2024 جىلعى 17 قاڭتاردا ەۋروپالىق پارلامەنت دەپۋتاتتارى ەۋروپالىق وداقتىڭ 2019 جىلى قابىلدانعان ورتالىق ازيا بويىنشا ستراتەگياسىن باعالاۋ جونىندەگى جاڭا بايانداما-قاراردى ماقۇلدادى.

قۇجات «جاھاندىق جانە وڭىرلىك گەوساياسي وزگەرىستەر كونتەكستىندە ەۋروپالىق وداق پەن ورتالىق ازيانىڭ نەعۇرلىم تىعىز ىنتىماقتاستىعىنىڭ مۇمكىندىكتەرى مەن پروبلەمالارىن قاراستىرۋ» ماقساتىندا ازىرلەندى.

ەپ سىرتقى ىستەر كوميتەتىنىڭ باس بايانداماشىسى ءبىزدىڭ سەرىكتەسىمىز – نەمىس ەۋرودەپۋتاتى كارستەن ليۋكە («سوتسياليستەر مەن دەموكراتتار» فراكتسياسى), قوسالقى بايانداماشىلار – اندريۋس كۋبيليۋس («ەۋروپالىق حالىق پارتياسى»), كلەمەن گروشەل («ەۋروپانى جاڭارتۋ»), اننا فوتيگا («ەۋروپالىق كونسەرۆاتورلار مەن رەفورماتورلار»), ۆيولا فون كرامون تاۋبادەل («جاسىلدار») جانە تەرري مارياني («سايكەستىك جانە دەموكراتيا») بولدى.

باياندامانى دايىنداۋ بارىسىندا ك. ليۋكە قازاقستانعا جانە ورتالىق ازيانىڭ باسقا ەلدەرىنە ەكى رەت باردى، سونداي-اق پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ، ءسىم باسشىلىعىمەن جانە قر ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىلىمەن كەزدەستى.

قۇجاتتا ەۋروپالىق پارلامەنتشىلەر ەو ەلدەرىن «گەوستراتەگيالىق ماڭىزدىلىعىن» ەسكەرە وتىرىپ، ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرىمەن ءوزارا ءىس-قيمىلدى جانداندىرۋعا شاقىرادى.

ەۋروپالىق پارلامەنت وا ەلدەرىمەن پارلامەنتارالىق بايلانىستاردى دامىتۋعا جاردەمدەسۋگە دايىن ەكەندىگىن ءبىلدىردى.

پارلامەنتتەر جەلىسى بويىنشا قازاقستان مەن ەۋرووداق اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق بەلسەندى دامىپ كەلەدى.

اتاپ ايتقاندا، ەو سىرتقى ىستەر كوميتەتىنىڭ توراعاسى، ەۋروپالىق حالىق پارتياسىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى دەۆيد ماكالليستەر باستاعان دەلەگاتسياسى قازاقستانعا 2023 جىلعى تامىزدا كەلدى.

ءسىم-دەگى كەزدەسۋ بارىسىندا ەۋروپالىق ارىپتەسىم قازاقستان مەن ەۋروپالىق وداق اراسىنداعى ساياسي ديالوگتىڭ وزەكتى جاي-كۇيىنە جوعارى باعا بەردى، سونداي-اق ەكىجاقتى جانە وڭىرلىك ىنتىماقتاستىقتىڭ باسىم باعىتتارى بويىنشا قارقىندى ءوزارا ءىس-قيمىلدى قۇپتادى. «قازاقستان ەۋرووداقتىڭ ايماقتاعى سەنىمدى جانە تۇراقتى سەرىكتەسى، كەڭ ازياعا قاقپا اشاتىن ءرول اتقارادى. ورتالىق ازيا ەۋروپا ءۇشىن ماڭىزدى. ال ەۋروپا ورتالىق ازيا ءۇشىن ماڭىزدى»، - دەدى سول كەزدە ەۋروپالىق ساياساتكەر.

قر پارلامەنتى ءماجىلىسى دەلەگاتسياسىنىڭ 2023 جىلعى قاراشادا «قازاقستان رەسپۋبليكاسى-ەۋروپالىق وداق» پارلامەنتتىك ىنتىماقتاستىق كوميتەتىنىڭ 20-شى وتىرىسىنا قاتىسۋ ءۇشىن بريۋسسەلگە ساپارى وسى تۇرعىدا ەۋروپارلامەنتپەن ديالوگتى دامىتۋداعى تاعى ءبىر قادام بولدى.

ەۋروپالىق پارلامەنتتىڭ دەپۋتاتتارى مەن قىزمەتكەرلەرى، سونداي-اق ەۋروپالىق سىرتقى ءىس-قيمىل قىزمەتىنىڭ ساراپشىلارىنان قۇرالعان ەۋروپالىق دەلەگاتسيانى ورتالىق ازيا جانە موڭعوليامەن بايلانىس جونىندەگى دەلەگاتسيانىڭ توراعاسى توماش زدەحوۆسكي (چەحيا، «ەۋروپالىق حالىق پارتياسى») باسقاردى.

