ۇلتىم دەپ ۋ ىشكەن
اتاسى شىردالىم اقىن 1924 جىلى قىتايدا مەشىت سالدىرىپ، مەدىرەسى اشقان كىسى بولعان ەكەن. ول كىسى سالدىرعان مەشىتىنىڭ وڭ جاق جانە سول جاق بوساعاسىنا مىناداي ولەڭ جولدارىن جازىپ قويعان كورىنەدى:
«يسلامنىڭ انىق اتقان تاڭىن كورسەم،
ستامبۋل اسكەرىنىڭ شاڭىن كورسەم.
دۇنيەدەن ارمانسىز وتەر ەدىم،
مەككە مەن مادينەگە بارىپ ولسەم» - دەپ بۇكىل يسلام ءدىنىنىڭ بىرتۇتاستىعىن ارمانداپ وتكەن اتانىڭ ءتالىم-تاربيەسىن بويىنا دارىتىپ وسكەن الىمعازى داۋلەتحانۇلىنىڭ ۇلت زيالىسى بولىپ وسپەۋى مۇمكىن ەمەس ەدى.
اتاسى شىردالىم اقىن 1924 جىلى قىتايدا مەشىت سالدىرىپ، مەدىرەسى اشقان كىسى بولعان ەكەن. ول كىسى سالدىرعان مەشىتىنىڭ وڭ جاق جانە سول جاق بوساعاسىنا مىناداي ولەڭ جولدارىن جازىپ قويعان كورىنەدى:
«يسلامنىڭ انىق اتقان تاڭىن كورسەم،
ستامبۋل اسكەرىنىڭ شاڭىن كورسەم.
دۇنيەدەن ارمانسىز وتەر ەدىم،
مەككە مەن مادينەگە بارىپ ولسەم» - دەپ بۇكىل يسلام ءدىنىنىڭ بىرتۇتاستىعىن ارمانداپ وتكەن اتانىڭ ءتالىم-تاربيەسىن بويىنا دارىتىپ وسكەن الىمعازى داۋلەتحانۇلىنىڭ ۇلت زيالىسى بولىپ وسپەۋى مۇمكىن ەمەس ەدى.
قاي كەزدە دا، قانداي ءبىر مەزگىلدە بولماسىن قالىڭ كوپشىلىكتىڭ الدىنان ۇنەمى شىعىپ تۇراتىن ءبىر سۇراق بولسا، ول «ۇلت زيالىلارى دەپ كىمدى ايتامىز؟ وقىپ، ءبىلىم العانداردىڭ بارلىعى دا زيالى ما؟ بۇل سۇراۋلارعا جاۋاپ بەرە الماي كەلە جاتقان قازاق زيالىلارىنىڭ ءوزى ەكەندىگىندە داۋ جوق. ولاي دەيتىن سەبەبىمىز قانشا ديپلومى بولسا دا، ۇلتتىڭ مۇددەسىن ويلاماعان ادام زيالى ەمەس ەكەندىگىن سەزىنبەۋ ءبىزدىڭ قازىرگى زيالى قاۋىمنىڭ رۋحاني دۇنيەسىندەگى جازىلماس جاراقاتقا اينالىپ كەلەدى. ءبۇل ورايدا بۇكىل ءومىرىن ۇلتىنا ارناعان الاش زيالىلارىن ايتپاي كەتۋگە بولماس. ءاليحان بوكەيحان بار عۇمىرىن حالقىنىڭ مۇددەسىن قورعاۋمەن بولدى. ول 24 جاسىندا-اق كوتەرىلىسكە شىعىپ، قارا تىزىمگە ىلىكتى. ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن سول قارا تىزىمنەن ارىلا الماي ومىردەن ءوتتى. ال احمەت بايتۇرسىن بولسا، حالقى ءۇشىن بۇكىل ءومىرىن ازاپپەن وتكىزگەندەردىڭ ءبىرى دە، بىرەگەيى ەكەندىگى بارىمىزگە بەلگىلى. ولاردىڭ زيالىلىعىنىڭ ەڭ باستى بەلگىسى، ۇلتشىلدىعى بولدى. ال بۇگىندەرى ۇلتشىل دەسە