«ەڭبەگى باردىڭ ونبەگى بار»، دەپ دانا حالقىمىز تەگىن ايتپاعان عوي. ادام بويىنداعى قۇلشىنىس پەن قاجىرلىق تاۋداي بيىككە دە شىعارادى، ويلاعان مۇراتقا دا جەتكىزەدى.

ۇلتىمىزدىڭ سان قاتپارلى تاريحىندا ءبىر قولىمەن جارتى الەمدى، ءبىر قولىمەن بەسىكتى تەربەتكەن اسىل انالار ەردىڭ تىرەگى، بەرەكەنىڭ ۇيتقىسى بولا بىلگەن. وسىنداي سان قىرلى دانالىعىمەن كوپكە ورتاق باقىت جاراتقان اق جاۋلىقتى انالار ورتامىزدا بارشىلىق.

پەيىلى قازاقتىڭ دارحان دالاسىنداي كەڭ، مەيىرىمى كۇننىڭ نۇرىنداي جىلى ءسايىپجامال اپا كوپكە ۇلگى بولارلىق ناعىز ابزال جانداردىڭ ءبىرى. ەسەلى ەڭبەگىمەن ونەگەلى ءىس تىندىرعان اق جاۋلىقتى اقپەيىل جان بيىل سەكسەننىڭ سەڭگىرىن باعىندىردى.

تالايلاعان ىستىق پەن سۋىقتى باسىنان وتكەرىپ، وتكەنگە سالاۋات، بۇگىنگە شۇكىرلىك ايتىپ، اينالاسىن نەمەرە مەن شوبەرەگە تولتىرىپ وتىرعان ابزال انانىڭ قۇتتى شاڭىراعىنا جولىمىز تۇسكەن ەدى.

«مىڭ ەستىگەننەن ءبىر كورگەن ارتىق» دەگەندەي، سوناۋ بالالىق شاقتىڭ قىزىعىنا تويماي، ەس بىلگەننەن تارتىپ، ەسىل كۇنىن ەسەلى ەڭبەكپەن وتكىزگەن اسىل اپانىڭ نۇرلى ديدارىن كوزبەن كورىپ، كوڭىل تولقىتار سىر شەرتىسۋدى كوپتەن بەرى ويلاپ جۇرگەن بولاتىنبىز.

ءبىزدى جىلى جۇزبەن قارسى العان ارداقتى انا ۇيگە كىرىسىمەن-اق اڭگىمەنىڭ تيەگىن اعىتتى. – مەن 1943 جىلى 10 ايدا قحر، كۇنەس اۋدانى، تۇرگەن اۋىلى، قاراتەرەك قىستاعىندا دۇنيە ەسىگىن اشتىم. اكە-شەشەم الىستى بولجاي بىلەتىن وتە كورەگەن جاندار بولدى. سول ءۇشىن دە مەنى وقىتۋعا بارىنشا كۇشتەرىن سالدى. 1951 جىلدان 1955 جىلعا دەيىن تۇرگەن باستاۋىش مەكتەبىندە ءبىلىم الدىم. 1955-1959 جىلدار ارالىعىندا كۇنەس اۋدانى 1 ورتا مەكتەپتى تامامدادىم. 1960 جىلدان، 1963 جىلدار ارالىعىندا قۇلجا قالاسىنداعى ىلە پەدەگوگيكالىق كوللەدجىن ۇزدىك ناتيجەمەن ءبىتىرىدىم. ول كەزدەگى وقۋدىڭ شارت-جاعدايىن قازىرگى كەزبەن سالىستىرۋ مۇمكىن ەمەس. دەسە دە، قىزىعى مەن شىجىعى مول سول كۇندەر قاشاندا كوڭىلىمنەن وشكەن ەمەس، - دەپ وتكەن كۇنگە تەرەڭنەن كوز جىبەرىپ، كۇلىمدەگەن نۇرلى جۇزىنەن الدەبىر ساعىنىشتىڭ لەبى ءبىلىنىپ تۇرعانداي بولدى.

