ۇكىمەتتىڭ وتستاۆكاعا كەتۋى - بۇل اياق استىنان قابىلدانعان شەشىم ەمەس، دەپۋتاتتار، ساراپشىلار مەن جۋرناليستەر دە مۇنى تالايدان بەرى بولجاپ كەلەدى. ماسەلە تەك مەرزىمدە ەدى.

ءبىر اپتا بۇرىن، ءبىر اپتا كەشىرەك. پرەزيدەنت اۋقىمدى ەكونوميكالىق باعدارلاماسىمەن ءسوز سويلەيدى دەپ كۇتىلىپ وتىرعان، 7 اقپانعا قويىلعان ۇكىمەت وتىرىسى – بۇل وتستاۆكانى اقىلعا قونىمدى ەتتى: تاپسىرمالار ونى ورىندايتىندارعا بەرىلەدى. ال، قازىرگى مينيسترلەر كابينەتىنىڭ وكىلەتتىگىن جارتى جىلعا بولسىن سوزۋ، پرەزيدەنتتىڭ العا قويىلعان باستامالارىنا قاۋىپ توندىرۋمەن پارا-پار.

بۇرىڭعى قۇرامدا ءوز جۇمىسىن جاۋاپكەرشىلىكپەن ورىنداعان بىلىكتى مامانداردىڭ از بولماعانىن ەسكەرگەننىڭ وزىندە، بۇل ۇكىمەت 2009-2010 جىلداردان باستاپ تاپتالىپ بىتكەن ەسكى سۇرلەۋدەن شىعا الماي قويدى.

بۇل ەكونوميكانى باسقارۋداعى جەتىسپەۋشىلىكتەردى (بيۋدجەتتىڭ وزىندە دە) ۇلتتىق قوردىڭ قارجىسىمەن نە قارىزدىڭ ارتۋىمەن جابا بەرەتىن «مومىن» تاجىريبە. باستاپقىدا بۇل داعدارىسپەن كۇرەس اياسىندا جاسالدى - كەيىننەن قالىپتى جاعدايعا اينالىپ كەتتى (قازىر دە سولاي). مۇنداي فورمات انىق ساتسىزدىكتەردى جاسىرىپ، باستامانىڭ جوقىتىعى مەن كابميننىڭ سەلقوستىعىنا الىپ كەلدى.

بيۋدجەتتىڭ مۇنايلىق تاپشىلىعى سۇمدىق ساندارعا جەتتى، سالىق تولەۋشىلەر مەن ەكونوميكانىڭ شىنايى سەكتورىنىڭ جاعدايى ەكىنشى ساتىعا ىسىرىلدى. قاراشا ايىندا بيۋدجەت بويىنشا بايانداما جاساعان «اق جول» فراكتسياسى مەملەكەتتىك اپپارات شىعىندارى 10%-عا، الەۋمەتتىك باعدارلامالاردى قارجىلاندىرۋ 17%-عا ارتىپ، ال، شىنايى سەكتوردى قارجىلاندىرۋ 19%-عا قىسقارعانىن ايتقان ەدى. سوڭعى جىلداردا الەۋمەتتىك قورعاۋدى كۇشەيتۋگە قاتىستى بىرقاتار ماڭىزدى شەشىمدەر قابىلداندى: دارىگەرلەر مەن مۇعالىمدەردىڭ ايلىعىن كوتەرۋ، ەڭ تومەنگى جالاقىنى، زەينەتاقى مەن شاكىرتاقىنى ارتتىرۋ. بىرنەشە كۇن بۇرىن «ۇلتتىق قور بالالارعا» باعدارلاماسى قوسىلدى، جەكە-جەكە از كولەمدە تۇسكەنمەن، ماسەلە ميللياردتاعان سومالار تۋرالى. دەگەنمەن، ۇكىمەت بۇل الەۋمەتتىك مىندەتتەمەلەردى ەكونوميكانىڭ ءوز تابىسىمەن جابۋعا قاۋقارسىز بولىپ شىقتى. ول بيۋدجەتتىڭ كىرىستىلىك بولىگىن كەڭەيتىپ، سالىق سالىناتىن بازانى ارتتىرا المادى.

