قارقارالىنىڭ ءشوبى شۇيگىن، سۋى مول، ورمانى قالىڭ، تۇندە جايىلعان جىلقى الىسقا ۇزاماي، جۋساپ جاتا بەرەتىن قۇيقالى جەر.

توڭىرەگى قۋ مەديەن دالا. قۇداي ءسويتىپ جاراتىپتى. ىرگەسىندە ءماديدىڭ ۇشقاراسى، كەيىنگى ۋاق گەولوگتار سۋىردىڭ ىنىندەي - تۇرتكىلەپ، شۇقىلاپ - تەسىپ تاستاعان كەنت تاۋلارى بار.

اتى اڭىزعا اينالعان شايتانكول دە سوندا، قارقارالىدا.

ەلگە اسىققان جاڭا اۆتوموبيل اسفالت جولدا ۇزاق ءجۇرىپ، العاشقى قارقىنىن ءسال ازايتقاندا، تاعى ءبىر شوقىدان سوڭ، ماڭدايى جارقىراپ شاڭكوز، جەتىقاراقشى، اقتەرەك، جيرەنساقال ارسالاڭداپ، قۋانىپ، ەركەلەپ قارسى الدىڭنان كورىنەدى. سول كەزدە: «قارقارالى، مەن ساعان قايتا اينالىپ كەلە جاتىرمىن»، - دەپ كۇبىرلەپ سويلەپ كەتەسىڭ.

قارقارالى ءۇنسىز تۇرادى. تاناۋىڭدى قىشقىلتىم ءدامدى، مايى بەتىنە قالقىعان قىمىزدىڭ جۇپار ءيىسى تەسىپ بارا جاتادى. اداسىپ، قايدان قاڭعالاقتاپ كەلگەنى بەلگىسىز، كەڭسىرىگىڭدى - جارادى. ءبىر جاقتان كەلىپ جاتقان قىمىز ءيىسى جوق، ەلتىتىپ، جەلىكتىرگەن، ەلىكتىرىپ، جەلپىندىرگەن - كەشەگى بالالىق شاقتىڭ ەلەسىمەن جادىڭا قايتا ءتۇسىپ جاتقان سول تانىس يىستەر. توبىلعى ءيىستى قىمىز، كادىمگى توبىلعى شە، جىلدامداتا جۇرسەڭ، قاۋدىراپ ەتەگىڭدى ىلەتىن. تاڭسىق بولىپ كەتىپسىڭ، توبىلعى ءيىس.

قارقارالىنىڭ ءشوبى شۇيگىن، سۋى مول، ورمانى قالىڭ، تۇندە جايىلعان جىلقى الىسقا ۇزاماي، جۋساپ جاتا بەرەتىن قۇيقالى جەر.

توڭىرەگى قۋ مەديەن دالا. قۇداي ءسويتىپ جاراتىپتى. ىرگەسىندە ءماديدىڭ ۇشقاراسى، كەيىنگى ۋاق گەولوگتار سۋىردىڭ ىنىندەي - تۇرتكىلەپ، شۇقىلاپ - تەسىپ تاستاعان كەنت تاۋلارى بار.

اتى اڭىزعا اينالعان شايتانكول دە سوندا، قارقارالىدا.

ەلگە اسىققان جاڭا اۆتوموبيل اسفالت جولدا ۇزاق ءجۇرىپ، العاشقى قارقىنىن ءسال ازايتقاندا، تاعى ءبىر شوقىدان سوڭ، ماڭدايى جارقىراپ شاڭكوز، جەتىقاراقشى، اقتەرەك، جيرەنساقال ارسالاڭداپ، قۋانىپ، ەركەلەپ قارسى الدىڭنان كورىنەدى. سول كەزدە: «قارقارالى، مەن ساعان قايتا اينالىپ كەلە جاتىرمىن»، - دەپ كۇبىرلەپ سويلەپ كەتەسىڭ.

قارقارالى ءۇنسىز تۇرادى. تاناۋىڭدى قىشقىلتىم ءدامدى، مايى بەتىنە قالقىعان قىمىزدىڭ جۇپار ءيىسى تەسىپ بارا جاتادى. اداسىپ، قايدان قاڭعالاقتاپ كەلگەنى بەلگىسىز، كەڭسىرىگىڭدى - جارادى. ءبىر جاقتان كەلىپ جاتقان قىمىز ءيىسى جوق، ەلتىتىپ، جەلىكتىرگەن، ەلىكتىرىپ، جەلپىندىرگەن - كەشەگى بالالىق شاقتىڭ ەلەسىمەن جادىڭا قايتا ءتۇسىپ جاتقان سول تانىس يىستەر. توبىلعى ءيىستى قىمىز، كادىمگى توبىلعى شە، جىلدامداتا جۇرسەڭ، قاۋدىراپ ەتەگىڭدى ىلەتىن. تاڭسىق بولىپ كەتىپسىڭ، توبىلعى ءيىس.