ۇرەيلەنىپ، ودان اتتونىن الا قاشاتىنداي دارەجەگە جەتىپ جۇرگەن زيالىلارىمىزعا نە دەسەك بولار ەكەن؟! نەگىزىندە ۇلتشىل دەگەن ازاماتتىڭ ازاماتتىعىن كورسەتەتىن تەرمين بولۋعا ءتيىس ەدى. كەزىندە 1917 جىلى اقپان توڭكەرىسىنەن كەيىن وتكەن قۇرىلتايدا سايلاۋعا تۇسكەن كانديداتتارعا بەرىلگەن مىنەزدەمەدە «ۇلتشىل ازامات» دەگەن باعا ەڭ جوعارى باعا بولىپ ەسەپتەلگەن. سول كەزدە سايلاۋعا تۇسكەن دەپۋتاتتاردىڭ ەڭ نەگىزگى كورسەتكىشى ۇلتشىل ازامات دەپ جازىلعان. زيالى بولام دەگەن ادام قاي كەزدە بولماسىن ۇلتىنىڭ جاناشىرى بولۋ كەرەك ەكەندىگى زاڭدىلىق. مىنە، وسى تۇرعىدان الىپ قاراعاندا الىمعازى داۋلەتحانۇلىن الاش زيالىلارىنىڭ وسى زامانعى ءىزباسارى دەپ كەسىپ ايتۋعا بولادى.
بۇعان دالەل رەتىندە، ەكى الىپ يمپەريانىڭ قانقۇيلى ساياساتىمەن بىركىسىدەي الىسقان الەكەڭنىڭ ستۋدەت كەزىندە-اق قانداي ءىس-قيمىلدارمەن اينالىسقاندىعىن تومەندەگى مىنا ءبىر نەشە ەڭبەكتەرىنىڭ قورتىندىسىنان تولىق بايقاۋعا بولادى. «ءبىزدىڭ ۇيىمنىڭ قانداي ۇران تاستاپ، قانداي قىزمەت اتقارعانى بۇكىل ولكە حالقىنىڭ كوز الدىندا. ءبىز اتقارعان باستى ىستەردى سانامالاساق:
1. 1966 جىلدىڭ قاراشا، جەلتوقسان ايلارىندا نەگىزىنەن باسىمىزعا «قىزمەت گرۋپپاسى» كيگىزىپ كەتكەن ساياسي قالپاقتان قۇتىلۋ جولىندا «4-اۆگۋست وقيعاسىنىڭ» اقيقاتىن ايتىپ، ناقاقتان جازالانعان شينجياڭ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ 374 ادامىن ساياسي تۇرعىدان اقتاپ شىعۋعا ارنالدى. تاباندى كۇرەس ارقىلى ءوزىمىزدى-ءوزىمىز تولىق اقتاپ، قارسىلاستارىمىزدىڭ ءۇنىن وشىردىك.
2. شينجياڭ اسكەري وكرۋگى جانىنداعى «مادەني رەۆوليۋتسيا ىستەرى» جونىندەگى توپتىڭ قولداۋىمەن ۋاڭ ىنماۋشىل «1 قىزىل شتاب» جۇزەگە اسىرماقشى بولعان اتىشۋلى № 4 بۇيرىقتىڭ ۇلى حاندىق شوۆينيستىكتى باسشىلىققا الىپ وتىرعانىن اشكەرەلەپ، ءۇرىمجى قالاسىنان ساياسي سەنىمسىز دەلىنگەن ۇيعىر، قازاق وتباسىلارىن زورلاپ اۋىل-قىستاققا ايداۋىنا جول بەرمەدىك. ءبىز «اۋىل-قىستاق قالانىڭ كوڭ-قوقىسىن توگەتىن ۇرا ەمەس» دەگەن ۇرانمەن كوشەگە شىعىپ، ليستوۆكالار تاراتىپ، جاپپاي ديسكۋسسيا ۇيىمداستىرىپ، تاباندى قارسىلىق كورسەتتىك. ءسويتىپ ۇرىمجىدەگى ۇيعىر-قازاقتىڭ جاپپاي قولداۋىنا يە بولىپ، زور كۇشكە اينالدىق.
