شىعىستا تاعى ءبىر تىڭ باستاما كوتەرىلدى. وبلىس اكىمى بەردىبەك ساپارباەۆ ءتورت تۇلىگىن توسىندە وربىزگەن اباي اۋدانىنىڭ ورتالىعى قاراۋىل اۋىلىندا «شىڭعىستاۋ جارمەڭكەسى – 2013» مال كورمەسى-اۋكتسيونىن وتكىزۋ يدەياسىن ۇسىندى. وڭىرىمىزدە تۇڭعىش رەت وتكەلى وتىرعان بۇل جارمەڭكە الداعى تامىز ايىنىڭ 16-شى جۇلدىزىنا بەلگىلەندى.

نەگە اباي اۋدانىندا؟ ايتا بەرسەك، جاۋاپ كوپ. باسقا سەبەپ-سالداردى تىزبەلەمەي-اق ابايلىق اعايىنداردىڭ سوناۋ ىقىلىم زامانداردان بۇگىنگى كۇنگە دەيىن مال شارۋاشىلىعىمەن تىنىستاپ، بۇكىل تىرشىلىگىن ونسىز ەلەستەتە المايتىنىن ايتساق تا جەتكىلىكتى شىعار. وسىنى بەك تۇسىنگەن ايماق باسشىسىنىڭ اسىل تۇقىمدى مالداردىڭ جارمەڭكەسىن باسقا ەمەس، تۇپ-تۋرا ىرىسى ارتىپ، قۇت دارىعان ۇلىلار مەكەنىندە ۇيىمداستىرۋعا تاپسىرما بەرۋى سوندىقتان.

رەسمي اقپاراتقا جۇگىنسەك، قازىر اتالعان اۋداندا 460 مىڭ قوي-ەشكى، 50 مىڭنان استام ءمۇيىزدى ءىرى قارا، 250 مىڭعا جۋىق جىلقى مەن 170 تۇيە بار. اسىل تۇقىمدى مال باعاتىن شارۋاشىلىقتاردىڭ سانى - 37, ونىڭ ىشىندە 24-ءى قوي، 12-ءسى جىلقى جانە بىرەۋى ءىرى قارا وسىرۋمەن اينالىسادى. ودان بولەك «سىباعا» باعدارلاماسىمەن بىلتىر 18 قوجالىق 137 ملن. تەڭگەگە (بيىل دا وسىنشا كولەمدە) نەسيەلەنىپتى. ال «جايلاۋ» باعدارلاماسى بويىنشا وتكەن جىلى 50 ملن. تەڭگەگە 20 قوجالىق 100 قويدان ساتىپ العان.

شىعىستا تاعى ءبىر تىڭ باستاما كوتەرىلدى. وبلىس اكىمى بەردىبەك ساپارباەۆ ءتورت تۇلىگىن توسىندە وربىزگەن اباي اۋدانىنىڭ ورتالىعى قاراۋىل اۋىلىندا «شىڭعىستاۋ جارمەڭكەسى – 2013» مال كورمەسى-اۋكتسيونىن وتكىزۋ يدەياسىن ۇسىندى. وڭىرىمىزدە تۇڭعىش رەت وتكەلى وتىرعان بۇل جارمەڭكە الداعى تامىز ايىنىڭ 16-شى جۇلدىزىنا بەلگىلەندى.

نەگە اباي اۋدانىندا؟ ايتا بەرسەك، جاۋاپ كوپ. باسقا سەبەپ-سالداردى تىزبەلەمەي-اق ابايلىق اعايىنداردىڭ سوناۋ ىقىلىم زامانداردان بۇگىنگى كۇنگە دەيىن مال شارۋاشىلىعىمەن تىنىستاپ، بۇكىل تىرشىلىگىن ونسىز ەلەستەتە المايتىنىن ايتساق تا جەتكىلىكتى شىعار. وسىنى بەك تۇسىنگەن ايماق باسشىسىنىڭ اسىل تۇقىمدى مالداردىڭ جارمەڭكەسىن باسقا ەمەس، تۇپ-تۋرا ىرىسى ارتىپ، قۇت دارىعان ۇلىلار مەكەنىندە ۇيىمداستىرۋعا تاپسىرما بەرۋى سوندىقتان.

رەسمي اقپاراتقا جۇگىنسەك، قازىر اتالعان اۋداندا 460 مىڭ قوي-ەشكى، 50 مىڭنان استام ءمۇيىزدى ءىرى قارا، 250 مىڭعا جۋىق جىلقى مەن 170 تۇيە بار. اسىل تۇقىمدى مال باعاتىن شارۋاشىلىقتاردىڭ سانى - 37, ونىڭ ىشىندە 24-ءى قوي، 12-ءسى جىلقى جانە بىرەۋى ءىرى قارا وسىرۋمەن اينالىسادى. ودان بولەك «سىباعا» باعدارلاماسىمەن بىلتىر 18 قوجالىق 137 ملن. تەڭگەگە (بيىل دا وسىنشا كولەمدە) نەسيەلەنىپتى. ال «جايلاۋ» باعدارلاماسى بويىنشا وتكەن جىلى 50 ملن. تەڭگەگە 20 قوجالىق 100 قويدان ساتىپ العان.

