(اقىن اقبەرەنمەن پوستمودەرندىك سىرلاسۋ)

ءبىرىنشى ءتۇننىڭ سىرى

 

ءتۇن جانە ءتۇس... باسقا ەشتەڭە جوق. ءبىرىنشى ءتۇن مەن تاڭعى ەلەس قانا بار.

جاڭا جوق، ەسكىنىڭ جاڭاشا تۇرلەنۋى عانا بار... ونىڭ قالاي بولاتىندىعىن ابايدان اسىپ ءالى ەشكىم قازاققا ءتۇسىندىرىپ بەرە العان جوق. بەرە المايدى دا...

قازاق عالىمدارىن ۇيقىسىنان شوشىتىپ وياتۋ ءۇشىن قۇلاعىنا، قازاق اقىندارىنا قامشى بولۋ ءۇشىن شابىتىنا ءبىر عانا سيقىرلى ءسوز كەرەك. ول – “پوستمودەرنيزم”! 

(اقىن اقبەرەنمەن پوستمودەرندىك سىرلاسۋ)

ءبىرىنشى ءتۇننىڭ سىرى

 

ءتۇن جانە ءتۇس... باسقا ەشتەڭە جوق. ءبىرىنشى ءتۇن مەن تاڭعى ەلەس قانا بار.

جاڭا جوق، ەسكىنىڭ جاڭاشا تۇرلەنۋى عانا بار... ونىڭ قالاي بولاتىندىعىن ابايدان اسىپ ءالى ەشكىم قازاققا ءتۇسىندىرىپ بەرە العان جوق. بەرە المايدى دا...

قازاق عالىمدارىن ۇيقىسىنان شوشىتىپ وياتۋ ءۇشىن قۇلاعىنا، قازاق اقىندارىنا قامشى بولۋ ءۇشىن شابىتىنا ءبىر عانا سيقىرلى ءسوز كەرەك. ول – “پوستمودەرنيزم”! 

ءيا، وسى ءبىر قازاق ءۇشىن مۇلدەم تۇسىنىكسىز، الاش بالاسى ءۇشىن ونشا ۇعىنىقسىز “پوستمودەرنيزم” اقىندارىمىزدىڭ زامانالىق پالساپالىعىنىڭ سينونيمىنە اينالىپ وتىر، ونىڭ ءمانىن ۇعىنۋ تەك بۋاز قۇرساق وتاندىق عىلىمدا تولعاعى جەتىپ ءالى كۇنگە ومىرگە كەلە قويماعان  پوستسترۋكتۋراليزم، دەكونسترۋكتسيا مەن گرامماتولوگيا ارقىلى ناقتىلانا تۇسەدى. ەگەر اتالعان عىلىمي اعىمدار مەن ىلىمدەر قازاق مادەني-رۋحاني كەڭىستىگىندە ۇستەمدىك قۇرار بولسا: 1) قازاق فيلوسوفيالىق پوستمودەرنيزمنىڭ ومىرگە كەلۋىنىڭ تاريحي العىشارتتارىن; 2) الاشتىڭ زاتتىق-وقيعالىق الەمىندەگى دەكونسترۋكتسيا پروتسەستەرى مەن امال-تاسىلدەرىن جانە سونداي-اق، ادامي دەانتروپولوگيزاتسيانى; 3) جاڭا اقپاراتتىق-ۆيرتۋالدى ونتولوگيانىڭ قۇرىلىمىن ء(تۇزىلىمىن); 4) عالامداردىڭ كوەۆوليۋتسيالارى جانە الاش الپەتتى Homo vitae ءsapiensتىڭ ءوز تولتۋمالىعىنىڭ ساقتالۋى پروبلەمالارى سىندى ءتورت ماسەلەنىڭ باسىن اشىپ الار ەدىك-اۋ، باۋىرىم! 

وسى سونى سوقپاققا باستار جول باۋىرىم اقبەرەنمەن پوستمودەرندىك عايىپتىق سىرلاسۋعا ۇلاستى.

ءتىل ادامعا جۇرەگىنىڭ تۇكپىرىنەن شىققان سەزىمى مەن ويىن جۇرتقا جەتكىزۋ ءۇشىن بەرىلگەن. ء“تىل ءسوزدى بيلەمەيدى، ويتكەنى، ءسوز جۇرەكتەن شىعادى”،- دەيدى الاش دۇنيەتانىمى. ەل تىڭدايتىن ءسوز ايتۋ ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ قولىنان كەلە بەرمەيدى. مەنىڭ بۇل ەلەس جازباما ءسوزىن ەل تىڭدايتىن جان تۋراسىندا، اعانىڭ باۋىرمەن سانالىق سىرلاسۋى تۇرىندە ستيلدەر الماعايىپتىعى وزەك بولىپ جازىلىپ وتىر. 

وسى ورايدا اقبەرەننىڭ الەمىن اشۋ ءۇشىن ۇستانعان باعىتىمىز ەشبىر جاعدايدا تاريحي-ادەبي ەمەس، قايتا وقىرمانعا بىرجاقتى نازاري-ادەبي زەرتتەۋدى ۇسىنۋ بولىپ تابىلادى. ونىڭ ۇستىنە بۇرىنعىداي ءبىر عانا ۇلتتىق ادەبيەتتىڭ شەڭبەرىندە شىرمالىپ قالماي، اقبەرەن شىعارماشىلىعىن قاراستىرۋ بارىسىندا نازارياتتىق سيپاتتاعى الەم ادەبيەتىنىڭ بەلگىلى ءبىر سالاداعى مىسالدارىنا جۇگىنىپ وتىرامىز. ماقالادا كەلتىرىلەتىن كەيبىر نازارياتتىق كونتسەپتسيالار ءۇشىن العان مىسالدارىمىز نە مىقتى، نە وسال شىعىپ جاتسا، ول نە مىسالدىڭ، نە تۇجىرىمنىڭ ناشارلىعىنان ەمەس، قايتا ءبىزدىڭ ماتىندىك كەڭىستىكتەگى حاوسقا ۇشىراعان الەمگە ۇشار شىڭ باسىننان با، الدە قۇز جيەگىندەگى شىڭىراۋدىڭ شەتىنەن بە، قايسىنان كوز تىككەنىمىزدەن تۋىندايتىن دۇنيە.

