بۇرىنعى قۇندىلىقتار "دونكيحوتتىققا" اينالعان زاماندا ۇلت ءوزىنىڭ باعىت-باعدارىنان اجىراپ، قانداي قاسيەت قادىرلى، قايسىسى ۇلتتى العا جەتەلەيتىنىن بىلمەي، تەك بيلىك پەن بايلىققا جانتالاسا ۇمتىلعان، ودان اجەپتەۋىر پايدا كورىپ "ادام" قاتارىنا قوسىلعاندارعا قىزىعا دا قىزعانا قاراۋمەن كۇنىن وتكىزەدى. قوعامدا "بايلىققا جەتۋ", اقشا، "جەڭىل ءومىر" جانە ت.س.س. "قاسيەتسىماقتار" ۇلگى بولىپ، حالىق ازا باستايدى. بىراق ەڭبەكسىز كەلگەن بايلىقتا بەرەكە جوق، ءارى، ول بايلىق بارىنە بىردەي بۇيىرۋى مۇمكىن ەمەس. سوندىقتان، حالىق ءوز قيالى مەن قايعىسىمەن، زارىمەن جەكپە جەك قالدى. ال بيلىگى حالقىنا ء"وز كۇنىڭدى كور" دەپ، ورتا جولدا شورت كەتتى... ....

سوعىس كەزىندە كورشى اۋىلدىڭ شەتىنە ءبىر ورىس ايەلى "بولماعاندا بىرەۋى ءتىرى قالسىن" دەپ، ۇلىن جەتەكتەپ، قۇنداقتاۋلى قىزىن قالدىرىپ كەتكەن ەكەن. نەشە زاماننان كەيىن ماسكەۋدە كگب-دا ىستەيتىن ۇلى شەشە اماناتىمەن قارىنداسىن ىزدەپ تابادى. الايدا شەشە بايقۇستىڭ ءومىرى تەك قۇسالىقپەن ءوتىپتى... سونىمەن اعاسى قارىنداسىن تاپتى، اسىراپ العان اكەسى قىزدى تاۋىپ العانىن مويىندادى... بىراق سوڭى نە بولدى؟ جانى قازاق "قارىنداس" اعاسىن قابىلداماي قويدى. ونىڭ "ماسكەۋدەن ءۇي اپەرەم، بالالارىڭدى وقىتام" دەگەن ءسوزىن قۇلاعىنا دا قىستىرمادى. ورىستىڭ "قازاق بولعان قىزى" وسىنداي مىنەز تانىتتى! ويتكەنى، ول قىز ناعىز ۇلتتىق سانا اياسىندا، قازاقى داستۇرمەن، قازاقتىڭ ۇلتتىق ساناسى بولىنبەگەن ورتادا تاربيەلەنگەن بولاتىن... ونى، تىپتەن، التىنمەن اپتالعان ماسكەۋ دە قىزىقتىرمادى!

بۇرىنعى قۇندىلىقتار "دونكيحوتتىققا" اينالعان زاماندا ۇلت ءوزىنىڭ باعىت-باعدارىنان اجىراپ، قانداي قاسيەت قادىرلى، قايسىسى ۇلتتى العا جەتەلەيتىنىن بىلمەي، تەك بيلىك پەن بايلىققا جانتالاسا ۇمتىلعان، ودان اجەپتەۋىر پايدا كورىپ "ادام" قاتارىنا قوسىلعاندارعا قىزىعا دا قىزعانا قاراۋمەن كۇنىن وتكىزەدى. قوعامدا "بايلىققا جەتۋ", اقشا، "جەڭىل ءومىر" جانە ت.س.س. "قاسيەتسىماقتار" ۇلگى بولىپ، حالىق ازا باستايدى. بىراق ەڭبەكسىز كەلگەن بايلىقتا بەرەكە جوق، ءارى، ول بايلىق بارىنە بىردەي بۇيىرۋى مۇمكىن ەمەس. سوندىقتان، حالىق ءوز قيالى مەن قايعىسىمەن، زارىمەن جەكپە جەك قالدى. ال بيلىگى حالقىنا ء"وز كۇنىڭدى كور" دەپ، ورتا جولدا شورت كەتتى... ....

