پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ «پاتريوتيزم» تۋرالى: «ەلىمىزدىڭ ءاربىر ازاماتى جۇرتشىلىقتىڭ الدىنا شىققاندا ۇلتتىق مۇددە مەن قازاقستاندىق پاتريوتيزم قاعيداتتارىن باسشىلىققا الۋى كەرەك»، - دەگەن ەدى. وسى ۇلتتىڭ ەت جۇرەگىن ەلجىرەتەتىن تاقىرىپ جايلى جاستاردى سوزگە تارتقان ەدىك.

امان تۇرعانبەكۇلى قونىسبەكوۆ، دزيۋدو كۇرەسىنەن سپورت شەبەرىنە ۇمىتكەر، سەمەي قالاسىنداعى N42 مەكتەپتىڭ دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورت ءپانىنىڭ مۇعالىمى، قازاق كۇرەسىنەن، دزيۋدو كۇرەسى جانە ۆولەيبولدان جاتتىقتىرۋشى باپكەر-ۇستاز:

سپورت مەكتەپتەرىنەن شىققان بالالار قازاق ەلىنىڭ ناعىز پاتريوتتارى!

- پرەزيدەنتمىز قاسىم-جومارت توقاەۆ قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا بۇقارالىق سپورتتى دامىتۋ ماسەلەسىنە باستى نازار اۋدارىپ: «ۇلت دەنساۋلىعىن بەكەمدەۋ ماسەلەسى دە وتە وزەكتى. بارلىق جاس ساناتى اراسىندا بۇقارالىق سپورت تۇرلەرىن ناسيحاتتاي بەرۋ كەرەك. بالالار ءۇشىن سپورتتىق ينفراقۇرىلىمنىڭ بارىنشا قولجەتىمدى بولۋىن قامتاماسىز ەتۋ قاجەت. بۇقارالىق سپورتتى دامىتۋ – پيراميداعا اينالۋى ءتيىس. ونىڭ باسىنا چەمپيوندار شىقسا، ونىڭ نەگىزىندە ءبىز ساۋ ءارى سانالى ۇرپاقتى، مىقتى ۇلتتى قالىپتاستىرامىز» - دەگەن بولاتىن.

قازاقتىڭ كوك بايراعى كوكتە جەلبىرەپ، ءانۇرانىمىز ايتىلعان ساتتە، ەلىم-جەرىم، وتانىم دەگەندە جۇرەگىن ءبولىپ بەرەتىن ءاربىر ازاماتتىڭ قازاقي نامىسى ويناپ، ارقاسى قوزىپ، رۋحتانىپ كەتەرى انىق ەكەنى داۋ تۋدىرمايتىن اقيقات. مۇنداي ساتتەردى، اسىرەسە، سپورتشىلارىمىز الەمدىك دودالاردا توپ جارىپ، سالتاناتتى ماراپاتتاۋ ءراسىمى بولعان كەزدە جانكۇيەرلەر تاراپىنان ءجيى بايقاپ جاتامىز. ءدال وسى ساتتە سپورتشىسى توپ جارعان ەلدىڭ تۋى كوتەرىلىپ، ءانۇرانى شىرقالاتىنى الەمدە قالىپتاسقان ءداستۇر بولىپ تابىلادى.

