ءومىر جولىڭداعى بارلىق توسقاۋىلدى
تەك ءوزىڭ عانا قويىپ، ءوزىڭ عانا الىپ تاستاي الاسىڭ.
ءۇندى حالقىنىڭ ناقىل ءسوزى

كانادالىق جازۋشى روبين شارمانىڭ «موناح، كوتورىي پرودال سۆوي فەرراري» اتتى پسيحولوگيالىق ەڭبەگىن كەزدەيسوق وقىپ قالدىم. ميلليونداعان ادامنىڭ ءومىرىن وزگەرتۋگە سەبەپكەر بولعان اتالمىش ەڭبەكتى باتىستىڭ رەسمي تۇلعالارى، جۇلدىزدارى، پسيحولوگتارى وتە جوعارى باعالاعان كورىنەدى. ءسويتىپ بۇل ەڭبەك بۇكىل دۇنيەجۇزىنە تانىمال بولادى.

شىعارمانىڭ قىسقاشا مازمۇنى: باتىستىڭ شىرىگەن باي، تابىستى ادۆوكاتى دجۋليان وقىس ناۋقاستان كەيىن ءوزىنىڭ ومىرگە كەلۋدەگى باستى ماقساتىن (پرەدنازناچەنيە) تاپقىسى كەلەدى. اقىرى تانىمال، ميلليونەر ادۆوكات باتىس پەن شىعىستىڭ دانا ادامدارىنىڭ تاجىريبەسىنە جۇگىنۋ ءۇشىن ءىلىم-ءبىلىم ىزدەپ، بۇكىل جەر شارىن ارالايدى. ءۇش جىل بويى ءوزىن-ءوزى تانۋ جولىنا ءتۇسىپ، تالماي ىزدەنىپ، اقىل مەن جان-ءتانىن ەمدەپ، اقىرى سوپىلىق جولعا تۇسەدى.

ر.شارمانىڭ بۇل ەڭبەگى ادامداردىڭ ءومىرىن وزگەرتۋگە، ارماندارىنىڭ ورىندالۋىنا كوپ كومەگى تيگەن ەڭبەك كورىنەدى. مۇمكىن بۇل اۋدارما ءسىزدىڭ دە ءومىرىڭىزدى ازداپ بولسا دا وزگەرتىپ جاتسا، نۇر ۇستىنە نۇر! سىزگە ساتتىلىك تىلەيمىن، دوستىم!

اۋدارما اۆتورىنان

ول كەنەت سوت زالىنىڭ ەدەنىنە گۇرس ەتىپ قۇلادى. ول وسى ەلدەگى ەڭ تانىمال، وتە ىقپالدى ادۆوكاتتىڭ ءبىرى بولاتىن. ۇستىندەگى ءۇش مىڭ دوللار تۇراتىن يتالياندىق كوستيۋمگە نىعىزدالعان اۋىر دەنە ونىڭ سوتتاعى تاماشا جەڭىستەرىنىڭ كورىنىسى ىسپەتتى. مىنا كورىنىسكە مەن دە سەنەر-سەنبەسىمدى بىلمەي، سىلەيىپ قاتتىم دا قالدىم. جاڭا عانا زارداپ شەگۋشىنىڭ رولىندە تۇرعان اتاقتى دجۋليان ەندى قاۋقارسىز جاس بالا سەكىلدى جاتىر. قاتتى سوققىدان ماڭدايى جارالانىپتى، ءدىر-ءدىر ەتەدى. ءارى قاراي ءتۇسىرىلىم الاڭىنداعىداي باياۋ كورىنىستەر ءوتىپ جاتتى. ونىڭ كومەكشى قىزى "دجۋليان مىرزا قىسىلىپ قالدى!" دەپ، كوپە-كورنەۋ جۇرتقا بەلگىلى كورىنىستى جاريالاي ايعاي سالدى. توردەگى سوت تورەشىسى دە تەلەفونمەن جالما-جان بىرەۋگە حابارلاسىپ جاتتى. ساسقالاقتاعان مەن دە ىشتەي "ولە كورمە، دوستىم", "مۇنداي ءولىم ساعان لايىق ەمەس" دەپ، سىلەيىپ جاتقان دەنەگە جەتىپ باردىم دا، قولدان دەم الدىرىپ، بىلگەنىمدى جاساپ جاتىرمىن...

