قازاقتىڭ ۇلى اقىنى، قازاق جازبا پوەزياسىن جاڭا ساپالىق بيىككە كوتەرگەن، ادەبيەتىمىزگە كوركەمدىك قۇندىلىقتاردىڭ الەمدىك ۇلگىلەرىن الىپ كەلگەن، وزىندىك اقىندىق مەكتەپ، قايتالانباس ءداستۇر قالىپتاستىرعان اباي قۇنانبايۇلى پوەزياسىنىڭ كوپ قىرلى سيپاتى ادەبيەتتانۋ عىلىمىندا از ءسوز بولىپ جۇرگەن جوق. اسىرەسە، ابايدىڭ اقىندىق مەكتەبى، ونىڭ ءوز تۇستاستارى مەن وزىنەن كەيىنگى شاكىرتتەرىنە اسەر-ىقپالىن بىلاي قويعاندا، اباي پوەزياسىنىڭ وزىنەن كەيىنگى تۇتاس قازاق ادەبيەتىنە تيگىزگەن يگى اسەرى، قازاق پوەزياسىنىڭ جاڭا ساپالىق ارنالارىنا جول اشۋى، تۇتاس كوركەمدىك مەكتەپتەر مەن جاڭاشىل اقىندىق ىزدەنىستەردىڭ دۇنيەگە كەلۋىنە نەگىز بولۋى ءالى دە تەرەڭدەپ زەرتتەۋدى قاجەت ەتەدى. سونىڭ ءبىر سالاسى قازاق پوەزياسىنداعى داستاندىق ءداستۇردىڭ اباي ارقىلى جاڭا بيىككە كوتەرىلۋى جانە جاڭا كەزەڭگە قادام باسۋى. 

ءداستۇرلى قازاق پوەزياسىندا سيۋجەتتىك وقي­عا­لاردى ارقاۋ ەتىپ، تاريحي كەزەڭدەردىڭ شىندىعىن بيىك كوركەمدىك دەڭگەيدە، تارتىمدى سۋرەتكەرلىك شەبەرلىك اياسىندا جيناقتاپ كورسەتە العان ەپي­كالىق شىعارمالار مولىنان كەزدەسەدى. پوەزيا­مىزداعى وسىناۋ ارنالى كوركەمدىك ىزدەنىستەردىڭ ارعى باستاۋلارىنا نازار اۋداراتىن بولساق، ءبىرىنشى كەزەكتە اباي پوەزياسىنىڭ كوركەمدىك تاعىلىمى، شەبەرلىك مەكتەبى ويعا ورالادى.

قازاقتىڭ ۇلى اقىنى، قازاق جازبا پوەزياسىن جاڭا ساپالىق بيىككە كوتەرگەن، ادەبيەتىمىزگە كوركەمدىك قۇندىلىقتاردىڭ الەمدىك ۇلگىلەرىن الىپ كەلگەن، وزىندىك اقىندىق مەكتەپ، قايتالانباس ءداستۇر قالىپتاستىرعان اباي قۇنانبايۇلى پوەزياسىنىڭ كوپ قىرلى سيپاتى ادەبيەتتانۋ عىلىمىندا از ءسوز بولىپ جۇرگەن جوق. اسىرەسە، ابايدىڭ اقىندىق مەكتەبى، ونىڭ ءوز تۇستاستارى مەن وزىنەن كەيىنگى شاكىرتتەرىنە اسەر-ىقپالىن بىلاي قويعاندا، اباي پوەزياسىنىڭ وزىنەن كەيىنگى تۇتاس قازاق ادەبيەتىنە تيگىزگەن يگى اسەرى، قازاق پوەزياسىنىڭ جاڭا ساپالىق ارنالارىنا جول اشۋى، تۇتاس كوركەمدىك مەكتەپتەر مەن جاڭاشىل اقىندىق ىزدەنىستەردىڭ دۇنيەگە كەلۋىنە نەگىز بولۋى ءالى دە تەرەڭدەپ زەرتتەۋدى قاجەت ەتەدى. سونىڭ ءبىر سالاسى قازاق پوەزياسىنداعى داستاندىق ءداستۇردىڭ اباي ارقىلى جاڭا بيىككە كوتەرىلۋى جانە جاڭا كەزەڭگە قادام باسۋى. 

ءداستۇرلى قازاق پوەزياسىندا سيۋجەتتىك وقي­عا­لاردى ارقاۋ ەتىپ، تاريحي كەزەڭدەردىڭ شىندىعىن بيىك كوركەمدىك دەڭگەيدە، تارتىمدى سۋرەتكەرلىك شەبەرلىك اياسىندا جيناقتاپ كورسەتە العان ەپي­كالىق شىعارمالار مولىنان كەزدەسەدى. پوەزيا­مىزداعى وسىناۋ ارنالى كوركەمدىك ىزدەنىستەردىڭ ارعى باستاۋلارىنا نازار اۋداراتىن بولساق، ءبىرىنشى كەزەكتە اباي پوەزياسىنىڭ كوركەمدىك تاعىلىمى، شەبەرلىك مەكتەبى ويعا ورالادى.
اباي قۇنانباەۆتىڭ حالىق باسىنان وتكەن بەل­گىلى تاريحي كەزەڭدەردى جانە وسى كەزەڭدەردە تاع­دىر كەشكەن نەمەسە ەل ومىرىندەگى ءىرى-ءىرى وقيعالارعا ۇيىتقى بولعان تاريحي تۇلعالاردىڭ ومىرىنەن الىن­عان سيۋجەتتىك جەلىلەردى ارقاۋ ەتە وتىرىپ، تەرەڭ گۋمانيستىك، ادامگەرشىلىك، ازاماتتىق يدەيالاردى كوتەرەتىن تۋىندىلارى كەيىنگى قازاق پوەزياسىنا دا ءوزىنىڭ يگى ىقپالىن تيگىزدى.
اباي جىرلاعان بۇل تاقىرىپتاردىڭ ىشىندە قازاق پوەزياسىنىڭ عاسىرلار بويى جالعاسىپ كەلە جاتقان التىن ارقاۋى – ادامزاتتىق گۋمانيستىك قۇن­دىلىقتار، بيىك ادامگەرشىلىك قاسيەتتەر، ماڭ­گى­لىك ماحاببات، جاستار اراسىنداعى سۇيىسپەنشىلىك، وتاندى قورعاۋ، تۋعان جەر ءۇشىن كۇرەستى بەينەلەۋ يدەيالارى دا الدىڭعى قاتارعا شىعادى. ايتالىق، ۇلى اقىننىڭ “ەسكەندىر”، “ماسعۇت”، ء“ازىم اڭگى­مە­سى” ات­تى پوەمالارى وسىناۋ وزەكتى تاقىرىپ­تاردى بەي­نەلەۋدىڭ قازاق ادەبيەتىندەگى وزىق ۇلگىلەرى بولىپ تابىلادى.
