قازاقستان قالالارىندا ءدال قازىرگى كەزدە كورسەتىلىپ جاتقان بالالارعا ارنالعان انيماتسيالىق جانە كينو كورسەتىلىمدەرىنىڭ نەگىزگى تىزبەگى تومەنگىدەي ەكەن: «مونسترى پروتيۆ پريشەلتسەۆ»، «ۆەدمينا گورا»، «يگور»، «سورۆانتسى يز تيمپەلباحا» سەكىلدى باتىستىق ۇلگىدەگى، قازاق بالاسىنىڭ پسيحولوگياسىنا قاراما-قايشى تۇسىرىلگەن فيلمدەر. ارينە، تەحنيكانىڭ زاماناۋي جەتىستىكتەرىن پايدالانا وتىرىپ تۇسىرىلگەن بۇل كورسەتىلىمدەرگە بالالار كوپتەپ بارىپ، تاماشالاپ جاتقانى داۋسىز.
باتىستىڭ وسىناۋ اتىنان-اق مازمۇنى قانداي باعىتتا ەكەنى بەلگىلى فيلمدەرىن بۇگىنگى كۇنى بالالار ءبىر جاعىنان ماجبۇرلىكپەن كورەدى. ويتكەنى بالالارعا ارنالعان وتاندىق كينو، انيماتسيالىق ونىمدەرىمىز كورەرمەندەرىن ءالى قۋانتا الماي وتىر. ءسويتىپ، ەرىكسىز شەتەل «شەدەۆرلەرىنە» تەلمىرگەن بولاشاعىمىز – بالالار ونداعى كەيىپكەرلەردىڭ قىلىقتارىن جاتتاپ، سانالارىنا سىڭىرۋدە. كۇن وتكەن سايىن بالا سەزىمىن ۋلاپ قانا ەمەس، ۇلتتىق سالت-ءداستۇرىمىز بەن قازاقي تاربيەدەن الشاقتاتىپ جاتىرمىز.

قازاقستان قالالارىندا ءدال قازىرگى كەزدە كورسەتىلىپ جاتقان بالالارعا ارنالعان انيماتسيالىق جانە كينو كورسەتىلىمدەرىنىڭ نەگىزگى تىزبەگى تومەنگىدەي ەكەن: «مونسترى پروتيۆ پريشەلتسەۆ»، «ۆەدمينا گورا»، «يگور»، «سورۆانتسى يز تيمپەلباحا» سەكىلدى باتىستىق ۇلگىدەگى، قازاق بالاسىنىڭ پسيحولوگياسىنا قاراما-قايشى تۇسىرىلگەن فيلمدەر. ارينە، تەحنيكانىڭ زاماناۋي جەتىستىكتەرىن پايدالانا وتىرىپ تۇسىرىلگەن بۇل كورسەتىلىمدەرگە بالالار كوپتەپ بارىپ، تاماشالاپ جاتقانى داۋسىز.
باتىستىڭ وسىناۋ اتىنان-اق مازمۇنى قانداي باعىتتا ەكەنى بەلگىلى فيلمدەرىن بۇگىنگى كۇنى بالالار ءبىر جاعىنان ماجبۇرلىكپەن كورەدى. ويتكەنى بالالارعا ارنالعان وتاندىق كينو، انيماتسيالىق ونىمدەرىمىز كورەرمەندەرىن ءالى قۋانتا الماي وتىر. ءسويتىپ، ەرىكسىز شەتەل «شەدەۆرلەرىنە» تەلمىرگەن بولاشاعىمىز – بالالار ونداعى كەيىپكەرلەردىڭ قىلىقتارىن جاتتاپ، سانالارىنا سىڭىرۋدە. كۇن وتكەن سايىن بالا سەزىمىن ۋلاپ قانا ەمەس، ۇلتتىق سالت-ءداستۇرىمىز بەن قازاقي تاربيەدەن الشاقتاتىپ جاتىرمىز.
