شاكيرا ادىلبەكوۆا تالعامپاز قازاق تۋريستەرىنىڭ قىزمەت كورسەتۋ ساپاسى مەن اۋە تاسىمالداۋشىلارى بەرەتىن قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىنە ەرەكشە نازار اۋدارا باستاعانىن جەتكىزدى.
قازاقستان تۋريستىك قاۋىمداستىعى مەن قوناقۇيلەر مەن مەيمانحانالار قاۋىمداستىعى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى شاكيرا ادىلبەكوۆا تالعامپاز قازاق تۋريستەرىنىڭ قىزمەت كورسەتۋ ساپاسى مەن اۋە تاسىمالداۋشىلارى بەرەتىن قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىنە ەرەكشە نازار اۋدارا باستاعانىن جەتكىزدى. ونىڭ ايتۋىنشا، قازاقتار كوپ باراتىن ەلدەر قاتارىندا ازيا مەن ەۋروپانىڭ بەلدى مەملەكەتتەرى تۇرسا، كەرىسىنشە، شەتەلدىكتەر قازاقستاننىڭ الماتى، وڭتۇستىك قازاقستان مەن اقمولا وبلىستارىنىڭ دەمالۋ ايماقتارىنا ەرەكشە قۇمارتادى ەكەن. ىشكى جانە سىرتقى ءتۋريزمنىڭ بۇگىنگى جاي-كۇيى تۋرالى شاكيرا ادىلبەكوۆا بىلاي اڭگىمە ءوربىتتى.

شاكيرا ادىلبەكوۆا تالعامپاز قازاق تۋريستەرىنىڭ قىزمەت كورسەتۋ ساپاسى مەن اۋە تاسىمالداۋشىلارى بەرەتىن قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىنە ەرەكشە نازار اۋدارا باستاعانىن جەتكىزدى.
قازاقستان تۋريستىك قاۋىمداستىعى مەن قوناقۇيلەر مەن مەيمانحانالار قاۋىمداستىعى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى شاكيرا ادىلبەكوۆا تالعامپاز قازاق تۋريستەرىنىڭ قىزمەت كورسەتۋ ساپاسى مەن اۋە تاسىمالداۋشىلارى بەرەتىن قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىنە ەرەكشە نازار اۋدارا باستاعانىن جەتكىزدى. ونىڭ ايتۋىنشا، قازاقتار كوپ باراتىن ەلدەر قاتارىندا ازيا مەن ەۋروپانىڭ بەلدى مەملەكەتتەرى تۇرسا، كەرىسىنشە، شەتەلدىكتەر قازاقستاننىڭ الماتى، وڭتۇستىك قازاقستان مەن اقمولا وبلىستارىنىڭ دەمالۋ ايماقتارىنا ەرەكشە قۇمارتادى ەكەن. ىشكى جانە سىرتقى ءتۋريزمنىڭ بۇگىنگى جاي-كۇيى تۋرالى شاكيرا ادىلبەكوۆا بىلاي اڭگىمە ءوربىتتى.

– جالپى، ءبىزدىڭ ازاماتتارىمىز شەتەلگە كوپ شىعادى. ارينە، ەڭ الدىمەن، تاڭداۋ تۇركياعا، ونىڭ ىشىندە، اسىرەسە، انتالياعا تۇسەدى. جىل سايىن بۇل ەلگە بارۋ دەڭگەيى 16-20 پايىزعا ارتىپ وتىرادى. مۇنىڭ سەبەبى دە ۇعىنىقتى: قول جەتىمدى باعاعا ساپالى قىزمەتتىڭ كورسەتىلۋى، ۆيزاسىز جۇيە، تۋروپەراتورلار مەن چارتەر ۇستاۋشىلاردىڭ كوپتەگەن ىڭعايلى ۇسىنىستار جاساۋى مەن ۇشۋ مەرزىمىنىڭ قىسقالىعى. قىتاي، بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىندە ەم-دوم قابىلدايتىن، تانىمدىق تۋريزمنەن بولەك، شوپ-تۋريزم مەن جاعاجاي ءتۋريزمى ەرەكشە دامىعان. ءبىزدىڭ تۋريستەر يتاليا، يسپانيا، فرانتسيانىڭ جاعاجايلارىن ۇناتادى، بىراق بۇل ەلدەرگە تۋريستەر كوپتەپ بارا بەرمەيدى، سەبەبى شەنگەن زوناسىنا ۆيزا الۋ وڭايعا سوقپايدى. ەلشىلىكتەر سىرتقا شىعۋ قۇجاتتارىن راسىمدەۋدە جەڭىلدىكتەر قاراستىراتىن كەزدەرى ارينە، سۇرانىس تا كۇرت ارتىپ كەتەدى.