عالىم رەتىندە ۇسىنىپ وتىرعان پىكىرلەرىمىز ءماتىن ساراپتاماسىنا قاتىستى. قازىر قازاق ادەبيەتتانۋىندا ادەبي كوركەم ءماتىننىڭ الەۋمەتتىك قىزمەت اتقاراتىن مادەني فەنومەن بولىپ تابىلىپ، بەلگىلى ءبىر توپتىڭ مۇددەسىنە قىزمەت ەتەتىندىگىن دالەلدەپ شىعۋعا اقبەرەن ەلگەزەكتىڭ شىعارماشىلىعى ارقىلى تىرىسپاقپىز. اتالعان فەنومەننىڭ بەيادەبي نەمەسە ەكستراادەبي قىرلارىنا وي جۇگىرتۋدى دە قاپەرگە الىپ وتىرمىز. بۇگىنگى تاڭداعى الەم ادەبيەتىن حالىق تىعىز قونىستانعان مەملەكەتكە تەڭەسەك، سولارمەن بىرگە سىعىلىسىپ، وزىنە لايىقتى ورنىن تابۋ ءۇشىن عالامدىق باسەكەگە ەشكىمنەن كەم ەمەس، تاريحي باي قازىناسىمەن ۋاقىتتان ۇتىلماي الاشي كەۋدەسىمەن بۇزىپ-جارىپ قوسىلعان ۇلتتىق ادەبيەتىمىزدىڭ جاڭا تولقىنىنىڭ كوركەم ءماتىنىنىڭ ادەبي-مادەني قۇندىلىعىن باعالاي وتىرىپ، جاستاردىڭ ۇستانعان ءتۇرلى اعىمداعى، قيلى باعىتتاعى ەستەتيكالىق باعدارلارىنا كوز جۇگىرتپەكپىز.

حالقىمىز ءار زاماننىڭ ءوز سۇرقىلتايى بار دەگەندەي، ادەبيەت الەمى دە وزىنشە ءبىر انوماليا. ءبىز بۇرىنعىداي ء“تىل” دەپ وزەۋرەمەي، ونى “كود” دەگەن جاڭا تەرمينمەن اتاۋدى قۇپ كورەمىز. ول بەينەلەۋدىڭ قۇرالى عانا ەمەس، سول بەينەلەۋدىڭ تاقىرىبى رەتىندە اقىننىڭ ءوزىنىڭ ءومىردى ۇعىنۋىن وقىرمانىنا جەتكىزۋدى كوزدەگەن ماقساتتى ءسوز ساپتاۋى بولىپ تا تابىلاتىندىعىن ەستەن شىعارماعانىمىز ءجون. ءبىزدى قازان توڭكەرىسى احمەتتىڭ الاشتىق اق جولىنان اينىتقان سوتسياليستىك ەستەتيكامىز اتالعان كوزقاراستى اعاش اتقا مىنگىزىپ، «فورماليستىك» دەپ قارا تاقتاعا جازىپ تا قويدى. بۇل باسقاشا ايتقاندا، فورمانى قاراستىرۋشىنى ءپىشىنشى، ال ايعىردى اقتاۋشىنى پىشپەكشى اتاندىرعانمەن بىردەي. ءيا، ءبىز سىزدەر ەسكى كەڭەستىك كەپكانى، ستاليندىك شاپكىنى شەشكىلەرىڭىز كەلمەسە دە، شەشپەسكە امالدارىڭىزدى قالدىرمايتىن، الدى ارتىڭىزدى قازاق كەڭەس ادەبيەتتانۋىنىڭ  جەتىستىكتەرىن شاڭ قاپتىراتىن الەمدىك احالتەكە ويلارمەن ورعىتاتىن جاڭا تۇرپاتتاعى ورىسسىز ءسوز قوزعاپ، كەشەگىسىز پىكىر وربىتەتىن نەواحمەتشىلەرمىز. سوتسرەاليزممەن ۋلانعاندار ءۇشىن ءبىزدىڭ ۇستانىمىمىز «ەرەتيكتىك يدەيا» دەپ ۇعىنىلىپ جاتسا وعان وپىق جەپ، قايعى دا جۇتپايمىز. ءبىز بۇرىندارى “قازاققا جات بولعان يدەيالاردى” كونتراباندالىق جولمەن وتاندىق ادەبيەتتانۋ داستۇرىنە ەنگىزۋدى كوزدەگەن عىلىمداعى كاميكادزەلەرمىز.

احاڭ باستاعان الاشتىق فورماليزم كەڭەستىك ۇستانىمداعى ادەبيەتتانۋشىلارىمىزعا جاقپاي، ۇستازىمىزدىڭ اق جولى زامانالىق سەبەپتەرمەن “يدەيالىق جات” اتانىپ شىعا كەلدى. ەندى الاش ارىستارى ايتا الماي كەتكەن الەمدىك ادەبي ويلاردى قازاقشا پىشاققا ءىلىندىرىپ، ارام بەزدەرىن ونەردىڭ كۇرەسىنىنە تاستاپ، شەتەلدىك قامىرعا ۇلتتىق تۇزدىق قوسۋ ارقىلى حالىققا قايىرا ۇسىنىپ وتىرعان جايىمىز بار.

