تەلەحيكايا سانى كوبەيەدى. ساپاسى شە؟
كەيىنگى جىلدارى قازاقستاندىق تەلەارنالار شەتەلدىك قانا ەمەس، وتاندىق تەلەحيكايالاردى دا كورەرمەن نازارىنا كوپتەپ ۇسىنىپ ءجۇر. بىراق، شىنى كەرەك، ول حيكايالاردىڭ تۆ-رەيتينگى جوعارى بولعانىمەن، سەريالدى تەك قىزىقتى وقيعالار جەلىسىن كورۋ ءۇشىن قارامايتىن قازاق كورەرمەنى كوڭىل تولماۋشىلىعىن اشىق ءبىلدىرىپ ءجۇر.
كەيىنگى جىلدارى قازاقستاندىق تەلەارنالار شەتەلدىك قانا ەمەس، وتاندىق تەلەحيكايالاردى دا كورەرمەن نازارىنا كوپتەپ ۇسىنىپ ءجۇر. بىراق، شىنى كەرەك، ول حيكايالاردىڭ تۆ-رەيتينگى جوعارى بولعانىمەن، سەريالدى تەك قىزىقتى وقيعالار جەلىسىن كورۋ ءۇشىن قارامايتىن قازاق كورەرمەنى كوڭىل تولماۋشىلىعىن اشىق ءبىلدىرىپ ءجۇر.
«سەريالداردىڭ سانى كوبەيسە، ساپاسى دا ارتادى» دەگەن بولجامعا قانشا يلانعىڭ كەلگەنمەن، قازاقستاندىق كينوگەرلەردىڭ نەبىر «شەدەۆرلەرىنەن» زارەزاپ بولعاندىقتان، جاڭا تۋىندى شىعىپتى دەسە، ىشىندە قازاقى تانىمعا توڭ-تەرىس نەندەي كەسىر كورىنىستەر بار ەكەن دەپ سۇراي جازدايتىنىمىز جاسىرىن ەمەس. تەلەحيكايانىڭ تاربيەلىك بوياۋى قانىق، ءمان-ماعىناسى تۇزىك بولۋى – بۇكىل وتباسىڭمەن كورەتىن سۇيىكتى سەريالدىڭ كەپىلى. وسىنداي قاراپايىم عانا كريتەريلەردى ورىنداپ، جالپى قازاق اۋديتورياسىنىڭ سۇرانىسىن قاناعاتتاندىرۋعا، شىنى كەرەك، وتاندىق كينوپروديۋسەرلەر مەن رەجيسسەرلەردە قۇلىق جوقتىعىن ءىشىمىز سەزەدى. نارىق زامانىندا قانشا كۇندىك ەڭبەكپەن، قاجىر-قارجىمەن تاسپالانعان تۋىندىنىڭ كورەرمەن تاراپىنان جاقسى قابىلدانىپ، سۇرانىسقا يە بولۋى – قاجەت دۇنيە ەكەنى راس. بىراق كەيىنگى جىلدارداعى تەلەارنالار اراسىنداعى رەيتينگ-بايگە ساليقالى، جىلىلىعى مول، جاقسىلىققا شاقىرۋشى تەلەونىمدەردىڭ دە، تەلەحيكايالاردىڭ دا باسىنا قۇلپىتاس قوياتىن ءتۇرى بار. سەريالدارعا تاپسىرىس بەرۋشى قازاقستاندىق تەلەارنا باسشىلاردىڭ دا تەمىرقازىعى - ەفير ۋاقىتىن ۇلتقا قىزمەت ەتۋ ءۇشىن پايدالانۋ ەمەس، جالپىتەلەارنالىق ايلىق رەيتينگ-مارافوندا وزۋ عانا بوپ كەتكەندەي. تاجىريبەلى مامانداردىڭ مەرزىمدى باسپاسوزدە اراكىدىك جاريالانعان جاناشىر سىن-ەسكەرتپەلەرىن