اۋىت مۇقيبەك. استانا - سەمەي اراسى
باراردا
ءبىر بەلدەن، تارتساڭ العا، ءبىر بەل قالماق،
دالا بۇل اتقا تەرىس مىنگەن قالماق.
اراسىن استانا مەن سەمەيدىڭ مەن،
كەلەمىن تۇننەن بەرى جىرمەن جالعاپ.
جايىلعان جالپاق دالا – اق قاعازىم،
ايتاتىن جانمىن بۇكپەي جاتقا نازىن.
كەزدەسىپ قالا ما دەپ قالامقاستار،
شابىتتىڭ قويدىم تاعى ساقتاپ ازىن.
جالقاۋ ەم ۇيقى باسىپ، ەسىنەگىش،
جانىمدى سەرگىتكەندەي وسى جەلىس.
سىزىلعان سول قاعازدىڭ بەتىندەگى،
قوس سىزىق – سەكىلدى انا قوس رەلس.
دالاسىن ەندەي وتەر سارىارقانىڭ،
ساپاردىڭ كىم اڭساماس بولار شاعىن؟!
بالقاش كول – مالىپ جازار سيا قۇتىم،
تىزىلگەن باعانالار – قالامسابىم.
ەشكىم جوق مەن كەلەر دەپ جولدى كۇتكەن،
و، ودان بولا قويماس ەر جىگىت كەم!
بەكەتتەر تۇرعان جولدا – ۇتىرلەرىم،
ال، سەمەي بولماق قويار سوڭعى نۇكتەم.
سارقىلمايتىن ساعىنىش
تالعارى، جەتىسۋدىڭ قاسكەلەڭى،
جاتسىنىپ كورگەن ەمەس استە مەنى.
قالام اپ، تۋعان جەردى ويلاي قالسام،
مولدىرەپ ەكى كوزگە جاس كەلەدى.
اعالار دەيدى ىلعيدا ەرسىڭ ءىنىم،
كوڭلىمنىڭ ويلاپ ىشتەي سەرپىلۋىن.
ويلاسام وڭاشادا تۋعان ەلدى،
كەتەدى ۋداي اشىپ كەڭسىرىگىم.
ەدى دەپ ەش ويلامان باسقا ءۇيىرىم،
تولىپ ءبىر مىنبەسەم دە اتقا ءيىنىم.
باراردا
ءبىر بەلدەن، تارتساڭ العا، ءبىر بەل قالماق،
دالا بۇل اتقا تەرىس مىنگەن قالماق.
اراسىن استانا مەن سەمەيدىڭ مەن،
كەلەمىن تۇننەن بەرى جىرمەن جالعاپ.
جايىلعان جالپاق دالا – اق قاعازىم،
ايتاتىن جانمىن بۇكپەي جاتقا نازىن.
كەزدەسىپ قالا ما دەپ قالامقاستار،
شابىتتىڭ قويدىم تاعى ساقتاپ ازىن.
جالقاۋ ەم ۇيقى باسىپ، ەسىنەگىش،
جانىمدى سەرگىتكەندەي وسى جەلىس.
سىزىلعان سول قاعازدىڭ بەتىندەگى،
قوس سىزىق – سەكىلدى انا قوس رەلس.
دالاسىن ەندەي وتەر سارىارقانىڭ،
ساپاردىڭ كىم اڭساماس بولار شاعىن؟!
بالقاش كول – مالىپ جازار سيا قۇتىم،
تىزىلگەن باعانالار – قالامسابىم.
ەشكىم جوق مەن كەلەر دەپ جولدى كۇتكەن،
و، ودان بولا قويماس ەر جىگىت كەم!
بەكەتتەر تۇرعان جولدا – ۇتىرلەرىم،
ال، سەمەي بولماق قويار سوڭعى نۇكتەم.
سارقىلمايتىن ساعىنىش
تالعارى، جەتىسۋدىڭ قاسكەلەڭى،
جاتسىنىپ كورگەن ەمەس استە مەنى.
قالام اپ، تۋعان جەردى ويلاي قالسام،
مولدىرەپ ەكى كوزگە جاس كەلەدى.
اعالار دەيدى ىلعيدا ەرسىڭ ءىنىم،
كوڭلىمنىڭ ويلاپ ىشتەي سەرپىلۋىن.