3. ەڭ باستى جەڭىسىمىز – شينجياڭ پارتكومىن ءبىرىنشى حاتشىسى ۋاڭ ىنماۋدىڭ ۇلى حاندىق ءشوۆينيزمىن اشكەرەلەۋدى باستى ۇران ەتىپ، اياق-استى بولعان جەرگىلىكتى حالىقتىڭ ۇلتتىق، ساياسي پراۆوسىن قورعاپ، قالىپتاسقان تاريحي ادىلەتسىزدىكتىڭ وتارلىق وكتەمدىكتەن بولىپ كەلگەنىن حالىققا جەتكىزە الدىق.» بۇل قحر شۋار-داعى حۇن ۆەيبيڭدىك قوزعالىسى 2-شتابىنىڭ 11 جورالعىسىنىڭ ءبىرى بولعان الىمعازى داۋلەتحانۇلىنىڭ قىتايداعى سول ءبىر الاپات جىلدارداعى ەلەۋلى ەڭبەگى ەدى.
بۇل قيمىلدىڭ سوڭى بۇكىل شينجياڭ ادامداردىڭ ءبىر-ءبىرىن جاپپاي اڭدۋ، جاپپاي تۇتقىنداپ، اتىپ-شابۋ الاڭىنا اينالىپ قالعان كەزدە، الىمعازى، ايتان باستاعان «توڭكەرىسشىلەر» - جاسىرىن تۇرعىدا «ءۇش وتاۋ» ۇيىمىنىڭ بەلسەندى مۇشەلەرى رەتىندە كەڭەس وداعىنا بارىپ، ولاردان كومەك الىپ، قىتاي، موڭعول، قازاقستان قازاقتارىنىڭ باسىن بىرىكتىرەمىز دەگەن ارمانمەن شەگەرانى بۇزىپ وتۋگە ءماجبۇر بولادى. ءسويتىپ 1969 جىلى اقپان-ناۋرىز ايلارىندا الىمعازى، ايتان باستاعان توپ ىلگەرىندى-كەيىندى قازاقستان شەكاراسىنان ءوتىپ، اتاجۇرتقا ات باسىن تىرەيدى.
بۇل جونىندە الەكەڭ ءوزىنىڭ «دوس تۋرالى تولعانىس» دەگەن ەستەلىگىندە بىلاي دەپ جازادى. «ءبىزدىڭ ومىرىمىزدەگى ەڭ قيىن كەزەڭنىڭ ءبىرى 1970 جىلدان – 1972 جىلعا دەيىن كوكشە جەرىندە ەڭىرەپ وتكىزگەن ەكى جىلدىق سۇرگىن كەزەڭ بولدى. ول تۇستا ورىس-قىتاي شەكاراسىندا ايگىلى «دامانسك» ارالى مەن قازاقستاننىڭ «جالاڭاش كول» ماڭىنداعى ەكى ۇلكەن قاندى وقيعا بولىپ وتكەنى بەلگىلى. ءبىزدى كوكشەتاۋدىڭ «ەڭبەكشىلدەر» اۋدانىنا قاراستى تۇكپىردەگى «زولوتايا نيۆا» سوۆحوزىنا اپارعاندا جەرگىلىكتى حالىق «قىتايلىقتار كەلىپتى، شەكارا سوعىسىندا قولعا تۇسكەن قىتايلىقتار ەكەن» دەسىپ جاتىرقاي، جاۋىعا قارسى العانداي بولعانى جانىمىزعا قاتتى باتتى. ونىڭ ءبىر سەبەبى، ءبىزدى وسى سوۆحوز كولەمىنەن سىرتقا شىعۋعا رۇقسات ەتپەي ارقايسىمىزدى ءبىر-ءبىر اعا شوپانعا كومەكشى ەتىپ، سولاردىڭ باقىلاۋىنا