اقىن – زامانىنىڭ ءۇنى، قۇلاعى مەن كوزى. ول ەل ايتپاعاندى ايتادى، كورمەگەندى كورەدى، جاراتقاننىڭ ايانىمەن ءبىز ەستىمەيتىندى ەستيدى. قازاق گۋمانيتارلىق عىلىمى الەمدىك اقىل-وي پوەزدىنا ىلىكپەي قالعان اڭعال جولاۋشى. زامانالىق تەوريالار تۋرالى جاق اشپاعان بەدەلدەر تۋرالى نە ايتا الامىز!؟ بىزدەگى بەدەلدەر ءوز جازعاندارىن حاھ سوزىنە بالاپ، اينادان ءوز كەلبەتىن كورۋدى عانا ارماندايتىندار ساناتىنان سياقتى. ءبىز اتا-بابامىزدىڭ اباي تۇرلەنتكەن ريتوريكالىق ويىنىڭ ەمەس، ارتتا قالعان ورىس گۋمانيتارلىق عىلىمىنىڭ سوڭىنان كەتكەنىمىز وكىنىشتى. باحتيننەن باسقا ءىلىپ الارى جوق، ورىس عىلىمىن ءپىر تۇتۋدى دوعارايىق تا، باتىستىڭ وزىق ويىنىڭ قۇشاعىنا الاشتىق دىلىمىزبەن ەنەيىك. باتىس دەكونسترۋكتۆيستەرى نيتسشەنىڭ اقىندارمەن كۇرەسىنىڭ وداقتاسى بولسا، ءبىز وعان قارسىمىز. ونىڭ سەبەبى اقىندىقتىڭ تۇركىلىك نەگىزى الەمگە ۇلگى بولعاندىقتان، ونداي باسسىزدىققا ار الدىندا ءبىزدى ەتيكالىق جانە ەتنيكالىق ءتالىمىمىز جىبەرمەيدى. قازاقتا ناشار اقىن جوق، تەك اشىلماي قالعان تاقىرىپ قانا بار.  سول اشىلماي قالعان تاقىرىپتىڭ وزىنەن “ونەر ادامى – مادەنيەت الەمى”-ءنىڭ ەكى ءتۇرلى قاتىناسىن: اقىندارىمىزدىڭ وزىندىك پوەزيا الەمىن قۇرۋىن جانە سول قۇرىلعان وزدىك الەمىندەگى وزدەرىن تانىتا بىلۋلەرىن اڭدايمىز.  بىرەۋدىڭ اشا الماعان الەمىن ەكىنشى بىرەۋ اشا بىلگەنىن قىزعانباۋ كەرەك، قايتا سونىسىنا سۇيسىنۋگە ءتيىسپىز. تاقىرىبى اشىلماعان جىر باسقالاردىڭ بۇل ادەبي-شىعارماشىلىق قاتەلىكتى جىبەرمەۋلەرىنە تۇرتكى بولادى.  

اقبەرەننىڭ اتى جۇرت اۋزىنا ىلىنىسىمەن ونىڭ شىعارمالارىن ىزدەپ ءجۇرىپ وقيتىن جانعا اينالدىم دەپ ايتسام اعاتتىق بولار ەدى. جۇرت ماقتاعان جىگىتتىڭ تەك جەرلەس اعاسى رەتىندە سىرتىنان ءسۇيسىنىپ جۇرگەنىم راس. ونىڭ ءارتۇرلى باسىلىمدا باسىلعان ولەڭدەرىن تالداپ وزىنە جىبەرگەندە جاساعان تالداۋىما كوڭىلى تولماعانى دا شىن. مەن ءۇشىن كەرەمەت، ول ءۇشىن تۇككە تۇرمايتىن “ماما” ولەڭى جايىندا پىكىرىمىزدىڭ قاققا جارىلعانى دا شىندىق.

 ول “اعا، ءسىز قۇر دالباسا بولىپ ءبىر جەردە تىپىرلاپ قۇر اداسپاڭىز” دەپ ايتقاننان كەيىن، بەتتىڭ ارىن ساتپاساق تا، يەكتەگى ساقالدى ساۋدالاپ، ولەردەگى ءسوزىمىزدى ايتىپ، سەمەيدىڭ اتاقتى كىتاپقۇمارىنان كوشىرمەدەن وتكىزۋگە سۇراپ الىپ، “كولەڭكەلەر كۇبىرى” جيناعىن باقىت قۇسىنداي قولىما قوندىردىم. ءار جىلدارى جازعاندارى قولعا تولىق تيگەن سوڭ عانا اقبەرەننىڭ جان-دۇنيەسىنىڭ قاتپارلى قويناۋىنا ءبىرشاما بويلاۋعا مۇمكىندىك الدىم دەپ ەسەپتەيمىن. كىتاپ اتاۋى اۆتوردىڭ ءسوز ۇققان جانعا نە تۋرالى جازىپ وتىرعانىن قۇلاعىنا قۇپيالاي سىبىرلايدى. قازتۋعاننىڭ جۇرت جۇرەگىندەگى ءداستۇرلى اۆتوپورترەتى زامانا ىڭعايىنا ساي باسقاشا قالىپتا وقىرمان ساناسىنا جول تارتادى.

ءوڭىم بە ەدى بۇل ءومىر، ءتۇسىم بە ەدى؟

مەن ءالى دە ەشتەڭە تۇسىنبەدىم.

ايناداعى بەينەگە ۇقساسام دا،

سول بىرەۋگە تارتپاعان ىشىمدەگىم!

 بابالارعا  ۇقساۋدان الىستاپ بارا جاتقان سىرتقى بەينەمىز عانا ەمەس، ىشكى جان-دۇنيەمىزدە وزگەشە كۇيگە ەنگەنىن تاسقا باسقانداي بۇدان ارتىق مولدىرەتە بەرۋدىڭ امال-ايلاسى دا جوق شىعار، استە!؟

جەكە اڭگىمەدە اقبەرەن ءوزىنىڭ جازعاندارىن كوپشىلىك جوپشەڭدىلىكپەن ۇعىنا بەرمەيدى دەگەندى العا تارتتى، ويتكەنى ونىڭ سەبەبى جىرلارىنىڭ بويىنداعى “اقىن ابىزدىعى” سارىنى بۇگىنگىگە دە، وتكەنگە دە ەمەس، بولاشاققا باعىت ۇستانۋىندا. قازىر قازاق عىلىمى مەن ءسوز يەلەرى ماركستىك اداسۋشىلىقتان ارىلىپ، ونىڭ ورنىنا ايار فرەيدتىك “ەديپ دوگماسىنىڭ” شىرماۋىنا ءتۇسىپ قالۋدا. اقبەرەن بولسا، ءوز كولەڭكەلەرىن كۇبىرلەتىپ، قىزىر كەلبەتتەنگەن گىلگەمەشتەن (قورقىتتان) تامىر تارتقان اقىن ابىزدىعىمەن الدەنەنى سانامىزعا جەتكىزبەك بولىپ، مەتافورا، ميفتەمە پاراديگماسى مەن ينديۆيدۋالدى ءميفىنىڭ قۇپيالى قويناۋىنا سۇڭگۋگە ءماجبۇر ەتەدى، ەگەر سەن اتالى ءسوزدى ۇعا الاتىن بولساڭ...

الەم ۇيقىدا ونى ەشكىم وياتا المايدى، وسى كۇيىنىش اقبەرەن جىرىنىڭ وزەگىنە اينالىپ، عالامدىق اح ۇرۋعا ۇلاسادى. ءبىر بىلەتىنىمىز، ول جالعىز ەمەس، ءار ەلدە ونىڭ مۇڭىن ۇعاتىن، جىرىن تۇسىنەتىن سول مىڭداردان ويى بولەك، جانى جالعىز جاقتاستارى بار.

