ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، ەلىمىزدە ورتا مەكتەپتەردە جۇمىس ىستەيتىن 279 098 مۇعالىمنىڭ 84-85 پايىزىن ايەلدەر قۇرايدى. ورتا ەسەپپەن العاندا ءار مەكتەپتە 2-3 ەر مۇعالىم عانا جۇمىس ىستەيدى دەۋگە بولادى. سونداي-اق وقۋ-تاربيە مەكەمەلەرى مەن باسقارمالارىنىڭ باسشىلارىنىڭ اراسىندا دا ەر ازاماتتار مۇلدە سيرەك. اسىرەسە قالالىق جەرلەردە مەكتەپ ديرەكتورلارى مەن ولاردىڭ ورىنباسارلارى جاپپاي ايەل مۇعالىمدەردەن تاعايىندالادى. ءتىپتى دەنەشىنىقتىرۋ، اسكەري تاربيە پاندەرىنەن دە قىز-كەلىنشەكتەر ساباق بەرەتىن بولدى. گەندەرلىك ساياسات تۇرعىسىنان قاراستىرساق، مۇنىڭ ءوزى زور جەتىستىك بولىپ ۇعىلادى. الايدا بالالار مەن جاستار تاربيەسى تۇرعىسىنان قاراستىرساق، مۇنىڭ ءوزى ايتارلىقتاي ولقىلىق ەكەنىن اڭداۋعا بولادى. اسىرەسە ۇل بالالار ءۇشىن اكە قانداي قاجەت بولسا، ەر مۇعالىمدەردىڭ دە سونداي ماڭىزى بولماق. مىنە، وسىنى اڭعارعان پەداگوگتار مەن سەرگەك ويلى ازاماتتار مەكتەپتەردە ەر مۇعالىمدەردىڭ سانىن كوبەيتۋ جونىندە دابىل قاعىپ، ماسەلە قوزعاپ كەلەدى. الايدا ودان ەش ناتيجە شىعار ەمەس. بۇل قۇر دالباسا ايعاي بولىپ ەستىلۋدە. 

ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، ەلىمىزدە ورتا مەكتەپتەردە جۇمىس ىستەيتىن 279 098 مۇعالىمنىڭ 84-85 پايىزىن ايەلدەر قۇرايدى. ورتا ەسەپپەن العاندا ءار مەكتەپتە 2-3 ەر مۇعالىم عانا جۇمىس ىستەيدى دەۋگە بولادى. سونداي-اق وقۋ-تاربيە مەكەمەلەرى مەن باسقارمالارىنىڭ باسشىلارىنىڭ اراسىندا دا ەر ازاماتتار مۇلدە سيرەك. اسىرەسە قالالىق جەرلەردە مەكتەپ ديرەكتورلارى مەن ولاردىڭ ورىنباسارلارى جاپپاي ايەل مۇعالىمدەردەن تاعايىندالادى. ءتىپتى دەنەشىنىقتىرۋ، اسكەري تاربيە پاندەرىنەن دە قىز-كەلىنشەكتەر ساباق بەرەتىن بولدى. گەندەرلىك ساياسات تۇرعىسىنان قاراستىرساق، مۇنىڭ ءوزى زور جەتىستىك بولىپ ۇعىلادى. الايدا بالالار مەن جاستار تاربيەسى تۇرعىسىنان قاراستىرساق، مۇنىڭ ءوزى ايتارلىقتاي ولقىلىق ەكەنىن اڭداۋعا بولادى. اسىرەسە ۇل بالالار ءۇشىن اكە قانداي قاجەت بولسا، ەر مۇعالىمدەردىڭ دە سونداي ماڭىزى بولماق. مىنە، وسىنى اڭعارعان پەداگوگتار مەن سەرگەك ويلى ازاماتتار مەكتەپتەردە ەر مۇعالىمدەردىڭ سانىن كوبەيتۋ جونىندە دابىل قاعىپ، ماسەلە قوزعاپ كەلەدى. الايدا ودان ەش ناتيجە شىعار ەمەس. بۇل قۇر دالباسا ايعاي بولىپ ەستىلۋدە. 