تاپسىرعانىن كەيىنىرەك بىلدىك. قازاقشا سويلەپ تۇرساڭ «وي، مىنا قىتايلارىڭ قازاقشا بىلەدى ەكەن عوي» دەگەنىن دە مىنا قۇلاق تالاي ەستىپ، قۇسالىقتان ءولىپ كەتە جازداپ جۇردىك. سوۆحوزدىڭ بريگاديرلەرى مەن اعا شوپاندارىنىڭ سوزدەرى دە ىرىلەنىپ، ءبىر-بىرىنە «ەي، ىستەسەڭ جوندەپ ىستە، ايتپەسە كەت، سەنىڭ ورنىڭا ءبىر قىتايدى اكەلىپ ىستەتە سالامىن» دەيتىندى شىعاردى... سوۆحوزدىڭ ءبىز ىستەمەگەن اۋىر جۇمىسى، وندا دا جالاقىسى ماردىمسىز قارا جۇمىسى قالمادى... ءبىزدىڭ كوكشەتاۋداعى ءومىرىمىز شىنىمەن وتە اۋىر، وتە كوڭىلسىز بولدى. قارنىمىزدىڭ اشقانىنا ەمەس، التىن باسىمىز اياققا تاپتالعانداي، قادىرىمىزدىڭ قاشقانىنا نالىپ، اڭساپ، الدە قانداي ەس، پانا كورىپ كەلگەن كەڭەس وكىمەتىنىڭ قاتىباس ساياساتىنا لاعنەت ايتىپ، تورىعا كۇيزەلىسپەن ەكى جىلدى وتكىزدىك.»
الىمعازى داۋلەتحانۇلى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنا بارعاندا دا سول باياعىدان دا بەتەر قاتاڭ باقىلاۋ استىندا بولعاندىعىنا ونىڭ سول كەزدە ماسكەۋدە تۇراتىن ايتان دوسىنا حات جازۋعا سەبەپ بولعان مىنا ءبىر دەتەلدىڭ ءوزى-اق ايعاق بولا الادى. «...سەن ول كەزدە مەنىڭ باسىمنان نەلەر ءوتىپ جاتقانىن بىلسەڭ ەدى. ەكى كۇننىڭ بىرىندە كگب مەن ۋچاسكەلىك ميليتسيانىڭ سۇمەلەكتەرى مەنىڭ سوڭىما ءتۇسىپ، اڭدۋىن كۇشەيتىپ، الاقانداي شۇبار اۋىلىندا كوزگە تۇرتكى بولىپ جۇرگەم. سونداي ءبىر تەكسەرىس كەزەگىندە شىمكەنت وبلىستىق كگب-ىڭ اعا لەيتەنانتى مەن ۋچاسكەلىك ميليتسيا مەن ىستەيتىن سپتۋ №146-نىڭ جۇمىسشىلار كوميتەتىنىڭ باسشىسى مولديار اعامىزدى الدىنا سالىپ ءبىزدىڭ ۇيگە كەلىپ مەنى سۇرايدى. ماريام مەنىڭ ۇيدە جوق ەكەنىمدى ايتسا سەنبەي ۇيگە كىرىپ شيپانەردى اشىپ، توسەكتىڭ استىنا ءۇڭىلىپ، بالا-شاعانىڭ بەرەكەسىن الادى. مەن ۇيگە كەلسەم بالالارىم ءۇرپيىسىپ، بولعان وقيعانى بايانداپ بەردى، ىزىدان، نامىستان جارىلىپ كەتە جازدادىم. كىمگە تيىسەرىمدى، كىمگە مۇڭ شاعارىمدى بىلمەي قۇسالىقتان ساعان ۇزاق حات جازدىم.»