«ەسكەندىر» پوەماسى اقىندىق شەگىنىستەن باستالادى. ۇلى اقىن الدىمەن ەسكەندىر پاتشانىڭ كىم ەكەندىگىن، قانداي ءىس-ارەكەتتەرگە بارعاندىعىن، ءوز زامانىندا قانداي بيلىك جۇرگىزگەندىگىن شولىپ ايتۋدى ماقسات ەتەدى.
ىزگىلىك پەن قاتىگەزدىكتى، جاقسىلىق پەن جامان­دىقتى بىردەن اجىراتىپ، اقىندىق پوزيتسياسىن بىردەن انىقتاپ، ايشىقتاپ جەتكىزگەن اقىن اباي ەس­كەندىر پاتشاعا، ونىڭ تۇلعاسىنا، تاريحي ورنىنا دەگەن ءوز كوزقاراسىن بىردەن اجىراتىپ الادى.
وقىرمان دا اقىن دۇنيەتانىمىنا ءتان، اۆتورلىق ماقساتقا ساي اقىن اباي قانداي گۋمانيستىك قۇن­دى­لىقتاردى، ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى الدىڭعى قاتارعا شىعارعىسى كەلگەندىگىن بىردەن اڭعارادى. سوندىقتان پوەمانىڭ باستالۋىنداعى العاشقى شۋماقتاردىڭ وزىمەن-اق اباي ءوز دۇنيەتانىمىن، ادامزات تاريحىندا ورىن العان زاماناۋي وقيعا­لار­عا قاتىستى ءوز باعاسىن بۇركەمەلەمەي، استارلاماي، اق پەن قارانى ءبولىپ تاستاعانداي ەتىپ، وقىر­مان­عا اشىق، تايعا تاڭبا باسقانداي تۇسىنىكتى، ءارى پوەتيكالىق ايادا شاشىراتىپ الماي، تۇيىندەپ، جيناقتاپ جەتكىزەدى. پوەمانىڭ:
وسى جۇرت ەسكەندىردى بىلە مە ەكەن؟
ماكەدونيا شاھارى وعان مەكەن.
فيليپپ پاتشا بالاسى، ەر كوڭىلدى،
ماقتان سۇيگىش، قىزعانشاق ادام ەكەن، –
دەگەن جولدارمەن باستالۋىندا وسىنداي ۇلكەن اۆ­تور­لىق ماقسات جاتقاندىعىن بايقاماۋ مۇمكىن ەمەس.
اقىن جانە زامان، اقىندىق دۇنيەتانىم جانە تاريحي تۇلعا بولمىسى كاتەگوريالارىن اباي سانالى تۇردە جىكتەپ، جىلىكتەپ كورسەتكىسى كەلمەگەنىمەن، وسىناۋ پوەما شۋماقتارىنىڭ مازمۇنىنان، پوە­تي­كالىق استارىنان قازاق وقىرمانى اقىن مەڭزەگەلى وتىرعان گۋمانيستىك، قالا بەردى ادامزات­تىق قۇندىلىقتاردى جان-جۇرەگىمەن قابىلدايدى.
ەڭ باستىسى، اقىن دۇنيەتانىمىنداعى رۋحاني قۇندىلىقتاردىڭ ءبىر ادامنىڭ، ياعني بەلگىلى تاريحي تۇلعانىڭ ءومىربايانىنا قاتىستى، سول كەزەڭدەگى وت­كەن تاريحي وقيعالار ارقىلى قالايشا جارقىراپ كورىنىس تاباتىنىنا كۋا بولامىز. پوەمانىڭ استارى قالىڭ سيۋجەتكە قۇرىلۋى، ىشكى ديناميكاسىنىڭ شيراق، جيناقى بولىپ كەلۋى، وتە تارتىمدى، جاتىق ءتىلى، ەڭ باستىسى، شىعارمانىڭ كوركەمدىك ساپاسىنان، پوەتيكالىق جۇيەسىنەن اباي قولتاڭباسىنىڭ ايشىقتى كورىنۋى پوەمانىڭ ەڭ باستى قۇندىلىعى رەتىندە باعالانۋى ءتيىس.
اقىننىڭ كوركەمدىك قابىلداۋىندا ەسكەندىر سياقتى تاريحي تۇلعانىڭ جەكە تاعدىرىنان باستاۋ الاتىن سيۋجەتتىك جەلى ءوربي كەلە، پوەمانىڭ كور­كەم­دىك شەشىمىنە وراي ايىرىقشا اسەرلى، ايىرىقشا تار­تىمدى، تاعىلىمدىق، تاربيەلىك ماڭىزعا يە بو­لادى. ياعني جەكە تۇلعانىڭ ومىرىنەن الىنعان تاريحي وقيعالار شوعىرى كوركەمدىك دۇنيەتانىم، فيلو­سوفيالىق وي-تولعامدار ارناسىندا اقىن ءۇشىن بۇكىل ادامزاتتىق يدەيالاردى كوتەرۋگە مول مۇمكىندىكتەر اشتى.
پوەمانىڭ سيۋجەتتىك جەلىسىندە اشكوز، قانقۇمار پاتشا ەسكەندىرگە قاراما-قارسى بەينە رەتىندە عۇلاما عالىم، دانىشپان، دانا قاريا اريستوتەل بەينەلەنەدى. پوەمانىڭ كوركەمدىك شەشىمى رەتىندە اقىن اباي ءوز شىعارماسىندا ارنايى اريستوتەل سوزىنە كەزەك بەرەدى.