جالپى بالا تاربيەسىنە ەر ازاماتتاردىڭ ارالاسپاۋى دۇرىس پا؟ وسى ماسەلەنى وي ەلەگىنەن وتكىزىپ كورەيىكشى. تاريحىمىزعا وي جۇگىرت­سەك، ايەلدەر ءۇي شارۋاسىمەن اينالىسادى دا، كۇيەۋلەرى سىرتقى جۇمىستاردى ىستەپ پايدا تاۋىپ، وتباسىن اسىرايدى. سوندىقتان دا ايەلدەر ۇيدە نەگىزىنەن بالا تاربيەسىمەن شۇعىلدانادى. الايدا مۇنىڭ ءوزى ەر ازاماتتار بالالارىن تاربيەلەۋدەن تىس قالادى دەگەندىك ەمەس. وتباسىندا كۇيەۋى باس، ايەلى مويىن دەگەن قاناتتى ءسوز بار. مۇنىڭ ءمانىسى بۇكىل وتباسى مۇشەلەرى اكەسىنىڭ قاباعىنا قارايدى، اكەسى ايتقانىن مۇلتىكسىز ورىندايدى. كۇيەۋىنە ايەلى قارسى شىقپاي، ونى قۇرمەتتەپ سىيلاپ، بالالارىنا اكەنىڭ ايتقانىن بۇلجىتپاي ورىنداۋدى مىندەتتەپ وتىرادى. ءسويتىپ، وتباسىندا اكە دەگەنىمىز بالا ءۇشىن ەڭ قۇرمەتتى، قاسيەتتى، اقىلگوي، دانا دەگەن ۇعىم قالىپتاسادى. ۇل بالالار اكەسىنە ەلىكتەپ وسەدى. «اكە كورگەن وق جونار، شەشە كورگەن تون پىشەر» دەپ حالقىمىز بەكەر ايتپاعان. ۇل بالا اكەسىن، اتاسىن ماقتان تۇتۋعا بەيىم بولادى. «اكەگە قاراپ ۇل وسەر، شەشەگە قاراپ قىز وسەر» دەگەن ماقال وسىندايدان تۋىنداعان عوي. قىز بالا ءۇشىن دە اكە ونەگەسى، اكە اقىلى قاجەت. قىز بالا شەشەسىمەن سىرلاس. سولاي بولسا دا، اكەسىنەن يمەنگىش، اكە ايتقانىن مۇلتىكسىز ورىنداۋعا بەيىم تۇرادى. اكە دە قىزىن ەركەلەتىپ ماپەلەپ وسىرۋگە بەيىم بولسا دا قىزدار اكەنىڭ ايتقانىن ءسوزسىز ورىنداۋدى پارىز دەپ سەزىنەدى.
ال قازىر قالاي؟ بالالار بالا­باق­شاعا بارادى دەلىك. وندا تار­بيەشىلەردىڭ ءبارى دە قىز-كەلىنشەكتەر. بالا جەتى جاسقا تولعان سوڭ مەكتەپكە بارادى. مەكتەپتە ءپان مۇعالىمدەرى مەن سىنىپ جەتەكشىسىنەن باستاپ ديرەكتورعا دەيىن ءبارى تۇگەلدەي قىز-كەلىنشەكتەر. ال بالا ءۇشىن ۇستاز ەڭ قۇرمەتتى قاسيەت تۇتاتىن، ونەگە، تاربيە الاتىن تۇلعا. بالا ۇستازعا دا ەلىكتەيدى. جالپى اتا-اناسىنان كەيىنگى قۇرمەتتى ادام ۇستاز ەمەس پە.
