و باستا جالداۋ اقىسى كۇمان كەلتىرىپ، كۇمىلجىتكەن بايقوڭىر ايلاعى ۋاقىت وتكەن سايىن تالاي ماسەلەسىمەن كوزگە تۇسۋدە. رەسەيدىڭ «روسكوسموسىنىڭ» ەركىنسىگەن ەركەلىگىن كوتەرىپ كەلگەن قازاق بيلىگى بۇل جولى نەعىپ قازاقشىل بولىپ قالعانى تاعى كۇماندى...

بايقوڭىر ماسەلەسىن قاراستىرعان قازاق ەلىنىڭ مەملەكەتتىك كوميسسياسى ءوز وتىرىسىنا حالىقشىل ازاماتتاردى دا شاقىرعان بولدى. كوپ نارسەنى كوزگە شۇقىماي-اق، سول وتىرىسقا قاتىسقانداردىڭ سوزىنە توقتالساق، ءبىراز جايعا قانىعا تۇسەمىز.

قىرىمبەك كوشەرباەۆ، قىزىلوردا وبلىسىنىڭ اكىمى:

 - وبلىس جۇرتشىلىعىنىڭ اراسىندا سىرقات ۇلەسىنىڭ (سونىڭ ىشىندە قانتامىر جۇيەلەرى، ت.ب.) ايتارلىقتاي وسە تۇسكەنىن كەلتىرۋگە ءماجبۇرمىن. بۇعان الەمۋەتتىك-ەكونوميكالىق العىشارت بولماسا دا ورىن الىپ وتىر. بۇل ءبىزدى مازالاماي تۇرمايدى. 
زىمىراندى جونەلتكەنگە دەيىن دە، كەيىن دە ءۇزىلىسسىز ەكولوگيالىق مونيتورينگتى جۇزەگە اسىرۋ كەرەك.
گەپتيلگە قاتىستى تەحنولوگيالاردى دا، قۇرامتالاردى دا تىيعان ءجون. حالىق ساۋلىعى بارىنەن قىمبات.
زياندى باعالاۋ ادىستەمسىن ازىرلەگەن ابزال.
عارىش ايلاعىنىڭ ماڭايىنداعى وبلىس تۇرعىندارىنا رەسەي ازاماتتارىنا بەرىلەتىن كولەم دەڭگەيىندە  وتەماقى تولەۋ كەرەك بولماسا ۇستەماقى قاراستىرعان ماقۇل.

مۇنىمەن بىرگە ق،كوشەرباەۆ قارماقشى اۋدانى مەن بايقوڭىر قالاسىنداعى قر ازاماتتارىنا 50%-عا دەيىن ەكولوگيالىق تولەمدى كوتەرۋدى ۇسىندى.  

و باستا جالداۋ اقىسى كۇمان كەلتىرىپ، كۇمىلجىتكەن بايقوڭىر ايلاعى ۋاقىت وتكەن سايىن تالاي ماسەلەسىمەن كوزگە تۇسۋدە. رەسەيدىڭ «روسكوسموسىنىڭ» ەركىنسىگەن ەركەلىگىن كوتەرىپ كەلگەن قازاق بيلىگى بۇل جولى نەعىپ قازاقشىل بولىپ قالعانى تاعى كۇماندى...

بايقوڭىر ماسەلەسىن قاراستىرعان قازاق ەلىنىڭ مەملەكەتتىك كوميسسياسى ءوز وتىرىسىنا حالىقشىل ازاماتتاردى دا شاقىرعان بولدى. كوپ نارسەنى كوزگە شۇقىماي-اق، سول وتىرىسقا قاتىسقانداردىڭ سوزىنە توقتالساق، ءبىراز جايعا قانىعا تۇسەمىز.

قىرىمبەك كوشەرباەۆ، قىزىلوردا وبلىسىنىڭ اكىمى:

 - وبلىس جۇرتشىلىعىنىڭ اراسىندا سىرقات ۇلەسىنىڭ (سونىڭ ىشىندە قانتامىر جۇيەلەرى، ت.ب.) ايتارلىقتاي وسە تۇسكەنىن كەلتىرۋگە ءماجبۇرمىن. بۇعان الەمۋەتتىك-ەكونوميكالىق العىشارت بولماسا دا ورىن الىپ وتىر. بۇل ءبىزدى مازالاماي تۇرمايدى. 
زىمىراندى جونەلتكەنگە دەيىن دە، كەيىن دە ءۇزىلىسسىز ەكولوگيالىق مونيتورينگتى جۇزەگە اسىرۋ كەرەك.
گەپتيلگە قاتىستى تەحنولوگيالاردى دا، قۇرامتالاردى دا تىيعان ءجون. حالىق ساۋلىعى بارىنەن قىمبات.
زياندى باعالاۋ ادىستەمسىن ازىرلەگەن ابزال.
عارىش ايلاعىنىڭ ماڭايىنداعى وبلىس تۇرعىندارىنا رەسەي ازاماتتارىنا بەرىلەتىن كولەم دەڭگەيىندە  وتەماقى تولەۋ كەرەك بولماسا ۇستەماقى قاراستىرعان ماقۇل.