...ءالى ەشكىم ويانباعان الەمدە،

ءتۇسىپ جاتىر جۇلدىزدانعان سويلەمدەر،

بۇل الەمدى وزگەرتە الماس ەشكىم دە،

مىڭداپ اقىن تۋعانىمەن ءار ەلدە.

ويىمىزدى وسى جەردەن ءۇزىپ، ەندى ءسوز كەزەگىن اقبەرەننىڭ سوزبەن سومدالعان وزدىك اۆتوپورترەتىنە بەرەيىك:

كەيىپكەردەي وتكەن شاق ولەڭىندە،

ۇمىت بولدىم،

بەلگىسىز دەرەگىم دە.

ءومىر ءسۇرىپ بەيمالىم كەرەگى نە،

كەدەرگى جوق ادامدار الەمىندە.

 

ميلليون جىلدىق سەكۋندتار ەسەبىنەن

عۇمىر ۇشىپ جوعالعان كەشە كۇنگە.

ءوزىم، ءسىرا، ءتىرىمىن!

قىزىق ەكەن...

دەنەم وتىر بۇكشيىپ توسەگىمدە...

مەن بۇل ىڭعايدا اقبەرەندى الەم ادەبيەتىندەگى ءتىلىن جوعالتقان ۇلت يرلاندتىقتاردىڭ اتاقتى اقىنى دجون باتلەر يەيتستىڭ قازاق توپىراعىنداعى ءىزباسارىنداي كورەم. ونىڭ 1899 جىلى شىققان «قامىس اراسىنداعى جەل» جيناعىندا ولەڭدەرىنىڭ وبرازدىلىق قاتارى كەلت ميفولوگياسى مەن فولكلورىنىڭ پەرسوناجدارىنا تولى، سوندىقتان «كەلت ىمىرتىنىڭ» جىرشىسى اتانىپ، اعىلشىن وتارشىلدىعىنىڭ سالدارىنان يرلانديانىڭ داعدارىسقا ۇشىراعان مادەنيەتىنىڭ كوسەگەسىن كوگەرتىپ، ەڭسەسىن قايىرا تىكتەۋى ۇلتتىڭ ۇمىت بولعان ەسكىلىگىن قايىرا تۇلەتۋدە دەگەن ۇستانىمى اقبەرەن ەلگەزەككە دە جات ەمەس، بۇل ىڭعايدا ولاردىڭ ويلارى ورتاقتاسسا، قازاق ادەبيەتىندەگى كونەدەن تامىر تارتقان، ءتىپتى سونىڭ الاشتىق ءتۇپ ءمانىسىن بىلمەي الەم عالىمدارى ەۋروتەكتىلىك اداسۋشىلىقپەن مويىنداعان گومەرلىك ءۇردىستىڭ (الاش پوەزيالىق ءداستۇرى) اقبەرەننىڭ تاراپىنان جاھاندانۋ داۋىرىندە جاڭاشا كورىنىس بەرۋى ەكى قالامگەردى ءبىر-بىرىنەن وزگەشەلەيدى.

اينا ارقىلى “ايناداعى بەينەگە ۇقساسام دا” دەپ ۇلت كەلبەتىن كەسكىندەۋدە وسى زاتتىق ۇعىمدى ءارى تىكەلەي، ءارى جاناما تۇردە قولدانۋ – قازاق ادەبيەتىندە فولكلورلىق سيۋجەتتەردەن باستاۋ العان سارىن. ونى شاكارىم ءوز ولەڭىندە ساتيرالىق مانەردە ەلدى ءتۇزۋ جولعا سالۋ ءۇشىن اعارتۋشىلىق ىڭعايدا قولدانادى. يەيتس بولسا، ەۋروپالىق مانەردە جەكە ادامدىق نارتسيسسيزم پاتولوگياسى ىڭعايىندا پايدالاندى. ءيا، ءبىز قولىنان ەشتەڭە كەلمەيتىن بابالاردىڭ وتكەن كۇندەگى داڭقىنا الەمدى مويىنداتپاي تەك ءوزىمىز عانا مالداناتىن رۋحاني نارتسيسكە اينالدىق. اقبەرەن جىرىندا ۇلتىمىزدىڭ تاستاي قاتىپ قالعان تەك ءوز كەلبەتىنە عانا عاشىق نارتسيسسيزم ەلەمەنتتەرى ءتۇرلى قالىپتا سومدالادى. كولەڭكە جانە سىڭار ارحەتيپىنىڭ قازاق ادەبيەتىندە جاڭاشا كورىنىس بەرۋى اقبەرەن شىعارماشىلىعىندا باستى ورىن الادى. 

وتكەندەردىڭ بوساعان اڭعالاعى،

تۇنەگىمەن ءۇڭىلىپ، جاندى الادى.

شىم-شىتىرىق اينانىڭ الەمىندە،

ءوز-ءوزىمدى تابا الماي ساندالامىن...

وسىلايشا ءبىز ءسوز زەرگەرلەرىنىڭ كولەڭكەگە تاۋەلدىكتى جانە ايناداعى سۇلباعا عاشىق بولۋشىلىقتى نە ۇلتتىق، نە جەكە باستىق جوسىقتا ارقاۋ ەتۋىن باعامدايمىز. ول ءماتىن بويىندا نە تىكەلەي، نە جاناما تۇردە شەكسىز ساناسىزدىقپەن ءبىر-بىرىمەن شارپىسادى.  ۇلتتىڭ وزگە دىلدەگى دۇلدىرىشكە اينالۋى جەكە باستىق ەتيۋدپەن بەرىلەدى.

قايدان كەلدى، بىلمەيمىن، بۇل ۇيعارىم،

بىرەۋدىكى – وكسىگىم، جىميعانىم.

قاراشىقتىڭ تۇبىنەن وقتا-تەكتە

وقىلادى دىبىسسىز جىر-يمانىم.