ال قازىرگى قوعامىمىزدا وتباسىندا كۇيەۋى ەمەس، ايەلى بيلىك جۇرگىزەتىن بولدى. كەڭەس زامانىنان بەرى «ايەل تەڭدىگى» دەگەن ۇران باسشىلىققا الىنىپ وتباسىندا دا، قوعامدىق ورىندا دا ايەلدەردى اسپەتتەۋ، ولاردىڭ «ارتىقشىلىعىن» ناسيحات ەتۋ بەل الدى. اقىن-جازۋشىلاردىڭ بارلىق شىعارمالارى دەرلىك ايەلدەردى اسپەتتەۋگە ارنالاتىن بولدى. ءان-جىرلاردىڭ باسىم كوپشىلىگى عاشىقتىق، ماحاببات بولسا، ولاردىڭ ءبارى دەرلىك قىز-كەلىنشەكتەرگە تابىندىرۋ تۇرعىسىنان تۋىندايدى. سونداي-اق باق-تاردا تەك ايەلدەردى اسپەتتەپ، اكەنى، اتانى، ەر ازاماتتاردى سىناپ-مىنەۋ ناسيحاتتىڭ وزەگىنە اينالدى. مۇنداي جاعدايدا بالا ەس بىلگەننەن باستاپ ازامات بولعانعا دەيىن تەك ايەلگە تابىناتىن بولىپ وسەدى دەسەك، جاڭساق ايتقاندىق بولماس. ءسويتىپ، جاستار ءۇشىن ايەلگە تابىنۋ، ايەلدەردى ونەگە تۇتىپ، ايەلگە ۇقساۋ ۇردىسكە اينالدى. مۇنىڭ ءوزى انشىلىك ونەردەن دە ايقىن اڭعارىلادى. جىگىتتەردىڭ ءان سالۋىنا دەيىن ايەل داۋىسىنا ۇقساۋ ۇردىسكە اينالدى. بۇرىنعىداي باس، باريتون داۋىستى انشىلەردى قازىر ءتىپتى كەزدەستىرمەيتىن بولدىق. تەلەارنالاردا، تەاتر ساحنالارىندا قازاق جىگىتتەرى جاپپاي ايەلدەرگە ۇقساپ بۇراڭداپ ايەلدەردىڭ داۋىسىنا سالىپ سىزىلىپ، قيقىلداپ، شيقىلداپ ءان سالاتىنىن بايقاۋ قيىن ەمەس. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ەر ازاماتتارىمىز سىرتتاي قاراعاندا مىنەز-قۇلقى ايەلدەرگە ۇقساپ بارا جاتقانداي بولىپ ۇعىلادى. ءتىپتى ەر ازاماتتاردىڭ مىنەز-قۇلقى، ءجۇرىس-تۇرىسى، ءسوز ساپتاۋلارى، وي ورىستەرى دە ايەلدەرگە ۇقسايتىن بولدى. «قازىرگى جىگىتتەر وسەك-ايانعا بەيىم قاتىن مىنەزدى بولىپ ۇساقتالىپ كەتتى» دەگەندەي پايىمداۋ دا ەستىلەتىن بولدى. جاستارىمىزدىڭ بويىندا ەركەككە ءتان وجەتتىك، مارتتىك، باتىلدىق، كەڭپەيىلدىلىك، باتىرلىق رۋحى السىرەپ بارا جاتقانى تۋرالى پىكىرلەر دە بەكەر ەمەس. ەڭ سوراقىسى سول، بۇرىن قۇلاق ەستىپ، كوز كورمەگەن گەيلەر دە شىعا باستادى.
مەكتەپتەرگە ەر مۇعالىمدەردىڭ ۇشىراسپاۋى قىز بالا تاربيەسىنە دە تەرىس اسەر ەتەدى. قىز بالا دا كامەلەتكە تولعانشا تەك ايەلدەردەن عانا ءبىلىم، تاربيە السا، تەك ايەل زاتىن عانا قۇرمەتتەۋگە بەيىمدەلىپ، ۇل بالالاردى عانا ەمەس، ەر ازاماتتاردى دا وزىنەن، ايەلدەردەن تومەن سانايتىن بولادى. ۇيدە اكەسىنىڭ اقىلىن تىڭداماي، اناسىنىڭ عانا ايتقانىن ورىنداۋعا داعدىلانادى. ءسويتىپ، قىز بويجەتىپ، تۇرمىس قۇرعاندا، كۇيەۋىنە ۇستەمدىك ەتۋگە تىرىسادى. قازىر قازاق قىز-كەلىنشەكتەردىڭ ەر ازاماتتاردى وزىنەن تومەن ساناپ، مەنسىنبەي، ولارعا ۇرسىپ-زەكىپ نەمەسە سىناپ-مىنەپ تۇرعانى ءجيى ۇشىراسۋىنىڭ ءبىر سەبەبى دە وسىدان. مىنە، وسىنداي بىرجاقتى تاربيەنىڭ زاردابى اسا كۇشتى بولاتىنىن اڭعارعان پەداگوگتار وقۋ-تاربيە ورىندارىندا ەر ازاماتتار مەن ايەلدەردىڭ ۇلەس سانى بىردەي بولۋى ءتيىس دەگەن ماسەلەنى قوزعاۋى بەكەر ەمەس.