امال نە، كەيبىر ساتتەرگە ءانۇران اسقاقتاۋىنا كۋا بولا بەرمەيمىز. كەي كەزدە، اتاپ ايتساق، الەمدىك دودالاردا كوك تۋىمىز كوككە كوتەرىلىپ، ءانۇرانىمىز شىرقالىپ جاتقاندا دا، كەيبىر ۇكىلەگەن ءۇمىت سپورتشىلارىمىز جۇمعان اۋىزىن اشپاي تۇرا بەرەدى. بۇل ورايدا باسقالاردى بىلمەيمىن، ءوز باسىم «ولاردىڭ ءانۇراندى جاتتاۋعا قۇلقى جوق» دەگەن ويعا قالاتىنىم جاسىرىن ەمەس. دەمەك بۇل قۋىس كەۋدەلەردىڭ بويىندا «انۇرانىمىزعا» دەگەن قۇرمەت جوق، وتانعا دەگەن جالىندى پاتريوتتىق سەزىم جوق! ايتىلعان ويىمىزدى قاۋزاي تۇسسەك، بۇنداي سپورتشىلار جارىسقا ەل نامىسى ءۇشىن ەمەس، ءوز تابىسى ءۇشىن بارادى دەگەن ءسوزدىڭ اقيقاتتىعى سانامىزعا ۇيالايدى. ەڭ سوراقىسى، مۇنداي سپورتشىلار قاتارىندا وزگە ۇلت وكىلدەرىمەن قوسا ءوزىمىزدىڭ دە قاراكوزدەر قانداستارىمىزدىڭ بارلىعى. مەن تىلگە تيەك ەتىپ وتىرعان بۇل ماسەلە بۇگىن كوتەرىلىپ وتىرعان جوق. سول سەبەپتى ءوز باسىم ءبىرىنشى ورىنعا سپورتتىق جەتىستىكتى ەمەس، ەڭ اۋەلى ءانۇراندى ءبىلۋدى شاكىرتتەرىمە باستى تالاپ ەتىپ قويامىن.

وتانىمىزدا كەيىنگى جىلداردا وزگە ەلدەردەن سپورتشى تارتۋ ءۇردىسى كەڭىنەن بەلەڭ الا باستادى. سپورت مامانى رەتىندە ءبىر تۇسىنبەيتىندىگىم: وسىنداعى ماقسات نە؟ ءبارىن ايتتا ءبىرىن ايت دەگەندەيىن سىرتتان كەلگەن شۇرەگەيلەردىڭ الاتىن جالاقاسىن ەستىگەندە سپورتتىڭ ماڭىندا جۇرگەن بىزدەي ماماندار ەستەن تانىپ قۇلايدى. باسقا جاقتان اتان تۇيەدەي قالاپ اكەلگەن سول سپورتشىلار قازاقتىڭ اتىن شىعارۋ ءۇشىن جانىن سالىپ ويناي ما؟! ءاي، قايدام! ولاردىڭ باستى ماقساتى قازاقستاننىڭ اتىن الەمگە تانىتۋ ەمەس، قالتاسىن قامپيتىپ، بايىپ العان سوڭ تاباندارىن جىلتىراتۋ. ءبىر كوڭىلگە كەلەتىنى ءانۇران شىرقالعاندا قوسىلۋ بىلاي تۇرسىن، ولار كەۋدەسىنە قولىن دا قويمايدى. قانشا اقشا بەرسەڭىز دە ولاردى قازاقستاننىڭ پاتريوتى ەتە المايسىز. ولاي بولسا، نەگە ءبىز ولارعا كەڭ پەيىل دارحاندىق كورسەتىپ، ميلليونداپ اقشا شاشۋىمىز كەرەك؟!

ساۋساق بۇگىپ سانايتىن بولساق، ءبىر عانا شەتەلدىك سپورتشىعا تولەنەتىن ءبىر جىلدىق اقشاعا ءبىرتالاي سپورت مەكتەبىن سالۋعا بولادى. بۇل ارادا ايتپاعىم، ءبىز ءبىر-ەكى جىل لەگيونەر شاقىرماساق، قازاقستانداعى ءاربىر اۋىلعا بالالار-سپورت مەكتەبىن سالۋعا بولادى ەكەن. ال سول سپورت مەكتەپتەرىنەن شىققان بالالار قازاق ەلىنىڭ ناعىز پاتريوتى بولاتىنىنا ەش كۇمانىم جوق. تەك جەرگىلىكتى ۇلتتىق سپورت مەكتەپتەرى  بالالاردى سپورتقا عانا ەمەس، وتانسۇيگىشتىككە دە تاربيەلەيدى. ودان سپورت الامانىنا تۇلەپ ۇشقان بالالار مەملەكەتتىڭ قامقورلىعىن ەشقاشان ۇمىتپايدى.