دۇنيەنى جاۋلاپ، اشۋ مەن قاتىگەزدىككە ەرىك بەر­گەن، توقتاۋ، قاناعات، راحىم دەگەندى بىلمەگەن قانقۇمار پاتشاعا اريستوتەلدىڭ ءسوزى وي سالادى. قاتىگەز پاتشانى رايىنان قايتارادى. ادام بالاسىنىڭ كوزى تىرىسىندە دۇنيەگە تويمايتىنىن، بارعا قاناعات ەتپەيتىنىن مەڭزەي وتىرىپ، پوەما كەيىپكەرى اريستوتەل:
كاپىر كوزدىڭ دۇنيەدە ارانى ۇلكەن،
العان سايىن دۇنيەگە تويا ما ەكەن؟
قانشا ءتىرى جۇرسە دە، ولگەن كۇنى
وزگە كوزبەن بىردەي-اق بولادى ەكەن، –
دەپ، تەرەڭ استارلى وسيەت ءسوزىن ايتادى. پوەمانىڭ اياقتالار تۇسىنداعى وسىناۋ شۋماقتار شىعار­مانىڭ كۇللى كوركەمدىك شەشىمىنە سىيىپ تۇرعان تاقى­رىپ­تىق، ءارى فيلوسوفيالىق ويدى، اۆتوردىڭ كون­تسەپ­تۋال­دى كوزقاراسىن، تەرەڭ دۇنيەتانىمىن اڭعار­تادى.
پوەمانىڭ يدەيالىق، كوركەمدىك جاڭالىعى دا الدىمەن وسىناۋ اۆتورلىق شەشىمدەگى اقىننىڭ وزىندىك تولعانىستارىنان ءنار الادى. دەمەك، اباي سومداعان كوركەم بەينەلەر تاريحي كەزەڭدەر شىندىعىن اۆتورلىق يدەياعا سايكەس قايتارا جاڭ­عىرتىپ، قايتارا قۇبىلتىپ، مۇلدەم جاڭاشا ماز­مۇندىق ايادا وقىرمانعا ۇسىنۋعا بولاتىندىعىن كوركەمدىك تۇرعىدان دالەلدەدى.
قازاق پوەزياسىندا كوركەم بەينە سومداۋ، وسى ماقساتتا اقىندىق شەبەرلىك شىڭىنا كوتەرىلۋ ماسەلەلەرىنە ارنالعان ەڭبەكتەر از ەمەس. ادەبيەت­تانۋ عىلىمىنداعى وسىناۋ ماسەلەنى – قۇنارلى، ءداستۇرىمىزدى بايىتقان تاقىرىپ دەسەك تە بولادى. الدىمەن اباي داستۇرىندە كوركەم بەينە سومداۋ­دىڭ ساڭلاق ۇلگىلەرىن قالدىرعان قالام قايرات­كەرلەرى ەسكە تۇسەدى. كلاسسيك قالامگەرلەرىمىز ماعجان جۇماباەۆ، ساكەن سەيفۋللين، ءىلياس جانسۇگىروۆ، ءسابيت مۇقانوۆتان باستاپ، كەيىنگى تولقىن قابىر­عا­لى اقىن-جازۋشىلارىمىزعا دەيىنگى ۇلكەن شوعىر­دىڭ اراسىنان وسىناۋ ءداستۇرلى ارناعا ءىز سالىپ، قالام تارتپاعان شىعارماشىلىق تۇلعالار كەمدە-كەم ەكەن.
ماعجان جۇماباەۆتىڭ “باتىر بايان”، “قور­قىت”، “قويلىبايدىڭ قوبىزى”، ساكەن سەيفۋللين­نىڭ “كوكشەتاۋ”، ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ “كۇي”، “كۇي­شى”، “قۇلا­گەر”، ءسابيت مۇقانوۆتىڭ “سۇلۋشاش”، الپىسىن­شى جىلدارى دۇنيەگە كەلگەن قاليجان بەكحوجيننىڭ “اقساق قۇلان”، حاميت ەرعاليەۆتىڭ “قۇرمانعازى”، جۇبان مولداعاليەۆتىڭ “كىسەن اشقان”، ت.ب. پوەزيا­لىق شىعارمالارىمىز ادە­بيە­تىمىزدەگى تاريحي تاقىرىپتى، تاريحي تۇلعالار تاعدىرىن بەينەلەۋدى جاڭا بەلەسكە كوتەردى. وسىناۋ شىعارمالارداعى تاريحي تاقىرىپتى مەڭگەرۋ ەرەكشەلىكتەرى، سيۋجەت قۇرۋداعى پىشىندىك ىزدەنىستەر، تاريحي تۇلعانى دارا­لاۋداعى كوركەمدىك ءادىس-تاسىلدەر اباي داستۇرىندەگى سۋرەتكەرلىك ارنالارمەن ءار قىرىنان كەلىپ ساباقتاسادى.
بۇل تۋىندىلار ىشكى كوركەمدىك قۋاتى، حالىقتىق سيپاتى جاعىنان دا ۇلى اقىن شىعارمالارىنان ۇلگى-ونەگە العانىن، قازاق پوەزياسىندا بۇرىننان بار باي داستۇرلەردى جاڭا كوركەمدىك ساپالىق دەڭگەيدە قايتارا جاڭعىرتقانىن تانىتا كەلدى. قا­زىر­گى قازاق پوەزياسىندا دا بۇل ونەر كوشى، قۇ­نار­­لى ءداستۇر توقتاپ، تولاستاعان جوق.
ال ەندى، پوەزيامىزداعى سونداي كوركەمدىك ۇلگىلەردى تۋدىرعان، قازاق ادەبيەتىندەگى اقىندىق جاراتىلىسى بولەك، تۋما دارىن يسا بايزاقوۆ شىعارماشىلىعى دا دارا كورىنەدى. اسا دارىندى ونەر يەسىنىڭ باسقا ءبىر، ءوزى قاتارلاس ونەر يەسى تۋرالى ءسوز تولعاۋى، وبراز سومداۋى، سول ارقىلى كيە­­لى قازاق ونەرىنىڭ تۇلعالارىن ادەبيەتىمىزگە كور­كەم بەينە رەتىندە قايتادان الىپ كەلۋى – ارقاشان دا وقىرمان ىقىلاسىنا بولەنىپ وتىرعان. يسا بايزاقوۆ قالامىنان ءار جىلدارى، ءار كەزەڭدە تۋعان ونەر تۋىندىلارى دا ءوز وقىرمانىن وقشاۋ كوركەمدىك بوياۋىمەن، سيرەك كەزدەسەتىن ۇتىمدى تەڭەۋلەرىمەن، سيۋجەت تارتىمدىلىعىمەن وقىرمان نازارىن اۋداردى.