جوعارى وقۋ ورنىن ۇزدىك ناتيجەمەن تامامداپ، اۋىلعا ورالعان سوڭ ماماندىق بويىنشا جۇمىسقا بىردەن بەل شەشىپ كىرىسىپ كەتەدى. ول كەزدە وقىعان ادامدار ساناۋلى، اسىرەسە، قىز بالالاردىڭ جوعارى وقۋ وقىپ، ءار سالادا قىزمەت ىستەۋى سيرەك كەزدەسەتىن. وسىنداي قاتىپ قالعان كوزقاراستارعا قاراماستان اتا-اناسىنىڭ ايرىقشا قولداۋ بىلدىرگەنىنە ەرەكشە ريزا بولىپ جۇرەتىن. سول ءۇشىن دە ارتىنان ەرگەن قازاقتىڭ ورىمدەي ۇل-قىزدارىن ءبىلىم نارىمەن بارىنشا سۋسىنداتۋعا قۇلشىندى. 1963 جىلدان باستاپ بۇل كۇندە الەمگە ايگىلى نارات قالاشىعىنىڭ مەكتەبىندە مۇعالىم بولىپ جۇمىس جاسايدى. ءيا، ول كەزدەگى نارات قالاشىعىنىڭ بەينەسىن قازىرگى كۇنمەن سالىستىرۋعا مۇلدەم كەلمەيتىن ەدى. قاراشا حالىق تولىعىمەن وتىرىقتاسىپ بولماعان، تاۋ ساعالاپ، سۋ جاعالاپ تىرشىلىك كورەتىن ەدى. ونداعى مەكتەپتىڭ دە ماتەريالدىق جاعدايى تولىعىمەن كەمەلدەنبەگەن كەز ەدى. وسىنداي قات-قابات قيىنشىلىقتارعا قاراماستان ۇرپاققا ءبىلىم بەرۋ ىزگى ءىسىن ۇزدىكسىز جالعاستىرا بەردى.

جوعارى وقۋ ورنىن ءبىتىرىپ، مەكتەپ جۇمىسىنا العاش ارلاسقان كۇننەن باستاپ داۋلەتبەك توققازىۇلىمەن تانىسىپ، كوپ وتپەي تۇرمىس قۇرادى. «تەڭ تەڭىمەن» دەپ قازاق تەگىن ايتپاسا كەرەك... قۇداي قوسقان قوساعى دا كوزى اشىق، كوكىرەگى وياۋ، جوعارى وقۋ ورنىن ۇزدىك ناتيجەمەن ءبىتىرىپ، ءوزى سەكىلدى مەكتەپكە مۇعالىم بولىپ جۇمىس جاسايدى. ارداقتى انا نارات قالاشىعى مەكتەبىندە 1963 جىلدان 1975 جىلعا دەيىن ەڭبەك ەتەدى. 1975 جىلدان 1982 جىلعا دەيىن تۇرگەن مەكتەبىندە قىزمەت اتقارعان. 1982 جىلدان 1994 جىلعا دەيىن ءوزىنىڭ تۋعان جەرى قاراتەرەك مەكتەبىندە وقىتۋشى بولعان. 1994-1997 جىلدار ارالىعىندا قاراتەرەك مەكتەبىنىڭ مەڭگەرۋشى قىزمەتىن اتقارعان. 1997 جىلى باستاۋىش مەكتەپ مۇعالىمىنىڭ جوعارى دارەجەسى اتاعىن الىپ، پەنسياعا شىققان.

