جۇمىر جەردىڭ بەتىندەگى بارشا حالىق ءوز ۇلتىنا ءتان ءتول مەيرامىمەن ماقتانادى. مەرەكە دەگەنىمىز – ۋىزداي ۇيىپ وتىرعان حالىقتىڭ بەرەكەسى. ول حالىقتىڭ ۇلتتىق سانا-سەزىمىن وياتادى. كوڭىلىن كوتەرەدى، جانىن جەلپىپ جادىراتادى، دەمالدىرىپ، تىنىقتىرادى. ءبىر-بىرىنە بارىس-كەلىسىن كۇشەيتەدى، ىنتىماعىن نىعايتادى. حالىقتىڭ عاسىرلار بويى قالىپتاستىرعان اتا-بابا سالت-داستۇرلەرىن ەسىنە سالادى. جاقسى عۇرىپتارىن جاڭعىرتادى، وتكەنىن جاڭارتادى، ولگەنىن تىرىلتەدى، وشكەنىن جاندىرادى، بۇگىنىن تويلاتادى. بولاشاق ۇرپاقتارىنا قور جيىپ، مول مۇرا قالدىرادى. سول ارقىلى ارتتان ىلەسىپ، ەرىپ، ءوسىپ كەلە جاتقان كوگەنكوز ۇرپاقتارىمىزعا ارلى، يبالى بولاتىن، ۇلتجاندى، وتانىن سۇيەتىن، ەلى مەن جەرىن قورعايتىن، ۇلت ءداستۇرىن سانالى تۇردە ساپالى اتقاراتىن ۇرپاق ءوسىرۋ جولىندا تەرەڭ تاربيە بەرەدى.

قازاق حالقىنىڭ ناۋرىز مەرەكەسى اسىل سالت-داستۇرگە تولى. ۇلتىمىزدىڭ  تۇتاس تاريحىنداعى، ۇلت بولىپ قالىپتاسۋ بارىسىنداعى كەلەلى وقيعالار مەن عاسىرلار بويى باسىپ وتكەن ءومىر جولدارىن، نانىم-سەنىمدەرىن، سالت-داستۇرلەرىن، ادەت-عۇرىپتارىن، سوعان وراي تۋعان ادەبيەتى مەن مادەنيەتىن، ونەرى مەن عىلىمىن، تابيعات جانە جاراتىلىستانۋ كوزقاراستارىن، ءبىرتۇتاس بولمىسىن تۇگەلدەي اشىپ، ايشىقتاپ كورسەتەدى. باسقا دا ۇلتتارمەن، ۇلىستارمەن بولعان قارىم-قاتىناستارىن تەرەڭنەن تۇسىندىرەدى.

مەرەكە-مەيرام ۇلتتىڭ اتاق-داڭقىن كوتەرەدى. كورشىلەس ەلدەرمەن ەتەنە جاقىنداستىرادى. اتا-بابالارىمىزشا ايتساق، «مەرەكە – ءتۇبى بەرەكە»، «مەرەكەلى ەل – بەرەكەلى ەل».

تاريحتان بەرى جالعاسىپ قالىپتاسقان ەكى ءتۇرلى ۋاقىت ەسەبى بار. ءبىرى – گريگوريان ەسەبى. ەكىنشىسى – عيجرا ەسەبى. ءدال قازىرگى 2024 جىلدىڭ قاڭتار ايىنىڭ جىل باسى بولىپ كىرۋى گريگوريان ەسەبىندەگى ۋاقىت كورسەتكىشى ەكەنى ءمالىم. ال ءبىزدىڭ قازاق، ياعني تۇتاس تۇركى تەكتەس ەلدەردىڭ جاڭا جىلى 2024 جىلى ناۋرىز ايىنىڭ 21 جۇلدىزىندا كىرەدى. سول كۇن مەن ءتۇن تەڭەلگەن كۇنى جىل باسى جاڭا جىل دەپ سانالادى. ونى ءبىزدىڭ اتا-بابالارمىز «ۇلىس كۇن»، «ۇلىس اي»، «ۋىز اي» دەپ اتاعان. جەتى دانەن تايقازانعا تىلەۋ كوجە جاساۋ، اق ىرىس، كوك ىرىس، قىزىل ىرىس، ءدان ىرىس سىندى ءتورت ىرىستان مول اق داستارحان جايىپ قوناق كۇتۋ ءداستۇرى، بالان سالۋ، ارقان تارتۋ، اقىندار ايتىسىن وتكىزۋ، ءسوز جارىسى، تاعىلىم تىڭداۋ، باتا الۋ، امانداسا بارۋ، سىي-سىياپات جاساۋ، ساۋعا بەرۋ، ات مىنگىزۋ، تون جابۋ، تۇيە جەتەكتەتۋ، قازان شەگەلەۋ، ۇيقىاشار، تەڭگە ءىلۋ، جابى اتۋ، بوساعا مايلاۋ، دىرەتكىزەر، سەلتەتكىزەر، باستاڭعى، كادە جاساۋ، سىباعا اسۋ، بۇلاق كوزىن اشۋ، اعاش ەگۋ، كونە جىلدى ۇزاتۋ، قىدىر اتانى ، كوكتەم نۇرىن كۇتۋ، قىس يەسى اقپان-تاقپاندى، زىمىستاندى شىعارىپ سالۋ ويىندارى، بالالارعا ساۋعاعا ۇسىنۋ، ءولى-تىرىگە دۇعا جاساۋ، ۇلى ىستەر ىستەۋ، ۋىزقاعاناق جاساۋ، اۋا رايىن بولجاۋ، ءباس جەۋ، قىدىرىپ تىلەۋ كوجە ءىشۋ، ۇلكەنگە سالەم بەرۋ، اۋرۋلاردىڭ كوڭىلىن سۇراۋ، وكپە-رەنىشتى كەشىرىسۋ، كەك ساقتاماۋ، ەسكى جىلدى ەسىركەۋ، جاڭا جىلدى جارىلقاۋ جانە تاعى باسقا تولىپ جاتقان ءداستۇرلى مادەنيەتتى جاڭعىرتۋ، جاڭارتۋدىڭ ءبارى – وسى ۇلىس كۇندەرى ۇلى مەرەكەدە اتقارىلاتىن ءىس-شارالار.

پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ «Egemen Qazaqstan» گازەتىندە (3 قاڭتار، 2024 جىل) جاريالانعان سۇحباتىندا كەڭەس كەزىنەن قالىپتاسقان جاڭا جىل مەرەكەسىنەن گورى ناۋرىزدى ەرەكشە اتاپ وتكەنى وتە ورىندى بولدى دەپ ويلايمىن. ونىڭ بۇل تۇرعىدا ايتقاندارى ۇلتتىڭ ۇلى مەرەكەسىنە ۇلكەن ىزەتپەن قاراعانى دەپ قابىلداۋىمىز قاجەت.

«ءوزىمىزدىڭ ءتول جاڭا جىلىمىز – ءاز ناۋرىزدى ەستەن شىعارماعان ءجون. بۇل مەيرام – تىرشىلىكتى تۇلەتە كەلەتىن ناعىز تابيعي جىل باسى. ناۋرىز – جاڭارۋ مەن جاڭعىرۋدىڭ سيمۆولى. سوندىقتان ءتول مەرەكەمىزدىڭ مازمۇنىن بايىتىپ، ونى بارىنشا ەرەكشەلەپ، جاڭاشا اتاپ ءوتۋىمىز كەرەك. بۇل قادام قوعامدى ۇيىستىرىپ، ۇلتتىق بىرەگەيلىگىمىزدى ايشىقتاپ، ەل بىرلىگىن نىعايتا تۇسۋگە ىقپال ەتەدى دەپ سەنەمىن»، – دەيدى مەملەكەت باسشىسى ءوز سۇحباتىندا.

ال ناۋرىزدى جاڭاشا اتاپ ءوتۋ دەگەندى قۇر ناۋقانعا اينالدىرماۋ كەرەك. ناقتى ءونىمى، جەمىسى، جەڭىسى، بەرەكەسى، قايىرى بار ۇلى ىستەردى بابادان قالعان اسىل ءداستۇردى بۇزباي، سوعان ساي ەل، حالىق، ۇرپاق كوڭىلىنەن شىعاتىنداي ناقتى، زاتتى ءىس شارالاردى جۇيەلى، جوسپارلى ەتىپ ورنالاستىرعان ءجون. ناقتى كۇن ءتارتىبىن بەلگىلەپ، مەملەكەت بويىنشا ءبىرىزدى مەرەكەلىك ءتارتىپتى زاڭ بولۋى ءتيىس. ەرەجە جاساۋ قاجەت. اركىم وزىنشە، ءار اۋىل، ءار اۋدان، ءار وبلىس ءوز بىلگەنىنشە مەرەكە وتكىزسە، وندا بىرىزدىلىك  بولمايدى.

جالپى پرەزيدەنتتىڭ بۇل ويى – ورتاعا دۇرىس قويىلعان پىكىر. ءبىز وسى كوزقاراستى قولداپ، ءاز-ناۋرىز مەرەكەسىن ودان ارى جاڭعىرتا ءتۇسۋىمىز كەرەك. ءبىر جىلدا ءبىر كەلەتىن ءداستۇرلى مەرەكەنىڭ ۇرپاق تاربيەسىندە اتقاراتىن ءرولى مەن بەرەتىن ۇلگى-ونەگەسى تىپتەن مول ەكەنىنە كامىل سەنۋگە ءتيىسپىز. سوندىقتان جاڭا زامانعا، عىلىم مەن مادەنيەتى ۇشتاسقان ورتاعا باعىپ، ءاز-ناۋرىز مەرەكەسىن ۇلتتىق يدەولوگياعا ساي جاراسىمدى وتكىزۋىمىز كەرەك. بۇل – قازاق حالقىنىڭ جانە قازاق مەملەكەتىنىڭ ابىرويىن الەم ەلدەرى الدىندا اسقاقتاتا كورسەتەتىن وتە تاماشا ۋاقىت. وسى ۋاقىتتىڭ قادىرىن ءبىلىپ، ءتول مەرەكەمىزدىڭ قادىر-قاسيەتىن كەتىرمەي، قايتا بەرەكەمەن بىرىگە وتىرىپ، ۇلت مارتەبەسىن بيىكتەتە تۇسەيىك.

جازىپ العان ءورازالى بايمۇرات

Abai.kz