ەسكەرمەي، جىلتىراققا قۇمار، پوپ-مادەنيەت وكىلدەرىن تۇلعا كورەتىن، بوركەمىك كەيىپكەرمەن قوسىلا جاسى بىرشىپ وتىراتىن مەكتەپ جاسىنداعى قىزداردىڭ اۋەستىگىن «ەلدىڭ ءبارى ءسۇيسىنىپ تاماشالاۋدا» دەگەن ەسەپ ءۇشىن پايدالانۋدىڭ زور زيان ەكەنى قاپەرلەرىڭىزدە ءجۇرسىن. نەگە دەسەڭىز، كەيىنگى ءبىر وتاندىق تەلەحيكايالاردا اۋىل مۇعالىمى – دولى، ەركەگى – ەز، بوزبالاسى – بوشالاڭ، قىزى – قاسيەتسىز، اقساقالى – القاش، اكىمى – ولپى-سولپى بىرەۋ رەتىندە سۋرەتتەلىپ، باستى گەروي - جىرتىق ناسكي بوپ كەتە جازداپ جاتقانى الەۋمەتتىك جەلىلەردە قىزۋ تالقىلاندى عوي. ال وسىنداي بەتى – جىلتىر، ءتۇبى – شىرىك ونىمدەردى «ەلگە ۇناۋدا» دەپ ايتۋ – تاعى دا سونداي بەرەكەسىز تەلەحيكيالاردىڭ بالالاۋىنا ىقپال ەتەرىنە كۇمانىڭىز بولماسىن. ەشكىمگە، ەشقانداي پايداسى جوق رەيتينگ ءۇشىن تەلەارنا باسشىلارىنىڭ دا، تەلەحيكايانى قابىلداپ الاتىن كوركەمدىك كەڭەس مۇشەلەرىنىڭ دە قازاقتى كادىمگىدەي قورلاعان جالا كورىنىستەرگە كوز جۇمۋى، اسىرەلەپ ايتتى دەسەڭىز دە، ۇلت بولاشاعىنا جاسالعان كادىمگىدەي قاستاندىق. تۇتاس رەسپۋبليكاداعى اعايىن-جۇرت تەلەديدار الدىنا جينالاتىن پرايم-تايمدى وسىلاي پارىق-پايىمسىز پايدالانۋدى باسقا قالاي باعالاۋعا بولادى؟
جۋىردا تاعى ءبىر وتاندىق تەلەحيكايا كورەرمەن نازارىنا ۇسىنىلاتىنى باق-تا حابارلانا باستادى. جاڭا تۋىندى ءبىزدى الاڭداتقان ماسەلەلەردىڭ اۋىلىنان قانشالىق الىس قونادى؟ ءارى ول سەريالدىڭ باسقا-باسقا ەمەس، «اكەمتەاتر» ساحناسىنان وتىز جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى تۇسپەي كەلە جاتقان «اپكە» پەساسى جەلىسىندە تۇسىرىلگەنى دە كينوحيكايا اۋەسقويلارىنىڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرىپ تۇر. «قازاقفيلم» بولسىن، جەكە ستۋديا بولسىن شىعارعان كارتينالارعا ارقاشان سەرگەك قاراپ، اقساقالدىق اقىلىن ايتىپ وتىراتىن دۋلات يسابەكوۆ ءوز شىعارماسىنىڭ قازاقي بولمىسى بۇزىلماۋىن قاتاڭ قاداعالاعان بولار؟ ەفيرگە دايىندىقتىڭ سوڭعى ساتىلارىنان ءوتىپ جاتقان تەلەحيكايانىڭ قويۋشى رەجيسسەرى مۇرات بيدوسوۆقا وسى تاقىلەتتەس بىرنەشە سۇراق قويدىق.