تەك جالاڭ سىننىڭ سوڭىندا كەتكەن ورىنسىز. بۇل ورايدا ءبىز مەملەكەت قول قۋسىرىپ قاراپ وتىر دەگەن جالعان پىكىردەن ءبىرجولا اۋلاقپىز. قازىرگى كەزدە، مەملەكەت تاراپىنان بۇقارالىق سپورتتى دامىتۋ ماسەلەسىنە دۇرىستى كوڭىل ءبولىنىپ وتىر. وسى كوڭىل ءبولىنۋ پاتريوتتىق ورلەۋگە ارقاۋ بولادى.

قارلىعاش ارداققىزى ساعىندىقوۆا، استانا قالاسىنىڭ «قادىر مىرزا ءالى اتىنداعى» № 88 مەكتەپ - ليتسەيىنىڭ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى مۇعالىمى:

جەرگە قۇرمەت – ەلگە قۇرمەت!

- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءبىلىم بەرۋ مەن عالىمدى دامىتۋعا ارنالعان 2020-2025 مەملەكەتتىك باعدارلاماسىندا بويىندا پاتريوتتىق سەزىمى الاۋلاعان وتباسى، قوعامدىق قۇندىلىقتاردىڭ پارقىن بىلەتىن باسەكەگە قابىلەتتى مامان دايىنداۋ  باستى ورىنعا قويىلىپ وتىر.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ءوز جولداۋلارىندا قاشاندا ەل تاۋەلسىزدىگىن ساقتاۋدا «جەرگە قۇرمەت – ەلگە قۇرمەت» دەگەن قاعيداتتى ۇستانىپ، ءبىر تۋدىڭ استىنا جينالىپ، ءبىر شاڭىراقتا تاتۋ-ءتاتتى تىرلىك كەشۋدە وتاندىق ءپاتيروتيزمنىڭ الاتىن ورنى ەرەك ەكەندىگىن باسا ءسوز ەتىپ كەلەدى.  «ماڭگىلىك ەل» كونتسەپتسياسى ءوز جەمىسىن بەرىپ، بارشا قازاقستاندىقتار قازاقتىڭ اتا-باباسىنىڭ يدەياسىن تيتۋلدى ۇلتپەن بىرگە بولىسە باستاعاندىعى كوڭىلىمىزدى قۋانتادى. قازاقستان ورتاق ءۇيىمىز دەگەن يدەيا ءوز جەمىسىن بەرە باستادى. ونى ەندىگى جەردە ەڭبەكتەگەن بالادان، ەڭكەيگەن قارتقا دەيىن بىلەتىن بولدى.

ءبىر سوزبەن ايتقاندا پاتريوتتىق ءتالىم-تاربيە جان-جاقتى سان سالالى بولىپ كەلەدى. ول جەكە تۇلعانىڭ عانا ەمەس، مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ، ساياسي پارتيالاردىڭ، قوعامدىق ۇيىمدار مەن بىرلەستىكتەردىڭ دە باسىن قوسادى. ءوزىن قازاق ەلىنىڭ ازاماتىمىن دەپ سانايتىن جان ار الدىندا وتانىنا دەگەن ادالدىعىنان تايمايتىن بولسا، وندا بۇل ونىڭ ءوزىنىڭ ناعىز ەل مەن جەرىنىڭ پاتيروتى ەكەندىگىن تانىتقانى.

