پارلامەنت وتىرىسى: بىلتىر رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت قالاي يگەرىلدى؟
بۇگىن پارلامەنت پالاتالارىنىڭ بىرلەسكەن وتىرىسى ءوتتى. وعان قر سەنات توراعاسى ماۋلەن اشىمباەۆ، ءماجىلىس توراعاسى ەرلان قوشانوۆ، قر ۇكىمەت باسشىسى ءاليحان سمايىلوۆ، جوعارى اۋديتورلىق پالاتانىڭ توراعاسى ناتاليا گودۋنوۆا، ۇكىمەت مۇشەلەرى قاتىستى.
قارجى ءمينيسترى ەرۇلان جاماۋباەۆ «بىلتىر مەملەكەت ءوزىنىڭ الەۋمەتتىك جانە باسقا دا مىندەتتەمەلەرىن تولىق كولەمدە ورىندادى»،-دەدى. ونىڭ ەسەبىنشە:
بىلتىر پاندەميادان كەيىن ەكونوميكانىڭ جاندانۋى بايقالدى. جالپى ىشكى ءونىم 3,3% ءوستى;
كوپتەگەن نەگىزگى سالالاردا وڭ ناتيجەگە قول جەتكىزىلدى. ماسەلەن، وڭدەۋ ونەركاسىبى 3,4%، قۇرىلىس سالاسى 9,4%، كولىك 3,9%، اۋىل شارۋاشىلىق 9,1%، ساۋدا 5% ءوستى;
نەگىزگى كاپيتالعا سالىنعان ينۆەستيتسيالار كولەمى 7,9% ۇلعايدى;
رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ نەگىزگى پارامەترلەرى اتقارىلدى. تۇسىمدەر 102,1% اتقارىلىپ، 16,1 ترلن تەڭگە بولدى. شىعىستار 98,6% يگەرىلدى جانە 18,5 ترلن. تەڭگەنى قۇرادى;
بيۋدجەت تاپشىلىعى جالپى ىشكى ونىمگە شاققاندا 2,3% قۇرادى.
جاماۋباەۆ مەملەكەت باسشىسىنىڭ ۇلتتىق قوردىڭ قاراجاتىن 2030 جىلعا قاراي 100 ملرد دوللارعا دەيىن جەتكىزۋ جونىندەگى تاپسىرماسىن ورىنداۋ ءۇشىن ۇلتتىق بانكپەن بىرلەسىپ، قوردىڭ ينۆەستيتسيالىق كىرىستەرىن ارتتىرۋعا قاتىستى شارا قابىلدانىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى.
پرەمەر-مينيستر ءاليحان سمايىلوۆ بىلتىر نەگىزگى كاپيتالعا سالىنعان ينۆەستيتسيا ناقتى ماندە 8% وسكەنىن حابارلادى. ونىڭ مالىمدەۋىنشە:
شيكىزاتتىق ەمەس سەكتورعا تارتىلعان ينۆەستيتسيا ۇلەسى كەيىنگى 5 جىلدا 50%-دان 70%-عا دەيىن ءوستى;
شيكىزاتتىق ەمەس سەكتورداعى تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيتسيا ۇلەسى 2005-2006 جىلدارى 20% بولسا، بىلتىر 52%-عا دەيىن ءوستى;
وڭدەۋ ونەركاسىبىنە كەيىنگى 5 جىلدا ينۆەستيتسيا ولەمى 1,5 ەسەگە ارتتى;
اليۋميني وڭدەۋ كولەمى 30 پايىز ارتتى;
شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەكتىلەرىنىڭ سانى 27% نەمەسە 1,8 ميلليونعا ءوستى. ال جالپى ىشكى ونىمدەگى شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ ۇلەسى 36% بولدى.
پرەمەر-مينيستر «مەملەكەتتىك بورىشتى ازايتۋ ماسەلەسى ۇكىمەتتىڭ تۇراقتى نازارىندا تۇر»،- دەيدى.
«جالپى، كەلەر 5 جىلدا مەملەكەتتىڭ قارىزى قاۋىپسىز دەڭگەيدە بولادى. جالپى ىشكى ونىمگە شاققاندا 25 پايىزدان شەگىنەن اسپايدى دەپ ەسەپتەيمىز»، - دەدى ۇكىمەت باسشىسى.
جوعارى اۋديتورلىق پالاتا توراعاسى ناتاليا گودۋنوۆا مەملەكەتتىك ورگاندارعا سىرتتان ءتيىمسىز قارىز تارتقانى ءۇشىن سالىناتىن ايىپپۇل مولشەرىن ارتتىرۋدى ۇسىندى.