مۇنداي ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن ەر مۇعالىمدەردىڭ سانىن كوبەيتۋ قاجەت ەكەنى تۇسىنىكتى. ماسەلەن، اقمولا وبلىسى، تسەلينوگراد اۋدانى، اقمولا اۋىلىنداعى مۇعالىم، قر حالىق اعارتۋ ءىسىنىڭ ۇزدىگى، پەداگوگ-جازۋشى ايسا حامزە رەداكتسياعا جازعان حاتىندا مىنانداي مالىمەتتى كەلتىرە وتىرىپ پىكىر تولعاپتى: «اقمولا وبلىسىندا 14056 مۇعالىمنىڭ 2603-ءى ەر مۇعالىمدەر. ەلىمىز بويىنشا مەكتەپتەردە 81 پايىزى نازىك جاندى ايەلدەر ەڭبەك ەتۋدە. مەكتەپتەگى بارلىق جۇمىستى ايەلدەردىڭ موينىنا ارتىپ قويعاندىقتان ءبىلىم ساپاسى مەن تاربيەگە نۇقسان كەلۋدە. پەداگوگيكالىق تالاپقا ساي ەمەس، وي-ءورىسى تار ايەل مۇعالىمدەر دە از ەمەس». سونداي-اق مەكتەپ باسشىلىعىن، ياعني ديرەكتورلارى مەن وقۋ ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىلەرىن جاپپاي ەر ازاماتتاردان تاعايىنداۋ جونىندە ۇسىنىستار دا ەستىلەدى. مۇنىڭ ءوزى ايگىلى ماقالدا ايتىلعانداي «ەركەك باس، ايەل ­مويىن» دەگەنگە سايادى. مەكتەپ ۇجىمىندا ەر ازاماتتاردىڭ بەدەلى جوعارى بولسا، وقۋشىلار دا سونى تىڭدايتىنى، سودان جاسقاناتىنى، سونى ۇلگى تۇتاتىنى ءسوزسىز.
بۇعان ءوز باسىمنان وتكەن ءبىر وقي­عانى دا مىسال رەتىندە ايتا كەتەيىن. وسكەمەن پەدينستيتۋتىندا وقىپ جۇرگەن كەزىمدە قالانىڭ شەت جاعىنداعى №2 ورىس مەكتەبىندە پەدپراكتيكادان وتۋگە بارىپ 7 سىنىپقا ساباق بەرىپ ءجۇردىم. سىنىپتا ءبىر تەنتەك بالا ايتقانىمدى تىڭداي قويمادى. ءسىرا، ول مەنى ستۋدەنت دەپ مەنسىنبەگەن سەكىلدى. ونى سىنىپ جەتەكشىسىنە ايتىپ ەدىم (ول ايەل مۇعالىم ەدى) ءجاسوسپىرىم ۇلدار ايەل مۇعالىمدەرگە باعىنا بەرمەيدى، بالانى مەكتەپ ديرەكتورىنا ەرتىپ بار، ول مەكتەبىمىزدەگى جالعىز ەركەك مۇعالىم عوي، مۇنداي تەنتەكتەردىڭ «جىنىن قاعىپ الادى» دەدى.
مەكتەپ ديرەكتورى جاس مولشەرى 50-گە تاقاپ قالعان ءتۇسى سۇستى ادام ەكەن. ول بالاعا ۇرسىپ تۇرىپ، بىلەگىنەن باتىرا قاتتى قىسىپ ۇستاپ بالانى نۇقىپ قالىپ ەدى، الگى تەنتەك سولقىلداپ جىلاپ قويا بەردى، «ەندى تەنتەكتىك جاسامايمىن» دەپ ءسوز بەرىپ تەز جۋاسىدى.