ال جوعارىداعى فيلمدەردىڭ ماعىناسى ادام ميىن شارشاتىپ، كوڭىلىن تەرىس باعىتقا يتەرمەلەيتىنى انىق. وڭكەي كەلىمسەكتەر مەن ادام شوشىرلىق وزگە پلانەتالىق قورقىنىشتى بەينەلەردەن قۇرالعان فيلمدەر بالا پسيحولوگياسىنا قانداي اسەر بەرىپ جاتقانىن ويلاساڭ جانىڭ تۇرشىگەدى. «سورۆانتسى يز تيمپەلباحا» ءفيلمىنىڭ مازمۇنى – كىشكەنە عانا قالاشىقتا بالالار بۇزىقتىقتىڭ سان الۋان تۇرلەرىن جاساپ، وزگە بالالاردى قورلاۋ سەكىلدى قىلىقتارىنان قۇرالعان، ەڭ سوراقىسى – ولار ءوز اتا-انالارىنا دا ءدال وسى بۇزىقتىقتى جاسايدى. كينوتەاترلارىمىز، اسىرەسە بالالار كورسەتىلىمدەرىن تاڭداعاندا جاۋاپكەرشىلىك، مادەنيەت، تاربيەگە كوڭىل ءبولۋدى ويلاپ نەسىنە باس قاتىرسىن، بار ماقساتتارى – تەك قارجى تابۋ ماسەلەسى.
كەڭەس زامانىندا تاربيەلەندىك، بالا كۇنىمىزدە كوبىنە رەسەي ونىمدەرىن تاماشالاعاننىڭ وزىندە قاتىگەزدىك پەن ازعىندىق، مەيىرىمسىزدىك پەن جان تۇرشىگەرلىك وقيعالارى ارقاۋ بولعان كينو، انيماتسيالىق فيلمدەر تەلەديداردا كورسەتىلمەيتىن. قايتا ادامگەرشىلىك، ادال دوستىق، اتا-اناعا، باۋىرعا دەگەن قامقورلىق ناسيحاتتالىپ، جامان، تەرىس پيعىلداعى كەيىپكەرلەر وقيعا سوڭىندا جازالاناتىن ەدى.
ال بالاعا 10-12 جاسقا دەيىن قانداي باعىتتا تاربيە بەرىلسە، ءومىر بويى، تۇرمىس-تىرشىلىگى مەن ۇستانىمىنىڭ نەگىزى سول باعىتتا بولاتىنى بەلگىلى. بۇلدىرشىندەرىمىزدىڭ، جاس ۇرپاعىمىزدىڭ بويىنا نەنى ءسىڭىرىپ جاتقانىنا كوزىمىزدى تارس جۇمىپ قاشانعى وتىرا بەرمەكپىز؟ قازىرگى كەزدە جاسوسپىرىمدەر، مەكتەپ وقۋشىلارى اراسىندا قىلمىس سانىنىڭ ارتا ءتۇسۋىنىڭ ءبىر ۇشى وسىعان كەلىپ تىرەلەرى ءسوزسىز. تەلەديدارداعى ونىمدەردى سارالاساق تا بالالارعا ارنالىپ قازاقشالانىپ كورسەتىلىپ جاتقان انيماتسيالىق فيلمدەردىڭ ۇلتتىق تاربيەمىزگە قاراما-قايشى ەكەنىن اڭعاراسىڭ.
وسى باعىتتا جۇمىس ىستەمەسەك، ءتىپتى كەش قالۋىمىز عاجاپ ەمەس.
تامىزىق
كابەلدى تەلەديداردان كورسەتىلىپ جاتقان انيماتسيالىق فيلمدەر قازىرگى كۇنى اتا-انالاردىڭ ۋايىمىنا اينالدى. قازىرگىنىڭ بالالارى سول انيماتسيالىق فيلمدەردى ساعات بويى تاپجىلماي كورۋگە بار. اكە-شەشەسىنە تەك سونى قوسىپ بەرۋىن تالاپ ەتەدى. وعان كومپيۋتەر ويىندارىن قوسىڭىز. وسىدان بارىپ بالالارىمىزدىڭ بويىنا ءوز قولىمىزبەن قاتىگەزدىك پەن جاۋىزدىقتىڭ ءدانىن ەگىپ قانا قويماي، ونىڭ العاشقى جەمىستەرىن كورىپ وتىرعان جايىمىز بار.

ءلازيزا جاھانعالي، استانا
«الاش ايناسى» گازەتى 20 مامىر 2009 جىل