(جاڭا ۇستانىم حاقىندا)

(جاڭا ۇستانىم حاقىندا)

قازىرگى كەزەڭدە، قازاقستاندا، اقىن دا، جازۋشى دا، عالىم دا، ساياساتكەر دە جەتىپ ارتىلادى. وكىنىشكە قاراي، سولاردىڭ كوپشىلىگىنىڭ ءسوزى ءبىر باسقا دا، ءىسى ءبىر باسقا. ءار ادامنىڭ ءسوزى مەن ءىسىنىڭ سايكەس كەلمەۋى، ءبىر باعىتتا بولماۋى، ول پەندەنىڭ ەكى ءجۇزدى ەكەندىگىن اڭعارتادى. مىسالى، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ 777 مۇشەسى بار. سونىڭ 7-ەۋى عانا ەلدىك، ۇلتتىق، تىلدىك جانە وزگە رۋحاني كۇرەستەردە بىزبەن بىرگە. ەگەر ولاردىڭ 70-ءى قاسىمىزدا جۇرسە، ۇلتسىزدانعان، كوسموپوليتتەنگەن، ءتىپتى زاڭداستىرىلعان ۇرىعا اينالعان بيلىكتەگى كەيبىر توپتار، ءبىزدىڭ كوپ ۇسىنىستارىمىزعا مويىن بۇرعان بولار ەدى. ەندى ەلدىك مۇددەدەن بويىن اۋلاق ۇستاپ جۇرگەن سول اقىن-جازۋشىلاردىڭ كەز كەلگەنىنىڭ كىتابىن اقتارا قالساڭىز ۇلت تۋرالى، ءتىل تۋرالى، وزگە رۋحاني قۇندىلىقتار تۋرالى ولەڭدەرى نەمەسە جازبالارى از ەمەس. سول مۇددەلەردى بيلىكتەن تالاپ ەتۋگە كەلگەندە، ءتۇرلى سەبەپتەرمەن جاڭاعىلاردىڭ ءبارى دەرلىك، ۇستەلىنىڭ استىنا جاسىرىنىپ قالادى. سەبەبى، ءوزىنىڭ نەمەسە ۇل-قىزىنىڭ، نەمەرەلەرىنىڭ قىزمەتتەرى بار. ياعني، «بيلىككە قىرىن كەلىپ قالارمىن» دەپ قاۋىپتەنەدى. قىزمەت، بالا-شاعا بىزدە، ءبىزدىڭ اينالامىزداعى ادامداردا عانا جوق سياقتى. ءسوزى مەن ىسىنە ايىرما سالعاندار – شىندىعىن جوعالتىپ العاندار. وسىنداي كۇردەلى شاقتا، ەلىمىزدە شىندىعىن جوعالتقان ادامداردىڭ تىم كوبەيىپ كەتۋى، ءتىپتى، رۋحاني سالانىڭ وزىندە، ادەبيەت، ونەر قايراتكەرلەرىنىڭ ءسوزى مەن ءىسى اشىق تۇردە ەكى باعىتقا جول الۋى ۇلت قاسىرەتى ەكەنى داۋسىز.

ال مىنا ءۇزىندى ولەڭ مەنىڭ بۇگىنگى داۋىردەگى اقىندىق ۇستانىمىم. مۇندا تەك اقىندىق قۋات توڭىرەگىندە عانا وي ورىلگەنىمەن، ۇستانىم بارلىق سالاعا بىردەي تيەسىلى. مەيلى ءجۇز جەردەن تالانتتى بولسىن، ەگەر ول ادام شىندىعىن جوعالتىپ السا، ونداي اقىننىڭ، ونداي جازۋشىنىڭ، ونداي عالىمنىڭ، ونداي ۇستازدىڭ،  ونداي ساياساتكەردىڭ ەل ءۇشىن قۇنى كوك تيىن. ءبىز، قازىرگى كەزەڭدە بارلىق سالادا وسىنداي كوزقاراس قالىپتاستىرۋىمىز قاجەت. ونسىز قازاقستاندا قاناتىن كەڭ جايعان جالعان بوسپەلىك پەن جاعىمپازدىقتى، جەكە ادامعا تابىنۋ قاسىرەتى مەن جەمقورلىقپەن وتىرىك كۇرەسۋدى جانە وزگە پەندەلىك اعىمداردى مۇلدە توقتاتا الماسىمىز حاق. ەندى ۇستانىمعا جول بەرەلىك:

«ولەڭ قۇراۋ – اقىندىقتىڭ كوپ قىرىنىڭ ءبىر ءتۇرى.

