بۇگىن استانادا اۋعانستان-قازاقستان بيزنەس-فورۋمى ءوتىپ جاتىر. جيىندا پرەمەر-ءمينيستردىڭ ورىنباسارى – ساۋدا جانە ينتەگراتسيا ءمينيسترى سەرىك جۇمانعارين قازاقستاننىڭ تالىپتەر ەلىمەن جان-جاقتى بايلانىستى ساقتاۋعا مۇددەلى ەكەنىن ايتىپ، اۋعانستانعا ەكسپورتتايتىن تاۋارلار ءتىزىمىنىڭ ۇلعاياتىنىن جەتكىزدى.

«قازاقستان اۋعانستاننىڭ تاۋەلسىز، بەيتاراپ، ءبىرتۇتاس، بەيبىت، دەموكراتيالىق جانە گۇلدەنگەن مەملەكەت رەتىندە قالىپتاسۋىن جاقتايتىنىن تاعى دا راستاعىم كەلەدى. ءبىز اۋعانستانمەن قالىپتاسقان ساۋدا-ەكونوميكالىق، كولىك-لوگيستيكالىق جانە ەنەرگەتيكالىق بايلانىستاردى ساقتاۋعا مۇددەلىمىز. قازاقستان مەن اۋعانستان اراسىنداعى تاۋار اينالىمى 2022 جىلى ءىس جۇزىندە 1 ملرد اقش دوللارى (987,9 ملن. اقش دولل.) بەلگىسىنە جەتىپ، 2021 جىلعى كورسەتكىشتەردەن ەكى ەسە ارتتى. تاۋار اينالىمىنىڭ 90% قازاقستاندىق ەكسپورتقا، نەگىزىنەن وڭدەلگەن ونىمگە تيەسىلى»، - دەدى س. جۇمانعارين.

ول ءساۋىر ايىندا كابۋلعا ساپارى كەزىندە تاراپتار ەلدەر اراسىنداعى تاۋار اينالىمىنىڭ كولەمىن $1 ملرد-تان  $3 ملرد-قا دەيىن ۇلعايتۋ مىندەتىن قويعانىن اتاپ ءوتتى.

«اۋعانستانعا جونەلتىلەتىن قازاقستاندىق ەكسپورتتىڭ 90%-ى وڭدەلگەن ءونىم. قازىردىڭ وزىندە ءبىز ساۋدا نومەنكلاتۋراسىنىڭ كەڭەيگەنىن بايقايمىز. ۇن مەن بيداي سياقتى ءداستۇرلى ونىمدەردەن باسقا وتاندىق مەتالدى، مينەرالدى تىڭايتقىشتاردى، بيداي مەن زىعىردى جەتكىزۋ باستالدى. قازاقستاندىق كومپانيالاردىڭ كابۋلعا سوڭعى ساپارىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ءبىزدىڭ ەنەرگەتيكالىق سۋسىندارىمىز، ۇن ونىمدەرى، مينەرالدى تىڭايتقىشتاردىڭ العاشقى جونەلتىلىمى بولدى، كۇنباعىس مايىنا دا قىزىعۋشىلىق بار. اۋعانستاننان يمپورتتا اۋىلشارۋاشىلىق ونىمدەرىمەن قاتار توقىما بۇيىمدارى پايدا بولدى. بەلسەندىلىك تانىتاتىن  جۇمىس باعىتىمىز بار»، - دەدى سەرىك جۇمانعارين.

ءوز كەزەگىندە اۋعانستاننىڭ ونەركاسىپ جانە ساۋدا ءمينيسترى نۋريددين ازيزي قازاقستانعا ەكسپورتتالاتىن تاۋارلارعا جەڭىلدىگى بار تاريف قولدانۋدى سۇرادى.

«اۋعانستان قىسقا مەرزىمدە ونداعان وتاندىق تاۋار ءوندىرىسىنىڭ ارقاسىندا ءوزىن-ءوزى قامتاماسىز ەتۋگە كوشكەنىن قۋانىشپەن حابارلايمىن. بۇدان باسقا، ءبىزدىڭ ونەركاسىپتىك ونىمدەرىمىزدىڭ جۇزدەگەن اتاۋلارى قۇرىلىپ، ساۋدا ارتىپ كەلەدى. ءبىز باۋىرلاس قازاقستاننان اۋعانستاننىڭ وتاندىق ونەركاسىبىن قولداۋ ءۇشىن سىزدەرگە ەكسپورتتالاتىن اۋعانستان تاۋارلارىنا جەڭىلدىگى بار تاريف قولدانۋدى سۇرايمىز»، - دەدى نۋريددين ازيزي استانادا وتكەن بيزنەس فورۋمدا.

سونداي-اق، ن. ازيزي اۋعانستاننىڭ حالقى مەن جەكە سەكتورىن قولداۋ ماقساتىندا قازاقستاننان اۋعانستانعا يمپورتتالاتىن بيداي مەن ۇن باعاسىنا ارنايى جەڭىلدىكتەر بەرۋدى سۇرادى.