ەكونوميكا ارقيلى، قايشىلىقتى ۆەكتورلارعا ءتۇستى.

ءوزىنىڭ ستراتەگيالىق، الەۋمەتتىك، سىرتقى ساياسي ماسەلەلەرمەن جۇكتەلگەنىنە قاراماستان، بىلتىرعى جىلدىڭ 1 قىركۇيەگىندەگى جولداۋىندا پرەزيدەنت ۇكىمەتكە مەملەكەتتىك ەكونوميكالىق ساياساتتىڭ پاراديگماسىن وزگەرتۋدى بەكەر تاپسىرماعان. ول بانكتىك-شيكىزاتتىق ەكونوميكادان وندىرىستىك ەكونوميكاعا كوشۋدى تىكەلەي تاپسىرعان بولاتىن. «اق جول» فراكتسياسى بۇل باستامانى ءسوزسىز قولداپ، «توقاەۆتىڭ ءادىل ەكونوميكاسى» اتتى ماقالامدا مەن: «پرەزيدەنت قاسىم -جومارت توقاەۆ ۇلتتىق ەكونوميكاعا قاتىستى بارلىق جوسپارلارىمەن بولىسپەگەن سەكىلدى، ءبىرازىن الداعى ۋاقىتقا، ۇكىمەت پەن پارلامەنتتىڭ ءوز جۇمىسىنا قالدىرعان سەكىلدى»، - دەپ جازعان ەدىم.

وكىنىشكە قاراي، مينيسترلەر كابينەتى ءوز بەتىنشە جۇمىس ىستەي المادى.

ءبىزدىڭ ويىمىزشا، مەملەكەتتىك باسقارۋدا تەك ەكسپورتقا عانا ەمەس، تەحنولوگيالىق سالالارعا، شاعىن جانە ورتا بيزنەسكە، ىشكى قاجەتتىلىكتەرگە باعىتتالعان سالالارعا ءالى دە كوڭىل بولمەيدى. مينيسترلەر ەكسپورتقا باعىتتالعان قىزمەتكە تىم اۋىپ، ىشكى نارىقتى (حالىققا ارنالعان تاۋارلارمەن عانا ەمەس، سونىمەن قاتار جابدىقتارمەن، ماتەريالدارمەن، ونەركاسىپتىك جانە ەنەرگەتيكالىق كاسىپورىنداردىڭ ينفراقۇرىلىمىمەن) تولتىرۋ ەكىنشى ساتىدا قالدى. دەمەك، ينفلياتسيا، جۇمىس ورىندارىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگى جانە ءجيى ورىن الىپ جاتقان توتەنشە جاعدايلار دا وسىدان. مەن بۇل تۋرالى «كەنەتتەن» ايتىپ وتىرعان جوقپىن، 1 قاراشاداعى بيۋدجەتتى تالقىلاۋ كەزىندەگى ءوز ءسوزىمدى كەلتىرىپ وتىرمىن: «ۇكىمەت ۇلتتىق قوردىڭ قارجىسىنا قول سۇعىپ، ەلدى قارىزعا باتىرۋ شەنەۋنىكتەردىڭ جامان ادەتىنە اينالعان 30 جىلدىق ەسكى سۇرلەۋمەن سىرعىپ بارادى. بىراق جەكە پايىزداردى ەمەس، نەگىزگى تاسىلدەردى وزگەرتۋ كەرەك».

