بۇگىن ەلىمىزدە استانا كۇنى اتالىپ وتىلەدى. ەلوردا باسشىلىعى گۋ-گۋ دۋماندى كەشەدەن باستاپ كەتتى. «استانانىڭ 25 جىلدىعى. جاڭا پەرسپەكتيۆالار. جاڭا مۇمكىندىكتەر» دەگەن اتاۋمەن باۋىرلاس قالالالاردىڭ مەرەيتوي – فورۋمىن وتكىزۋدە. ول ءۇشىن بيۋدجەتتەن 350 ملن تەڭگە بولگەن. الىس-جاقىن شەتەلدەردەن 17 قالاسىنىڭ باسشىسى شاقىرىلعان.

نازارباەۆقا العىس...

«ال وسىدان 25 جىل بۇرىن 6 مامىردا اقمولا اتاۋى استانا بولىپ وزگەرتىلدى. ەلوردانىڭ جىلناماسى تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ شەجىرەسىمەن تىعىز استاسىپ جاتىر. شىن مانىندە، استانانى كوشىرۋ گەوساياسي تۇرعىدان وتە دۇرىس قادام بولدى. بۇل – حالقىمىزدىڭ بولاشاق تاعدىرىن ايقىنداعان اسا ماڭىزدى جانە دەر كەزىندە قابىلدانعان تاريحي شەشىم. تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ وسى باستاماسى جاڭا ۇلتتىق يدەياعا اينالدى. بۇل شەشىم ەلىمىزدىڭ، حالقىمىزدىڭ ۇلتتىق مۇددەسىنە ساي كەلگەنىنە ەشقانداي كۇمان جوق. سوندىقتان ءبارىمىز نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ بۇل سالاداعى ەڭبەگىنە لايىقتى، ادىلەتتى باعا بەرۋىمىز كەرەك. ادىلەتتى قازاقستاندا اقتى اق، قارانى قارا دەۋ قاجەت، باسقا سوزبەن ايتقاندا، نەنىڭ شىندىق، نەنىڭ وتىرىك ەكەنىن اجىراتا ءبىلۋ كەرەك. بۇل – ەلىمىزدىڭ بولاشاعىنا تىكەلەي قاتىسى بار ماسەلە»، - دەدى پرەزيدەنت توقاەۆ.

تاقىرىپقا تۇزدىق رەتىندە ءبىز استانانى وسىعان دەيىن كىمدەر باسقاردى دەگەن سۇراق توڭىرەگىندە شولۋ جاساعاندى ءجون سانادىق.

استانانى كىمدەر باسقاردى؟

امانجول بولەكباەۆ

تاۋەلسىزدىكتى 1991 جىلى الدىق دەپ، ەسەپ قىلساق، قازىرگى استانانىڭ، بۇرىنعى اقمولانىڭ العاشقى باسشىسى بولەكباەۆ امانجول قۋانىشۇلى دەگەن ادام بولعان.  1987 جىلى قالالىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى بولعان بولەكباەۆ قالانى 1997 جىلعا دەيىن تىزگىندەگەن. 1987-1992 جىلدارى قالالىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى بولسا، 1992-1997 جىلدارى اقمولا قالاسىنىڭ باسشىسى بولعان.

بولەكباەۆ 2013 جىلى 72 جاسىنا قاراعان شاعىندا دۇنيە سالعان. قر پارلامەنتى سەناتىندا II, III, IV جانە V شاقىرىلىمدارىندا (1999-2013 جىلدار ارالىعىندا) دەپۋتات بولعان.

ادىلبەك جاقسىبەكوۆ

1997 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا اقمولا اتاۋى رەسمي تۇردە استانا بولىپ وزگەردى. ءسويتىپ، اتاۋى وزگەرگەن استانانى ادىلبەك جاقسىبەكوۆ تىزگىندەدى (1997-2003 جىلدار ارالىعىندا).