كۇزگى-قىسقى باعىتتار – تەڭىز جاعالاۋلارىنداعى سۋى جىلى تايلاند، مالايزيا بولىپ وتىر.تۋريستىك كومپانيالاردىڭ ءبىراز جىلدان بەرى حاينان ارالدارىن ۇسىنىپ وتىرعانى تاعى بەلگىلى. تاۋ-شاڭعى تەبۋ ۇسىنىسىمەن ۇشتاساتىن تۋريزم ءتۇرى اۆستريا، شۆەيتساريا، بولگاريادا دامىعان. ءتورتىنشى جىل قاتارىنان ءبىزدىڭ نارىقتا فينليانديانىڭ لاپلانديا ءوڭىرى، ونىڭ ىشىندە «لەۆي» كۋرورتى بەلسەندى تۇردە ءوز ۇسىنىستارىمەن شىعىپ وتىر.

جالپى، سىرتقا شىعاتىن نەگىزگى تۋريستىك باعىتتار مىنانداي (ادامدار سانى):

– بۇل ارادا ەرىكسىز ءبىر سۇراق تۋىندايدى: شەتەلدىك كومپانيالار جۇرگىزەتىن چارتەرلىك رەيستەرگە كوپ ۇزاماي تىيىم سالىنسا، بىزدە سىرتقا شىعۋ باعاسى دا ءوسىپ كەتپەي مە؟ وتاندىق اۋە كومپانيالارى بۇل قىزمەتتى ورىنداۋعا دايىن با؟

– 2013 جىلدىڭ 4 شىلدەسىندە «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋە كەڭىستىگىن پايدالانۋ مەن اۋە كومپانيالارىنىڭ قىزمەتى تۋرالى» زاڭعا ءتيىستى وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلدى. زاڭنىڭ 40-بابى 4-1-تارماقشاسىمەن تولىقتىرىلعان:

«4-1. ەگەر ءتيىستى تالاپ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ حالىقارالىق كەلىسىمشارتتارىمەن بەلگىلەنبەگەن نەمەسە ازاماتتىق اۆياتسيا سالاسىنداعى قۇزىرلى ورگان بەرەتىن رۇقساتتارمەن راستالماسا، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تەرريتورياسىندا اتقارىلاتىن كوممەرتسيالىق اۋە تاسىلمالىمەن بايلانىستى تۇراقتى ەمەس ء(بىر رەتتىك) حالىقارالىق رەيستەردى شەتەلدىك ەكسپلۋاتانتتاردىڭ ازاماتتىق اۋە كەمەلەرىمەن جۇرگىزۋىنە جول بەرىلمەيدى». قازاقستان تۋريستىك قاۋىمداستىعى الماتىدا كولىك جانە كوممۋنيكاتسيا مينيسترلىگىنىڭ ازاماتتىق اۆياتسيا كوميتەتى (ااك) مەن يندۋستريا جانە جاڭا تەحنولوگيالار مينيسترلىگىنىڭ تۋريزم يندۋسترياسى كوميتەتى (تيك) وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن القالى جيىن وتكىزىپ، تۋريستىك نارىق ايتۋلى زاڭداعى جاڭا تولىقتىرۋلاردان حاباردار بولدى. اتالعان وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار رەسمي باسىلىمداردا جاريالانىپ، ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 21 شىلدەسىنەن باستاپ كۇشىنە ەنۋى ءتيىس ەدى. بۇل ورايدا ءبىزدىڭ تۋريستىك قاۋىمداستىق ۇكىمەت وكىلدەرى، زاڭگەرلەر، اتاپ ايتساق، كولىك جانە كوممۋنيكاتسيا مينيسترلىگىنىڭ ااك يندۋستريا جانە جاڭا تەحنولوگيالار مينيسترلىگىنىڭ تيك وكىلدەرىمەن كوپتەگەن كەزدەسۋلەر وتكىزۋگە ۇيىتقى بولدى. بۇل پروبلەماعا بايلانىستى قازاقستان تۋريستىك قاۋىمداستىعىنىڭ ديرەكتورى استاناعا 5 رەتتەن اسا بارىپ، ماسەلەنىڭ وڭتايلى شەشىلۋىنە اتسالىستى.

   ارنايى حات دايىندالىپ، وندا تۋريستىك قاۋىمداستىق 2013 جىلدىڭ 1 قاراشاسىنا دەيىن تۋريستىك نارىقتىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارى الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىگىن ورىنداۋى ءۇشىن مەرزىم بەرىلۋىنىڭ ماڭىزىنا ەرەكشە توقتالدى.