ەلىمىز ەگەمەندىك العاننان كەيىن عانا باسىندا ويناعان اڭگىرتاياقتان ارىلعان الەكەڭ قىزىل يمپەريانىڭ تابانىندا 70 جىل تاپتالعان تاريحىمىزدى قايتا جازۋعا بارىنشا اتسالىسىپ، ەجەلگى قازاق تاريحىن زەرتتەۋگە دەندەپ كىرىسە باستادى. بۇگىنگى قازاق حالقىنىڭ اتاتەگىن قۇراعان ەجەلگى ۇلى حۋن يمپەرياسى، ءۇيسىن مەملەكەتى، تۇرىك قاعاناتىنىڭ تاريحىن زەردەلەۋگە بەل شەشە كىرىستى. ءسويتىپ تۇركەش قاعاندىعىنىڭ داۋىرلەۋى مەن كۇيرەۋ تاريحىنان قۇندى دەرەكتەر مەن دايەكتەردى كولدەنەڭ تارتا وتىرىپ، «تۇركەش قاعاناتى» دەگەن كولەمدى ەڭبەكتى جارىققا شىعاردى. «ۇلى عۇن يمپەرياسىنىڭ تاريحى» اتتى وتە قوماقتى ەڭبەكتى تۇرىك تىلىنەن ءتارجىمالاپ شىعۋ ارقىلىى قازاق تاريحىنا تىڭ مالىمەتتەر قوستى. وسى بارىستا الەكەڭ قاشان دا ادىلەتسىزدىك پەن جالعاندىققا قارسى شىعىپ، جاساندىلىققا جانى قاس ەكەندىگىن كورسەتە ءبىلدى. ء سويتىپ نامىستى وياتاتىن، جىگەردى جانيتىن وتكىر ماقالالاردى باسپا بەتىندە ۇنەمى جاريالاپ وتىرۋمەن بىرگە الاشارىسىنىڭ اتىنا قيانات كەلتىرەتىن قاڭقۋ ءسوز پىكىرلەردەن ولاردى اراشالاپ وتىردى جانە اقيقاتتى اسقاقتاتا ايتاتىن ىنىلەرىن جەلەپ-جەبەۋمەن دە كوزگە ءتۇستى. بۇعان قاسىمحان بەگىمانوۆتىڭ «- الاش ارىسىنىڭ اتىن قياناتتان قۇتقارۋ جولىندا سوتتاسىپ جۇرگەن سىزگە زيالى قاۋىم وكىلدەرى، تاريحشى زەرتتەۋشىلەر مەن اقىن-جازۋشى ارىپتەستەرىڭىز تاراپىنان كومەك قولىن سوزعاندار بولدى ما؟ – دەگەن ءتىلشىنىڭ وسى ءبىر سۇراۋىنا بەرىلگەن تومەندەگى جاۋاپقا نازار اۋدارساق-اق جەتكىلىكتى. «– قابدەش ءجۇمادىلوۆ، مامبەت قويگەلدى، الىمعازى داۋلەتحان، عابباس قابىشەۆ، بەيبىت قويشىباەۆ سىندى بىرەن-ساران ازامات اعالاردان باسقاسى يت قوسىپ قۋالاعاننان باسقا ەشتەڭە ىستەگەن جوق! ءتىپتى مۇستافانى مەنشىكتەپ العان «عالىمسىماقتار» دا بار ەكەن. تىپ-تىنىش جاتقان شوقاي ەدى، مەن سونداي ەردى ەلدىڭ ەسىنە سالايىن دەپ، دەرەكتى فيلم ءتۇسىرىپ، كىتاپ جازعانىم ءۇشىن جالالى بولدىم. مەنىڭ مۇستافانى ارداقتاپ، اتىمدى شىعارايىن دەگەن نيەتىم دە بولعان جوق.»