1995 جىلدان باستاپ بيلىكتىڭ بيىك مىنبەرلەرىنەن تۇسپەي كەلگەن جاقسىبەكوۆ تۋرالى جەكە جازار بولساق، ءبىر ماقالانىڭ اۋقىمىنا سىيماسى انىق. سەناتتا دا دەپۋتات بولدى. بىرنەشە مينيسترلىكتىڭ كرەسلوسىن اۋىستىردى. پرەزيدەنت اكىمشىلىگىن دە باسقاردى. رەسەيدە ەلشى دە بولدى. قازىر «قازترانسگازدىڭ» ديرەكتورلار كەڭسەسىن باسقارادى.

جاقسىبەكوۆ استانانى ەكى كەزەك باسقارعان جالعىز اكىم. جاقسىبەكوۆتەن كەيىن استانادا 4 اكىم اۋىستى. ءسويتىپ، 2014-2016 جىلدارى ادىلبەك رىسكەلدىۇلى استاناعا قايتا اكىم بولىپ تاعايىندالدى.

ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ سەنىمدى سەرىكتەرىنىڭ ءبىرى بولعان ادام. ال پرەزيدەنت توقاەۆ كومانداسىندا ساياسي مانساپ بۇيىرعان جوق. ەسەسىنە، قالتاسى قالىڭ جاقسىبەكوۆتىڭ بيزنەسى دوڭگەلەپ تۇر.

تەمىرحان دوسمۇحامبەتوۆ

استانانى 1 جىل عانا باسقارعان ەكى ادام بولسا، سونىڭ ءبىرى وسى – تەمىرحان دوسمۇحامبەتوۆ ەدى (2003-2004 جىلدار ارالىعى).

تەمىرحان مىڭايدارۇلى دا بيلىككە توسىننان كەلگەن ادام ەمەس. ەرتە باستان بيلىككە ارالاستى. بىرنەشە مينيسترلىكتى تىزگىندەدى. ماجىلىستە دەپۋتات بولدى. پرەزيدەنتتىڭ ءىس باسقارماسىن باسقاردى. ۇلتتىق وليمپيادا كوميتەتەتىن تىزگىندەدى. ءسويتىپ ءجۇرىپ كاسىپپەن اينالىستى. اگرو بيزنەستىڭ ءىرى وكىلى بولدى. 2021 جىلى 72 جاسىنا قاراعان شاعىندا دۇنيە سالدى.

ومىرزاق شوكەەۆ

ونان كەيىن كەزەك ومىرزاق شوكەەۆكە كەلدى. ول استانانى 2004-20026 جىلدار ارالىعىندا باسقاردى. الپىستى القىمداپ قالعان ومكەڭ دە بيلىكتىڭ بارلىق ساتىسىنان وتكەن ادام. 3 وبلىس، 1 قالاعا باسشىلىق جاسادى. بىرنەشە كەزەك ۆيتسە-پرەمەر بولدى. 2 مينيسترلىكتى تىزگىندەدى. كەيىن «سامرۇق-قازىنا» دەگەن اسا مايلى جىلىكتى اسادى.

اسقار مامين

ءارى قاراي استانا تىزگىنى اسقار ءماميننىڭ قولىنا ءوتتى. 2006-2008 جىلدار ارالىعى ەدى. قازاقستان ساياساتىنداعى سىندى ەڭ كوپ ەستىگەن ادامداردىڭ ءبىرى وسى مامين بولدى. استانانى باسقاردى. قولىنان ءىس كەلمەدى. 2 جىل دەگەندە قىزمەتتەن الىندى. «قازاقستان تەمىر جولىن» تىزگىندەدى. ارتى ۋ-شۋ بولىپ، ول جاقتان دا كەتتى. ونان سوڭ ۇكىمەتتى تىزگىندەدى. وندا دا قولىنان ءىس كەلمەدى. 2022 جىلى «قاسىرەتتى قاڭتار» كوتەرىلىسىنەن كەيىن قىزمەتتەن قۋىلدى.