اقبەرەننىڭ قالامگەرلىك شەبەرلىگى، فيلوسوفتىق ەرلىگى جانە الاشتىق ساراپتاماشىلىعى قوسىلا ورىلگەن ادام جان تۇپكىرىنىڭ كولەڭكەلى تۇسىنىڭ  اينالىق امالگاماسى (ورتا عاسىرلىق لات. amalgama – قوسپا) مەن ميفتەمەلىك فراگمەنتتەرى اقىننىڭ (كەيبىردە بىرەۋلەر نە ادەيى، نە قاساقانا ۇعىنىقسىز، ءارى ءمانسىز دەپ ءسوز ەتىلىپ تە جۇرگەن) دىبىسسىز وقىلاتىن جىر-يمانعا تولى مەتافورلىق ءتىلى ارقىلى  ءسوز زەرگەرىنىڭ ايتپاق ويى وقىرمان ساناسىنا جەتىپ جاتىر. ءىلياس جانسۇگىروۆتەن باستاۋ الاتىن “تاريح شال” ادەبي ارحەتيپى اقبەرەندە ومىردە جولى بولماعان بىراق بولاشاقتان كۇدەر ۇزبەيتىن الاشتىڭ ماڭگىلىك ارمانىنىڭ سۇلدەرلى سۇلباسى رەتىندە:

ونىڭ جاسى – مىڭجىلدىقتار قۇرداسى،

ونىڭ ءسوزى – مىڭ مۇڭلىقتىڭ سىرلاسى،-دەپ بەرىلۋى كوپ نارسەنى ۇقتىرىپ، سان مەن سانانى، ءدىل مەن رۋحتى ارپالىستىرادى.

اقبەرەننىڭ قاي ولەڭىن وقىما ول ءبىزدى ءوزىنىڭ وزىنە تاڭىردەي تابىناتىن دارىندىلىعىنان باستاۋ الاتىن كولەڭكەسىنىڭ ءبىتىپ بولمايتىن پازلىنىڭ (اعىل. jigsaw puzzle (جۇمباق، باسقاتىرعىش) پازلدى انگليادا 1761 جىلى لوندوندىق گەوگرافيالىق كارتا ساتۋشىسى دجون سپيلسبەري كەسىلگەن كارتانىڭ ءار بولىگىن قۇراستىرۋ ارقىلى ءبىلىم الۋعا بولاتىن جاڭا وقۋ قۇرالى رەتىندە ويلاپ تاپتى) سانسىز بولىكتەرىنىڭ تۇتقىنىنا الىپ، ونىڭ جۇمباقتى ويلارىنىڭ قۇراستىرۋشىسىنا اينالىپ، شىعا كەلەسىڭ دە ءوزىڭدى قاۋمالاعان وي ليبرينتىنان باتپاقتاماي شىعۋدىڭ امالىن قاراستىرۋعا قالاي ەركىڭنەن تىس كىرىسىپ كەتكەنىڭدى دە اڭداماي قالاسىڭ.

عۇمىر بويى كۇتەر كوكتىڭ كەمەسىن.

«قۇس جولىنان» جەلكەن جايعان سول كەمە –

بولاشاقتىڭ ەلەسى.

قاشىپ جۇرگەن جاراتقان مەن سايتاننان،

تىنشىمايدى ىشىمدەگى مايتالمان.

ونىڭ ءتۇسى ءومىرىم بە، ءوڭىم بە،

مەنىڭ ءتۇسىم – ونىڭ ءتۇسى؟ ايتا المان!

قالامىنا سيقىرلى جۇزىگىن كيگىزىپ، ول سالىنعان ء“وزىنىڭ سوقىر ساۋساعىن شوشايتىپ” گرەك ميفولوگياسىنداعى گيگەستەي (گەرودوت جازباسىندا گيگەس ليديانىڭ پاتشاسىن ءولتىرىپ، مەرمنادتار ديناستيسيانىڭ نەگىزىن قالاعان باقتاشى; ءوزىنىڭ “رەسپۋبليكا” تۋىندىسىنىڭ ەكىنشى بولىگىندە پلاتون «گيگەس – سيقىردىڭ كۇشىمەن دەگەنىنە جەتۋشى» دەپ جازادى) پوەزيا كەڭىستىگىندە جاراتقان مەن سايتاننان قاشىپ، ءوز پاتشالىعىن قۇرعانداي كورىنىپ كەتەدى. قازاق ادەبيەتىندەگى جاس بۋىن قولىنا كيگەن، قالامىن ساندەنگەن “گيگەس جۇزىگى” بوداندىقتان ادا ءداۋىردىڭ «قۇس جولىنا» جەلكەن جايعان كەمەدەي كەلبەتىن قالىپتاستىرىپ، ۇلتىمىزدىڭ مادەني كەڭىستىكتە عۇمىر بويى كۇتكەن جاڭا قايتا ورلەۋ ەراسىن تۋعىزىپ، بۇرىنعىدان تۇرپاتى بولەك تۋىندىلارىن الەمدىك مادەنيەت ايدىندا جۇزگىزدى.

ماركستىڭ رۋحاني قۇدايسىزدىق ءىلىمىنىڭ ميفتەمەسىن روكففەلەردىڭ اقشا تاڭىرلىگى ءىلىمىنىڭ ميفتەمەسىنە ايبىراستاعاندار بيىلىكتە وتىرعاندا قازاق قۇندىلىعى شەتقاقپاي بولۋىن ودان ارى جالعاستىرا ءتۇسىپ، حالقىمىز يەك سۇيەگەن ىرگەتاستىق الاشتىق دۇنيەتانىمدىق وبرازدارمەن قاتار عۇلاما اباي بىزگە نۇسقاپ كەتكەن پلاتوندىق يدەيالار الەمى قۇلدىراۋدىڭ قۇز شىڭىنىڭ باسىنا كەلىپ بىراق توقتادى.  ەكەۋىنىڭ دە قارماعىنا تۇسپەگەن، اباي ءىلىمىن زامانعا ساي جاڭعىرتۋشى قازاق اعارتۋشىلىق پوستمودەرنيزمى وسىدان قۇتىلۋدىڭ جولىن وسى ەكى بىردەي ايارلىقتان باسى ءبۇتىن ارىلۋ دەپ ۇعىندى. بۇل جولعا تۇسكەن اقبەرەن سياقتى ءسوز زەرگەرلەرى ۇلتىمىزعا قالدىرعان ابايدىڭ رۋحاني پازىلىن (جۇمباعىن) وزدەرىنشە شەشۋگە كىرىسىپ، الاشتىڭ اينانىڭ مىڭداعان سىنىعىنا اينالىپ، شاشىراعان ساۋلەسىن ءالسىز ءتۇسىرىپ جۇرگەن مادەني قۇندىلىقتارىن  وي زيالىعىمەن مەتافورلىق ارلەپ ۇلتىنا ۇسىنۋعا كوشتى. ۇلتتىن وزگەنىڭ ايتاعىنا ىلەسىپ رۋحاني سالدىققا ۇشىراتۋشىلىق دەرتىنەن ارىلتىپ، وزىنە-وزىنە ءوزى عاشىق بولىپ، وزگەگە ەلىكتەۋدى بىلمەيتىن ءداۋىرىن قايىرا ورالتۋ ءۇشىن باستارىن تاۋعا دا تاسقا دا ۇرۋدا.

