سمايلوۆ وتستاۆكاعا كەتە مە؟
اقوردادا ۇكىمەت پەن پارلامەنتتىڭ كەلەسى بىرلەسكەن وتىرىسى وتەتىنى تۋرالى ماسەلە كوتەرىلۋدە. وتكەندە، 19‑قاڭتاردا وتكەن وتىرىستا ءبىر عانا ماسەلە قاراستىرىلعان بولاتىن.
ول ‑ بۇۇ ايقىندايتىن قر بىتىمگەر كۇشتەرىن جىبەرۋ ماسەلەسى ەدى. ول سۇراق شەشىمىن تاپتى. ال، ەندى، كەلەسى وتكىزىلگەلى وتىرعان ۇكىمەت پەن پارلامەنتتىڭ بىرلەسكەن وتىرىسىندا قانداي ماڭىزدى ماسەلە كوتەرىلمەك؟ ءبىزدىڭ ويىمىزشا، مۇندا وتكەن جولى قارالماي قالعان «پرەمەر‑مينيستر اۋىسا ما؟» دەگەن سۇراق مىندەتتى تۇردە قويىلاتىن سياقتى.
قاڭتار ايىندا بۇل سۇراققا قوعامدىق پىكىر ارقالاي جاۋاپ بەرگەنى بەلگىلى. بىرەۋلەر «ورنىنان الىنادى» دەدى، بىراق، ونى ارگۋمەنتتەي المادى. ەكىنشىلەر: «ۇكىمەت جۇمىسى سىنعا الىنادى، بىراق، پرەمەر‑مينيستر قالادى» دەدى. جاقتاۋشىلار:
1. دەمونوپوليزاتسيا ماسەلەسى وتكىر بولىپ تۇر. ءبىر تريلليون تەنگە جانە ون ملن گەكتار جەر مەملەكەتكە قايتارىلدى;
2. ۇكىمەت ميتتالدى ەلدەن كەتىردى، كارمەت مەملەكەتكە ءتيىمدى شارتتارمەن قايتتى;
3. ينفلياتسيا الدىڭعى جىلمەن سالىستىرعاندا 22 پايىزدان 9,8 پايىزعا تومەندەدى;
4.ەكونوميكالىق ءوسىم 5 پايىزعا جوعارىلادى;
5. الماتىداعى باكاد قۇرىلىسىنىڭ اياقتالدى;
6. قوناەۆ جانە الاتاۋ قالالارىنىڭ جوباسى جانە بىرنەشە باسقا ماسەلەلەردى اتاپ كورسەتكەن بولاتىن.
بىراق، وسى جولى پرەمەر‑مينيستر الماساتىن سىڭايلى. ونىڭ سەبەپتەرى تۋرالى نە ايتۋعا بولادى؟ ءبىز مىناداي ارگۋمەنتتەردى العا تارتار ەدىك:
- بىرىنشىدەن، ۇكىمەتكە كەلگەن ءار كابينەت ءوز ماقساتتارىمەن كەلەدى. ۇكىمەتتى بەس جىلداي باسقارعان پرەمەر‑مينيستر ءا. سمايلوۆتىڭ كابينەتى 2019 جىلدان باستالعان «بيلىك ترانسفورماتسياسىندا» ءوز فۋنكتسياسىن تولىق اتقارىپ ءبىتتى. بۇل كەزەڭدە مەملەكەت باسقارۋدىڭ جاڭا ءپرينتسيپى – «ادىلەتتى قازاقستان» ءپرينتسيپى ومىرگە كەلدى. بۇل بويىنشا، ەندى، مەملەكەت بيلىگى كادرلارعا دەگەن جاڭا ساپالىق تالاپتاردى قويدى، وزگەرۋگە بەت بۇردى. ال، پرەمەر‑مينيستر ءا.سمايلوۆتىڭ جەكە تۇلعالىق سيپاتى بيلىكتە دە، قوعامدا دا ءالى دە بولسا بۇرىنعى «ەسكى جۇيەمەن» بايلانىستا قاراستىرىلاتىنى بەلگىلى. سوندىقتان، ەندى باستاپقى بولىپ «ءمينيستردىڭ ىسكەرلىگى» ەمەس، ۇكىمەت باسشىسىنىڭ جاڭا زامان كريتەريلەرىنە ساي كەلەتىن تۇلعالىق بولمىسى الدىعا شىعادى. بۇعان ءا.سمايلوۆ ساي كەلمەيدى. ونىڭ ۇستىنە، وتكەن جىلدىڭ سوڭىنا قاراي، ءا.سمايلوۆ العاشقى پرەزيدەنت ن.نازارباەۆتىڭ ءىنىسى ب.نازارباەۆتىڭ قازاسىنا جەكە ءوزى بارى كوڭىل ايتۋى – ءا.سمايلوۆتى «جاڭا قازاقستاننان» الىستاتا تۇسكەنىن جاسىرۋعا بولمايدى. قوعام ونى ۇمىتا قويعان جوق.
- ەكىنشىدەن، قازىرگى ءماجىلىس زاڭ جوبالارىن قابىلداۋدا مينيسترلىكتەر تاراپىنان كەزدەسەتىن كەدەرگىلەرگە، ۇكىمەتتىڭ ەسەپ بەرۋىندەگى نەمقۇرايىلىلىقتارعا كوڭىلى تولىپ وتىرعان جوق. سوندىقتان مينيسترلەرگە قارسى سىني پىكىرلەر كوپ ايتىلا باستادى. مىسالى، سوڭعى كەزدەرى وسى قاتاردا دەپۋتاتتار ەرمۇرات باپي، قازبەك يسا، رينات زايتوۆ، ەرلان سايروۆ، ماقسات تولىسباي جانە باسقالارىنىڭ وتكىر سىندارى وعان كۋا.
- ۇشىنشىدەن، وسىعان دەيىن قوردالانىپ قالعان وڭىرلىك پروبلەمالار وتكىر ايتىلۋدا. نەگە دەسەڭىز، ءار ءوڭىر ءوز ماسەلەلەرىن پرەزيدەنت جاريالاعان «ادىلەتتى قازاقستان» پرينتسيپتەرىنە ساي قايتا قاراۋ مۇمكىندىگىنە يە بولدى. مىسالى، اتىراۋ ءوڭىرى بويىنشا كۇلسارى، دوسسور، اتىراۋ قالاسى جانە ت.ت. ماسەلەلەردى دەپۋتات جۇبانوۆ كوتەردى. ماڭعىستاۋ دا «ادىلەتتى ءبولىس» تۋرالى ايتا باستادى...
مىنە، ءار تاراپتان ايتىلىپ جاتقان وسى ماسەلەلەر ۇكىمەت پەن پارلامەنتتىڭ كەلەسى بىرلەسكەن وتىرىسىندا ءاليحان سمايلوۆتى الماستىرۋعا نەگىز بولادى دەيمىز. ارينە، پارلامەنتتىڭ ونى «قۇرمەتپەن شىعارىپ سالارى» ‑ ايتپاسا دا تۇسىنىكتى...
ءابدىراشيت باكىرۇلى
Abai.kz