يمانعالي تاسماعامبەتوۆ

استانانىڭ تىزگىنى 2008 جىلى يمانعالي تاسماعامبەتوۆتىڭ قولىنا ءوتتى. ول قالانى 2014 جىلعا دەيىن باسقاردى. يمەكەڭ قازىر 66-دا. ۇقشۇ-ىن (ودكب) باسقارادى. تاسماعامبەتوۆ تە كونەكوز ساياساتكەرلەردىڭ ءبىرى. الماتى مەن استانانى، اتىراۋ وبلىسىن باسقارعان ۇكىمەتتى تىزگىندەدى. قورعانىس مينيسترلىگىن، مەملەكەتتىك حاتشىلىقتى، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىن دە باسقارىپ كوردى. رەسەيدە ەلشى دە بولىپ قايتتى. تاسماعامبەتوۆتىڭ كارەراسىنا قاتىستى ەل پىكىرى دە ەكىۇشتى. اسىرەسە، ونىڭ سوڭعى تاعايىندالۋى ءھام ونداعى بىرقاتار مالىمدەمەسى قازاق قوعامىنىڭ نارازىلىعىن تۋدىرۋدا.

2014-2016 جىلدارى جوعارىدا ايتقانىمىزداي، استانا تىزگىنى قايتادان ادىلبەك جاقسىبەكوۆتىڭ قولىنا ءوتتى.

اسەت يسەكەشەۆ

اسەت يسەكەشەۆ استانانى 2016-2018 جىلدار ارالىعىندا باسقاردى. ول قازىر پرەزيدەنتتىڭ كومەكشىسى. 51 جاستاعى يسەكەشەۆ ءۇش بىردەي مينيسترلىكتىڭ كرەسلوسىنا وتىرىپ كوردى. پرەزيدەنت اكىمشىلىگىن باسقاردى. قازىر قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ حاتشىسى ءھام پرەزيدەنتتىڭ كومەكشىسى.

باقىت سۇلتانوۆ

باقىت سۇلتانوۆ استانانى ەڭ قىسقا ۋاقىت باسقارعان ەكى اكىمنىڭ ءبىرى. ول باس قالانى 2018-2019 جىلدارى ارالىعىندا باسقاردى. بيلىكتىڭ بيىك مىنبەرلەرىنەن تۇسپەي جۇرگەن سۇلتانوۆتىڭ سوزدەن ءھام ىستەن سۇرىنگەن كەزدەرى از ەمەس. سويتە ءجۇرىپ بىرنەشە مينيسترلىكتى باسقاردى. پرەزيدەنتتىڭ كومەكشىسى بولدى.

التاي كولگىنوۆ

ونان سوڭ استانانى ۇش جىل التاي كولگىنوۆ باسقاردى (2019-2022 جىلدار ارالىعى). باتىس قازاقستان وبلىسىندا، ورالدا اكىم بولعان كولگىنوۆ قازىر قىزمەتسىزدەر قاتارىندا. وسىعان دەيىن ۇكىمەت باسشىسىنىڭ ورىنباسارى بولعان.

جەڭىس قاسىمبەك

استانانىڭ قازىرگى اكىمى جەڭىس ماحمۇدۇلى قاسىمبەك. 48 جاستاعى ول باس قالانى 2022 جىلى تىزگىندەگەن. ەكس-پرەزيدەنتتىڭ كانتسەلياريىن ۇزاق جىلدار باسقارعان ماحمۇد قاسىمبەكتىڭ بالاسىنىڭ دا كارەراسى جىلدام وسكەن. قاراعاندى وبلىسىندا اكىم بولدى. ۇكىمەت باسشىسىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىن اتقارىپ كوردى. 2 مينيسترلىككە باسشىلىق جاسادى.

ءسويتىپ، قازاقستان تاۋەلسىزدىك العان 1991 جىلدان بەرى باس قالانى 10 ادام باسقارعان ەكەن. ولاردىڭ ەكەۋى دۇنيە سالعان. قالعان سەگىزدىڭ كەيبىرى قىزمەتتە. ەندى كەيبىرى قىزمەتسىزدەر قاتارىندا. سىزشە وسى اتالعان ازاماتتاردىڭ قايسىسى استانانىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسا الدى؟

Abai.kz