يسا بايزاقوۆتىڭ ادەبيەتىمىزدىڭ التىن قورى­نا قوسىلعان “قۇرالاي سۇلۋ” مەن “التاي اياسىندا” اتتى پوەمالارى تاريحي وقيعالاردى كوركەمدىك تۇرعىدان جيناقتاۋدىڭ جاڭا ۇلگىلەرىن تانىتتى. بۇل شىعار­ما­لا­رىنا ارىندى اقىن الدىمەن قازاق تاعدى­رىن­داعى ايرىقشا ورنى بار ءىرى-ءىرى تاريحي وقيعالاردى ار­قاۋ ەتەدى. حالىقتىڭ بوستاندىق، تاۋەلسىزدىك جولىن­داعى ماقساتتى كۇرەسى الدىڭعى قاتارعا شى­عادى دا، وسىناۋ وقيعالاردىڭ ەل ومى­رىن­دەگى، جەكەلەگەن ادامدار تاعدىرىنداعى الەۋ­مەتتىك-رۋحاني سالماعىنا نازار اۋدارىلادى. اقىننىڭ دۇنيەتانىم تەرەڭدىگى، تاريحي كوزقاراسى، پوەتي­كا­لىق، كوركەمدىك جيناقتاۋ ءادىس-تاسىلدەرى ءوزىنىڭ كەڭ اۋقىم­دىلىعىمەن، شىنايىلىعىمەن وقىرمانىن باۋرايدى.
قازاق جۇرەگىندە “ەسىم حاننىڭ ەسكى جولى” دەگەن اڭىزعا بەرگىسىز قاناتتى ءسوز قالدىرعان، ەل بىرلىگى، ۇلتتىق مۇرات جولىندا باعا جەتكىسىز تاريحي ەڭبەك جاساعان ايگىلى ەسىم حاننىڭ زامانىندا تاعدىر كەشكەن، ەلىنىڭ جوعىن جوقتاعان، ادىلدىگىمەن، تۋرا­شىل­دىعىمەن كوپكە جاققان مونتاي ءبيدىڭ تۇلعاسى دا پوەمانىڭ قۇنارلى تۇسى دەسەك، قاتەلەسپەيمىز.
“قۇرالاي سۇلۋ” پوەماسىندا تۋعان جەردى قاسىق قانى قالعانشا قورعاي بىلەتىن باتىرلىق بولمىس پەن ادال ماحابباتتىڭ جولىندا باسىن بايگەگە تىگەتىن ازامات تاعدىرىنىڭ اراسىنداعى رۋحاني ساباقتاستىق، جۇرەك قۋاتى قىلاۋسىز پوەزيا تىلىندە سويلەيدى. اۆتور وسىناۋ ادام بويىنداعى ىزگى قاس­يەت­تەردى ناقتى كوركەم تۇلعالار ارقىلى، ولاردىڭ جان دۇنيەسىندەگى سەزىم تولقىندارىن جارقىراتا اشا وتىرىپ، وقىرمانىنا تەرەڭ تەبىرەنىسپەن جەتكىزەدى.
“التاي اياسىندا” اتتى پوەماسى دا اقىننىڭ وسىناۋ ۇلى يدەياسىن باسقا قىرىنان الىپ، ونى ارى قاراي تەرەڭدەتە تۇسەتىن تۋىندىسى. بۇل شىعارما­نىڭ دا التىن ارقاۋى – تاۋەلسىزدىك، بوستاندىق، ياعني ەركىن ءومىر جولىنداعى ەرجۇرەك جانداردىڭ بويىنداعى كۇرەس رۋحىن، قاجىر-قايراتىن قۇدىرەتتى پوەزيا تىلىندە كەستەلەۋ بولىپ تابىلادى. ادال ماحاببات، شىنايى سۇيىسپەنشىلىك جولىندا باسىن بايگەگە تىگەتىن، بيىك ماقسات-مۇراتتى ارماندايتىن، وسى جولدا قانداي دا قاۋىپ-قاتەردەن تايسالمايتىن قازاق جاستارىنىڭ تۇلعاسى تيپتىك كوركەم بەينەلەر دەڭگەيىنە كوتەرىلەدى.
پوەمانىڭ ورتالىق كەيىپكەرلەرى بالاعاز بەن ەركەجاندى ءومىردىڭ قيىن وتكەلدەرىنە سالاتىن اۆتور سول كەزەڭدەگى دالا ءومىرىنىڭ سان قاتپارلى تاريحي-الەۋمەتتىك شىندىعىن جالاڭ المايدى. كەرىسىنشە، كەيىپكەرلەر تاعدىرى ارقىلى سان قات­پارلى تاريحي شىندىق كورىنىس تابادى. وقيعا جەلى­سىندە ارقيلى الەۋمەتتىك توپتار ءوز ارەكەتىمەن، ءوز مىنەز-قۇلقىمەن شىنايى تانىلادى. تاريحي وقيعا­لاردى قامتىپ كورسەتۋ، تۇلعانىڭ كوركەمدىك قۋاتىن اشا تۇسەتىن ءىس-ارەكەتتەردى ءبىر جەلىنىڭ بويىندا شەبەر قيۋلاستىرۋ، تابيعات سۋرەتتەرى، پسيحولوگيا­لىق يىرىمدەر – بارلىعى تۇپتەپ كەلگەندە، اقىننىڭ سۋرەتكەرلىك شەبەرلىگىنىڭ تەرەڭ قۇنارىنان باستاۋ الىپ جاتادى. ونى قازاقتىڭ ەڭ ءبىر سۇيىكتى، ارداقتى اقىنىنا اينالدىرعان دۇنيەلەرى دە وسى ماڭگى توزباس قۇدىرەتتى پوەزيانىڭ ارقاسى ەدى. سولاردىڭ ىشىندە، تاعى دا قايتالاپ ايتساق اباي ۇلگىسىمەن، اباي باستاعان داستۇردە تاريحي تاقىرىپتى، الەۋ­مەت­تىك-رۋحاني ماسەلەلەردى ارقاۋ ەتكەن تۋىندىلارى الىستان مەنمۇندالاپ، ايشىقتى كورىنەدى. وسىلاردىڭ قاتارىندا “قۇرالاي سۇلۋ”، “التاي اياسىندا”، “اقبوپە” سىندى پوەمالارى كوركەمدىك تالاپتارىنىڭ ەڭ بيىك شىڭىنا كوتەرىلگەن تۋىندىلاردىڭ قاتارىنا ەندى.
اقىن تالانتىنىڭ تاعى دا ءبىر قايتالانباس قىرى “اقبوپە” پوەماسىنداعى اقبوپە تۇلعاسىنىڭ كوركەمدىك قۋاتىمەن ساباقتاس كورىنەدى.