تۇيىندەي ايتار بولساق، پاتريوتتىق تاربيە وتان مەن حالىقتىڭ باعىنا شىن بەرىلە جۇمىس ىستەۋدىڭ، قايتارىمىسىز تەر توگە ەڭبەك ەتۋدىڭ بارشا قاستەرلى قاسيەتىن بالا بويىنا مەكتەپ قابىرعاسىنان سىڭىرۋگە باعىتتالعان ءبىرتۇتاس پەداگوگيكالىق پروتسەسس بولىپ تابىلادى.

بەرەكە سليامقۇل، ءانشى-سازگەر:

پاتريوتيزم دەگنىمىز بۇل – وتانعا دەگەن شەكسىز سۇيىسپەنشىلىك!

- ءوز باسىم پاتيروتيزم ۇعىم-تۇسىنىگى بەسىكتە جاتقان كەزىمىزدە ەمەس، انا قۇرساعىنا بىتكەن ساتىمىزدەن باستاۋ الادى دەگەن ويدامىن. وسى قازاقي ورتادا العان پاتيروتتىق تاربيە ءار سانالى جاننىڭ ءوز بويىنداعى بارشا شىعارماشىلىق الەۋەتتى سىرتقا سارقا شىعارىپ، ەلىڭنىڭ مادەني-رۋحاني دامۋى ءۇشىن ءوز ۇلەسىڭدى مولىنان قوسۋ ءۇشىن ساناڭدا ۇلتتىق رۋحتى اتويلاتۋ بولىپ تابىلادى دەپ بىلەمىن.

پاتريوتيزم دەگنىمىز بۇل – وتانعا دەگەن شەكسىز سۇيىسپەنشىلىك، ەل مەن جەرگە دەگەن ىستىق ماحاببات. ءوز وتانىنىڭ مۇددەسى مەن باعى ءۇشىن جان قيۋعا دايىن ەكەنىڭدى سوزبەن ەمەس، ناقتى ىسپەن دالەلدەۋدىڭ سىناق الاڭى بولىپ سانالادى. مىڭنىڭ ويى بىرمەن ۇشتاسىپ، توعىسقان تاعدىرلار ءبىر مۇددە مەن ءبىر يدەيا اياسىندا بىرەلەسە قيمىلدايدى. قوعامدىق سانادا تاريحي، مادەني، ۇلتتىق قۇندىلىقتاردىڭ جۇرتتىڭ ءبارى مويىنداعان بىرەگەيلىگى توبە كورسەتەدى.

ءبىز وسى 30 جىلدان اسا ۋاقىت بويى تالاي قينىدىقتاردى ەڭسەردىك، تاۋەلسىز ەل رەتىندە بۇعانامىز قاتىپ، بۋىنىمىز بەكىدى. بۇنىڭ ءبارى وتاندىق ءپاتريوتيزمنىڭ ارقاسىندا مۇمكىن بولدى دەسەم، استە ارتىق ايقاندىعىم ەمەس. تەك جالپى مەملەكەتتىك دەڭگەيدە عانا ەمەس، جالپىۇلتتىق دەڭگەيدە دە قازاقتىڭ سالت-داستۇرىنە، ۇلتتىق قۇندىلىقتارىنا دەگەن ىستىق ءىلتيپات وزگە ۇلت تاراپىنان ايقىن بىلىنە باستادى. قازاقتى جامانداۋشىلارعا قاتىستى ءدال قازىر تەك تيتۋلدى ۇلت وكىلدەرى عانا ەمەس، باسقا ۇلتتىڭ جۇرەگى ادال جاندارى تۇرە كوتەرىلەتىنىنە كۋا بولا باستادىق. تاۋەلسىز رەسپۋبليكاعا دەگەن پاتيروتتىق سەزىم بەرىك ورنىققانىنا كۋا بولدىق.

