رەسەيدىڭ السىرەگەنىن پايدالانعىسى كەلەتىن قىتاي قيىر شىعىستى قايتارۋدىڭ نەگىزگى امالىنا كوشتى. بۇعان دالەل قىتاي ۆلاديۆوستوك توڭىرەگىندەگى قيىر شىعىس ايماعىن قايتارىپ العىسى كەلەتىنىن جاسىرمادى، - دەپ جازادى dalanews.kz. 

ەسكە سالا كەتسەك، 1860 جىلدان بەرى رەسەيدىڭ قولىندا بولعان بۇل اۋماقتى قىتاي رەسەيگە پەكين كەلىسىمىنىڭ بولىگى رەتىندە بەرگەن. الايدا، 20 000 شارشى ءميلدى قۇرايتىن بۇل ايماقتى قىتاي ءالى كۇنگە دەيىن ءوزىنىڭ باستاپقى اتاۋىمەن «حايشەنۆاي» دەپ اتايدى.

ءبىر ايتا كەتەرلىگى، قىتاي مەن رەسەي عاسىرلار بويى وسى ورتاق شەكارا اياسىندا تەكەتىرەسكە بارىپ ءجۇر. رەسەي توڭكەرىسىنە دەيىن ەتنيكالىق قىتايلار ايماقتاعى جۇمىس كۇشىنىڭ 40%-دان استامىن قۇراعان. 1907 جىلعى حالىق ساناعى بويىنشا، رەسەيدىڭ قيىر شىعىس ايماعىندا شامامەن 62 000 قىتاي  ومىر سۇرەدى. ءتىپتى، قىتايلىقتار ماۋسىمدىق ترانسشەكارالىق جۇمىستاردى اتقارىپ وتىرعاندىقتان كورسەتكىش بۇدان دا كوپ بولۋى مۇمكىن.

سول سەبەپتەن دەموگرافيالىق جاعداي دا كۇن وتسەن سايىن وزگەرۋدە. بۇگىندە رەسەي تۋعان جەرىنەن كۇشتەپ قۋىلعان ۋكراينداردى وسى ايماققا قونىستاندىرۋ ساياساتىن جۇزەگە اسىرماقشى.

ۆلاديۆوستوكقا اسەر ەتەتىن مەملەكەتارالىق «ءبولىسۋ كەلىسىمدەرىن» جويۋ قيىنعا تۇسپەك. ەگەر رەسەي بولاشاقتا قىتايدىڭ پورتقا كىرۋىنە شەكتەۋ قويعىسى نەمەسە تىيىم سالعىسى كەلسە، ديپلوماتيالىق سالدارسىز مۇنى ىستەۋ وڭايعا سوقپايدى. بەيجىڭ مۇنى ارينە بىلەدى جانە ءوزىنىڭ ۇزاق مەرزىمدى ماقساتى رەتىندە ايماقتاعى ىقپالىن ودان ءارى كۇشەيتۋ تۋرالى كەلىسىمدى ۇسىنعان بولۋى مۇمكىن.

ەكى دەرجاۆا تەك 2008 جىلى عانا قول قويعان عاسىرلار بويى قالىپتاسقان شەكارالىق قاقتىعىسقا بايلانىستى ايماقتىق دەماركاتسيا تۋرالى رەسمي قاراردى ەسكەرە وتىرىپ، قىتايدىڭ قازىرگى كەلىسىمدەردى جويۋعا تىرىسۋى كۇتپەگەن جاعداي ما؟ دەموگرافيالىق جاعدايدىڭ وزگەرۋىن قاپەرگە الساق،  مۇنداي قادامدى ءپۋتيننىڭ ۋكرايناعا باسىپ كىرۋىن اقتاۋ ءۇشىن قولدانۋدان قورىقپايتىن لوگيكا دەۋگە بولا ما؟

شىندىعىندا، قىتايدىڭ ۆلاديۆوستوك پەن ونىڭ توڭىرەگىنە قوياتىن تالاپتارى تايۆانعا جاقىندا قويعان تالاپتارىنان گورى تاريحي تامىرى تەرەڭدە. دەگەنمەن، ۆلاديمير پۋتين اۋماقتى تاستاپ كەتۋشى ەمەس، «تەرريتوريانى كەڭەيتۋشى» سانالىپ وتىر. رەسەيدىڭ شىعىس گەوساياسي قۇرىلىمىنىڭ مۇنداي ماڭىزدى بولىگىن ادەيى قايتارۋ تۋرالى ارنايى كەلىسىمنىڭ بولۋى ەكىتالاي.

بىراق رەسەيدىڭ وراسان زور رەسۋرستارى مەن ءالسىز قورعالعان شىعىس شەكاراسى رەسەيدىڭ ۋكرايناداعى اسكەري شىعىنىمەن بىرگە ۆلاديۆوستوكتى بولاشاق گەوساياسي شيەلەنىستەردىڭ الەۋەتتى وشاعى رەتىندە ەلەمەۋگە بولمايدى دەگەندى بىلدىرە مە؟ ەكى الىپ مەملەكەتتىڭ نە ويلاعانى، نە كوزدەگەنى بار؟ بىراق ماسەلەنىڭ استارىنا ۇڭىلسەك، اركىم ءوز قوتىرىن ءوزى قاسۋعا بەل بۋعانى بايقالادى.

Abai.kz