كىم كوردى كوكتىڭ جەرگە قۇلاعانىن،
كىم كوردى كۇننىڭ جارىق سۇراعانىن،
كىم كوردى اقبوپەدەي قىرشىن جاستىڭ،
شومىلىپ قاندى ازاپقا جىلاعانىن، –
دەپ باستالاتىن داستاننىڭ تۇتاستاي سيۋجەتتى جەلىسى، ىشكى كومپوزيتسيالىق قۇرىلىمى، كەيىپكەرلەر جۇيەسى، بارلىعى جينالىپ كەلگەندە ءبىر يدەياعا توعىسادى، ءبىر ماقساتقا قىزمەت ەتەدى. ول يدەيا – ماڭگىلىك ماحاببات يدەياسى.
سۇيىسپەنشىلىكتىڭ بيىك تۇعىرىنان ءبىر ەلى شەگىن­بەيتىن قازاق جاستارىنىڭ قايسار مىنەزىن اسقاقتاتا جىرلاۋ ماقساتىن كوزدەگەن اۆتور سۋرەتكەرلىك تال­عام مەن كوركەمدىك تالاپتىڭ بيىك دەڭگەيىنە كوتە­رىلە­دى. ياعني ادامگەرشىلىكتىڭ، كىسىلىكتىڭ، ازامات­تىقتىڭ اينىماس ولشەمى – ادال ماحابباتقا دەگەن تۇراقتىلىق ەكەندىگىن اقىن بارلىق شىعارمالا­رىندا ءومىر بويى جىرلاپ ءوتتى.
اباي پوەزياسىنىڭ تەرەڭىنە ۇڭىلە بىلگەن، سودان ءنار العان، ەڭ باستىسى، باتىس-شىعىس قۇندى­لىقتارىن پوەزيا تىلىمەن سويلەتە بىلگەن ۇلى ابايعا قازاقتىڭ ءبىر توپ ءنازيراشىل اقىندارى دا تەرەڭ كوڭىل قويدى. رۋحاني ۇستازىمىز اباي دەپ ساناپ، وسى باعىتتاعى ىزدەنىستەرىندە دە ولار ابايعا ارقا سۇيەدى. ابايدىڭ پوەتيكالىق سۋرەتكەرلىگىنەن، ءتىل شەبەرلىگىنەن ۇلگى الدى.
داستاندىق جىر داستۇرىنە ات باسىن بۇرعان اقىن-جىراۋلاردىڭ بارلىعى دا ابايدان ەڭ الدىمەن گۋمانيستىك يدەيانى الدىڭعى قاتارعا شىعارۋ­دى، ادامگەرشىلىك، ازاماتتىق قۇندىلىقتاردى اس­قاق­­تا­تا جىرلاۋدى ۇيرەندى. ۇلى گۋمانيستىك يدەيا­لارى مەن ازاماتتىق سارىنداعى وي-اڭسارلا­رىن پوەزيا تىلىمەن قالىڭ وقىرمانعا جەتكىزە ءبىلدى.
جاراتۋشىنىڭ بولمىسى، اللا-تاعالاعا قۇلشى­لىق ەتۋ، كۇللى عاجايىپتار ءبىر عانا جاراتۋشىنىڭ قولىن­دا تۇرعاندىعىن كەڭىنەن ناسيحاتتايتىن داستاندار لەگى قازاق پوەزياسىنان ورىن تابا باستادى.
بۇل تۋىندىلاردا (داستانداردا، تولعاۋلاردا) ەڭ باستا اباي نەگىزىن قالاپ كەتكەن ورنىقتى ديا­پازون­نىڭ، وي اۋقىمىن ارىدان سالىپ، الىس كوكجيەكتەردى قامتىپ ايتۋعا مول مۇمكىندىكتەر اشاتىن ءادىس-تاسىلدەر بوي كورسەتتى.
ءبىر كەزدە ءوز تۇسىندا اباي كوتەرگەن ەلدىك، وتان­دىق تاقىرىپ تار شەڭبەردەن شىعىپ، ادامزاتتىق اۋقىمداعى ماڭىزعا يە بولىپ، الەمدىك ماڭىزى بار ماسەلەلەرگە قاراي بەت بۇردى، ءسويتىپ، ەلدىك شەڭبەردەن شىعىپ، ەندى كوسموگونيالىق، فيلوسو­فيا­لىق فەنومەنگە يە بولا باستادى. اباي جىرلا­عان وتاندىق تاقىرىپ، اسىرەسە، شىعىستىق سارىن­داعى سيۋجەتتەر، ءدىني استارداعى قيال-عاجايىپ وقيعالار­عا تولى مازمۇندىق سيۋجەتتەر ءوزارا جينالا كەلىپ، ارەكەت ەتە وتىرىپ، وقىرماندارعا قيالعا جەتەلەي­تىندەي وي تاستادى. اسىرەسە، شىعىس­تىق سارىنداعى سيۋجەتتەر، ءدىني- ميستيكالىق استارى قالىڭ يدەيالار ادام سەنبەيتىن تاڭعاجايىپ وقيعالارعا تابان تىرەي وتىرىپ، ارەكەت ەتەتىن، قيالعا جەتەلەيتىن، پەرى-پەرىشتەلەر باس كەيىپكەرگە اينالاتىن جاڭا سيۋ­جەتتىك جەلىلەر قازاق داستاندارىنان ورىن الدى.
قۇرعاق ديداكتيكانىڭ ورنىن ءتىرى پوەتيكالىق ءسوز اۋىستىردى. فيلوسوفيالىق وي-اڭسارلارعا قۇلاش ۇرا الاتىن اقىندىق قۋات الدىڭعى قاتارعا شىقتى. اۆتور ءوز تۋىندىلارىنا ارقاۋ ەتكەن بۇل اسەرلەردىڭ، ىزدەنىستەردىڭ تامىرى ەڭ الدىمەن ابايعا بارىپ تىرەلەدى.
تاريحي تۇلعالاردان بولەك ەندى قيال-عاجايىپ وقيعالاردى باستان كەشەتىن، بىراق حالىق جادىندا سان عاسىرلار بويىندا جاتتالىپ قالعان، ەل اراسىندا اڭىز، ءافسانا بولىپ كەڭ جايىلعان ەرتەگىلىك قاھارماندار دا ادەبي كەيىپكەرلەر رەتىندە شىعارما سيۋجەتىنە ەنىپ، ۇلكەن يدەيالىق جۇك كوتەرىپ تۇراتىن دەڭگەيگە كوتەرىلە باستادى. بۇل تۋىندىلاردا دا (مەيلى تاريحي تۇلعا بولا ما، مەيلى قيال-عاجايىپ كەيىپكەر بولا ما) ولار ءبارىبىر وقىرمان ساناسىن سىرت يتەرگەن جوق، ءوز بولمىسىنا ادام ساناسى جاقىن بولعان سوڭ وقىرماندار دا ولاردى تابيعي قابىلدادى.
