ماڭعىشلاق ءۇستىرتىنىڭ شىعىس جاعىندا، شامامەن اقتاۋ قالاسىنان 50 شاقىرىم جەردە، سولتۇستىك-باتىستان وڭتۇستىك شىعىسقا قاراي مۇحيت دەڭگەيىنەن 132 مەتر تەرەڭدىكتە الەمدەگى ەڭ تەرەڭ ويپات  سوزىلىپ جاتىر. قاراقيا – تۇرىكشەدەن اۋدارعاندا «قارا ازۋ» دەگەندى بىلدىرەدى.

ماڭعىشلاق ءۇستىرتىنىڭ شىعىس جاعىندا، شامامەن اقتاۋ قالاسىنان 50 شاقىرىم جەردە، سولتۇستىك-باتىستان وڭتۇستىك شىعىسقا قاراي مۇحيت دەڭگەيىنەن 132 مەتر تەرەڭدىكتە الەمدەگى ەڭ تەرەڭ ويپات  سوزىلىپ جاتىر. قاراقيا – تۇرىكشەدەن اۋدارعاندا «قارا ازۋ» دەگەندى بىلدىرەدى.

باياعى زاماندا بۇل جەردە كول بولعان جانە ونىڭ اتى – باتىر دەپ اتالعان دەپ ايتىلادى. ونىڭ ۇزىندىعى – 40 شاقىرىم، ەنى -10 شاقىرىم بولعان. ويپاتتىڭ پايدا بولۋىن كاسپي تەڭىزىنىڭ جاعالاۋىندا تۇزدى تاۋ جىنىستارىنىڭ سىلتىدەن ايىرىلۋ، شوگۋ جانە كارستالۋ ۇردىستەرىمەن بايلانىستىرادى. كارستىڭ نەگىزىنە جەر استى تابيعي سۋلاردىڭ شايىلۋى جانە اشىلۋى جاتادى. جەر استى سۋى، اك، دولوميت جانە گيپستەرى بار جارىق ارقىلى ءوتىپ، بىرتە-بىرتە تاۋ جىنىستارىن ەرىتىپ، وسى جارىقتاردى كەڭەيتەدى، سونىڭ ناتيجەسىندە وراسان ۇلكەن تەرەڭ جانە تار تىك جارلار پايدا بولعان. ۇڭگىرلەر ۇلكەيگەن سايىن ولاردىڭ توبەلەرى مەن قابىرعالارى جوعارىدا جاتقان قاباتتاردىڭ سالماعىمەن قۇلاعان. بۇل ءۇردىس توقتاۋسىز قايتالانىپ، تۇزدى جانە اكتى تاۋ جىنىستارى جاتقان جەرگە اۋىسقان. ناتيجەسىندە ۇساقتالعان تاۋ جىنىستارىمەن تولتىرىلعان وراسان ۇلكەن قۋىستار، شۇڭقىرلار، قاراڭعى اڭعارلار، قۋىس جانە ۇڭگىرلەر، جىرالار، تىلمەلەر، جۇرىستەر، تابيعي قۇدىقتار پايدا بولعان. وسىلايشا قاراقيا ويپاتى پايدا بولعان. بۇل جۇمىستار ءالى دە توقتاعان جوق، ويپاتتاعى جالعاسىپ جاتقان بەت-بەدەر  پايدا بولۋ ۇردىسىنە كەڭ جانە تەرەڭ تىلىنگەن ويپاتتا تىك جارلانىپ جانە كەمەرشەكتەنىپ مۇجىلگەن شاتقالدار كۋا بولادى.

قازاقستان عالىمدارى بىرنەشە جىلدار بويى زەرتتەۋلەر جۇرگىزگەن. قاراقيانىڭ سۋسىز ويپاتى جاۋىن بۇلتىنىڭ تابيعي گەنەراتورى بولعان. ناتيجەسىندە جازدىگۇنى ويپاتتىڭ ۇستىندە بىرنەشە شاقىرىمعا سوزىلعان جاۋىندى بۇلتتار جينالاتىن بولعان. مۇنى جەراستى باقىلاۋلارى مەن كوسموستان الىنعان سپۋتنيكتى فوتوسۋرەتتەر كورسەتكەن.

Abai.kz