مۇنىمەن بىرگە ق،كوشەرباەۆ قارماقشى اۋدانى مەن بايقوڭىر قالاسىنداعى قر ازاماتتارىنا 50%-عا دەيىن ەكولوگيالىق تولەمدى كوتەرۋدى ۇسىندى.  

نۇرلان قاپپاروۆ،قر قورشاعان ورتانى قورعاۋ ءمينيسترى:
- بيىلعى جىلدىڭ 29 شىلدەسىندە الدىن الا جانە ۋسىزداندىرۋدان كەيىن دە توپىراقتاعى گەپتيلدىڭ ۋىتى ايتارلىقتاي ازايعانى بايقالدى:
- ۇشكىل شۇڭقىردىڭ 0 -20 سم  قاباتىندا – 7597-دەن 215-كە دەيىن پايدالى اسەر كوەفيتسيەنتى  (پاك - 35 ەسە), 20-40 سم تەرەڭدىكتە –2733-تەن 17,9-عا دەيىن  پاك  (152 ەسە) جانە 40-60 سم تەرەڭدە –5-تەن 0,8-گە دەيىن پاك ( 6 ەسە) ازايعان;
- شۇڭقىر اۋماعىنداعى 0 - 20 سم تەرەڭدە  - 1433-تەن 188,1-گە دەيىن پاك (گەپتيل ۋىتى 7 ەسە) تومەندەگەن.

ودان ءارى ن. قاپپاروۆ مىرزا قازاقستاننىڭ ەكولوگيالىق كودەكسىنىڭ بايقوڭىر ايلاعىنا جۇرمەيتىندىگىن ايتىپ، ەلدىڭ زاڭدىق قاۋقارسىزدىعىن اشكەرەلەدى. «بۇل دۇرىس ەمەس.مۇنى قايتا قاراۋ كەرەك، ءارى ەكولوگيالىق ماسەلەلەردى كەشەندى تۇردە شەشۋ قاجەت».

ا.لوپاتين، روسكوسموس باسشىسىنىڭ ورىنباسارى: «اپات سەبەبى - پريچينا اۆاري –نەمقۇرايدىلىق پەن تەحنيكالىق قاتەدە. قازىر كەلتىرىلگەن ەكولوگيالىق زيان ەسەپتەلۋ ۇستىندە» دەيدى.

باقىتجان ساعىنتاەۆ، قر، 1-ۆيتسە-مينيستر: «15 جىلدىڭ ىشىندە 5 رەت زىمىرانداردىڭ ءىرى اپاتى بولدى. ءار 3 جىلدا ءبىر اپات».

ايدوس سارىم، ساياساتتانۋشى:  - «روسكوسموس» وكىلدەرى باياندارىنا كىرىستى. ولاردى تىڭداپ وتىرساڭ، ءبارى دە مامىراجاي جانە پروتوندىق يگىلىك جاۋعانداي اسەر الاسىڭ. دەگەنمەن، پروتون قۇلدىراعان جەردەگى ايتارلىقتاي لاستانۋدى تەرىسكە شىعارۋعا قىمسىنادى.

سونىمەن، قورىتىندىسىندا قازاق بيلىگى ب.ساعىنتاەۆتىڭ اۋىزىمەن عارىش ايلاعى جونىندەگى ەكىجاقتى كەلىسىمشارتتى قايتا قارايمىز دەگەندى ايتىپ قالدى. ەكىنشى «تەڭەستىرمە» سوزبەن «بىراق بايقوڭىر ەكى ەل ءۇشىن الما داۋى بولماۋى كەرەك» دەپ تە قىلپ ەتتى...  ال، جۋرناليستەردى قىرىپ-جويا جازداعان مىنەزدى عارىشكەر، رەسەي باتىرى ءارى قازعارىش باسشىسى تىم-تىرىس...

Abai.kz