جالپى كەيبىر بالالار شەكتەن تىس تەنتەك بولىپ باعىنباي قويعاندا ەر مۇعالىمدەر وعان وسىلاي قولىن باتىرىپ نۇقىپ جىبەرگەن ءجون ەكەنىنە كەيىن مۇعالىم بولعاندا كوزىم ايقىن جەتتى. قازىرگى پەداگوگيكادا «بالاعا قول تيگىزۋگە بولمايدى» دەگەن قاتاڭ قاعيدا بار. ارينە، بالانى ۇرىپ، سوعۋعا، ساباۋعا بولمايتىنى تۇسىنىكتى. الايدا ۇل بالالاردى ەر ادام نۇقىپ جىبەرۋگە بولاتىنىن ورىستىڭ ۇلى پەداگوگى ا.س.ماكارەنكو دا قۋاتتاعان عوي. ول بالالار ۇيىنە العاش تاربيەشى بولىپ كەلگەندە بۇزاقى بالالاردى وسىنداي تاسىلمەن ساباسىنا تۇسىرگەنىن دە جازعان ەدى. مۇنى ايتقاندا بالانى سوعۋعا بولادى دەگەندىك ەمەس. ءجاسوسپىرىم قاشاندا ەر ادامنىڭ كۇش كورسەتۋىنەن، ايبىنىنان ىعادى. ونداي ەر مۇعالىمدەردى ءتىپتى ونەگە تۇتىپ ەلىكتەپ وسەدى. ال اسىرەسە ەرجەتىپ قالعان 8-11 سىنىپتاعى ۇل بالالار مۇعاليمالاردان جاسقانا قوي­مايتىنى ءجيى ۇشىراسادى. ولار بالاعا اناسى ىسپەتتەس بولىپ ۇعىلادى. انا دەگەن مەيىربان، كەشىرىمشىل ەمەس پە. سوندىقتان دا مۇعاليمالاردىڭ ۇل بالاعا كۇش كورسەتۋى، قول جۇمساۋى كەرى اسەر ەتەدى. بالانىڭ مۇندايدا مۇعالىمدەرگە دەگەن جەككورىنىشتى سەزىمى قالىپتاسادى. ال ەر ازاماتتار ەركەتوتاي بولىپ وسكەن تەنتەك ۇل بالاعا تەك اقىلىمەن عانا ەمەس، سونداي-اق ءوزىنىڭ قارىمدى كۇشىمەن دە اسەر ەتەتىنىن ءتۇسىنۋ قيىن ەمەس. جالپى ءجاسوسپىرىم ۇلدار اسكەري قىزمەتتەگى سياقتى كۇشى مىعىم، ايبىندى ەر ازاماتتاردى ۇلگى-ونەگە تۇتىپ، سولارعا ەلىكتەپ، سولاردىڭ ايتقانىن ءسوزسىز ورىنداۋعا تىرىسادى.
مۇنان قانداي قورىتىندى شىعارۋعا بولادى؟ مەكتەپتەردە ەر مۇعالىمدەردىڭ ۇلەسى ايەلدەرگە قاراعاندا باسىم نەمەسە تەڭ بولعانى وقۋ-تاربيەگە جاعىمدى ىقپال ەتپەك. مەكتەپتەردە ەر مۇعالىمدەردىڭ ديرەكتور، ديرەكتوردىڭ ورىنباسارى بولۋىنا بارىنشا ءمان بەرگەن ءجون. دەنەشىنىقتىرۋ، اسكەري ءبىلىم، شەبەرحانا وقىتۋشىلارى ەر مۇعالىمدەردەن بولسا، بۇنىڭ ءوزى اسىرەسە ۇل بالالارعا وڭ ىقپال ەتەتىنى جونىندە پىكىرلەر دە از ايتىلىپ جۇرگەن جوق. وسىنداي جايتتى ەسكەرسەك، «مەكتەپتەردە ەر مۇعالىمدەر سانىن قالاي كوبەيتۋگە بولادى؟» دەگەندەي ساۋال تۋىندايدى. بۇل ماسەلە تەك ءبىزدىڭ ەلىمىزدە عانا ەمەس، رەسەيدە، باتىس ەۋروپا ەلدەرىندە شەشىمى قيىن بولىپ كەلەدى. رەسەيدە مەكتەپتەردە ەر مۇعالىمدەردىڭ ازايۋىنىڭ زاردابى جونىندە 1960-1970 جىلداردان بەرى پەداگوگتار دابىل قاعۋمەن الەك. الايدا مۇنان قورىتىندى شىعار ەمەس.
جالپى وقۋ-تاربيەدە دە، وتباسىندا دا ەر ازاماتتاردىڭ وزىندىك ورنى ەرەكشە ەكەنىن مىقتاپ ەسكەرۋ قاجەت. حالقىمىز «ءۇش كۇندىگىن ويلاماعان ايەلدەن بەز، ءۇش جىلدىعىن ويلاماعان ەركەكتەن بەز» دەپ بەكەر ايتپاسا كەرەك. مۇنىڭ ءمانىسى ايەل – تاكتيك، ەركەك – ستراتەگ دەگەنگە سايادى. ايەلدەر ءبىر ساتتىك، ناۋقاندىق ىستەردە قاعىلەز بولسا، ەركەكتەر ءار ءىستىڭ سوڭىن، ناتيجەسىن ويلاۋعا بەيىم. سوندىقتان ەركەكتەر ايەلدەرگە قاراعاندا بايسالدى، بالانىڭ بولاشاعىنا باسا ءمان بەرەدى. ولاردىڭ كەڭپەيىلدىلىگى، اسىرەسە ۇل بالالارعا ىقپالى زور بولماق.