تەك سول ءۇشىن ونى ارداقتاۋ، جونسىزدەۋ ءھام كۇلكىلى.

ءداۋىرى مەن بيلىگىنە سانالعانمەن الىمدى،

ۇلتىن ساتقان اقىندار بار، بىراق جىرى دارىندى...

ەرلىگى جوق، ەلدىگى جوق، اۋزى عانا بەلسەنەر،

سوزدەن ءىسى الشاق جاتسا، وعان قالاي ەل سەنەر؟

نەگە بۇگىن ۇلت مۇددەسى ناۋقاس جانداي تەڭسەلەر؟..

مۇنداي شاقتا اقىندىق كۇش تەك شىندىقپەن  ولشەنەر.

ناعىز اقىن ءار كەزەڭدە ءوزىن قاعىپ ۇلەستەن،

رۋحاني مۇددە شىڭى – شىندىق ءۇشىن كۇرەسكەن.

شىندىق كاۋسار اقىندىققا بولۋ كەرەك اسىل ءان،

شىندىقتى ايتىپ ەر ماحامبەت ايىرىلعان باسىنان.

«اقىندار از سىن ساعاتتا سوزدەن ءىسى زورايعان»،

دەسەكتاعى «اباي قاشان جول ىزدەپتى وڭايدان؟»

ەل، ۇلت جايلى سىرلارىمەن،

جىرى بيىك تۇرعانىمەن،

ءىسى ءۇشىن مەن ماحامبەتتى بيىك قويام ابايدان!

بۇل اقىندىق ۇستانىمىم قالىپتاسقان تالايدان...

...شىندىعى جوق پەندەلەردى باسار ۋاقىت كوشكىنى.

داڭققا مويىن سوزعانىمەن،

توم-توم ولەڭ جازعانىمەن،

شىندىعى ولگەن اقىنداردىڭ اقىن ەمەس ەشبىرى!

شىندىعى ولگەن مىنەزسىزدىك بولماق كىمنىڭ ماقتانى؟

قازىر بارلىق سالالاردى مىنەزسىزدەر قاپتادى.

باسشىلارعا جاعىمپازدىق بۇل كەزەڭدە دارا كۇش،

سودان اقىنسىماقتاردىڭ كوبى «تۋفلي جالاعىش»...

شىنشىل اقىن بولۋ دەگەن – ازاپتىڭ ەڭ ازابى،

سول ازاپقا توزە ءبىلۋ – عاجاپتىڭ ەڭ عاجابى…

باستى ماقسات – ءوز حالقىڭنىڭ سان عاسىرلىق اعىسىن،

جەڭىسى مەن جەڭىلىسىن، ءتىلىن، رۋحىن، نامىسىن،

جۇرەگىڭنىڭ ساناسىنان، ەلەگىنەن وتكىزۋ،

جانە ونىڭ قاسىرەتىن،

ۇلتقا، تىلگە باس يەتىن،

قالىڭ ەلگە جىرمەن، ىسپەن، مىنەزىڭمەن جەتكىزۋ.

جەتكىزە الماي دىرىلدەسەڭ... ول – شوشىنۋ، توسىلۋ،

ۇركەكتەردىڭ، قورقاقتاردىڭ قاتارىنا قوسىلۋ.

وندايلاردىڭ ماڭدايىنا ماڭگىلىككە سور قاتقان،

ەشقاشاندا شىنشىل اقىن شىققان ەمەس قورقاقتان!..

…اقىنعا ەگەر ويىنا ساي شىندىق پارقى قونباسا،

ودان ۇلكەن ءورىس كۇتۋ، جەڭىس كۇتۋ دالباسا…»

Abai.kz