تۇركيا دا بولعان كەشەگى ءزىلزالا قابىرعامىزدى قايىستىرىپ كەتتى. پرەزيدەنتتىڭ باستاماسىمەن باۋىرلاس حالىققا كومەكتەسۋگە قۇتقارۋ توبى اتتاندى. رەسمي مالىمەت بويىنشا 5606 قۇرىلىس نىسانى جەرمەن جەكسەن بولعان. «جامان ايتپاي، جاقسى جوق» دەگەن، بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ەۋروپادعى توتەنشە جاعداي جونىندەگى ەلشىسىنىڭ ايتۋىنشا قازا تاپقاندار سانى 20 مىڭعا جەتۋى مۇمكىن.

تاجريبەلى ماماننىڭ ايتۋىنشا «زارداپ قۇرباندارى العاشقى ولگەندەردىڭ سانىنىڭ 8 ەسەسىندەي بولادى»، «ادام شىعىنىن ازايتۋ ءۇشىن ءبىر اپتا ىشىندە قۇتقارۋعا بار كۇشتى سالۋ ماڭىزدى». قازاق ەلىنىڭ كومەگى دە دەر كەزىندە جاسالىپ وتىرعانى سونى اڭعارتادى.

تۇركيانىڭ جەر سىلكىنىس وشاعى ەكەنى بەلگىلى. سوڭعى 100 جىلدا باۋىرلاس ەلدە قۇرباندار سانى 3000-نان اسقان، قۋاتى 7 بالدان جوعارى 10 جەر سىلكىنىسى تىركەلگەن. ماماندار جەر سىلكىنىسىنىڭ كوپ بولۋى جەر تۇزىلىسىنە بايلانىستى دەيدى. تۇركيا اراب تۇبەگىمەن ەۋرازيا قۇرلىعىنىڭ اراسىنا ورنالاسقان.

جەر بەتىندە بولاتىن جەر سىلكىنىسىنىڭ 10 پايىزى قۋما تولقىن سيپاتىندا جەلىلەس بولادى ەكەن. ءدۇمپۋ وشاعى تولاسسىز تۋىنداي بەرەتىن مۇنداي ءزىلزالانىڭ زاردابى اۋىر بولادى ەكەن. تۇركيادا بولعان وسى جولعى جەر سىلكىنىسىن دە ماماندار سوعان جاتقىزعان. ەكى ءدۇمپۋ وشاعىنىڭ ارا قاشىقتىعى 96 شاقىرىم بولعان.

الەم ەلدەرى قازىر «تۇركياداعى جاعداي بىزدە دە قايتالانا ما؟!» دەگەن سۇراققا جاۋاپ ىزدەپ وتىر. قىتاي سەيسمولوگتارى «تۇركيا – ەۋرازيانىڭ باتىسىنا، ءبىز – شىعىسىنا ورنالاسقانبىز. ارامىز وتە الىس. اسەرى بىزگە جەتپەۋى مۇمكىن» دەگەن پىكىردە. ال جەر كىندىگىنە، ورتا ازياعا ورنالاسقان ءبىزدىڭ جاعدايىمىز نەشىك؟

قازاقستان توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگىنە قاراستى «سەيمسولوگيالىق تاجىريبە-ادىستەمەلىك ەكسپەديتسياسى» سەرىكتەستىگىنىڭ ستانتسيالار جەلىسى «كەشە كەشكە شىمكەنتتە كۇشى 2-3 بالل جەر سىلكىنىسى بايقالدى» دەپ حابارلادى. جەر سىلكىنىسى استانا ۋاقىتىمەن ساعات 19.02-دە بولعان. ماگنيتۋداسى 5.4 بولاتىن ءزىلزالا كىندىگى شىمكەنتتەن ونداعان شاقىرىم قاشىقتا، تەمىرلان اۋىلىنىڭ ماڭىندا تىركەلگەن. جەر سىلكىنىسىنىڭ ەنەرگەتيكالىق كلاسى 11,7 بولعان.

سەيمسولوگيالىق تاجىريبە-ادىستەمەلىك ەكسپەديتسياسىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، تەمىرلاندا 3 بالل توڭىرەگىندە تەربەلىس سەزىلسە، ال تاراز قالاسىندا دا 2 باللدىق سىلكىنىس بولعان. مۇنىڭ كەشەگى قايعىلى جەر سىلكىنىسى مەن بايلانىسى بار ما؟ قازاقستاننىڭ وڭتۇستىگى مەن وڭتۇستىك-شىعىسى سەيسميكالىق قاۋىپتى ايماقتا ەكەنى بەلگىلى. اسىرەسە تاريحتا الماتىدا قۋاتتى جەر سىلكىنىستەرىنىڭ بولعانى جايلى اڭگىمەلەر تولاستاعان ەمەس. تاۋ باسىنداعى بۇكىل قالانى شايىپ كەتەتىن الىپ توسپالاردى ايتپاعاندا، ءال فارابي، جەلتوقسان كوشەلەرىمەن سايران جاقتاعى كانالدا تاريحتاعى الاپات دۇمپۋلەردەن قالعان جەر جارىقتارىنىڭ بار ەكەنى جۇرتقا بەلگىلى شىندىق. ول كوشەلەردىڭ بويىندا، جاعاسىندا بۇگىندە ءزاۋلىم تۇرعىن ۇيلەر بوي كوتەرگەن.

ارقانى كەڭگە سالماي، قاشاندا ساقتىقتى كۇشەيتىپ، توسىن جاعدايعا قامدانىپ جۇرگەنىمىز ءلازىم.

Abai.kz