كەيبىر پەداگوگتار قازاقستان مەكتەپتەرىندە ەر مۇعالىمدەردىڭ بارعان سايىن سيرەپ بارا جاتقانىنا الاڭداپ، ەر مۇعالىمدەردى دايىندايتىن ارنايى پەداگوگيكالىق جوعارى وقۋ ورنى بولۋى جونىندە دە ۇسىنىستار ايتىپ ءجۇر. بارشاعا ءمالىم، 1950 جىلدارى قازاقستاندا ايەل مۇعالىمدەر مۇلدە جەتىسپەيتىن ەدى. سوعان وراي وسى كەزەڭدە الماتىدا قازاق قىز-كەلىنشەكتەرىنە ارنالعان پەداگوگيكالىق ينستيتۋت – قازاق قىزدار پەداگوگيكالىق ينس­تيتۋتى اشىلعانى بەلگىلى. سونداي-اق پەداگوگيكالىق ماماندىققا ايەلدەردى كوپتەپ تارتۋ جونىندە ۇگىت-ناسيحات كۇشەيىپ، قىز-كەلىنشەكتەردىڭ پەداگوگيكالىق ءبىلىم الۋىنا قاجەتتى قامقورلىقتىڭ ءبارى جاسالعان بولاتىن. مۇنىڭ ناتيجەسى قانداي زور بولعانى بارشاعا ءمالىم. دەمەك، ەر مۇعالىمدەردىڭ مەكتەپتەردە سانىن ارتتىرۋ ءۇشىن ارنايى پەداگوگيكالىق وقۋ ورىندارىن اشۋ قاجەتتىگى ايتپاساق تا تۇسىنىكتى. بۇل ورايدا مىنانداي ۇسىنىس تا قولداۋعا لايىق. الماتىدا پەداگوگيكالىق ماماندىققا دايىندايتىن ەكى ءىرى وقۋ ورداسى بار ەمەس پە. ونىڭ ءبىرى قازاق مەملەكەتتىك قىزدار پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى بولسا، ەكىنشىسى ايگىلى اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى. دەمەك، اباي اتىنداعى قازۇپۋ-دى ەر مۇعالىمدەر دايىندايتىن وقۋ ورداسىنا اينالدىرۋ شەشىمىن كۇتكەن ماسەلەگە اينالىپ وتىر دەسەك، ءسوزىمىز جاڭساق بولا قويماس. بۇل وقۋ ورنىندا وزگە نەگىزگى پاندەرمەن قاتار اسكەري ءبىلىم، دەنەشىنىقتىرۋ، دانەكەرلەۋشى، قۇرىلىسشى جانە وزگە كاسىپتىك تەحنيكالىق مامانداردى وقىتاتىن مۇعالىمدەر دايارلانسا، قىزدار پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى اسپازدىق، تىگىنشىلىك، ءۇي-تۇرمىسى جۇمىسىن ۇيرەتەتىن مۇعالىمدەر دايىنداۋعا بەيىمدەلەتىنى ايتپاساق تا تۇسىنىكتى بولسا كەرەك. بۇل كۇندەرى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ سانىن قىسقارتۋ، وڭتايلاندىرۋ ماسەلەسىن كۇن تارتىبىنە قويدى ەمەس پە. جالپى ءبىلىم بەرۋ رەفورماسىن جاساعاندا ءبىز بۇرىن رەسەيدى ۇلگى ەتسەك، ەندى باتىس­تان، اقش-تان ونەگە الاتىن بولدىق. بۇلارداعى ولقىلىقتى كورگىمىز كەلمەيدى. مەكتەپ وقۋشىلارى اراسىندا نە ءتۇرلى سۇمدىق، بۇزاقىلىق، قىلمىس وسى ەلدەردە ءورشىپ بارادى. دەمەك، رەفورما جاساعاندا ۇلتتىق تاربيەگە باسا ءمان بەرۋ قاجەت. دەمەك، ەر مۇعالىمدەر دايارلاۋ جونىندە دە باتىل رەفورما قاجەت ەكەنى داۋسىز.

قۋانبەك بوقاەۆ

"انا ءتىلى" گازەتى