– ءبىزدىڭ اۋداننىڭ نەگىزگى كاسىبى – مال شارۋاشىلىعى. جەرگىلىكتى تۇرعىندار ەجەلدەن اتا كاسىپتى ۇزبەي جالعاستىرىپ، نەسىبەسىن ايىرىپ كەلەدى. بۇل باعىتتا وڭىردە اۋقىمدى شارۋالار قولعا الىنعان، ءتورت تۇلىكتىڭ سانى دا جىلدان-جىلعا ارتۋ ۇستىندە. سول سەبەپتى وبلىس اكىمى بەردىبەك ساپارباەۆ جارمەڭكەنى اباي اۋدانىندا وتكىزۋدى ۇيعارىپ، ناقتى مىندەتتەر جۇكتەدى، - دەپ تۇسىندىرگەن اباي اۋدانىنىڭ اكىمى تۇرسىنعازى مۇساپىربەكوۆ بۇل شارا ۇلتىمىزدىڭ باي مۇراسىن جاڭعىرتۋعا سەپتىگىن تيگىزەتىنىن جەتكىزدى.

 اسىل تۇقىمدى مال كورمەسى-اۋكتسيونىنىڭ ايتا كەتەر ارتىقشىلىعى، الۋشى مەن ساتۋشىنىڭ اراسىندا ەشقانداي دەلدال جۇرمەيدى. ادەتتەگىدەي قاراپايىم شارۋانىڭ ماڭداي تەرىن توگىپ باققان مالىن كولدەنەڭ كيلىككەن الىپساتارلار ارزانعا قيداي سىپىرىپ اكەتىپ، ارتىنشا ۇستەمە قوسىپ ساۋدالاۋ مۇندا جوق.

وبلىستىق اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسىنىڭ باسشىسى دۇيسەمباي سەليحانوۆتىڭ سوزىنە سەنسەك، ازىرشە تىم-تىرىس جاتقان ەلىمىزدىڭ كەيبىر وبلىستارىن ايتپاعاندا، جارمەڭكەگە قاتىسۋعا نيەتتى شارۋاشىلىق قۇرىلىمدارى يەلەرىنەن وتىنىشتەر كەلىپ تۇسۋدە.

– جارمەڭكەگە ءبىزدىڭ وبلىستان بولەك قاراعاندى جانە پاۆلودار وبلىستارىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن وندىرۋشىلەر قاتىسادى. ول جەردە اسىل تۇقىمدى ەتتى، ءسۇتتى ءىرى قارا جانە ۇساق مالدارمەن قاتار التايدىڭ ماقتانىشىنا اينالعان ارا بالى، پانتىدان جاسالعان ءدارى-دارمەكتەر كوپتەپ ساتىلادى. ەلىمىزدىڭ باسقا وڭىرلەرىنەن كەلۋشىلەر كورمەگە قويىلعان وسىنداي ساپالى دۇنيەلەردى قولجەتىمدى باعاعا الىپساتارسىز ساتىپ الادى. قاتىسۋشىلار شىلدەنىڭ سوڭىنا دەيىن جازباشا وتىنىشتەرىن جولداۋلارى كەرەك، - دەيدى باسقارما باسشىسى. 

 رەسپۋبليكانىڭ ءار تۇكپىرىنەن قاراۋىلعا ات شالدىراتىن قوناقتار كورمەدەن تىس جيدەبايداعى اباي مۇراجايى كەشەنىن، م.اۋەزوۆتىڭ مۇراجايى ورنالاسقان ءبورىلىنى، ەڭلىك-كەبەك ەسكەرتكىشىن تاماشالاۋعا مۇمكىندىك الادى. بۇل كۇنى اۋدان ورتالىعى – قاراۋىلدا قاز-قاتار تىگىلگەن اقشاڭقان كيىز ۇيلەر ءسان تۇزەپ، ءداستۇرلى ونەرىمىزدى دارىپتەۋشى ونەرپازدارىمىز سالتانات قۇرماق. تىڭدارمانىن ەلىتكەن ءانشى-كۇيشىنى دە، توپ ىشىندە جارق-جۇرق ەتكەن سال-سەرىنى دە، دودانىڭ كورىگىن قىزدىرعان سپورتشىنى دا وسى جەردەن تاباسىز. قىسقاسى، كيەلى اباي توپىراعىندا بولاتىن بۇل ساۋدا اتاعى جالپاق جۇرتقا جايىلعان قوياندى جارمەڭكەسىنەن (1848—1930ج.ج.) ەش كەم سوقپاسى انىق. 

Abai.kz