(الەمجەلى ىشىندەگى اڭگىمە)

قوجايىن ءوز تويىنا شالا بۋدان بولىپ كەلگەن ەدى. قازىر ءتىپتى قىزىپ الىپتى. ءار ستولعا ءتونىپ، مارتەبەلى مەيماندارىمەن جەكە-جەكە ستاقان قاعىستىرىپ، شالقىپ ءجۇر. زايىبى دا ەرىنەن ەش قالىسار ەمەس. ول دا ورتا تۇسىنا دەيىن شاراپ قۇيىلعان ويماق بەل بوكالىن كوتەرىپ الىپ، جايناڭ قاعادى.

– مىنالار ءتۇن جارىمىنا دەيىن سىلتەيدى، – دەدى زۋحرا.

– ءيا، قارقىندارى قاتتى، – دەدى اسىلبەك.

بۇنىڭ ءىشى مۇزداپ قويا بەردى. «قاسكەلەڭگە قالاي جەتەمىن؟..». «توپالاڭ ۇرعان تويشىل قاۋىم ءتۇن جارىمىنا دەيىن سىلتەسە، سودان سوڭ داستارحانداعى قالعان-قۇتقاندى جيىپ-تەرىپ وتكىزىپ، مەيرامحانانىڭ بۇراڭ بەل ادمينستراتورشىسىنان رۇقسات الىپ كەتۋى كەرەك. ال ول تويدان كەيىن ەشقاشان ەسەپ ايىرىسپايدى. «ەرتەڭ كەل» دەيدى ىڭىرسىپ».

اسابا مال قايىرعانداي ايقاي سالا سويلەيدى. ورتاعا كەلىپ، توي يەلەرىنە تىلەك ايتىپ، لەبىز بىلدىرەتىن قوناقتاردى دا ايقاي سالىپ شاقىرادى. مىنا تويعا ءبىر وڭكەي ساڭىراۋ جينالعان سياقتى... الدە بۇگىنگى ماقتاننىڭ، زور كەۋدەنىڭ ءۇنى ايقاي ما ەكەن؟..

مۋزىكا دا قۇلاقتى تۇندىرادى. مەيرامحانا ساحناسىنان تۇراقتى ورىن تەپكەن سەرەيگەن ەكى كولونكانىڭ قاسىنا توي يەسىنىڭ اياعىن اسەم باسىپ، ادەمى كۇلەتىن زايىبى ەرىن ۇشىنان ەركەلەي سويلەپ، تاعى ەكەۋىن قويعىزعان. قازىر ءتورت كولونكا رەستوراننىڭ توبەسىندەگى الىپ ليۋسترالاردى سىلكىندىرىپ، شىنى، اينەك بىتكەندى شىتىناتىپ جىبەرەردەي ىشقىنىپ تۇر.

ميكروفون قولدان قولعا كوشىپ، قوناقتاردىڭ تويدان تويعا ىلەسىپ كەلە بەرەتىن ءتىل ۇشىنداعى تىلەگىن كوپكە جەتىكىزىپ، ارانداي اۋىزداردىڭ دەمىن جۇتىپ قايتادى. سورلى، كۇشەنشەك ميكروفون.

قوناقتار دا ءبىر بىرىمەن داۋىس جارىستىرعانداي دابىرلاپ، ايقايلاپ، سوسىن ەزىپ، مىجىپ ۇزاق سويلەيدى. «جاڭا جاكەم ايتقانداي، جاكەمنىڭ سوزىنە ءجۇز پايىز قوسىلامىن» دەپ قويىپ ءارى قاراي وڭەشىن سوزادى. بۇل جاكەڭەنىڭ بوكالىنا ۆيسكي قۇيىپ تۇرىپ، «قوسىلسا، جالپىلداپ سويلەي بەرمەي جاعىن جاپپاي ما ەندى؟» دەيدى ىشتەي كۇيىپ-پىسىپ.

تىلەكتىڭ تيەگىن اعىتقاندار القىنىپ ارەڭ توقتاعاندا، اسابا تاماعىنان تارعىل داۋىسىن اقتارىپ، ادەتىنشە ايقايىنا باستى. «جو-جوق، تىلەك ايتىپ بولا سالىپ وتىرمايسىزدار! وتىرعىزبايمىز سىزدەردى. بي! بيلەيسىزدەر!».

ورتاعا قازاقشا نۇسقاداعى توي-رەپىن ايتاتىن ءدالدۇرىش ءانشى شىقتى. «قۇدالار وسىلاي بيلەيد. قۇداشا وسىلاي بيلەيد. قۇدا بالا وسىلاي بيلەيد».

بۇل نەمە تويعا جينالعان جاس كارىنى كوزىنەن ءتىزىپ، تۇگەندەپ، تۇگەل بيلەتپەي قايتپايتىن اۋمەسەردىڭ ءوزى.

«تويعا بۇگىن 500 ادام جينالدى. 500 قوناقتىڭ اتىن اتاپ، ءتۇسىن تۇستەگەنشە، ءتۇن اۋىپ، تاڭ اتاتىن شىعار. قاسكەلەڭگە قالاي، قايتىپ جەتەمىن؟» دەپ قامىقتى ول.

تويدىڭ ىزى-قيقۋى مەن ىرعىن قىزىعىنا بوككەن جۇرت بيگە كىرىسكەن. قازىرگىنىڭ ءبيى – توق مىقىندار مەن دوڭگەلەنگەن بوكسەلەردىڭ، سيدام سيراقتاردىڭ ءبيى. شارشاپ وتىرا كەتكەن داياشى بالا جانىپ-ءوشىپ، الاقۇيىن ويناعان ەلەكتر شامنىڭ جارىعىندا جانىعىپ بي كۇيىنە تۇسكەن مىقىندار مەن سيراقتارعا ناۋمەز كوز تاستاپ قانا قارايدى.