  بۇل وتپەلى كەزەڭنىڭ شاعىن ورتا بيزنەس پەن جۇزدەگەن قازاقستاندىق تۋريستەردىڭ كەرى جاعدايلارعا دۋشار بولماۋى ءۇشىن اسا قاجەت ەكەنى ايدان انىق ەدى. ءتىپتى بۇل وتپەلى كەزەڭ، ەڭ الدىمەن قازاقستاندىق اۋە كومپانيالارىنا اسا قاجەت. سەبەبى ولار اتالعان كەزدەسۋلەردە شەتەلدىك اۋە تاسىمالداۋشىلارى اتقاراتىن چارتەرلىك باعدارلامالاردى ورىنداۋ ءۇشىن وزدەرىنىڭ تەحنيكالىق مۇمكىندىكتەرىنە كۇمان بارىن جەتكىزگەن ەدى. قازاقستاننىڭ اۋە اۆياتسياسىنىڭ الدىندا اۋە پاركىن جاڭالاۋ، ۇشۋ قاۋىپسىزدىگى ماسەلەلەرىن كۇشەيتۋ، اۋە بورتتارىنداعى قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىن ارتتىرۋ، (ۇشقىشتاردى وقىتۋ مەن كاسىبي بىلىكتىلىگىن جەتىلدىرۋ، ت.ب.) جانە بورتتاعى تاماق ساپاسىنىڭ جاقسارۋى سياقتى ماسەلەلەر تۇر. قازىرگى تۋريست – شەتەلدى ءجيى ساپارلايتىن، تاجىريبەسى مول ازامات. ول قىزمەت كورسەتۋ ساپاسى مەن اۋە تاسىمالداۋشىسىنا ارتىلاتىن سەنىمنىڭ ماڭىزىن ەرەكشە تۇسىنەدى. تۋريستىك قاۋىمداستىقتىڭ ۇسىنىستارى جوعارىدا ايتىلعان مينيسترلىكتەر تاراپىنان قولداۋ تاۋىپ، يندۋستريا جانە جاڭا تەحنولوگيالار مينيسترلىگىنىڭ تۋريزم يندۋسترياسى كوميتەتى مەن پرەمەر-مينيستر كانتسەليارياسى زاڭگەرلەرىنىڭ قولداۋىمەن «حالىقارالىق تۇراقتى ەمەس رەيستەردى – جۇزەگە اسىرۋعا رۇقسات بەرۋ مەن رۇقسات بەرمەۋگە نەگىزدەمەلەردى رەتتەيتىن جالپى ەرەجەلەرگە» تولىقتىرۋلار مەن وزگەرىستەر ەنگىزىلىپ، چارتەرلىك تاسىمالداۋ مەرزىمىن 2013 جىلدىڭ 1 قاراشاسىنا دەيىن ۇزارتۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى.

– ال ىشكى ءتۋريزمنىڭ جاعدايى قالاي؟ قانشالىقتى شەتەلدىك تۋريستەر قازاقستانعا قىزىعادى؟

– قازاقستانعا سىرتتان كەلەتىن تۋريستەردىڭ دەنى ىسكەرلىك تۋريزمگە جاتادى. كونگرەستىك تۋريزمگە ادامدار كوپ كەلگەن سايىن، مۇندا دەمالاتىن تۋريستەر سانى دا كۇرت كوبەيەدى. 2013 جىلى ىسكەرلىك ماقساتپەن كەلگەن تۋريستەردىڭ ەڭ كوپ بارعان جەرلەرىنە الماتى، استانا، اتىراۋ، وڭتۇستىك قازاقستان مەن قاراعاندىنىڭ ىسكەرلىك جانە قارجى ورتالىقتارى جاتسا، دەمالۋعا كوبىنە الماتى، وڭتۇستىك قازاقستان مەن اقمولا وبلىستارىنا ءجيى باراتىندارى انىقتالعان.

شەتەلدىكتەر اراسىندا ەكوتۋريزم ەرەكشە سۇرانىسقا يە. ولار تابيعاتىنا ءالى دە ادام قولى تيمەگەن جەرلەردە دەمالعاندى ۇناتادى. مۇنداي جەرلەرگە سايرام-وگەم جوتالارىنداعى ۇلتتىق پارك، اقسۋ-جاباعىلى قورىعىنىڭ بيىك شىڭدارى، قاراتاۋ قورىعىنىڭ جايلاۋداعى تاۋ جوتالارى، يۋنەسكو-نىڭ الەمدىك تابيعي مۇراسىنا كىرەتىن تەڭىز بەن قورعالجىن كولدەرى، كوكشەتاۋ، التىن ەمەل، ساتى، ت.ب. نۋ ورماندارى مەن كول-بۇلاقتارىنا ىقىلاس ەرەكشە.

تيىسىنشە ينفراقۇرىلىم دا دامۋ ۇستىندە. بۇل سالاعا كاسىپكەرلەر ازداپ اقشا قۇيا باستادى. دەمالۋ ايماقتارىنداعى ءۇي قوجايىندارى ءبىر-ەكى بولمەسىن تۋريستەرگە بولەتىن بولعان. باعالار دا اسا قىمبات ەمەس: ءۇش رەتتىك اس بەرىلەتىن مۇنداي قوناق بولمەلەردە تۇرۋ كۇنىنە 4 مىڭ مەن 7 مىڭ تەڭگەگە تەڭ. مۇنداي باعا ساياساتى شەتەلدىكتەردى قىزىقتىرادى.

–  اڭگىمەڭىزگە راقمەت!

سۇحباتتاسقان * كامشات تاسبولاتوۆا

"ايقىن" گازەتى