ويلاسام وڭاشادا تۋعان ەلدى،
كەتەدى ۋداي اشىپ كەڭسىرىگىم.
ەدى دەپ ەش ويلامان باسقا ءۇيىرىم،
تولىپ ءبىر مىنبەسەم دە اتقا ءيىنىم.
سونان سوڭ الام جاستى توگىپ - توگىپ،
سولقىلداپ ىشەك - باۋىر، قوس ءبۇيىرىم.
الامان بايگەسىز-اق، قۇر نامىستان،
جىرتقىش بوپ جەتىلەدى تۇزدە ارىستان.
ەشقاشان سارقىلمايتىن ساعىنىش بۇل،
قابدەش پەن ايتانداردان بىزگە اۋىسقان.
ساڭقىلىن اقيىقتىڭ قۇزدان ۇشقان،
الادى ەل اجىراتا ءجۇز داۋىستان.
ەشقاشان سارقىلمايتىن ساعىنىش بۇل،
جاركەن مەن نەسىپبەكتەن بىزگە اۋىسقان...
بولعان سوڭ قونىس جاڭا، قىرمان جاڭا،
اعىسىن ءومىرىم باسقا بۇردى ارناعا.
اكەسىن كوپ تۇسىنە بەرمەۋ مۇمكىن،
مۇندا كەپ سوناۋ جىلى تۋعان بالا.
اق قىراۋ سامايىمنان بارادى ورلەپ،
تارتۋدا جۇرەك قاساڭ، سانا كەرمەك.
ەشقاشان سارقىلمايتىن ساعىنىش بۇل،
بىزدەن دە سوڭعىلارعا قالا بەرمەك!
تاعى دا شەتتەگى قانداستارىما
قايدا جۇرسە تابادى عوي ەر ازىق،
شەتتە قالسا كەتەدى عوي ەل ازىپ.
ءبىزدىڭ مىنا بىلق – سىلق ەتكەن بيلىككە،
قانداستارىم، قويىپ ەڭدەر نە جازىپ؟!
ءۇنسىز وتىر سوڭىن باعىپ كەمەڭگەر،
اششى - ءتاتتى جازىلۋدا ولەڭدەر.
قايسى قۋدىڭ كەسىپ ءوتىپ جولىنان،
قايسى قۋدىڭ سىباعاسىن جەپ ەڭدەر؟!
كەلتىرمەۋگە تىرىسپاقشى سەنى شىن،
سۇيرەپ جۇرگەن ءبىر اقىماق كەبىسىن.
قايسى قۋدىڭ سۋاتىن سەن لايلاپ،
قايسى قۋدىڭ تارىلتىپ ەڭ ءورىسىن؟!
كوبەيۋدە كوپ سىلتاۋ مەن كوپ قىسىم،
سىرتتان بىرەۋ كوسەپ وتىر وتتى شىن.
قايسى قۋدىڭ قاتىنىنا كوز قىسىپ،
قايسى قۋدىڭ ۇرلاپ ەڭدەر توقتىسىن؟!.
كەتىپتى عوي قاباعىنا قار جاۋىپ،
سوعان بۇگىن وتىرمىن مەن تاڭ قالىپ.
الۋ ءۇشىن كەلگەندەر دەپ سەندەردى،
سانايدى ەكەن وزدەرىنشە «زارلاۋىق».
قازاقستان قويساداعى دىم بەرمەي،
تىنبايتۇعىن تۇرلەرىڭ بار ءبىر كەلمەي.
نازاربايعا سالەم ايت دەپ قينايسىڭ،
نۇرسۇلتاننىڭ قاسىندا ءبىز جۇرگەندەي.
سەنگەندەرىڭ ەمەس پە ەدى ماماشەۆ،
سول ايتپاي ما ءبىر اۋىز ءسوز جاق اشىپ.
ماقتاۋ ءۇشىن ءبىرىڭ اسىپ بىرىڭنەن،
جارىس سوزگە جاتۋشى ەڭدەر تالاسىپ.
ماقتاۋ ءۇشىن ءبىرىڭ اسىپ بىرىڭنەن،
اينالدىم سول تۇرلەرىڭنەن جۇگىرگەن.
شەتتە ءجۇرىپ ەلباسىنىڭ الدىندا،
ايتىڭدارشى، جەرىڭ بار ما سۇرىنگەن؟!