مۇستافا دەمەكشى، مۇستافا شوقاي سەكىلدى تارپاڭ تاعدىرلى ءومىر وتكەلىندە قىتاي بيلىگىنىڭ دە، كەڭەس وداعىنىڭ دا قۋدالاۋى مەن قۇنداقتاۋىن باسىنان وتكەرگەن الاششىل ازامات، قايسار جازۋشى، سابىرلى سازگەر، شىعىستانۋشى، كورنەكتى عالىم الىمعازى داۋلەتحانۇلىنىڭ ۇلت زيالىسى تۋرالى تولعانعان مىنا ءبىر تولعامىنىڭ ءوزى-اق ونىڭ كىم ەكەندىگىن ايگىلەپ تۇرعانداي. « – بۇرىنعى قوعامنىڭ ەڭ ۇلكەن قاتەلىگى – سول قوعامداعى ادامداردىڭ ءوزىنىڭ كىناسىن، ايىبىن ەشقاشان مويىنداماۋىندا. باستى ماسەلە وسىندا شىعار. قاراڭىز، بۇگىندە ءبىز تاۋەلسىزدىك دەپ ايتىپ تا، جازىپ تا جاتىرمىز. ەندى قاراڭىز، ءبىز تاۋەلسىزدىكتى كىمنەن الدىق؟! الۋشى – قازاقستان. ال، بەرۋشى جوق. 20 جىلدىڭ ىشىندە ءباسپاسوز بەتتەرىنەن تاۋەلسىزدىگىمىزدى رەسەي يمپەرياسىنان الدىق دەگەن ءسوزدى مەرزىمدى باسپاسوزدەردىڭ نەمەسە تەلە-راديو ارنالاردان ەستىپ، وقىپ كوردىڭىزدەر مە؟! نەمەسە ۇلكەن مىنبەرلەردە ءوزىن ينتەلليگەنت سانايتىندار ايتتى ما؟ ارينە، ايتقان جوق. بۇل ءبىزدىڭ وتارسىزداندىرۋ ساياساتىن جۇرگىزبەگەنىمىزدى كورسەتەدى. ەندەشە، ۇلت زيالىلارى وسى ماسەلەلەردى ايتپاي، جازباي قايدا ءجۇر. سوعان قاراماي، ۇلت زيالىسى بار. بىراق، ولاردى تىڭدايتىن قۇلاق جوق. ۇلتتىڭ ءسوزىن سويلەپ، ۇلت مۇددەسى ءۇشىن جۇگىرىپ جۇرگەندەردىڭ ىشىندە، ۇلت زيالىسى تۋرالى ەڭ دۇرىس انىقتاما ايتقان – مۇستافا شوقاي. ول ۇلتتىڭ زيالىسى بولۋ ءۇشىن ۇلتتىڭ تالاپ-تىلەگىمەن، ۇلتتىڭ زەردەسىمەن، ۇلتتىڭ سانا-سەزىمىمەن ۇيلەسۋى كەرەك ەكەندىگىن ايتقان. ەگەر، حالىق قولداماسا، زيالى بولعانىمەن ەشنارسە ىستەي المايسىز. ءدال سول سياقتى، قازىر ءبىزدىڭ زيالى دەگەندەرىمىز باتىستان ءبىلىم الىپ كەلىپ، باسقاشا سويلەيتىندەر. حالىق ءوز الدىنا. بۇلار ءوز الدىنا. شىندىقتى ايتىپ، اركىمنىڭ اتىن ءوز اتىمەن اتاي السا، سونى مەن زيالى دەپ ەسەپتەيمىن. ول قويشى، تراكتوريست نە بولماسا اكادەميك بولۋى دا مۇمكىن. ۇلت ءۇشىن باسىن بايگەگە تىگە العان ادام عانا زيالى دەپ سانالادى.»
راسىندا دا، الىمعازى داۋلەتحانۇلى
دومبىرانىڭ قايتا بۇراپ قۇلاعىن،
شەرتشى، الەكە، بار ەدى عوي ءبىر ءانىڭ.
