماسى ما، قۇداي-اۋ، ءبارى سولاردىڭ قولىندا سياقتى. تەك اقشاڭ بولسا بولعانى...

اتىشۋلى «التىن وردا» بازارىنا اۋىلدان مالىن اكەلگەن شارۋالار  وزدىگىنەن كىرە المايتىنىن تالاي ەستىگەنبىز. الدىمەن دەلدالعا بەرىپ، ودان ساتۋشىعا جەتكەنشە تاۋار باعاسىنىڭ ەسەلەپ ءوسىپ كەتكەنىن اڭداماي دا قالاسىڭ.  ساتۋشى عوي، ساتقان ەڭبەگىنە قوسادى، ال پايدانىڭ كوبى ول مالدى ءوسىرۋ ءۇشىن ساۋساعىن دا قيمىلداتپاعان دەلدالدىڭ قالتاسىنا تۇسەدى. ەكى ورتادا تاۋار ءوندىرۋشى مەن تۇتىنۋشى، بىلايشا ايتقاندا قاراپايىم حالىق زارداپ شەگىپ جاتادى.   وسىنداي كورىنىستى بۇگىنگى ءومىرىمىزدڭ كەز-كەلگەن سالاسىنان كەزدەستىرۋگە بولادى.

ءبىزدىڭ قوعامىمىزدى جەگىدەي جەگەن ءبىرىنشى ىندەت – جەمقورلىق پەن پاراقورلىق دەسەك، دەلدالدىقتى سولاردىڭ قاتارىنا قويۋعا بولاتىن شىعار.  سەبەبى، ەلىمىزگە، مەملەكەتكە زارەدەي دە پايداسىن تيگىزبەيتىن، حالىقتىڭ دەنەسىنە كەنەدەي جابىسىپ الىپ، قانىن تەسپەي سوراتىن وسىنداي سوراقى قۇبىلىسقا توسقاۋىل قويىلماي باعا دا شارىقتاپ، تۇرالاعان قالپىمىزدان اينىمايتىنىمىز اقيقات.  وسىندايدا، الگىندە ايتقان «سپەكۋلياتسيا» تۋرالى زاڭدى قايتادان قالپىنا كەلتىرۋ كەرەك شىعار دەگەن ويعا قالامىن!...

قۋات قايرانباەۆ

Abai.kz