اسىرەسە، يسلام ءدىنىنىڭ اسقان مەيىرىمى مەن شاپاعاتىن، اسىل قاسيەتتەرىن كورسەتەتىن، سول قاسيەتتى دۇنيەلەردى اڭىزعا بەرگىسىز ەتىپ سۋرەتتەيتىن سيۋجەتتىك جەلىلەر قازاق وقىرماندارىنا بىردەن جات كورىنگەن جوق. بۇل قاسيەتتى دۇنيەلەر، بيىك، اسىل، تازا رۋحاني كۇشتەر قازاق جانىنا جاقىن بولعاندىقتان قالىڭ وقىرمان ولاردى بىردەن جۇرەگىمەن قابىلدادى.
وسى ارنادا، اسىرەسە، سىر بويىنان شىققان شى­عىس­شىل، ءدىني تاقىرىپتارعا كوبىرەك قالام تەربەگەن اقىن، جىرشى-جىراۋلاردىڭ ادەبي ەڭبەگى شوقتىقتى كورىندى. سونىڭ ءبىرى، ءارى بىرەگەيى – سىر سۇلەيى تۇرماعامبەت ىزتىلەۋۇلى اباي دۇنيەسىن بالا كەزىنەن جۇرەگىنە جاقىن ۇستاپ، ساناسىنا سىڭىرگەن، قالا بەردى، وسىناۋ وڭىردە كەڭ ەتەك جايعان حالىق مۇراسىنان ءنار العان، سونىڭ ءىنجۋ-مارجاندارىن جاس­تايىنان جانىنا بالاپ، جاتتاپ وسكەن دارىندارىمىزدىڭ ءبىرى بولاتىن.
اقىن بۇحاراداعى “كوكەلتاش” مەدرەسەسىندە ءدارىس العان جىلدارى، كەيىنگى ونەر يەسى رەتىندە ەلگە تانىلعان كەزەڭدەرىندە دە وسىناۋ جىرشىلىق، داستاندىق ونەرىمىزدەن ءبىر ساتكە دە كوز جازعان جوق. وسى باعىتتا تالاي ادەبي-شىعارماشىلىق بەلەستەردەن ءوتىپ، شەبەرلىك شىڭداپ، ءومىرىنىڭ سوڭعى كەزەڭىندە شىعىستىڭ ايگىلى تۋىندىسى ءفيردوۋسيدىڭ “شاحنامەسىنىڭ” سيۋجەتىن جىرلادى. وسىلايشا تۇرماعامبەت ىزتىلەۋۇلىنىڭ قازاق پوەزياسىنىڭ تورىنە كوتەرىلگەن، قايتالانباس اتاقتى ءتول تۋىندى­سى “رۇستەم-داستان” جىرى دۇنيەگە كەلدى. سىر بويىن­دا ەجەلدەن تامىر جايعان ۇلى دانالىق مەكتەبى، جىر مەكتەبى، سوناۋ الداشباي احۋنداردان، ەشنياز سال، بازار جىراۋ، كەتە جۇسىپتەردەن باستالاتىن اقىندىق، ۇستازدىق مەكتەپ تۇرماعام­بەت ىزتىلەۋۇلى تۇسىندا ايرىقشا شارىقتاۋ بيىگىنە كوتەرىلدى.
ادەبيەتىمىزدىڭ كونە تاريحىنا كىشكەنە شەگىنىس جاساپ، وي كوزىمەن بارلاي قاراساق، ءداستۇرلى قازاق پوەزياسىندا سيۋجەتتىك وقيعالاردى ارقاۋ ەتىپ، تاريحي كەزەڭدەردىڭ شىندىعىن بيىك كوركەمدىك دەڭ­گەيدە، تارتىمدى سۋرەتكەرلىك شەبەرلىك اياسىندا جيناقتاپ كورسەتە العان ەپيكالىق شىعارمالار مولىنان كەزدەسەدى. پوەزيامىزداعى وسىناۋ ارنالى كوركەمدىك ىزدەنىستەردىڭ ارعى باستاۋلارىنا نازار اۋداراتىن بولساق، ءبىزدىڭ زامانىمىزدىڭ V-VIII ع.ع. كونە تۇركى ەسكەرتكىشتەرىنەن باستاپ، ورتاعاسىرلارداعى جادىگەرلەرىمىز، كەشەگى XIX عاسىرداعى اباي پوەزياسىنىڭ كوركەمدىك تاعىلى­مى، شەبەرلىك مەكتەبى ويعا ورالادى.
ارىعا بارماي-اق، ءوزىمىزدىڭ XVI عاسىردا – 1530-جىلدارى، ۇلى بابامىز، تاريحشى، اقىن مۇحاممەد حايدار دۋلاتيدىڭ “جاھان نا­مە” اتتى ايگىلى، شىعىستىق ۇلگىدەگى، ەڭ باستىسى، تۇر­­كىلىك دۇنيەتانىم بيىگىنەن وي تولعايتىن، دانا­لىق ءسوز ايتاتىن كلاسسيكالىق، پوەتيكالىق شىعار­ماسىن دۇنيەگە الىپ كەلگەندىگىن ايتساق تا بولادى.
تۇرماعامبەت اقىنعى قايتا ورالساق، ونىڭ جىر­شى، جىراۋ، اقىن رەتىندەگى ءبىر ەرەكشەلىگى – ءوزى جىرلاعان شىعارمالارىندا ءبىزدىڭ باستى قۇندىلى­عىمىز – يسلام تاقىرىبىن مول قامتىپ، وسى ارقى­لى داستاندىق ۇلگىدە يماندىلىق تاقىرىبىن، پايعام­بارلار ءومىربايانىنان تاراتىپ ايتاتىن سيۋجەتتىك جەلىلەردى ونەگەلىك جانە تاعىلىمدىق ماقساتتا كوپ جىرلاعاندىعى.