راس، توي ساعات ءتىلى تۇنگى ەكى جارىمعا اۋعاندا ارەڭ اياقتالدى. داياشى بالا قىزمەت قىلعان ستولدىڭ قوناقتارى ۋداي ماس. بۇنى جىبەرمەي اۋرەگە سالدى.

– بالا، الىپ كەل. باردان بولسا دا الىپ كەل!

– ساعان كوكەڭ نە ايتتى؟ اكەل دەگەن سوڭ بار، شاپ!

– اكەل! ءبىر بوتەلكەسىن ءبىر-اق اكەل! دوستار باس قوسقاندا دۇنيەنى ءبىر شايقايىقشى، اكەسىن!

داياشى ىشىنەن جىمىڭ ەتتى. وسىنداي ماس كوڭىل مىرزا اعالاردىڭ از-ماز بولسا دا پۇل – چاەۆىي تاستاپ كەتەتىنى بار ەدى. مىنا اعالار دا سويتەدى-اۋ، شاماسى...

بالا داياشى بارىن سالىپ، قۇلشىندى. «وتتى سۋدى» دا، تىسكە باساردى دا لىپ ەتىپ اكەلە قويدى. جىميا كۇلىپ، رومكەلەردىڭ بەتىن الاقانمەن سيپارداي ەتىپ، مەيمىلدەتە تولتىرىپ تا بەرىپ تۇردى. اعالار ابدەن مەلدەكتەدى. اقىر سوڭىندا شايقالاقتاپ، مەس قارىندارىن كوتەرىپ، ەسىككە بەت العان. سول كەزدە بالا داياشى باسەڭ ۇنمەن، جاسقانا سويلەپ: «باي كوكەلەر، ءبىز پاقىرعا چاەۆىە تاستاپ كەتپەيسىزدەر مە؟» – دەدى.

باي كوكەلەر ونى جاڭا كورگەندەي باجىرايا قالىستى. «دوستار باس قوسقاندا دۇنيەنى ءبىر شايقايىقشى، اكەسىن!» دەگەن دۇلەي قارا بارقىراپ ۇرىسىپ تا جىبەردى.

– وسى كۇنگى بالالار اقشادان تۋعان، سىبولىشتار! ساعان بۇگىنگى قىزمەتىڭە اقى تولەندى ەمەس پە؟ تولەندى مە – تولەندى! ەندەشە نەمەنەگە تىلەنىپ تۇرسىڭ؟ قايىرشى. باتىر قاراڭدى!

دۇلەي قارانىڭ سوزىنە راحاتتتانىپ، ىرق-ىرق كۇلگەن دۇرمەكتى توپ اراق پەن تەر ءيىسى ءسىڭىپ ساسىپ، ءجيدىپ قالعان مەيرامحانانى تاستاپ، دالاعا اقتارىلدى.

«قاسكەلەڭگە جەتە المايتىن بولدىم، – دەپ كوز جاسىن جۇتتى بالا داياشى. – نەعىلسا، ۆوكزال ماڭىنداعى ارزان حوستەلدەردىڭ بىرىنەن جاي تابارمىن».

... ەرتەڭىندە بالا داياشى جەتىپ جىعىلعان حوستەل ورتەنىپ كەتتى.

«13 ادام ورتتەن قازا قۇشتى» دەپ، جامانات حاباردى شۇعىل تاراتقانىنا قىبى قانىپ، حايپكە ىلىققان بولگەرلەر جارىسا جازىپ جاتتى.

ەل ءىشى كۇڭىرەندى.

– ەگەر، جاتاقحانالار جاپپاي جەكەمەنشىككە ءوتىپ كەتپەگەندە، ستۋدەنتتەر كوشە كەزىپ، حوستەل جاعالاماي تىپ-تىنىش ءومىر سۇرەر ەدى عوي، – دەدى بىرەۋ.

– جاستار قالاعا اۋىپ كەلىپ الدى. ەگەر، سول جاستارعا قالا بيلىگى شاعىن وتباسىلىق جاتاقتار سالىپ بەرگەندە، مىنانداي سۇمدىقتى قۇلاعىمىز ەستىمەس پە ەدى، – دەدى تاعى ءبىر جاناشىر كىسى.

– سۇمپايى، سۇمىراي بيلىكتىڭ قۇلقىنى تويمادى عوي! ەگەر حالقىن، ەلىن ويلايتىن ۇكىمەت بولسا، جاستار تەلىم-تەلىم بولىپ جۇرمەس ەدى...

– بۇگىنگى ۇرپاققا، بۇگىنگى ۇل مەن قىزعا ءبىزدىڭ قوعامدا لايىقتى ورىن قالعان جوق. ورىن بولماعاندىقتان ولار سەندەلىپ، كورىنگەن جەردە ناپاقا تاۋىپ كۇنەلتۋدە. ەگەر، ستيپەندياسى قارا باسىنا جەتىپ ارتىلسا، بالا داياشى ايعىر جالدى توپتىڭ تويىنا بارماس ەدى...

– ەگەر، بالا داياشى سوڭىنا دەيىن قىزمەت كورسەتكەن داستارحان باسىنداعى «باي-باعىلاندار» قالتالارىنان قارا باقىر ۇسىنىپ بەرە قويسا، ول قاسكەلەڭدەگى كارى اجەسىنىڭ قاسىنا بارىپ كوز ىلىندىرەر ەدى-اۋ...

اتا-اناسىز جەتىم بالا الماتىداعى وقۋىنا الىستان قاتىنايتىن.

ەگەر...

داۋرەن قۋات

01.12.2023 جىل

Abai.kz