«2021 جىلعى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتى ورىنداۋ تۋرالى ەسەپتىڭ قورىتىندىسى بويىنشا 33 ۇسىنىم بەرىلدى. ۇكىمەت بيۋدجەت تاۋەكەلدەرىن ايقىنداپ، 2050 جىلعا دەيىنگى مەملەكەتتىك قارجىنىڭ ۇزاق مەرزىمدى تۇراقتىلىعىنا تالداۋ جاسادى. قارىز ساياساتىندا بىرتىندەپ ءتارتىپ پايدا بولىپ كەلە جاتىر. سىرتقى قارىزداردى ءتيىمسىز تارتقانى جانە ولاردى ۋاقىتىلى يگەرمەگەنى ءۇشىن لاۋازىمدى تۇلعالاردىڭ دەربەس اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىگى ەنگىزىلدى. مۇنداعى 100 اەك مولشەرىندەگى ايىپپۇل سوماسىن كوبەيتۋ كەرەك دەپ سانايمىز»، - دەدى ناتاليا گودۋنوۆا.
ول سونداي-اق بيۋدجەت ەسەبىنەن ىسكە اساتىن جوبالاردىڭ قۇنىن اسىرىپ باعالاۋ پروبلەماسى بارىن ايتتى. ونىڭ سوزىنشە، يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگى تاراپىنان شارالار قولدانىلۋى كەرەك، مەملەكەتتىك ساراپتاما تاراپىنان قاتاڭ باقىلاۋ ورناتۋ قاجەت.
«مينيسترلىكتەردىڭ ءوزى جەڭىلدەتىلگەن نەسيە مەن پرەفەرەنتسيالاردى، كەپىل بەرىلگەن بورىشتى ۇسىنۋ كەزىندە اتالعان مەملەكەتتىك قولداۋ وندىرىستەردى كەڭەيتىپ، جۇمىس ورىندارىنىڭ سانىن كوبەيتەتىنىن نەگىز ەتىپ كورسەتەدى. ال كورسەتكىشتەر كوپ سۇراق تۋىنداتادى. قاراجات بولىنگەن جىلى ناتيجە بولا قويمايتىنى تۇسىنىكتى. بىراق ورتا مەرزىممەن 3-5 جىل ىشىندە ناتيجەسى كورىنۋى كەرەك قوي... ءتورت جىل بۇرىن جوبالاۋ-سمەتالىق قۇجاتتامادا جوبا قۇنىن اسىرىپ كورسەتۋ دەڭگەيى - 30%، ال ونىڭ جالپى سوماسى 1 ترلن تەڭگە بولادى دەپ ەسەپتەگەن بولاتىنبىز. قازىر جوبالاردىڭ قىمباتتاۋى جالپى سيپات الىپ وتىر. ونىڭ جالپى سوماسى تىپتەن قوماقتى. وسىعان بايلانىستى اسىرەسە يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگى تاراپىنان اقىلعا قونىمدى شارالار، ال مەملەكەتتىك ساراپتاما تاراپىنان قاتاڭ باقىلاۋ كەرەك»، - دەدى جوعارى اۋديتورلىق پالاتا باسشىسى.
جيىندا ۇكىمەتتىڭ جانە جوعارى اۋديتورلىق پالاتانىڭ 2022 جىلعى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ اتقارىلۋى تۋرالى ەسەپتەرى ورتاعا سالىنىپ، بەكىتىلدى.
داۋىس بەرۋ كەزىندە «اق جول» پارتياسى مەن جسدپ فراكتسياسى 2022 جىلعا ارنالعان رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ اتقارىلۋى تۋرالى ەسەپتەرىن بەكىتۋگە قارسى بولدى.
«اق جول» فراكتسياسى ۇكىمەتتىڭ ەسەبىن قولدامايدى جانە ءبىز وعان قارسى داۋىس بەرەمىز. ۇكىمەت ەسەبىندە بيۋدجەت كىرىستەرى ارتىعىمەن ورىندالدى دەپ وتىر. ونىڭ نەگىزىندە سالىق تۇسىمدەرىنىڭ 42%-عا جانە ۋاقىتشا تارتىلعان قارجىنىڭ 13%-عا ارتۋى جاتىر. وكىنىشكە قاراي، كاسىپكەرلەر بۇل تەرميندەردىڭ استارىندا نە جاسىرىلعانىن جاقسى بىلەدى. ۇكىمەت كەز كەلگەن مىنبەدەن بيزنەسكە تەكسەرۋ مەن قىسىمدى ازايتىپ جاتقانىن ماقتانىپ ايتۋدا. ال، شىن مانىندە جاعداي مۇلدەم باسقا»، – دەيدى «اق جول» پارتياسىنىڭ توراعاسى ازات پەرۋاشەۆ.
«سول سەكىلدى جسدپ فراكتسياسى ەسەپ پالاتاسىنىڭ قورىتىندىسىن جانە ۇكىمەت ۇسىنىپ زەردەلەنگەن ماتەريالداردى ەسكەرە وتىرىپ، بۇل ەسەپتى قابىلداۋعا قارسى»، –دەدى جسدپ پارتياسىنىڭ باسشىسى اسحات راقىمجانوۆ.
Abai.kz