رەسەي ۋكرايناعا باسىپ كىردى. ء"ۇش كۇندە كيەۆتى الامىن" دەدى. جوسپارى ىسكە اسپادى. وسى ءبىر جىل ىشىندە الەم قالاي وزگەردى؟

ەكونوميكا بويىنشا تاسىمال جولدارى وزگەرە باستادى. ۇزاق جىلدار بويى قالىپتاسقان ەۋروپا-رەسەي-ازيا تاسىمال جولى بۇزىلدى. اگرەسسور اۋماعى ارقىلى كوپ كومپانيا ءوتۋدى قالامادى (قاۋىپسىزدىك). جاڭا جولدار قاراستىرىلۋدا. ول گرۋزيا-ازەربايجان-ورتالىق ازيا جولىن وزەكتى ەتۋدە.

ناتو ءبىرتۇتاس ۇيىمعا اينالۋدا. ەۋروپا ەلدەرىندە سوڭعى جىلدارى "ناتو-عا قاجەتتىلىك بار ما" دەگەن سۇراق تۋعان ەدى. كەزىندە الگى ترامپتىڭ "ەۋروپا ەلدەرى ناتو-عا ۇلەس جارناسىن تولەگىسى كەلمەيدى" دەگەنى سودان شىققان ەدى. ال بىراق رەسەي ءوزىنىڭ ارەكەتىمەن، اگرەسسياسىمەن ناتو-نى قايتا ءبىرتۇتاس، ۇيىمشىل ەتتى. ەندى ەۋروپا مەملەكەتتەرى ونىڭ قاجەتتىلىگىن سەزىنۋدە. ءسويتىپ رەسەي ءوز جاۋىن ءوزى ورشەلەندىرىپ الدى.

ەۋروپا رەسەي ەنەرگياسىنا تاۋەلدىلىك دەگەن قاۋىپ بارەرىنەن اتتاي ءبىلدى. ءيا، ول ەۋروپا ءۇشىن وڭايعا سوقپادى. ەنەرگيا قىمباتتاي ءتۇستى، بىراق كرەمل ايتقانداي ءۇسىپ قالمادى. ءالى دە ەۋروپا ەلدەرى رەسەي گازى مەن مۇنايىنا بالاما ىزدەپ ءبىراز جىل سابىلادى. الايدا ءبىر دۇنيە انىق: ەندى ولار رەسەي گازى مەن مۇنايىنا تاۋەلدى بولمايدى، سەبەبى رەسەي مۇنايىنا تاۋەلدى بولۋ ونىڭ بوپساسىنا كونۋمەن بىردەي. سوندىقتان بۇل ماڭىزدى شەشىم. سەبەبى ەو 2008 جىلى گرۋزياعا رەسەي باسىپ كىرگەندە، 2014 جىلى ۋكراينانى وتارلاي باستاعاندا وسى شەشىمدى قابىلداۋدان قاشقاقتاعان بولاتىن. دەمەك، 2022 جىلى ەۋروپا ءوزى ءۇشىن قيىن دا بولسا ماڭىزدى شەشىمدى قابىلدادى دەگەن ءسوز.

ماسكەۋ "ناتو-نى شىعىسقا جىلجىتپايمىن" دەيدى. ءتىپتى "ناتو 1997 جىلعى شەكاراسىنا دەيىن شەگىنسىن" دەدى. بىراق ادەتتەگىدەي ارتىق قىلامىن دەپ تىرتىق قىلدى. ناتو-عا "ەشقاشان اسكەري بلوكقا كىرمەيمىن" دەگەن شۆەتسيا مەن فينليانديا مۇشە بولادى (تۇركيا رۇقساتىن بەرەدى، كۇمان بولماسىن). ءسويتىپ ەكونوميكالىق قۋاتتى ەكى ەل ناتو-عا كىرىپ، ونى ءتىپتى كۇشتى ەتە تۇسپەك. ال فينليانديا رەسەيمەن شەكارالاس ەل.