ديماش سياقتى ونەر جۇلدىزدارى الەمدىك ساحنانىڭ گۇلىنە اينالىپ، وزگە مەملەكەت ازاماتتارى قازاق ءتىلىن ۇيرەنىپ، قازاق ءانىن شىرقاۋعا ەشكىمنىڭ ماجبۇرلەۋىنسىز دەن قويا باستادى. بۇل ۇلتتىق ءپاتيروتيزمدى جاستار اراسىندا ناسيحاتتاۋىمىزدىڭ ءوز جەمىسىن بەرە باستاۋىنىڭ كورىنىس دەپ بىلگەنىمىز ورىندى.

ءبىر سوزبەن ايتقاندا قازىرگى قالىپتاسىپ وتىرعان پاتيروتتىق ءتالىم-تاربيە بەرۋ جۇيەسى قازاق جاستارىنىڭ بويىنا بەلسەندى ومىرلىك پوزيتسيالاردى قالىپتاستىرىپ، جالپىمەملەكتتىك پروبلەمالاردى شەشۋ ءۇشىن بەلسەنە اتسالىسۋعا مۇرىندىق بولا باستادى. سونىڭ ناتيجەسىندە جاستار جالپىحالىقتىق بارشا باستامالار مەن ءىس-شارالارعا ءوز ۇلەستەرىن ەسەلەپ قوسا ءتۇستى. وسى ورايدا مەملەكەتتە بۇل ۇردىستەن تىس قالماي ەلىمىز ەگەمەندىك العاننان بەرى ەل دامۋىنا ولشەۋسىز ۇلەس قوسقانداردى ەڭبەگىنە لايىق باعالۋدى داستۇرگە اينالدىردى. مەملەكەت تاراپىنان وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن قابىلدانعان «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى ءدال وسىنداي جاستاردىڭ وزا شاۋىپ، توپ جارعان ەرەن ەڭبەگىن ەش ەلەۋسىز قالدىرمادى. ناقتىراق ايتساق، وسى باعدارلاما اياسىندا «100 جاڭا ەسىم» جوباسى ومىرگە كەلىپ، رەسپۋبليكامىزدا ءتۇرلى سالادا ەڭبەگى سىڭگەن جالىندى ازاماتتاردىڭ ەسىمى تانىستىرىلىپ، جۇرتشىلىق ىستىق ءىلتيپانىنا بولەنە ءبىلدى.

قۇرالاي ازاماتقىزى سەرىكوۆا، «مەديتسينالىق زەرتحاناشى» قىزمەتكەرى:

مەملەكەت دەگەن – ءبىز، ءبىز دەگەنمىز – مەملەكەت!

- تاۋەلسىزدىك بىزگە كوپ نارسە بەردى. سونىڭ ءبىرى – دىنگە، تىلگە ءام ناسىلگە بولىنبەي ءبىرتۇتاس ۇلتتىق پاتريوتيزمگە قول جەتكىزۋىمىز. بۇل ءبىزدىڭ باستى قۇندىلىعىمىز بولىپ تابىلادى. ءبىر يدەيانىڭ اياسىنا توپتاسۋدىڭ ارقاسىندا سىرتقى جانە ىشكى جاۋلارىمىزدى جەڭىپ، ناعىز ىرگەسى بەرىك، كەرەگەسى كەڭ ەل ەكەنىمىزدى الەمگە پاش ەتە الامىز.

پاتريوتيزم دەگەنىمىز – اتا-باباڭا ىزەت، ەلىڭ مەن جەرىڭە دەگەن قۇرمەت. جاستاردىڭ بويىندا «مەملەكەت دەگەن – ءبىز، ءبىز دەگەنمىز – مەملەكەت» دەگەن اسىل دا، قاستەرلى ۇعىم بولۋى كەرەك. جالپى، تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا مەملەكەتىمىز جاستاردى قولداۋعا باسىمدىق بەرىپ، وسى باعىتتا كوپتەگەن شارانى جۇزەگە اسىردى. اسىرەسە، سوڭعى ۋاقىتتا ەل جاستارىنا كوڭىل ءبولۋ، ولاردى بارىنشا جان-جاقتى قولداۋ ءىسى ەرەكشە قارقىن الۋى جاستار اراسىندا پاتيروتتىق سەزىمنىڭ ورلەۋىنە جاڭاشا جول اشتى.