سونداي جۇمباق – سانامداعى سىڭارىم.

ءوزىم كىممىن؟ قايدا مەنىڭ تۇراعىم؟

جازمىشىم شە، قارا ءسوز بە، ولەڭ بە،

سىڭارىمنان سۇراعىم كەپ تۇرادى.

ولاردىڭ جيناقتارى «الاش وركەنيەتىن» قالپىنا كەلتىرىپ، اداسقان سانانى ۇلتتىق ۇيىرىنە ورالتىپ، اباي قاندىرا الماعان قازاقتىڭ جانىنىڭ رۋحاني سۋساۋىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ مادەني قىزمەتىن اتقارۋعا كوشتى. اباي مىڭمەن جالعىز الىسسا، بۇلار ماعجانشا “10”- مەن توپتاسىپ، وتارشىلار ساناسىن ماڭگىگە قۇلدانىپ، قۇلدىق تاڭباسىن باسقان، ءارى سودان ارىلۋدى حوش كورمەيتىن “90”-نىڭ توبىمەن كۇرەسكە ءتۇسىپ كەلەدى.

اقىن جىرلارىنداعى ميفولوگياعا، پسيحوديناميكالىق پسيحولوگيا مەن رۋحاني امالياتقا وقىرمان قاۋىمنىڭ قىزىعۋشىلىق تانىتۋى ارتىپ كەلەدى. 1000 جىلدىق اراب پەن پارسىلىق جالعان سانانىڭ، 100 جىلدىق ەۋروتەكتىلىك بوداندىق ايار سانانىڭ ارباۋىنداعى ۇلتتى وياتۋ وڭاي دۇنيە ەمەس. بىراق، بايقاپ كورۋگە بولاتىن قادام. وعان كىم كورىنگەن بارا قويمايدى. سوندىقتان، قازىرگى قازاق پوستمودەرنيزمىن ديدار امانتاي باستاعان شوعىردىڭ الاش ءدىلىن ەسكەرمەي ۇلتتىق تەكتەن اجىراعان بەيۇلتتىق پوستمودەرنيزم (اتالعان جازۋشىنىڭ “گۇلدەر مەن كىتاپتار” جيناعىن ۇلت قابىلدامادى) جانە ۇلتتىق دىلدەگى قازاقي پوستمودەرنيزم (تىنىشتىقبەك ابدىكاكىمۇلىنىڭ “قاس ساق اڭقىماسى” لينگۆو-مادەني ديولوگياسىن، ءامىرحان بالقىبەكتىڭ فراگمەتتىك-سينتەز حيكاياتى “قاسقىر قۇداي بولعان كەزىن”، جۇسىپبەك قورعاسبەكتىڭ “پرەمەر-مينيستر” پامفلەتتىك-حيكاياتىن، اسقار التايدىڭ “تۇماققا تۇسكەن ساۋلەنىڭ جارقىلى” ءپالساپا-ميفولوگيالىق اسكەري رومانىن، دۋمان رامازاننىڭ “كوش” ءاپساناسىن ت.ب. ءداستۇري قالامگەرلەردىڭ تۋىندىلارىن ۇلت قول سوعا قابىلدادى) جانە اقبەرەن باستاعان جاڭا بۋىننىڭ الەمدىك وركەنيەتپەن قاتارلاسا قادام باسقان نەوالاشتىق پوستمودەرنيزمى دەپ ۇشكە بولۋگە بولادى.

ارقايسىنىڭ باسىندا بىزدەر اتىن اتاعان ۇلكەن دارىن يەلەرى مەن وزگە دە قازاقتىڭ اسىل ءسوزىنىڭ بۇگىنگى دۇرلەرى تۇر. ولاردىڭ ىشىندە “مەن ءبىرىنشى پوستمودەرنيست” دەگەن اتاقتى يلەنۋگە قىلىق تانىتقاندار شىعىپ قالىپ جۇرگەنى ەشكىمگە جاسىرىن فاكتى ەمەس. بىراق سولاردىڭ بىردە ءبىرى وزگەلەردى سوڭىنان ەرتەتىن ادەبي مانيفەست جازۋعا  قۇلشىنىس تانىتپاۋدا. نەگە؟؟؟ كەڭەستىك ءداۋىردىڭ سانامىزعا باسىلعان قۇلدىق تاڭباسى بىرتە-بىرتە ءوز ءمورىن جوعالتىپ، ءبىزدىڭ ادەبي-مادەني الەمىمىز زور وزگەرىستەرگە ۇشىرادى.

الاش ءميفى ءبىزدىڭ بارلىق ومىرلىك كەزەڭىمىزدى قامتيدى. ءبىز ءميفتى تۋدىرمايمىز، ميف ءبىزدى تۋدىرادى. ول ءبىزدىڭ قىر سوڭىمىزدان قاشان كومىلىپ كورگە تۇسكەنىمىزگە وكشەلەپ جۇرەدى. وسى جانىمىزدىڭ تۇماندى تۇپكىرىن جاستار پوەزياسى اشىپ بەرە الىپ ءجۇر مە!؟ ءيا، سانا تەرەڭىنە بۇققان باعزىلىق ولاردىڭ دەربەس پوەتولوگيالىق ينديۆيدۋالدىلىعىنىڭ تاريحى بولىپ تابىلادى دا، شىعارمالارىنىڭ ءارىن كىرگىزەدى.

ەگەردە ءبىز ميفپەن ارايلانعان ولاردىڭ شىعارماشىلىق الەۋەتىن نازاردان تىس قالدىرار بولساق، ولاردىڭ ءوز تاريحىن، ەل تاريحىن ءسوز اسىلىمەن قالاي ايشىقتاعانىن كاپەردەن شىعارىپ الار ەدىك.