دانالىق وي-تولعامدار، ءفاني جالعاننىڭ قاس-قاعىم ساتتىك وتكىنشىلىگى مەن ادام بويىنداعى ال­ۋان مىنەز-قۇلىقتىڭ كورىنىستەرى – بارلىعى وي ەلەگىنەن وتەدى. شايىر وسىناۋ تاقىرىپ، وي ارنالا­رىنىڭ بارلىعىن كوركەم تىلمەن، پوەتيكالىق ايشىقتاۋلار ارقىلى وقىرمان جۇرەگىنە اسەرلى جەتكىزەدى. قازاق تانىمىنداعى تانىس سيۋجەتتەر، تانىس كەيىپ­كەرلەر اقىن دۇنيەتانىمى ارقىلى جاڭاشا جيناق­تىق مانگە يە بولاتىندىقتان ولار ءوزىنىڭ كوركەمدىك قۇندىلىعىن تەرەڭدەتە تۇسەدى. پوەتيكالىق اسەرى دە وسى ارقىلى جاڭاشا پايىمدالادى.
ايتالىق، اقىننىڭ “جاسىل قۇس”، “حابيبۋللا مەن اللايار”، “مۇحاممەد تۋرالى”، ء“ماردى ديقان» داستانى، “سوقىر مەن اقساق”، “قويشى حيكاياسى”، “ەسكەندىر حيكاياسى”، “لۇقمان بالاسىنىڭ حيكاياسى”، ت.ب. داستاندىق ۇلگىگە جاقىن، حيكايالىق سيۋجەتتەردى ارقاۋ ەتكەن، كولەمى جاعىنان قىسقا-قىسقا تۋىندىلارىندا ءدىن تاريحىنان، پايعام­بارلار ومىرىنەن تاراتا وتىرىپ، ومىردەگى ىزگىلىك جولىنا باستايتىن ادام بويىنداعى جاقسى قا­سيەتتەردى ۋاعىزدايدى، ۇلگى ەتەدى. جاۋىزدىق پەن جاماندىق، وتىرىك پەن وسەك، جالا مەن پالە، ۇرلىق پەن سۇمدىق سياقتى ادام­زاتتى ازدىراتىن، جارعا جىعاتىن مىنەز-قۇ­لىق­­تاردى، شىنايى ءومىر كو­رىنىستەرىن ناقتى كەيىپ­كەرلەر ارەكەتى ارقىلى اشكەرەلەپ وتىرادى.
“جاسىل قۇس” حيكاياسىندا ۇلى جاراتۋشىنىڭ، اللا-تاعالانىڭ بارلىق ىزگى قاسيەت­تەرى ماراپاتتالادى. الەمدەگى كۇللى جاقسىلىق، يگىلىك كوزى اللانىڭ قولىندا ەكەندىگى ايتىلادى. كۇللى الەمدى ءوز نۇرىنان جاراتۋشى قۇدىرەتتىڭ ادامنان باستاپ، جەر بەتىندە تىرشىلىك ەتەتىن بارلىق ءتىرى ما­قۇ­لىقتارعا بىردەي تيەسىلى ريزىعىن تاۋىپ بەرەتىنى ايتىلا كەلىپ، بۇل جالعاندا ەشبىر وزگەرىس، قوز­عا­لىس، جاڭعىرۋ اللانىڭ راقىمىنسىز جۇزەگە اسپاي­تىندىعى كورسەتىلەدى. دۇنيەدە ماقساتسىز جارا­تىلعان تىرشىلىك يەسى بولمايدى دەگەن يدەيا بوي كوتەرەدى. اقىننىڭ يسلامدىق دۇنيەتانىمى دا، جالپى ادامزاتتىق قۇندىلىقتارعا دەگەن كوز­قاراسى دا وسى يدەيالار ارقىلى كورىنىس تابادى.
تازا ءدىن تاقىرىبى، ياعني پايعامبارلار ومى­رى­نەن سيۋجەت تارقاتىپ، وقيعالار قۇراۋدىڭ تاعى­لىمدىق، تاربيەلىك استارىنا ۇڭىلەتىن اقىننىڭ وسى ماق­ساتتاعى تۋىندىلارىنان “سۇلەيمەن حيكاياسى”، “سامۇ­رىق حيكاياسى” اتتى ەكى داستانىن بولە-جارا قاراعان ورىندى. “سۇلەيمەن حيكاياسى” داستانى ءوزىمىزدىڭ اڭىز-ءاپسانالارىمىزدا، ەرتەگىلىك، حي­كايالىق جىر-داستاندارىمىزدا جيىرەك سۋرەت­تەلىپ، كەڭىرەك ءسوز بولىپ كەلە جاتقان سۇلەيمەن (ع.س.) پاي­عامباردىڭ ءومىربايانىنان الىنعان كونە دەرەك­تەردىڭ ءبىرىن ارقاۋ ەتكەن. الەمدەگى جاندى-جانسىز اتاۋلىنىڭ بارلىعىنىڭ ءتىلىن بىلگەن پايعام­بارى­مىزدىڭ ەل ىشىندە ەجەلدەن اڭىزعا اينالعان ءبىر تاعىلىمدى وقيعا جەلىسى تۇتاس داستاننىڭ تاقىرىپ­تىق يدەيالىق ارقاۋىن كوتەرىپ تۇر.
داستاندا الدىمەن سابىر مەن اقىل، دانالىق ماراپاتتالادى. ءىلىم مەن ءبىلىم، كورەگەندىك، تاپ­قىرلىق ادام بالاسىن ىزگىلىككە باستايتىندىعى ايتىلادى. تۇرماعامبەت اقىننىڭ وسىناۋ سيۋجەتتى تاڭدا­ۋىنىڭ وزىندە ۇلكەن سىر بار. كۇللى تىرشىلىك زاڭىن، الەم جاراتىلىسىن تۇسىنۋگە شاقىرادى. ادامنىڭ ىزگى ماقساتى وسى دەگەن يدەيانى العا تارتادى.
ال، “سامۇرىق حيكاياسى” داستانىندا اللانىڭ پەشەنەگە جازعان تاعدىر بۇيرىعىنان اسىپ، ەشبىر پەندە تىرشىلىك ەتە المايدى. اقىن ءوز داستانىندا “ادامنىڭ تاعدىرى ءبىر جاراتقاننىڭ يەلىگىندەگى دۇنيە” دەگەن يدەيانى ناسيحاتتاۋ ماقساتىن كوزدە­گەن (تۇرماعامبەت ىزتىلەۋۇلى. شىعارمالارى. الماتى، “دەشتى قىپشاق” باسپا ءۇيى، 2007, 568-ب.).