ارينە جاستارعا جان-جاقتى قولداۋ كورسەتۋ شارالارى بەلگىلى ءبىر جىلدىڭ شەڭبەرىمەن عانا شەكتەلىپ قالماۋدا، بۇل ۇزدىكسىز جۇرگىزىلەتىن، كۇن تارتىبىنەن ەشقاشان تۇسپەيتىن وتە وزەكتى ماسەلە رەتىندە قالا بەرەدى. ناتيجەسىندە جاستار ءوز ەلىنىڭ ناعىز پاتريوتى رەتىندە سەزىنۋ باقىتىنا يە بولادى.

ەرزات راحاتبەك، جاس ايتىسكەر اقىن:

جاستارعا كەڭ كولەمدى قولداۋ كورسەتىلۋى جاعىمدى ءۇردىس!

- قازاق قوعامىندا مادەنيەت، ادەبيەت، سپورت، ونەر جانە باسقادا ءتۇرلى سالادا تالماي ەڭبەكتەنىپ، ەلدىڭ ىقىلاسىنا بولەنىپ جۇرگەن جاستارىمىز كوپ. ونىڭ كوپ بولاتىن سەبەبى ۇلتتىق ءپاتيروتيزمنىڭ كەڭىنەن وركەن جايۋىنان دەپ بىلەمىن. پاتريوتيزممەن ارايلانىپ، تالانتىمەن دارالانا تانىلعان شىن ونەر مەن كاسىپ يەلەرىنە قازاق ۇكىمەتى دە قاجەتىنشە قولداۋ كورسەت كەلە جاتقانى جاسىرىن ەمەس. ەلىمىز ءوز تاۋەلسىزدىگىن العاننان باستاپ مەملەكەت تاراپىنان جاستارعا كەڭ كولەمدى قولداۋ كورسەتىلۋدىڭ جاعىمدى ءۇردىسى باستالدى. وسى ءۇردىستىڭ باستاۋ كوزىندە «دارىن» مەملەكەتتىك جاستار سىيلىعى تۇر.

بيىل «دارىن» مەملەكەتتىك جاستار سىيلىعىنىڭ بەرىلە باستاعانىنا 31 جىل تولىپ وتىر. بىلتىر پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ جاستار جىلى اياسىندا بەرگەن تاپسىرماسىنا ساي پارلامەنت سەناتى «مەملەكەتتىك جاستار ساياساتى تۋرالى» زاڭ قابىلدانىپ، ەندىگى جەردە 35 جاسقا دەيىنگى ونەرلى جاستار ونىڭ يگىلىگىن كورە باستايدى دەپ ويلايمىن.

ءتۇيىن: ءبىز پىكىرلەسكەن جاستار «پاتريوتيزم» تۋرالى جۇرەك تۇپكىرىندەگى ويلارىن وسىلايشا جايىپ سالدى. مەملەكەت باسشىسى: «تاۋەلسىزدىگىمىزدى نىعايتىپ، ەلىمىزدى ودان ارى وركەندەتۋ قازىرگى ۇرپاقتىڭ قاسيەتتى بورىشى. سوندىقتان ءبىز سىزدەرگە زور ءۇمىت ارتامىز»، - جاستارعا سەنىپ قانا قويماي، ءۇمىت تە ارتادى.

وسى ورايدا بىزدە وتانسۇيگىشتىك قاسيەتىمەن ۇلتتىق سانا-سەنىمگە سەلكەۋ تۇسىرمەي، ءۇمىتتى اقتار جاستاردىڭ قازاق اراسىندا مولدىعىنا قۋانا رازى بولامىز.

ەرىك قايراتبەكۇلى ومارعاليەۆ، اقىن-اۋدارماشى

Abai.kz