بانكتەردىڭ كىرىستەرى مەن ەكونوميكانىڭ شيكىزات سەكتورى سياقتى وراسان زور رەسۋرستار پايدالانىلماعان كۇيىندە قالىپ وتىر. پرەزيدەنت ءوز جولداۋلارىندا ەكى رەت جاڭا سالىق كودەكسىن ازىرلەۋدى تاپسىردى، وندا نەگىزگى شەشىمدەردىڭ ءبىرى سارالانعان سالىق ستاۆكالارىن ەنگىزۋ بولۋى ءتيىس ەدى، ياعني، تەحنولوگيالىق جانە باسىم سەكتورلارعا (مىسالى، الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ونىمدەر ءوندىرىسى) جۇكتەمەنى ازايتا وتىرىپ، قارجى سەكتورىنا، بانكتەرگە، شيكىزات كومپانيالارىنا سالىق جۇكتەمەسىن ۇلعايتۋ. ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىن، بانكتەرگە قوسىمشا قۇن سالىعى سالىنبايدى جانە ولار باسقا بيزنەس سياقتى كورپوراتيۆتىك تابىس سىلىعىن تولەيدى. ال تابيعي رەسۋرستارىمىزدى سىرتقا شىعاراتىن شيكىزات كومپانيالارىنا بيۋدجەتتەن قوسىمشا قۇن سالىعى قايتارىلادى. بۇل بۇكىل ەلگە زيانىن تيگىزىپ جاتقان بۇرمالانعان ەكونوميكالىق ساياسات ەكەنى انىق.

جاڭا سالىق كودەكسى ءالى دە ازىرلەنبەگەن، ونىڭ تاسىلدەرى قازىردىڭ وزىندە بيزنەس پەن «اق جول» فراكتسياسى دەپۋتاتتارىنىڭ وتكىر سىنىنا ۇشىرادى.

سوندىقتان، وتستاۆكاعا كەتۋدىڭ باستى سەبەبى – مينيسترلەر كابينەتىنىڭ بۇرىنعى شەڭبەردەن شىعا الماي، بۇرىنعى بارلىق ۇكىمەتتەر سياقتى جۇمىسىن جالعاستىرۋى دەپ ەسەپتەيمىن. بىراق ۇنەمى بىركەلكى ارەكەتتەر جاساپ، وزگەشە ناتيجە كۇتكەن قيىن.

قايتالاپ ايتامىن، مينيسترلەر مەن ۆيتسە-مينيسترلەر اراسىندا اقىلدى، تالانتتى، بىراق ساياسي باتىلدىق، ءوز بەتىنشە شەشىم قابىلداۋعا دايىندىعى نەمەسە قۇلشىنىسى جەتىسپەيتىن ادامدار كوپ. ءاليحان بوكەيحان ايتپاقشى، «ەلگە قىزمەت ەتۋ بىلىمنەن ەمەس، مىنەزدەن».

قاڭتار وقيعاسىنان كەيىن بىردەن بيزنەس وكىلدەرىمەن كەزدەسۋدە پرەزيدەنت ۇكىمەتتىڭ ەكونوميكالىق بلوگىندا ويلانۋدىڭ جوقتىعىن اتاپ ءوتتى. كەيىن كاسىپكەرلىك كودەكستى تالقىلاعاندا بۇل سوزدەردى وزگەرتىپ، شەنەۋنىكتەردىڭ ويى مەن يدەياسى عانا ەمەس، رۋحى دا كەمشىن دەگەن ماعىنادا ايتقان ەدىم.

مەنىڭ ويىمشا، ۇكىمەتكە تار شەڭبەردەن شىعىپ، ستاندارتتى ەمەس شەشىمدەر قابىلداۋدان قورىقپاۋ ءۇشىن شىن مانىندە ۇلكەن ەرىك-جىگەر قاجەت.

ونسىز ۋاقىتتى زايا كەتىرىپ، رەسۋرستاردى ىسىراپ ەتەتىن ەكونوميكانىڭ ادەتتەگى اياسىن وزگەرتۋ مۇمكىن ەمەس.

وسىعان بايلانىستى مينيسترلەر كابينەتىنىڭ جاڭا قۇرامى عانا ەمەس، ەڭ الدىمەن پرەزيدەنت وعان قانداي مىندەتتەر قوياتىنى جانە وعان قانداي ارەكەت ەركىندىگى (دەمەك، جاۋاپكەرشىلىك دارەجەسى دە) بەرىلەتىنى ماڭىزدى بولماق. مۇنىڭ بارلىعى 7 اقپاندا بەلگىلى بولادى.

ازات پەرۋاشەۆ،

قر ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى، «اق جول» پارتياسىنىڭ توراعاسى

Abai.kz