تۇيىندەي ايتقاندا، تۇرماعامبەت ىزتىلەۋۇلىنىڭ داستان، حيكايالارىنىڭ ءون بويىنان سان عاسىرلار ارقاۋى ۇزىلمەگەن شىعىس شايىرلارىنىڭ جىرلاپ وتكەن ماڭگىلىك يدەياسى – ۇلى جاراتۋشىعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك، ۇلى جاراتۋشىعا جاقىنداي ءتۇسۋ يدەياسى، اللانىڭ بولمىسىنان تارايتىن كۇللى جاقسىلىق، ىزگىلىك اتاۋلىعا ۇمتىلۋ يدەياسى سامال جەلدەي ەسىپ، جانىڭا نۇر قۇيادى. اللانىڭ ديدارى اقىن داستاندارىندا ماڭگىلىك اقيقات جولىنا باس­تايتىن شامشىراقتاي بيىكتەي بەرەدى. شايىر ءار الۋان تاقىرىپتى، ياعني ادام بويىنداعى ارقيلى قىلىق-مىنەز، ءىس-ارەكەت جايىن استارلى ويمەن قابىستىرا، ساباقتاستىرا ءورىپ وتىرىپ، ءتۇپتىڭ-تۇبىندە ءوزىنىڭ باستى اقىندىق مۇراتى، دۇنيەتا­نىم­دىق تىرەگى، تەمىرقازىق نىساناسى – ادامگەرشىلىكتى، يمان بايلىعىن، كىسىلىك ساباعىن ۋاعىزداۋدان ءبىر ەلى اۋىتقىماي ءوتتى. ء“ماردى ديقان” داستانىنداعى «مال، پەرزەنت، باق، دارەجە، ونەر، عىلىم; بەرىپ تۇر ناز-نىعمەت نەشە مىڭ سان; شۇكىرىن وسىلاردىڭ وتەمەككە; ۋا، داريح، ويلاساڭشى بىزدەر نادان; ءۇمىت كوپ، قانشا ايتقانمەن، ءومىر قىسقا; بايانسىز ءبىر كۇن وتەر ءفاني جيھان” دەگەن جولداردا تۇرماعام­بەت ىزتىلەۋۇلىنىڭ دانالىق ويلارى ءبىر كەزدەرى بەس عاسىر بويىنا قازاق جىراۋلارى جىرلاعانداي، ادام ءومىرىنىڭ كۇللى ءمان-ماعىناسى، فيلوسوفيالىق ءتۇيىنى قايتارا بوي كوتەرەدى.
ءفانيدىڭ جالعاندىعى، پەندە ءومىرىنىڭ قاس-قاعىم ساتتىك قىسقالىعى، تاق پەن ءتاج، بايلىق پەن مانساپ، بارلىعى-بارلىعى جيىلىپ كەلگەندە ادامنىڭ ءتاۋبا جولىنداعى ءبىر قادامىنان باستالاتىندىعى، بۇل تىرشىلىكتە يمان مەن ۇياتتى، ار مەن نامىستى بيىك ۇستاعان جاننىڭ عانا كامىل ەكەندىگى ايتىلادى. “ەگە ەتتى ادامدى اللا بۇل قاپاسقا، وزگەدەن ىزگىلىگى، ار­تى­­عى ءۇشىن”، – دەپ ويىن تۇيىندەيدى كەمەڭگەر اقىن.
سوندىقتان دا تۇرماعامبەت ىزتىلەۋۇلى ءوز شىعارمالارى ارقىلى قازاق پوەزياسىنداعى، جالپى تۇركىلىك پوەزياداعى سان عاسىرلار بويىنا جاساپ كەلە جاتقان، ەڭ ءبىر جاسامپاز، ءداستۇر­لى، قازاق وقىرمانىنىڭ كوركەمدىك قابىلداۋىنا ەتەنە جاقىن، قازاقتىڭ قارا ولەڭىندەي قۇلاققا ۇيرەنشىكتى، ءسىڭىستى جانرلىق ءتۇر – داستاندىق جىر­لا­رى­­مىزدىڭ ورەسىن جاڭا بيىككە كوتەردى.تاقىرىپ­تىق اۋقىمىن كەڭەيتتى. اقىندىق دۇنيەتانىم كەڭىستىگىن، كوركەمدىك جيناقتاۋ ايدىنىن جاڭا ورىستەرگە باستادى. ەڭ باستىسى، باتىرلىق، قاھار­مان­دىق رۋحتاعى، ءداستۇرلى، سان عاسىرلار بويىندا شىڭدالا، قىرلانا تۇسكەن شىعىستىق، تۇركىلىك داس­تان­دارىمىزدىڭ قاتارىنا تۇرماعامبەت اقىننىڭ قالامى تانىمدىق-تاعىلىمدىق ءمانى تەرەڭ ءدىني-فيلوسوفيالىق، سيۋجەتتىك داستاندارىمىزدى الىپ كەلدى. تاريحي تۇلعالار تاعدىرىنان نەمەسە پاي­عام­­بارلار ومىرىنەن تاراتا ايتىلاتىن، سيۋجەتتىك وقيعالارى تارتىمدى بولىپ كەلەتىن، وقىرمانىن جالىقتىرمايتىن، پوەتيكالىق قۋاتى وتە اسەرلى، كوركەمدىك بوياۋى قانىق، سۋرەتكەرلىك شەبەرلىك تۇر­عى­سىنان ءتورت اياعىنان تەڭ تۇرعان داستاندىق جىر­لار­دىڭ وسىناۋ ۇلكەن شوعىرى ءبىزدىڭ بۇگىنگى ادە­بيە­تىمىزدىڭ دە باعا جەتپەس بايلىعى.
تۋعان ادەبيەتىمىزدەگى وسىناۋ ابايدىڭ تەڭىزدەي تەرەڭ رۋحاني قاينارىنان باستاۋ الاتىن ادەبي-ەستەتيكالىق، تاقىرىپتىق-سيۋجەتتىك، كومپوزيتسيا­لىق، فيلوسوفيالىق، قالا بەردى تىلدىك – ستيلدىك ىزدە­نىس­تەردىڭ بارلىعى جيىلىپ كەلگەندە ادەبيەتى­مىز­دەگى ۇلى داستۇرلەردىڭ تامىرى ءالى دە تەرەڭ جانە سان عاسىرلاردىڭ قاتپارىنان كوكتەپ ەنىپ، بىزگە ەركىن جەتىپ وتىرعانىن دالەلدەيدى. اباي ءداستۇرى داس­تان جانرىنداعى وسى ۇلى سىلەمدەردىڭ بىزگە جا­قىن­داۋ جاتقان ۇلى ارنالارىنىڭ ءبىرى، ءارى بىرەگەيى عانا.

"قازاق ادەبيەتى" گازەتى