رەسەيدىڭ قىتايعا تاۋەلدىلىگى ارتتى. ەۋروپا ەلدەرى ونىڭ مۇناي-گازىن الۋدى ازايتىپ، مۇناي باعاسىنا شەكتىك قۇن ەنگىزىپ، مۇناي ءونىمىن ساتۋعا جانە تەڭىز ارقىلى تاسىمالداۋعا سانكتسيا سالعاندىقتان، كرەمل ءونىمىن ءۇندىستان مەن قىتايعا ساتۋعا تالپىنۋدا. دەلي مەن بەيجىڭ رەسەيدىڭ تىعىرىقتا ەكەنىن بىلەدى، سوندىقتان دا ونىڭ ارزان مۇنايى مەن گازىنا تاعى دا جەڭىلدىك سۇراۋدا. جەڭىلدىكتى رەسەي بەرىپ وتىر. امالى جوق. اسىرەسە قىتايعا تاۋەلدىلىگى ارتتى. سەبەبى رەسەي قىتايمەن شەكارالاس، ەڭ كوپ مۇناي-گازىن سول باعىتتا جونەلتۋدە. ال ءۇندىستان الىستا جاتىر، تاسىمالداۋ قۇنى قىمبات. ءسويتىپ ايۋ ايداھاردىڭ قولىنا قاراپ قالدى. الدا رەسەيگە نەسيە بەرەتىن دە تەك قىتاي بولۋى مۇمكىن. تاۋەلدىلىك ءتىپتى ارتادى دەگەن ءسوز.

رەسەي ءوز تاريحىنداعى ءۇشىنشى موبيليزاتسيانى جاريالادى. بۇل ونىڭ "ارنايى وپەراتسيا" دەگەن سوعىستاعى ساتسىزدىكتى مويىنداۋى بولاتىن. بىراق ول كەرى اسەرىن بەرەدى. سەبەبى موبيليزاتسيادان كەيىن قابىلەتتى جاستاردىڭ كوبى (كەي دەرەك بويىنشا 2-5 ملن) شەتەل استى، ونىڭ ىشىندە 100 مىڭ IT مامانى بار. ءبىلىمدى، ءتىل بىلەتىن، وزىنە سەنىمدى ماماندار كەتىپ جاتىر. اقىلدىلار اعىنى عوي. ولار رەسەيدى دامىتۋعا ۇلەس قوسار كۇش ەدى، ەندى ماسكەۋدىڭ اگرەسسيالىق شەشىمىنەن كەيىن باسقا ەلدى دامۋىنا ۇلەس قوسادى. ەكىنشى كەرى اسەرى - دەموگرافيا. رەسەي ونسىزدا دەموگرافيالىق قارا قۇردىمداعى ەل. جاستاردىڭ شەتەل اسىپ، 18-30 جاس ارالىعىنداعىلارى سوعىسقا كەتۋى دە الدا ءوزىنىڭ كەرى ناتيجەسىن كورسەتەدى.

رەسەي كتك مۇناي قۇبىرىن جاۋىپ، ءبىزدى 4 مارتە بوپسالادى. بىراق ءبىز جاڭا مۇناي تاسىمالداۋ جولىن ىزدەي باستادىق. ارينە ول كتك-نى تولىق الماستىرا قويمايدى، وعان جىلدار كەرەك. بىراق رەسەيدىڭ وسى ارەكەتى ءبىزدى "كومفورت ايماعىنان" شىعۋعا يتەرمەلەگەن بولار. بۇل دا دۇرىس.

ءبىر جىلدا الەم وزگەردى دەۋگە بولادى. جاپپاي قارۋلانۋ باستالدى، الەم قايتا بلوكتارعا ءبولىنۋ الدىندا تۇر، دەرجاۆالار ءالسىز ەلدەرگە "سەن كىممەن بىرگەسىڭ" سۇراعىن قويۋعا ءازىر، ميليتاريزم ساياساتى قايتا ماڭىزدى بولۋدا. 365 كۇن الەمدى وزگەرتتى.

Abai.kz