- مۇرات مىرزا، قانشا جىلدان بەرى «اپكەنى» ساحنادان كورىپ ۇيرەنىپ قالدىق قوي. شىعارماشىلىق توپ تا سولاي بولار. پەسانى باسقا پىشىندە الىپ شىعۋ بارىسىندا قانشالىقتى ءادىل بولدىڭىزدار؟
- مەنىڭ تۇسىنىگىمدە، كوركەم شىعارمانى قاز-قالپىندا كورسەتۋ مىندەتتى ەمەس جانە ول مۇمكىن دە ەمەس. دەگەنمەن، ايتا كەتۋ قاجەت، وتكەن عاسىردا جازىلعان پەساداعى وقيعانى ءبىز بۇگىنگى كۇنگە الىپ كەلدىك، قازىرگى زامانعى جايتتارمەن بايلانىستىردىق. بىراق اپكە وبرازى ساقتالدى. باۋىرلارى ءۇشىن ءوز باقىتىنان باس تارتۋى، بار قىزىعىن باۋىرلارىنىڭ باقىتى جولىندا قۇربان ەتۋى - بۇگىنگى ءومىردىڭ تىنىسىمەن قاتار ءورىلدى. تەلەحيكايا بولعان سوڭ قوسىمشا كەيىپكەرلەر، وقيعالار قوسىلدى. بىراق «اپكە» پەساسىنداعى نەگىزگى كەيىپكەرلەر ءوز مىنەزدەرىمەن، ءوز وبرازدارىمەن قالدى. جاڭا سەريال بولعاندىقتان، كورەرمەنگە جاڭا بەينەلەردى ۇسىنعىمىز كەلدى. اپكەنىڭ وبرازىندا، كورەرمەنگە بەيتانىس بولۋى مۇمكىن، اكتريسا ريتا كۇمىسقاليەۆا. ونىڭ باۋىرلارى وبرازدارىن دارىن شىنىبەك، قۋانىش كەرىمقۇلوۆ، ايدانا اسقار، ءالي تۇرسىنحانوۆتار وينادى. نەگىزىنەن ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىنىڭ تۇلەكتەرى. سونىمەن بىرگە تانىمال اكتەر-اكتريسالارىمىز باقىتجان الپەيىسوۆ، ەرلان ءبىلال، دۋىلعا اقمولدا، جالعاس تولعانباي، شىنار جانىسبەكوۆا، گۇلنار جاقىپوۆا وينادى.
- ءتۇسىرىلىم بارىسىندا اۆتور – دۋلات يسابەكوۆ اقساقالمەن دە كەڭەسىپ تۇرعان شىعارسىزدار؟ الدە جازۋشى «سۇيەگى – مەنىكى، ەتى - سەندەردىكى» دەدى مە؟
- كەز-كەلگەن شىعارما اۆتور ءۇشىن ءوزىنىڭ تۋعان بالاسىنداي عوي. ءبىز ستسەناري جازۋ بارىسىندا اركەز جازۋشىمەن اقىلداسىپ وتىردىق. ءتۇسىرىلىم بارىسىندا دا دۋلات اعامىز كەڭەسىن ايتىپ وتىردى. ءوزى بۇرىننان ويلاپ جۇرگەن كەيبىر وقيعالار جەلىسىن جەتىلدىردى. جازۋشىنىڭ كوزقاراسىن، شىعارماشىلىق شەشىمدەرىن تولىقتاي اشۋعا تىرىستىق دەپ ويلايمىن. بۇل تەلەحيكايا دۋلات يسابەكوۆ اعامىزدىڭ الدىندا دا، جالپى كورەرمەن الدىندا دا ءبىز ءۇشىن ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك بولىپ تۇر. ويتكەنى، «اكپە» الدىمەن ەلگە تەاتر ارقىلى بەلگىلى بولدى، كورەرمەندەر ساناسىندا جاتتالدى. ءبىزدىڭ ماقسات – تەاترداعى وبرازداردى بۇزۋ ەمەس، «اپكە» ارقىلى قازاقتىڭ ىشكى ءبىر نازىك قالتارىستارىندا جاتقان، ادامي، كورەرمەندىك قاجەتتىلىگىن قاناعاتتاندىراتىن تۋىندى جاساۋ. اۋەزوۆ تەاترىنىڭ بەدەلىنە، كورەرمەندەرىنىڭ مولدىعىنا داۋىم جوق. دەگەنمەن، بۇل شىعارما جالپى رەسپۋبليكالىق ەكراندا دا ءومىر سۇرگەنىنىڭ پايداسى بولماسا، زيانى جوق شىعار.