دجۋلياندى بىلەتىنىمە ون جەتى جىلعا جۋىقتاپتى. مەن ونى زاڭ فاكۋلتەتىندە وقىپ جۇرگەن كەزىمنەن بىلەتىنمىن. ول كەزدە دجۋليان سۇلۋ، كورنەكتى ءارى ءبىلىمدى ادۆوكات ەدى. العاش قولاستىنا ماشىقتانۋشى بولىپ كەلگەنىم دە ەسىمدە. كىرگەن بەتتە ات شاپتىرىم ءسان-سالتاناتى جاراسقان قىمبات كابينەتىندەگى ەمەن ستولدىڭ ۇستىندەگى ۋ. چەرچيللدىڭ ء"وز سانا-سەزىمىڭىزدى وزگەرتە وتىرىپ، ءسىز ءوز الەمىڭىزدى جاسايسىز" دەگەن سوزىنە كوزىم تۇسكەن بولاتىن. بۇل جازۋ ماعان دجۋليانعا ارناپ ايتىلعانداي كورىنەتىن. ۇلكەن اكەسى ىقپالدى سەناتور بولسا، ءوز اكەسى فەدەرالدى سوتتىڭ تورەشىسى بولدى. اتاقتى وتباسىنان شىققان ول ءوز ءومىرىن ءوزى تاڭداعان ەدى. اتىشۋلى سوت ىستەرىندە مىقتى ادۆوكات بولعان سوڭ، قالتالى بايلار تەك ونى تاڭدايتىن. ءبىزدىڭ كەڭسەدە ونىڭ بايلىعى، قىمبات مەيرامحانالاردا سۇلۋ بيكەشتەرمەن قىدىراتىنى جايلى اقپارات جىرداي توگىلەتىن. كوپ ماشىقكەرلەردىڭ ىشىنەن مەنى كومەكشى ەتىپ قالاپ، جۇمىسقا الۋىنا كەيدە تاڭ قالاتىن ەم. كەيىننەن مەنى وزىمەن سەرىكتەس بولىپ قالۋعا شاقىردى. مەن قۋانباسام، رەنجىمەدىم. ول ەڭبەكقورلىعىنىڭ ارقاسىندا تالاي بەلەستى باعىندىرا ءبىلدى. كەيبىر ادامدار ءومىر بويى ارماندايتىن جەتىستىككە تەز ءارى وڭاي قول جەتكىزدى. ول ناعىز جۇلدىزعا اينالدى.

اتاقتى ادامدار تۇراتىن اۋدانداعى كەڭ سارايداي ۇيىنەن بولەك، جەكە ۇشاعى، تروپيكالىق ارالداعى رەزيدەنتسياسى جانە ونىڭ ەڭ باستى ماقتانىشى ءزاۋلىم ءۇيىنىڭ الدىنداعى تۇراقتا تۇراتىن، كوزدىڭ جاۋىن الاتىن ادەمى، جىلتىراعان قىپ-قىزىل "فەرراري" كولىگى ەدى. بىراق مەنى تاڭ قالدىراتىن ءبىر جايت، وسىنشا بايلىعى بولا تۇرا دجۋليان ءوزىن-ءوزى كورگە تىعىپ جاتقان جانداي كورىنەتىن. نە بارى ەلۋ ءۇش جاستاعى دجۋليان ماعان سەكسەندەگى شالداي كورىنەتىن. جۇزىندەگى قاتپار-قاتپار ءاجىم ونىڭ جۇمىسىنىڭ اۋىرلىعىن كورسەتكەندەي. ۇيقىسىز تۇندەردە جۇمىس جاسايتىن ول ەكى ساعات ۇيقىنى قاناعات ەتىپ جۇرە بەرەتىن. ءتۇننىڭ ءبىر مەزگىلىندەگى قىمبات مەيرامحاناداعى مايلى اۋقات، سەمىز كۋبا تەمەكىسى مەن ىشكەن ىشىمدىكتەن سەمىرگەن دەنە وتە ەبەدەيسىز، كورەر كوزگە قوراش كورىنەتىن. جۇزىنەن كۇلكى ءىزى كەتكەلى قاشان؟ ۇنەمى ءوزىنىڭ شارشعانىن، اۋراتىنىن ايتا بەرەتىن. ابدەن كۇش-جىگەرى سارقىلىپ، ماتەريالدىق جاعىنان باي بولا تۇرا، رۋحاني اش ءومىر ونى كورگە اكەتىپ بارا جاتقان ءتارىزدى. قىسقاسى، جانىپ تۇرعان جۇلدىز دجۋليان، اقىرىنداپ كوز الدىمدا ءسونىپ بارادى.

زاڭنىڭ كۇشىمەن الەمدى وزگەرتەمىن دەگەن، سوت ىسىندە "عاسىر ادامى" اتانعان دجۋليان اۋىر ناۋقاستان كەيىن ءوز قىزمەتىن توقتاتىپ، ءبىر-اق كۇندە سۇيىكتى ادۆوكاتتىق قىزمەتىنەن قوش ايتىستى. بۇل قىزمەتتەستەرى ءۇشىن كۇتپەگەن جاڭالىق ەدى. مەن ءۇشىن تىپتەن اۋىر بولدى. وعان قانشا قوڭىراۋ شالسام دا، ول ەشبىرىنە جاۋاپ بەرمەدى.