كوپ نارسەنى ەسىمە ءتۇسىرىپ جاتىرسىڭ، قارقارالى. ءمادي دەشى، ارقانىڭ اسپانىندا شارىقتاعان ءماديدىڭ اسقاق، قايسار ءانىن شىرقاشى، قايران زور داۋىس سەنىڭ بيىك جارتاس، قويناۋ-قولات، تىك شاتقالىنا قوناقتاپ، ماڭگىلىك قامالىپ قالعان شىعار، شىعارىپ جىبەرشى، اۋەلەپ جوعارى كەتسىنشى، ەسىنە سالشى مىنالاردىڭ، قازاق جەرى دەگەن قاستەرلى ۇعىمنىڭ قانىمىز بەن تەرىمىزگە سۋارىلعانىن جەتكىزشى، ايبىندى مەنىڭ قارقارالىم.

حالقىڭ جۇدەۋ ەكەن. نە بولدى، نە كورىندى، قازاق ويازعا جارىماي قويدىڭ عوي، قازاعىڭ اتىن قاڭتارىپ قويىپتى، قايدان كەلدىڭ، تۇنگى جورتۋىلدان با، اينالىسىپ جۇرگەنىڭ ۇرلىق ەمەس پە، كەشەگى قاسيەت قايدا، ايەلدىڭ ارى قايدا، ەركەكتىڭ نامىسى قايدا، اتانىڭ ابىزدىعى قايدا، كىشىنىڭ قارىزدىعى قايدا؟

قايدا كەتكەن ءبارى. ۇشتى-كۇيلى جوق، ەرتەڭ قازاقستاندىق قارقارالى بولاسىڭ، قازاقستاندىق قازاق اتاناسىڭ، قازاقستاندىق بۇقار جىراۋ دەۋگە كوشەمىز، سوندا سوناۋ جىلدارى وڭ قولتىقتان ايۋ قىسقاندا، ەكىنشى بۇيىرىڭە جولبارىس قونعاندا، قاراقۇسقا تۇركىنىڭ ءبىر تارماعى جەبە تارتقاندا، سول اق تابان شۇبىرىندى، القا كول سۇلاما جىلدارى قاي قازاقستاندىق قاسىڭنان تابىلىپتى، ءۇش ءجۇزدىڭ قازاعى بولىپ كوتەرىلمەپ پە ەدىڭ. سولاي بولسا، قازاق جەرى دەپ ايتۋعا نەگە قايمىعاسىڭ، قارعا تامىرلى داناگويىم.

ۇرلىققا كوشىپسىڭ. قازان-وشاق باسىنداعى جەڭگەمىز بۇقار جىراۋ داڭعىلىنا قاشان اۋىسقان، قاراعاندى شاھارى قاي كەزدە قازاقتىڭ كوسەگەسىن كوگەرتىپ ەدى، كوپ بولسا، ءبىر-ەكى جىل ساندالادى دا، بەلىنە قىستىرعان بالاسىن قولىنا الىپ، جىلاپ-ەڭىرەپ اپتال ازاماتىن عارىشقا ۇشىرعان قاراشا اۋىلىنا قايىرا قايتار.

اۋىل يەسىز، اعانىڭ قايدا تەنتىرەپ كەتكەنىن كوكتەگى ءتاڭىر بىلمەسە، تومەندەگى مەن بىلمەيمىن. اجەنىڭ كەبەجەسىن وتقا جاعىپسىڭ، ساعان سۇمدىقتى جاساتىپ وتىرعان كىم؟

اعام ەز بولىپ شىقتى. اۋىلدى ساقتاي المادى، جيەندەرىم بوسىپ كەتىپتى، ناعاشى جۇرتتىڭ ورنىندا - وشاق-وشاق قوقسىعان كۇل، كەزىندە اكەمە كولىگىن ومىراۋلاتىپ، كيىپ-جارىپ، اكىرەڭدەپ قويمايتىن كوممۋنيست-ديرەكتور قايدا، جيىرما جىلدا جەگەنى از بولعانداي، اۋىل ىرزىعىنىڭ ءبىرازىن مەنشىكتەپ العان با، مەنىڭ نەمەرە ءىنىمنىڭ اۋزىنان جىرىپ اكەتكەن سول ءبىر ۋىس بيداي جونىنا ماي شىعارسا، الا بەرسىن، بەسىكتە بىرەۋى ءوسىپ كەلە جاتىر، بەسىگىڭدى تۇزەپ ۇستا، جەڭگەي، باس جاعىنا قانجاردى، نەمەسە قايشىنى قوي، جىن-شايتان جولاماسىن، بەسىككە كوسەۋدى قىزدىرىپ باس، ولار تۇتىننەن دە قورقادى.

قورىقسىن جىن-شايتاندار. بارلىق جاقسىلىق وسى جاس الاشپەن كەلسىن. ەز بولعان اكەسىنە تارتپاسىن، قالادا قالىپ، تۋعانىن ۇمىتا باستاعان ماڭگۇرت اعاسىنا تارتپاسىن.

باس جاعىنا، قانجارعا قاتارلاستىرا ءماديدىڭ ولەڭدەرىن تاستاي سالشى. كىم بىلەدى، بۇل ۇرپاق ءالى دە بولسا ءبىر نارسەگە ۇلگەرەر.

20.09.1996.

Abai.kz