باۋىرمالدى كورگەمىن جوق سەندەردەي،
دۇنيەدە ەشكىمگە دە تەڭگەرمەي،
الاقايلاپ جۇگىرۋشى ەڭ الدىنان،
ولگەن اكەڭ كوردەن تۇرىپ كەلگەندەي!
كەتكەنىمەن جال – جاياڭدى جەپ قۋلار،
سەنى جۇرتقا تاستامايدى تەكتى ۇلدار.
نۇرەكەڭنىڭ سۋرەتى بار ءار ۇيدە،
تاعى ءار ۇيدە ءىلىپ قويعان كوك تۋ بار.
دۇعادا دا وقيتىنىڭ – نۇرسۇلتان،
شۇعاعا دا توقيتىنىڭ – نۇرسۇلتان.
اينالاڭا ەكى قاراپ، تاعى ءبىر،
ساۋىشقانشا «شوقيتىنىڭ» – نۇرسۇلتان!
شەرتەۇعىن كۇيلەرىڭ دە – نۇرسۇلتان،
كوشە تۇر عوي، ۇيلەرىڭ دە – نۇرسۇلتان –
ايتاتۇعىن اڭگىمەڭ دە – نۇرسۇلتان،
بيلەيتۇعىن بيلەرىڭ دە – نۇرسۇلتان!..
شىنىمەن دە زاڭ بولماق بۇل قاتال - اق،
ءسابي كەلگەن، جۇرتتا اجە مەن اتا قاپ.
سونىڭ ءبارى اتاجۇرتقا ساعىنىش،
سونىڭ ءبارى تۋعان ەلگە ماحاببات!
سونىڭ ءبارىن سىڭايى بار ۇمىتقان،
دۇنيەگە قۋلار اناۋ قۇنىققان.
سارىارقاعا جەتىپ ولمەي تىنبايتىن،
سەنىڭ قانىڭ الەمدەگى تۇنىق قان!
ساعىنىشتان تۋعان سىرتتا جىر - ءان كوپ،
قازاقستان كەتتى ساعان ۇران بوپ.
ەلىم بار دەپ قاي قيىردا جۇرسەڭ دە،
ماقتاعاننان باسقا سەنىڭ كىنءاڭ جوق!
تۋ الىستان – التى قىردىڭ استىنان،
بىزگە ەستىلىپ تۇرادى سول تاسقىن ءان.
ەلىم بار دەپ قاي قۇرلىقتا جۇرسەڭ دە،
ساعىنعاننان باسقا سەنىڭ جوق كىناڭ!
كىناڭ بولسا، مەن كەشىرىم سۇرايىن،
اياعىنا باس ۇرىپ - اق جىلايىن!
جاتجۇرتتا قاپ جاۋدىرەگەن كوزىڭدى،
تىرلىگىمدە كورسەتپەسىن قۇدايىم!
امان بولسا استىڭدا اناۋ اق اتىڭ،
الاتاۋدى كوزدى جۇمىپ تاباسىڭ.
ولاي بولسا، سەنىڭ داڭعىل جولىڭدى،
حاقىسى جوق ەشكىمنىڭ دە جاباتىن!
ءار ۇيدەگى، ءاز جەڭەشە، ءاز اعا،
تۋعان ەلدەن جانىم مەنىڭ ساداعا!
ەلىم ازات، جەرىم بايتاق، ەندەشە،
سەنى قازاق تاستامايدى دالاعا!!!
***
جاتىرمىز جالىنىپ تا، جالبارىنىپ،
ءۇزىلىپ تىنباسىن دەپ ارمان - ءۇمىت.
قىراندار ساڭقىلدادى الاتاۋدان،
تاساعا باياعىداي قارعا بۇعىپ.
بولاشاق اينالماسىن قۇر ساعىمعا،
كەتپەسىن ءسانى بىردەن قىرقانىڭ دا.
كەشەگى كوپ تارسىلدان قالعان ەلدىڭ،
نە جۇرەك قالدى دەيسىڭ ۇرپاعىندا!؟
دەگەندە ءبىر وتكەلدەن ارەڭ وتتىك،
از قازاق ەتكەنى مە جانە كوپتىك!؟
زاماننىڭ قۇيقىلجىعان كوپ ويىنى،
ونسىزدا جىبەردى عوي زارەزەپ قىپ!
كوپ نارسە قالدى بۇگىن اڭعارىلىپ،
كۇتپەيتىن بولدى بوتا ناردان ءۇمىت!