«مەن اتاپ وتكەن كەيبىر ەكونوميكالىق جانە ساياسي ماسەلەلەرگە قاراماستان، اۋعانستاندا پايدالى قازبالاردى ءوندىرۋ، ونەركاسىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى، ساۋدا جانە قىزمەت كورسەتۋ سالاسىندا ناقتى جانە پراكتيكالىق ينۆەستيتسيالىق مۇمكىندىكتەر بار جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ينۆەستورلارىنا اۋعانستانداعى وزدەرىن قىزىقتىراتىن سالالارعا ينۆەستيتسيا سالۋ ۇسىنىلادى»، - دەدى سپيكەر.

سەرىك جۇمانعارين بيىلعى 4 ايدا اۋعانستانعا وزبەكستان اۋماعى ارقىلى 150,8 ملن اقش دوللارى سوماسىنا 450 مىڭ توننادان استام ۇن جونەلتىلگەنىن ايتا كەلە، وزبەكستان ارقىلى جۇك تاسىمالى ءتاريفى جوعارى ەكەنىن ەسكە سالدى. سوندىقتان، مينيستر، الداعى ۋاقىتتا ارزانىراق ترانزيتتىك تاريف ۇسىناتىن تۇرىكمەنستان اۋماعى ارقىلى ۇن ەكسپورتىنىڭ ۇلعاياتىنىن ايتتى.

«بۇگىندە تۇرىكمەنستان ءوز اۋماعى بويىنشا جۇك تاسىمالىن دامىتۋعا مۇددەلى جانە ءوز اۋماعى بويىنشا جەڭىلدىكتى ترانزيتتىك تاريف ۇسىنۋعا دايىن. بۇل باعىت، ەڭ الدىمەن، ۇن جونەلتۋدىڭ بالاما باعىتى بولۋى مۇمكىن ەكەنىن اتاپ وتەمىز. وسى ماقساتتار ءۇشىن QazTrade شيكىزاتتىق ەمەس تاۋارلاردىڭ ەكسپورتىن ىلگەرىلەتۋدىڭ بىرىڭعاي وپەراتورى وتاندىق تاۋارلاردى بولاشاق ستانتسياسىنا دەيىن جەتكىزۋدى ارزانداتۋعا قولداۋ جاسايدى. سونىمەن قاتار، ءبىز اۋعانستانعا ۇن مەن استىقتى پاريتەتتىك نەگىزدە جەتكىزۋ ءۇشىن وزبەكستانمەن ارادا ەلدەرىمىزدىڭ اۋماقتارى بويىنشا ترانزيتتىك تەمىر جول تاسىمالدارىنا جەڭىلدىكتى شارتتار بەرۋ جونىندەگى ۋاعدالاستىقتاردى نىعايتتىق»، - دەدى مينيستر.

جيىندا اۋعان-قازاق ىنتىماقتاستىعىن ارتتىرۋ ماقساتىندا تالىپتەرگە قازاقستاندا ءوزىنىڭ ساۋدا وكىلدىگىن اشۋ ۇسىنىلدى.

سونىمەن قاتار، الماتىدا ورتالىق ازيا مەن اۋعانستان ءۇشىن ورنىقتى دامۋ ماقساتتارى بويىنشا بۇۇ وڭىرلىك ورتالىعى قۇرىلادى.

«پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت توقاەۆ بۇۇ اگەنتتىكتەرىن وڭىرلىك دەڭگەيدە ۇيلەستىرۋدى جاقسارتۋ ماقساتىندا ورتالىق ازيا مەن اۋعانستان ءۇشىن تۇراقتى دامۋ ماقساتتارى بويىنشا بۇۇ وڭىرلىك ورتالىعىن الماتىدا قۇرۋ تۋرالى باستاما كوتەرگەن بولاتىن. اتالعان يدەيا ورتالىق ازيانىڭ بارلىق مەملەكەتتەرى مەن اۋعان تاراپىنان قولداۋ تاپتى. بۇل باستاما حالىقارالىق ۇيىمدار مەن ورتالىق ازيا جانە اۋعانستان ۇكىمەتتەرى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا ۇلەسىن قوسادى دەگەن پىكىردەمىز»، - دەدى قر سىرتقى ىستەر ۆيتسە-ءمينيسترى قانات تۋمىش.

بيىل ساۋىردە قازاقستاندىق دەلەگاتسيانىڭ كابۋلعا ساپارىنان كەيىن «قازاقتەلەكوم» اق اۋعانستانعا كوممەرتسيالىق نەگىزدە تالشىقتى-وپتيكالىق ينتەرنەتتى جەتكىزۋگە اۋعان تاراپىمەن كەلىسىمشارتقا قول قويعان بولاتىن.

قازاقستان مەن اۋعانستان ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا دا ىنتىماقتاستىقتى ارتتىرماق. بۇگىندە ەلىمىزدە 450 اۋعان ستۋدەنتى ءبىلىم الىپ جاتىر.

سەرىك جۇمانعارين قازاقستاندا اۋعانستاننان كەلگەن ستۋدەنتتەردىڭ سانىن كوبەيتۋدى ۇسىندى.

«قازاقستان اۋعان ستۋدەنتتەرىن وقىتۋ بويىنشا ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىن ىسكە اسىرۋعا دايىن. بيىل قازاقستان اۋعانستاننان كەلگەن ستۋدەنتتەرگە 30 گرانت بولەدى»، - دەدى س. جۇمانعارين.

دايىنداعان ايجان تەمىرحان

Abai.kz