- ءوزىڭىز بىلەسىز، قازىر وتاندىق تەلەحيكايالاردى كوپتەپ ءتۇسىرۋ قولعا الىنىپ جاتىر. مينيستر مۇحتار قۇل-مۇحاممەد شەتەلدىك سەريالداردىڭ تەلەارنالاردان كورسەتىلۋى توقتاتىلاتىنىن دا ايتتى. بىراق ءبىز وسىعان دايىنبىز با؟ سۇراعىم كەلگەنى – قازاقستاندا تۇسىرىلگەن تەلەحيكايالاردى باس بارماقپەن باعالاۋ قيىن-اق قوي...
- بىزدە نەگىزى جاقسى تەلە، كينوماماندار، ستسەناريستەر، شەبەر وپەراتورلار، اكتەرلەر جەتەرلىك. باستىسى – ناعىز مامانداردى پايدالانۋىمىز كەرەك. البەتتە، ءسىزدىڭ تەلەحيكايالارعا سىني كوزقاراس تانىتقانىڭىز دۇرىس. ويتكەنى، جالپى ماقتاۋ، باس-كوزسىز ءىلتيپات ادامدى بۇزادى. سوندىقتان، ءارتۇرلى كوزقاراستاردىڭ ايتىلۋى دۇرىس. سىنالۋ دا كەرەك، ويتكەنى، سىن – شىعارماشىلىق ادامىنا قامشى بولادى. مىسالى، ءبىزدىڭ وتاندىق تەلەحيكايالاردىڭ ءبىر پروبلەماسى – ستسەناري ورىسشا جازىلادى. سوسىن ونى قازاقشاعا قوتارادى. قانشا مىقتى اۋدارما جاسالدى دەگەننىڭ وزىندە، ول تابيعي شىقپايدى. سوندىقتان، ايتىپ وتىرعانىمداي، جۇمىسقا كىل ىرىكتەلگەن مامانداردى تارتساق جانە «بۇل حيكايانى كىم ءۇشىن، نە ءۇشىن تۇسىرەمىز؟» دەگەن نيەتتى دۇرىستاساق – قازاقستانداعى تەلەحيكايا ءوندىرىسىنىڭ كوشى جۇرە تۇزەلىپ كەتەدى دەپ ۇمىتتەنەمىن.
- دەمەك، تۋىندىنىڭ ۇلت جانىنا جاقىن بولۋنىڭ كىلتى – قازاقىلىعىندا دەيسىز عوي؟
- ارينە. مىسالى، جاڭا ايتقانىمداي، ورىسشا جازىلعان دۇنيەنى قازاقشاعا اۋدارىپ تاسپالاۋ – قيىن. سەبەبى، قازاق ەمەس ستسەناريستەر ءبىزدىڭ مەنتيتەتتى تۇسىنبەيدى. ال «اپكەنىڭ» ستسەناريىن كانىگى تەلەۆيدەنيە مامانى، بەلگىلى جۋرناليست ارمان سقابىلۇلى، تالاي تەلەشىعارىلىمداردىڭ، تەلەحيكايالاردىڭ ستسەناريىن جازعان ءجاميت كوشەرباەۆ جانە جاس جازۋشى سەرجان زاكەرۇلى جازىپ شىقتى. «اپكە» جۋىق ارادا «قازاقستان» ۇلتتىق ارناسىنان كورسەتىلە باستايدى.
Abai.kz