جاستاردىڭ قازاق ءسوزىن ءتۇرلى ىڭعايدا وزدەرىنىڭ قولايلارىنا قاراي قولدانۋى بۇرىن بۇلاي قولدانىلماۋشى ەدى عوي دەپ جۇرتتى ۇركىتىپ، عالىمدارىمىزدى “سول ءسوزدىڭ” تابيعاتىن اشۋعا بارىن سالعىزىپ، سۋرەتكەردى جوققا شىعارۋعا تىرىستىرماۋى كەرەك. سانالى تۇردە ءوزىن دەربەستەندىرەتىن ءسوز زەرگەرى اتالعان ءسوزدىڭ جاڭا قىرىن ەكرانعا شىعارادى. بۇرىن ءتىلدى “الاپات عۇرىپ، بەلگىلى ءبىر زاتتارعا اسەر ەتۋ ءداستۇرى” دەپ كەلسەك، ەندى ءتىلدى “ۇجىمدىقتىڭ نەگىزىندە تۋعان ەمەۋىرىن ەمەس، قايتا ءسوز زەرگەرلەرىنىڭ دەربەس مۇددەسىنەن” تۋعان ءۇشىنشى قالىپتاعى فەنومەن (فەنومەنى ترەتەگو ۆيدا)  دەپ ۇعىنۋعا ءتيىسپىز.  ر. كەللەردىڭ كوزقاراسى بويىنشا: «ادامنىڭ ماقساتى ەمەۋىرىنىنىڭ ەمەس، ناتيجەلى ءىسىنىڭ قورىتىندىسى بولىپ تابىلاتىن زاتتار ءۇشىنشى قالىپتاعى فەنومەن دەپ اتالادى. وسىنداي، زاتتاردىڭ ءۇشىنشى قالىپتاعى فەنومەنى اقبەرەندە: «ءپىر-قۇسى»، «كوكتىڭ كەمەسى» ت.ب. فيلوسوفيالىق ۇعىم-تۇسىنىكتەر ارقىلى بەرىلەدى. بۇل ۇعىم-تۇسىنىكتەر اقىننىڭ ءار ولەڭىنىڭ بويىندا ورىلگەن التىن ارقاۋى بولاتىندىعىن ءبىز تەك ونىڭ ء“بىر كىسىگە” (س.تورايعىروۆتا ء“بىر ادامعا” – ءا.ءا.ءا.) ولەڭى بويىنشا عانا بەرىپ وتىرمىز. اقبەرەن مەن سۇلتانماحمۇتتىڭ اتتاس ولەڭدەرى سارىنداس بولعانىمەن ايتار ويى ارقيلى. سۇلتانماحمۇت ءوزى كوزىمەن كورگەن تاريحي ناقتى وقيعانى بەرسە، اقبەرەن ۇلتىڭ جوعالعان رۋحىن وياتۋدى ماقسۇت تۇتىپ، ءوزىن تىلسىمدى كەيىپكەرگە اينالدىرىپ، تاريحي مىڭجىلدىقتاردى ازا مەن داڭق ارايىنا وراپ سىر شەرتەدى. ەكى اقىنداعى ەكى ءتۇرلى كەزدەسۋ قازاق ليريكاسىندا قانداي سونى وزگەرىستەردىڭ ورىن العاندىعىن تانىتادى. دالادا جانە ۇيدەگى كەزدەسۋ، ياعني ۋاقىت پەن ورىننىڭ عانا ەمەس، اقىنداردىڭ كوڭىل كۇيىنىڭ دە، ستيلدىك ءسوز ساپتاۋلارىنىڭ دا وزگەرىسكە ۇشىراعاندىعىن اڭعارۋ قيىن ەمەس. سۇلتانماحمۇتتاعى “بىزدەردە مىنانداي بار..” دەپ ماقتاناتىن بۇرىنعى بولىپ تولاعان شالدى اقبەرەن پوستمودەرندىك سەزىمتالدىقپەن ەندىگى جەردە بار مۇراسى مەن رۋحىنان ايىرىلعان جەتىمەك شالعا اۋىستىرىپ وتىر.

ءبىر قازادا، ەرىپ كەلگەن قورىمنان،

بۇل كىسىمەن مۇڭداس ەدىم بۇرىننان.

جەتىمەك شال...

ورىن بەرىپ ىشىمنەن...

سودان بەرى قارا دەرتكە ۇرىنعام.

ويمەن قابىلداۋ بار دا، سەزىممەن قابىلداۋ بار. ونىڭ سوڭعىسىن باتىستاعىلار انايى سەزىم جەتەگىنە ىلەستىرۋگە بەيىم، شىعىس ادامى اردان اتتاماي ۇستاناتىن بايىپتى سەزىمدى ولار قاشاندا ەكىنشى قاتارعا ىسىرادى نەمەسە ەلەگىلەرى دە كەلمەيدى. ايەل تانىنە سۇقتانباي ونى كوزبەن ءىشىپ-جەمەي ونىڭ نازىنان راحات پەن ءلازاتتانۋ سەزىمىن قاناعات تۇتاتىن شىعىس ادامى ەۋروپالىقتارعا قاراعاندا وزگە دۇنيەتانىمدىق ۇستانىمدا بولۋىن بارلىق دىندەردىڭ تەك شىعىستان شىعۋىمەن تۇسىندىرمەكپىز. وزگەنىڭ ءدىنىن تۇتىنۋشى ەۋروپالىقتار بۇرىننان قالىپتاسقان مونودىندىك ءتۇپ تۇعىرلارى بولماعاندىقتان وزدەرىن عانا اداستىرىپ قويماي الەمدى دە يماني اپاتقا ءتۇرلى جولمەن، جالعان ىلىمدەرمەن يتەرگىسى كەلىپ تۇرادى.  ءبىز قازىر موداعا اينالعان ءماتىن ەروتيكاسىن تاپ وسىنداي تۇرعىدان ۇعىنۋىمىز كەرەك. ءماتىن ەروتيكاسى بىزگە قالامگەرلەر تۋىندىلارىن تالداعان شاقتا وتە قاجەت. بىراق انايى سەزىم قويناۋىنا سۇڭگۋ ءۇشىن ەمەس، شىنايى سەزىم شاپاعىنا بولەنۋ ءۇشىن. بارت ەۋروپالىقتار ءۇشىن – ءبىر بولەك، شىعىستىقتار ءۇشىن – ءبىر بولەك تۇلعا. بارتتىڭ ءماتىن ەروتيكاسى قازاق ءۇشىن، ونىڭ ىشىندە اقبەرەن ءۇشىن باسقاشا قالىپتا سويلەيتىن اۋەزە. ايەل ءتانىنسىز دە ادام ءۇشىن ءتان راحاتى بار ەكەندىگىن تانىتاتىن مىنا جولدار اقىننىڭ ءسوز سيقىرىن جەتە مەڭگەرگەنىن تانىتادى.