ءىس-شارا بارىسىندا ءبىز قازاقستان-ەۋروپا ساياسي، ساۋدا-ەكونوميكالىق جانە ينۆەستيتسيالىق ىنتىماقتاستىعىنىڭ دامۋ پەرسپەكتيۆالارىن تالقىلادىق. ورتالىق ازيا مەن ەۋروپالىق وداق اراسىنداعى وڭىرلىك ىنتىماقتاستىقتى، ونىڭ ىشىندە ءوزارا بايلانىس، كليماتتىڭ وزگەرۋى جانە حالىقارالىق قاۋىپسىزدىك سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى ىلگەرىلەتۋگە بايلانىستى ماسەلەلەرگە ەرەكشە نازار اۋدارىلدى.

ءوزىمنىڭ العىسوزىمدە مەن قازاقستان مەن ەو اراسىنداعى كەڭەيتىلگەن ارىپتەستىك پەن ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىم، سونداي-اق اسا ماڭىزدى شيكىزات ماتەريالدارى سالاسىنداعى جاڭا ۋاعدالاستىقتار نەگىزىندە ەكىجاقتى بايلانىستاردى كەڭەيتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتىم.

ءوز كەزەگىندە ت.زدەحوۆسكي «قازاقستان – ەو» جانە «ورتالىق ازيا – ەو» جەلىلەرى بويىنشا قاتىناستاردىڭ سەرپىندى ءوسۋىن اتاپ ءوتتى، سونداي-اق ەۋروپالىق پارلامەنتتىڭ، اسىرەسە الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق رەفورمالار، زاڭ ۇستەمدىگى، تسيفرلاندىرۋ جانە قاۋىپسىزدىك سالاسىندا جان-جاقتى كووپەراتسيانى تەرەڭدەتۋگە باعىتتالعان جاڭا باستامالاردى قولداۋعا دايىندىعىن راستادى.

ەۋرودەپۋتاتتار فرانتسيسكو ميللان-مون (يسپانيا، «ەۋروپالىق حالىق پارتياسى») جانە اندريس امەريكس (لاتۆيا، «سوتسياليستەر مەن دەموكراتتار) قازاقستان ازاماتتارى ءۇشىن ەو ۆيزالىق رەجيمىن جەڭىلدەتۋ ماسەلەسىن تەزىرەك شەشۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى.

قازاقستاندىق دەلەگاتتار «ترانسكاسپي حالىقارالىق كولىك باعىتى» جوباسىن جانە ەۋروپا مەن ازيا ەلدەرىنىڭ كولىك ينفراقۇرىلىمىن جاقىنداستىرۋعا باعىتتالعان باسقا دا باستامالاردى قولداۋ، قازاقستاندىق تاراپتىڭ 2060 جىلعا دەيىن كومىرتەگى بەيتاراپتىعىنا قول جەتكىزۋ جونىندەگى مالىمدەگەن كۇش-جىگەرى اياسىندا ەۋروپالىق ينۆەستيتسيالىق بانكپەن ىنتىماقتاستىق جانە باسقا دا اسپەكتىلەر ماسەلەلەرىن كوتەردى.

دەپۋتاتتار سونداي-اق ەۋروپالىق ارىپتەستەرىنە قازاقستاندا سايلاۋ جۇيەسىن رەفورمالاۋعا، پارلامەنتتىڭ ءرولىن كۇشەيتۋگە، سونداي-اق ادام قۇقىقتارىن قورعاۋ سالاسىنداعى مەملەكەتتىك تەتىكتەرگە باعىتتالعان اۋقىمدى ساياسي باستامالاردىڭ ىسكە اسىرىلۋ بارىسى تۋرالى ايتىپ بەردى.

اتالعان ساپارلار ەۋروپارلامەنتپەن تىعىز جۇمىس بايلانىستارىن ودان ءارى قۇرۋدىڭ وزەكتىلىگىن كورسەتتى.

ەۋروپالىق دەپۋتاتتار دايىنداعان جاڭا بايانداما ەۋروپارلامەنتتىڭ قازاقستان مەن ەۋرووداق اراسىنداعى ءوزارا ءىس-قيمىلدىڭ كەڭ سپەكترىن دامىتۋدا اسا ماڭىزدى ءرول اتقارا الاتىنىن، سونداي-اق ەلىمىزدىڭ ورتالىق ازياداعى وڭىرلىك ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ جونىندەگى كۇش-جىگەرىن قولداي الاتىنىن كورسەتتى.

*سۋرەتتەر دەپۋتات ايگۇل قۇسپاننىڭ پاراقشاسىنان الىندى!

Abai.kz