ارداقتى انانىڭ ايتۋىنشا ول جىلدارى دەكرەت، دەمالىس دەگەن اتىمەن جوق. تاڭنىڭ اتىسى، كۇننىڭ باتىسى تەك قانا ەڭبەك بولاتىن. «اششى مەنەن تۇششىنى تاتقان بىلەر» دەگەندەي، مەكتەپتە وقۋشىلارعا ءبىلىم بەرىپ، ءارتۇرلى جۇمىستارىمەن اينالىسسا، جۇمىستان سوڭ ءۇيدىڭ شارۋاسى دا جەتىپ ارتىلاتىن ەدى. ويتكەنى، كەلىن بولىپ تۇسكەن جەرى ۇلكەن قارا شاڭىراق ەدى. ءۇي شارۋاسىن ىستەپ، اتا-ەنەگە كەلىندىك قىزمەتىن اتقارىپ، العىسىن الۋدى ەشقاشان ۇمىت قالدىرماعان. بالالاردىڭ دا تاپسىرماسىن ورىنداتىپ، بابىن تابا بىلگەن ارداقتى انانىڭ قاجىرلىعىنا قايران قالماسىڭا امال جوق. ءيا، وسىنداي جان-جاقتى ىسكەرلىگىنىڭ ناتيجەسىندە سان رەت ۇزدىك وقىتۋشى 8 مارت قىزىل تۋشىسى بولىپ، ماراپات بيىگىنەن كورىنىپ، بالا تاربيەلەۋدىڭ مايتالمان مامانى بولىپ سىيلانىپ، داڭق تورىنەن ورىن العان قادىرمەندى انا اتانىپ، ەل القاۋىنا بولەندى.

ءسايىپجامال اپا ۇرپاقتارىنىڭ كەلەشەگىن ويلاپ، 1999 جىلى 11-ءشى ايدىڭ 11-ءى كۇنى ءبىر جولا اتامەكەنگە قونىس اۋدارادى. ءسايىمجامال اپانى ناعىز التىن قۇرساقتى انا دەپ ايتۋعا بولادى. بەس ۇل، ءۇش قىزدى ومىرگە اكەلىپ، ادام قاتارىنا قوسادى. ارداقتى انانىڭ بالالارى بۇل كۇندەرى ەلىمىزدىڭ ءار وڭىرىندە، قوعامننىڭ ءار سالاسىندا ەل ءۇشىن قىزمەت اتقارىپ ءجۇر. قازىرگى كۇندە 30-عا جۋىق نەمەرە، 10-نان استام شوبەرە سۇيگەن اق جاۋلىقتى انانىڭ ءومىر جولى مەن بەرەكە ۇيالاعان قارا شاڭىراعى ءار قازاققا ۇلگى بولارى انىق.

ءسايىپجامال اپا زەينەتكە شىققان سوڭ دا ەڭبەكقورلىعىن ءدۇيىم ەلگە ايگىلەپ كەلەدى. تاياۋدا عانا ولەڭدەرى مەن ەستەلىكتەرىنەن قۇراستىرىلعان «انا تىلەگى» اتتى كىتابى جارىق كوردى. اقىن تىنىشتىقبەك ابدىكاكىمۇلى ءبىر سوزىندە: «سارايداعى پاتشامىزدان، سايداعى قويشىمىزعا دەيىن اقىندىققا تالپىنۋىمىز كەرەك»، - دەگەن ەدى. اق نيەتىمەن، پاك كوڭىلىمەنەن ۇرپاعىنىڭ تىلەۋىن تىلەپ، قولىنا قالام العان ارداقتى انانىڭ ادال جۇرەگىنە تەڭ كەلەتىن مىنا الەمدە نە بار ەكەن دەشى؟! ءسايىپجامال اپانىڭ 80-گە كەلگەن مەرەيتويى سۇبەلى جاڭالىقتارمەن ءدۇيىم جۇرتتى قۋانتۋدا. ارداقتى انانىڭ قوس بىردەي قۋانىشىنا قۇتتى بولسىن ايتا وتىرىپ، تەك قانا جاقسىلىق، باياندى عۇمىر تىلەيمىز.

الاش ءتۇرسىنالى

Abai.kz