تىنىشتىقپەن تابا الماعان ۇيلەسىم،

جارقىلدايدى قارا بۇلتتار جۇيكەسى.

جان دۇنيەمنەن اشىلادى تۇنگە ەسىك،

بۇگىنگى ءتۇن – پەرىشتەلەر بي كەشى!

 

نازىك گۇلدەي ەلىكتىرمەس بي كىمدى؟

قىزىق ءۇشىن قيدىم ءتاتتى ۇيقىمدى.

پەرىشتەگە قاراي قالسام، ورتەنەم،

سونداي سۇلۋ، سۇيكىمدى!..

 

تاتىپ كورسەم تىيىم سالعان جەمىستەن،

جۇرەگىمدە سانسىز سەزىم كەرىسكەن...

سايتان بولىپ شىقپاسا ەدى سوڭىرا،

مەيىرىمدى پەرىشتەم...

الەم ادەبيەتىندەگى سياقتى قازاق زاماناۋي قالامگەرلەرىنىڭ ەكى وقىلىمى بار: ءبىرىنشىسى تىكەلەي "ايلا-شارعىنىڭ كۋلميناتسيالىق ءساتى: ءتىلدىڭ قىزمەتتىك قاسيەتىنە نازار اۋدارماي بۇكىل ءماتىن بويى وقىرمانىن ارباپ ۇستاۋ، مودەرنيزمنىڭ اتاسى رامازان توقتاروۆقا ءتان ءتاسىل بولسا; ەكىنشى ءتاسىل كەرىسىنشە ء"اربىر ءسوزى ويىڭا كارى قىزداي جابىسىپ، ءوزىنىڭ نازدى قىلىعىمەن قويىنىنا قويىپ كەتىپ، قۇشاعىنا قۇلاتاتىن امال، ءبىز بۇنداي وقۋ كەزىندە كوپ قاتپارلى شىندىقتىڭ ىشىنەن تەك بىرەۋىنىڭ عانا جالىنا جابىسىپ ۇلگەرە الامىز. ونىڭ ۇستىنە بۇنداي وقىلىم ەرەك وقىرماندى تالاپ ەتەتەتىندىگى جانە بار. اقبەرەن سياقتى جاس اقىنداردى وقۋ ءۇشىن ولاردىڭ جازعان ءار جولىنا اح ۇرماي، اسىقپاي وتىرىپ، ەڭ ءماندى دەگەن ويىنىڭ جەتەگىنە ىلەسەتىن احاڭ داۋىرىندەگى باتىستىڭ وي اسىلىن تالعاپ وقيتىن دەگدار وقىرمان ءداۋىرىن قايىرا ومىرگە اكەلۋ كەرەك. ەندى ءبىز باتىستان ۇيرەنۋدى قويىپ، ولاردىڭ كوركەمدىك ادىستەرىن قازاق توپىراعىنا جەرسىندىرگەن ءوز قالامگەرلەرىمىزدى وقىپ زەردەيلەي ءبىلۋدى ۇيرەنۋىمىز ءلازىم. ولاردىڭ جىرلارى بويىنداعى تولعان جۇمباقتىڭ باتپاعىنا باتىپ، مالتىعىپ قۇر دالباس بولاسىڭ. كولەڭكە مەن سىڭار اراسىنداعى وي تالاستىڭ ءمانىن ۇعىنا الماي يت جىنىڭ دا كەلىپ كەتەدى. امالسىڭ سونى ۇردىسكە كوندىگەسىڭ... ويتكەنى، باسقاشا بولۋ مۇمكىن ەمەس، جاس اقىنداردىڭ ءجوندى زەرتتەلمەۋى رەسمي عىلىمداعى سوتسرەاليزمدىك دىمكاستىكتىڭ ارىلمايتىن دەرتىنەن بە دەگەندە ويعا دا كەتەسىڭ. قىسقاسى، شاقشاداي باسىڭ شاراداي بولادى...

وكىنىشىنە وتكەننىڭ وكپەلەمەي،

جەرۇيىققا اقىرى جەتكەن ەلدەي،

مەن وزىمە قارايمىن اينا ىشىندە،

مەيىرىمنەن تۇتانعان وت كورەردەي.

 

يەسىز قالعان كۇيىندەي قىل قالامنىڭ،

بولاشاعى كيەسىز بۇل عالامنىڭ.

شيىرلانعان جاھاننىڭ تامىرىمەن،

اپپاق نۇردى قۋادى ءتۇن قاراڭعى.

 

ءتۇن قاراڭعى، باسادى سار دالانى،

كىرپىگىنەن دىبىرلەپ شام جانادى.

رۋحىم كەزىپ ىزدەيدى كەڭىستىكتەن،

بەيمەكەندە ورنىققان شامبالانى.

پوستسترۋكتۋراليزم – دەگەنىمىز وسى ءسوزدىڭ جالپى مانىندە – ءوز سيپاتى جاعىنان اۋقىمدى دا، كەڭىنەن اسەر ەتەتىن ينتەرسالالىق (ور. ينتەرديسديپلينارنوە، لات. disciplina, discere وقۋ دەگەن سوزىنەن شىققان بۇل جەردە «شەكتەس سالالىق» دەگەن ءماندى ءبىلدىرىپ تۇر) باتىس زامانالىق مادەنيەتىندەگى يدەيالىق اعىم. ول گۋمانيتارلىق بىلىمدەردىڭ (ادەبيەتتانۋ، فيلوسوفيا، الەۋمەتتانۋ، لينگۆيستيكا، تاريح، ونەرتانۋ، ءدىنتانۋ ت.ب.) توعىسۋى ناتيجەسىندە ومىرگە كەلىپ، ءوز قۇشاعىنا ءتىپتى جاراتىلىستانۋ عىلىمدارىندا سىيدىردى.

ءبىرىنشى ءتۇن سوڭىنا جەتتى، باۋىر ەلەسى كوزدەن عايىپ بولدى... اۋادا  ءۇنسىز تىنىشتىق ورنادى... بار بولعانى سول!!!

(جالعاسى بار)

Abai.kz