بولىنگەن ەلدەي بولىپ ەكى ەلدەگى،
جۇرەكتەر كەتپەسە ەكەن قاق جارىلىپ!
گۋ - گۋلەر باسىپ كەتتى توڭىرەكتى،
قۇلازىپ كەتتى جۇرتتاي ءومىر ەسكى.
دەرت الىپ تىنارىنا گۇمانىن جوق،
نە ميدى، نە باۋىردى، نە جۇرەكتى...
كەرەك قوي كورسەتۋ ەل ىرىقتىلىق،
تۇرعانىن ايتۋ كەرەك كىم ىقتىرىپ.
قۇدايدان تىلەيدى كەپ اشىق جولدى،
شال بايقۇس قىسقا تاڭدا قىرىق تۇرىپ.
ارتتى ءۇمىت اقورداعا قالا - قىستاق،
ىرگەدەن تۇنىپ تۇرعان ءان الىستاپ.
دەمدەرىن ىشىنە الىپ وتىر ارەڭ،
كوپ قاتىن قويا جازداپ بالا تىستىپ!!!
***
مەن مۇندا، ارعى بەتتە قارىنداسىم،
ۇزاق قىل سول قارعامنىڭ، ءتاڭىر، جاسىن!
نۇرەكەڭ قول قويماۋى مۇمكىن ابدەن،
جۇرەكتەر دەپ ەكىگە جارىلماسىن!
دوعارسا وسىمەنەن ەلىم كوشىن،
بىتكەنىم زار جىلاعان مەنىڭ دە شىن!
نۇرەكەڭ قول قويماۋى مۇمكىن ابدەن،
باۋىرلار دەپ ەكىگە بولىنبەسىن!
توسىلسا شەتتەن كەلەر ءبىر تىڭ بۇلاق،
قالادى – اۋ قارعىس ايتىپ، جۇرتىم جىلاپ!
تىلەيىك ءبىر قۇدايدان جاقسىلىعىن،
قويىپ تا جىبەرۋى، مۇمكىن، بىراق!؟
قايتاردا
«سەمەي» دەپ باستاپ ولەڭ ءۇتىر قويدىم،
كوپ ەرمەي جەتەگىنە كۇپىرلى ويدىڭ.
شەتتەگى ەل باعاسىن ءبىز بىلمەگەنمەن،
قادىرىن جاقسى بىلەر بۇكىر بويدىڭ.
قالا ما ءسويتىپ سىرتتا قالىڭ حالىق،
دەگەن وي ءجۇردى ميدا ساعىمدالىپ.
ءاليحان ەسكەرتكىشى كوك تاسىنا،
جىگەردى الدىم ابدەن جانىپ - جانىپ.
جىر جازدىم تاعى وسىناۋ ايماققا ارناپ،
موينىما ءتۇستى، بىلەم، جايلاپ سالماق.
ۇلى اباي شارىعىنا قىلپىلداتىپ،
تاعى الدىم نامىسىمدى قايراپ - قايراپ.
جان سىرىم كورگەن ەمەس قالتارىس قاپ،
ۇسىنام جۇرەگىمدى ءار تانىسقا اق.
كەۋدەنى بارارداعى ەڭكىش تارتقان،
كەلەمىن قايتاردا مەن شالقاق ۇستاپ.
شابىتتى كەۋدەمدەگى تاسىتتى ارمان،
جىرعا مەن بالا جاستان ماشىقتانعام.
كەلەدى جۇدىرىق بوپ تاس تۇيىلگەن،
الاقان بارارداعى اشىق بارعان.
قىران دا شارىقتادىم بولىپ كوكتە،
جۇرگەن جوق ولەڭ ماعان قونىپ تەككە.
كەشەگى كۇمبىرلەگەن قۋىس كەۋدەم،
ال، بۇگىن تۇرعانداي ءبىر تولىپ كەككە...
شەگىنە ۇزىلەتىن جەتكەندە ءۇمىت،
شىعىپ تا كەتۋ مۇمكىن شەكتەن جىگىت.
سوڭىنا وسى ولەڭنىڭ بىتكەننەن سوڭ،
قويماقپىن بايتەرەكتى لەپ بەلگى عىپ!
21 – 25 قازان، 2013
استانا – سەمەي – استانا
abai.kz