سوعىس كەزىندە كورشى اۋىلدىڭ شەتىنە ءبىر ورىس ايەلى "بولماعاندا بىرەۋى ءتىرى قالسىن" دەپ، ۇلىن جەتەكتەپ، قۇنداقتاۋلى قىزىن قالدىرىپ كەتكەن ەكەن. نەشە زاماننان كەيىن ماسكەۋدە كگب-دا ىستەيتىن ۇلى شەشە اماناتىمەن قارىنداسىن ىزدەپ تابادى. الايدا شەشە بايقۇستىڭ ءومىرى تەك قۇسالىقپەن ءوتىپتى... سونىمەن اعاسى قارىنداسىن تاپتى، اسىراپ العان اكەسى قىزدى تاۋىپ العانىن مويىندادى... بىراق سوڭى نە بولدى؟ جانى قازاق "قارىنداس" اعاسىن قابىلداماي قويدى. ونىڭ "ماسكەۋدەن ءۇي اپەرەم، بالالارىڭدى وقىتام" دەگەن ءسوزىن قۇلاعىنا دا قىستىرمادى. ورىستىڭ "قازاق بولعان قىزى" وسىنداي مىنەز تانىتتى! ويتكەنى، ول قىز ناعىز ۇلتتىق سانا اياسىندا، قازاقى داستۇرمەن، قازاقتىڭ ۇلتتىق ساناسى بولىنبەگەن ورتادا تاربيەلەنگەن بولاتىن... ونى، تىپتەن، التىنمەن اپتالعان ماسكەۋ دە قىزىقتىرمادى!

مىنە، ءدال سول سەكىلدى "تاستاندى" كوڭىل كۇي قازىر بىزدە دە بار. بىراق ءبىز ءۇشىن قۇسالاناتىن "اكە" دە، "شەشە" دە جوق، سونىمەن بىرگە، "بارىن دا، ارىن دا ساتپايتىن" قىز دا جوق بىزدە! بۇگىندە بايلىقتىڭ بۋى ادامي قاسيەتتى تۇنشىقتىرعان، كوز تۇماندانعان، اقىل اۋىسقان... ...ارينە،ەگەر ادامعا بايلىق ىسكەرلىكپەن، اقىلمەن، ەڭبەكپەن كەلسە - وندا بىزدەن وتكەن نۇرلى قوعام بولماس ەدى! وكىنىشكە وراي، ونداي تالپىنىس القىمنان قىسىلىپ تۇر: تەكسەرىس پەن كرەديتتىڭ ەڭ قاتال، اياۋسىز ءتۇرى بىزدە عانا بار. بۇل ءۇردىستىڭ توقتايتىن ءتۇرى جوق. قايتا، كەرىسىنشە، ءورشىپ بارادى: مىسالى، وزىمىزدە وندىرىلەتىن تاۋار تىم از بولعاندىقتان، ونىڭ باسىم بولىگىن شەتتەن الامىز. ەندى سول تاۋارلار قازاقستاندا وزىندىك قۇنىنان 50-100-300 پايىز جوعارى باعامەن ساتىلادى. مۇندا دا ۇلت مۇددەسىنە دەگەن نەمقۇرايلىلىقتى ايقىن بايقايمىز. ەندەشە، قازىرگى ۇلت جاعدايى – مۇحتار اۋەزوۆتىڭ «قورعانسىزدىڭ كۇنى» اڭگىمەسىنىڭ باس كەيىپكەرى بولۋدان تىم الىس ەمەس دەر ەدىك. ماسەلەن، 2017 جىلدان سوڭ ءبىزدىڭ «عازيزالار» 63 جاستا عانا زەينەتكە شىعا الادى... بۇل مەملەكەتتە «ابوريگەندىك» ۇلتتى قورعايتىن كۇش بار ما؟!. قايدا ول؟

شاراسىز حالىقتىڭ باسىم بولىگى بۇگىندە جەكە بانكىلەرگە باسىبايلى. ...قازاقتا ء"ۇش كۇن اشىققاننان اقىل سۇراما" دەگەن ءسوز بار،  سول ايتقانداي «ۇلتتىق ويلاۋ» بۇرىنعى اشتىق زاماندا ءبىر ولسە، قازىر دە تۇرالاپ تۇر: بالا-شاعانى اسىراۋ ءۇشىن، وقۋدىڭ اقشاسىن تولەۋ ءۇشىن جانتالاسىپ، كرەديت القىمنان الىپ، بانكىلەرمەن جاعالاسىپ، كۇشتىنىڭ مىسى باسىپ السىرەگەن، ودان ءارى ايتساق − اۋىرا قالسا دەپۋتاتتاردىڭ ۇسىنىسىمەن جەكەمەنشىككە وتكەلى تۇرعان اۋرۋحانا مەن ەمحاناعا، ۋداي قىمبات دارىحاناعا باس سۇقپاي، ۇرپاعىن اۋىزدان جىرماي ولە سالۋعا دايار جانكەشتى ۇلتتىڭ ساناسى لاۋلاپ جانا ما، كوزىندە ۇشقىن بولا ما؟ بولۋى مۇمكىن، بىراق بىقسىعان كۇيدە! سوندىقتان تەلەۆيزور قاراپ، ونداعى ايتىلعانعا ەلتىگەن كۇيدە وتىرا بەرۋ − ۇلتتىڭ نەگىزگى "مىنەزىنە" اينالۋدا. سەلت ەتۋگە شاما قالماۋدا، شاما تۇگەسىلىپ بارادى،،،. ۇلت وزگەرىپ بارادى!

Abai.kz