مۇمكىن، مىناۋ شەرلى كوڭىل ۋانىپ،
قويار ءبىر ءسات، زار ەڭىرەپ جىلاۋىن. –دەپ 1970 جىلى دوسى ايتان ءنۇسىپحانۇلى كوكشەتاۋدا «الىمعازى داۋلەتحانعا» دەگەن اتپەن جازعان ولەڭىندە ايتقانداي ەلىمىز ەگەمەندىك العاننان كەيىن «زار ەڭىرەپ، جىلاۋىن» قويعانى ىراس. الايدا ول الاش ۇرانىمەن سۋىسىنداعان، ءوز باس پايداسىن عانا ويلامايتىن ناعىز زيالى، ارلى ازامات بولعاندىقتان قازاق ۇلتى ءۇشىن جارالعان جان-تانىمەن الاشتىڭ جوعىن جوقتاپ، قازاقتىڭ بىرتۇتاستىعىنىڭ جىرتىسىن جىرتىپ كەلەدى. «باسقاسىن بىلاي قويعاندا، پاتشالىق رەسەي مەن قىزىل يمپەريانىڭ تەپكىسىنە شىداماي جات-جۇرتتارعا تەلىم بولىپ كەتكەن 4-5 ميلليون قازاقتىڭ ەلىم-جەرىم، باۋىر-تۋىسىم دەگەن ازعانتاي بولەگىن دە سىيعىزباي، بىرەۋىن قىتاي، بىرەۋىن قالپاق، بىرەۋىن قالماق دەپ تۇرتپەكتەيتىنى نەسى؟ قايران مۇستافا اكەمىز، تۇتاس تۇرىكتىڭ بىرلىگىن ارمانداعان ۇلى تۇران پەرزەنتى ءبىزدىڭ بۇگىنگى سىيقىمىزدى كورسە قۇسادان تىرىدەي ولەر مە ەدى، قايتەر ەدى؟» دەگەن تولعامدى وي-پىكىرىنىڭ ءوزى ەگەمەندى ەلدىگىمىزگە ايتىلعان اۋىر سىن ەكەندىگى بىردەن بايقالىپ تۇر. سوندىقتان دا ءبىز ۇلت زيالىسى بولعان ادام بيلىكتىڭ كەمشىلىگىن كوزىنە شۇقىپ وتىرىپ سىناي الاتىن باتىل قادام جاسۋمەن اينالىسۋى كەرەك دەگەن تۇجىرىمعا كەلە الامىز. ويتكەنى ماقتاۋ مەن ماراپاتتاۋ ەلدىگىمىزدى ەشقاشان دا قىراعىلىققا شاقىرمايدى. ونىڭ ۇستىنە «ماقتاۋ – التىن مەن الماس سياقتى سيرەك بولعاندا عانا قۇندى» (ب.دجونسون) ەكەندىگى بارىمىزگە بەلگىلى. سول ءۇشىن الىمعازى داۋلەتحانۇلى قازاق ەلدىگىنىڭ ەگەمەندىگى جولىندا، قازاقتىڭ بولاشاق تاعدىرى ءۇشىن ەلىم دەپ ەڭىرەۋىن جانە سىنشىل دا، شىنشىل پىكىر ايتۋىن ءبىر مينوت تا دوعارعان ەمەس. بۇنىڭ سەبەبى ول ي.كانتتىڭ «ادىلدىك جوعالعان كەزدە ادامدار ءومىرىن ءماندى ەتەتىندەي ەشتەڭە دە قالمايدى» دەگەن قاعيدانى بەرىك ۇستانعان، ۇلت ءۇشىن ۋ ىشۋگە دايىن، دۇنيەگە كوزقاراس ولشەمىندە ۇلتتىق سانا دەڭگەيىنە كوتەرىلگەن ەر جۇرەك ازامات ەكەندىگىندە جاتىر.
بەكقوجا جىلقىبەكۇلى
فيلولوگيا عىلىمىنىڭ كانديداتى،
ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوتسەنتى، اقىن
Abai.kz