مىنە، بۇل ءۇش جىل بۇرىن بولعان وقيعا ەدى. ۇزىنقۇلاقتان ەستۋىمشە، دجۋليان ۇندىستانعا ساپار شەگىپ كەتكەن كورىنەدى. ءوزىنىڭ ءزاۋلىم سارايىن، ۇشاعىن، رەزيدەنتسياسىن، ءتىپتى سۇيىكتى "فەرراري" كولىگىن دە ساتىپتى. قۇدايدىڭ ىسىنە كىم قارسى تۇرعان. دجۋلياندى پسيحولوگيالىق، رۋحاني، فيزيكالىق ءۇندى ءىلىمىن ۇستانىپ كەتەدى دەپ كىم ويلاپتى؟-دەپ ويلادىم دا قويدىم.

ءۇش جىلدا مەنىڭ دە قىزمەتىم ءوسىپ، اتاقتى ادۆوكاتقا اينالعان ەدىم. بىراق وڭاشا قالعان ساتتەردە دجۋلياندى ءجيى ەسىمە الاتىنمىن.

ءبىر كۇنى مەنىڭ ەسىگىم قاعىلدى. كومەكشى قىز ماعان ءبىر ادامنىڭ كەلىپ تۇرعانىن ايتتى. جۇمىس اياعىندا كەلگەن ادامدى اسا ۇناتپاي، ۋاقىتىمنىڭ جوقتىعىن ايتا باستاپ ەدىم، كومەكشىم: -كەلگەن ادام ءسىزدى ءدال قازىر كورمەسە، كەتپەيتىنىن ايتتى،- دەگەندە:-جاقسى، كىرسىن،-دەدىم.

مۇمكىن مەن ءۇشىن پايدالى كەزدەسۋ شىعار دەپ ويلادىم. ەسىك باياۋ اشىلىپ، تابالدىرىقتان وتىزدار شاماسىنداعى جاس جىگىت كۇلىمدەپ كىرىپ كەلە جاتتى.

جاس جىگىت ءۇنسىز جىميىپ قاراپ تۇر. مىلقاۋ ۇنسىزدىكتى جىگىتتىڭ: -كەلگەن ادامدى وسىلاي قارسى الادى ەكەنسىڭ عوي، دجون؟ ىستە قالاي جەڭۋدىڭ قىر-سىرىن ۇيرەتكەن كىسىنى دە وسىلاي قارسى الاسىڭ با؟ بارلىق قۇپيامدى ساعان بوسقا ۇيرەتكەن بولدىم عوي،- دەپ، ىرجيا كۇلدى. دەنەمدى جەڭىل ءدىرىل شارپىپ ءوتتى. قاس قاعىمدا ساتتە جانىما جاقىن داۋىستى جازباي تانىدىم. كەۋدەمنەن جۇرەگىم ىتقىپ كەتە جازداعان بايعۇس باسىم: - دجۋليان، بۇل سەن بە؟ مۇمكىن ەمەس. راسىمەن، دجۋليانبىسىڭ؟ جاۋاپ ورنىنا جاس جىگىت قارقىلداپ كەپ كۇلدى. ءيا، قارسى الدىمدا تۇرعان جاس جىگىت راسىمەن دە دجۋليان ەدى.

– ياپىراي، نەشە جىل بۇرىن كەزدەيسوق، ءىز-ءتۇسسىز جوعالىپ كەتكەن جىگىتتىڭ ادام سەنگىسىز وزگەرىپ كەتكەنى قالاي؟ كەزىندەگى مىنا قان-ءسولسىز تۇنجىراعان ءجۇز، كۇرك-كۇرك جوتەل، سونگەن جاناردىڭ ءىزى دە جوق. كەرىسىنشە، الدىمدا ەڭگەزەردەي ساپ-ساۋ، جۇزىنەن نۇرى تامعان، سىلقىلداعان جاس جىگىت تۇردى. كوزىنە قاراپ ومىرگە قۇشتار جاننىڭ كوزقاراسىن تانىدىم. ءوسىپ، وزگەرگەن، كوڭىلدى جاندى كوردىم. كەزىندە شوگىپ، جاسىنا جەتپەي قارتايعان، ناۋقاس ادامنىڭ ورىمدەي جاپ-جاس جىگىتكە اينالعانىنا قاراپ: "جاڭادان شىققان ءدارىنىڭ ناتيجەسى-اۋ! ماڭگى جاپ-جاس بولىپ كورىنۋدىڭ كوزىن تاپقان ەكەن عوي" دەپ ويلادىم.

دجۋليان اڭگىمەسىن باستادى. ايتۋىنشا، دارىگەرلەر وعان مانساپ پەن ءومىردىڭ بىرەۋىن عانا تاڭداۋعا كەڭەس بەرگەن ەكەن. ءسويتىپ بۇكىل دۇنيە-مۇلكىن تارك ەتىپ، كونە داستۇرگە، مادەنيەت پەن اڭىزعا تولى ءۇندىستان ەلىنە ساپار شەگەدى. سول ەلدە بارماعان جەرى، باسپاعان تاۋى قالماپتى. سوندا باتىستىق جيhانگەردى ءبىر نارسە تاڭ قالدىرىپتى. قايدا بارسا دا، قوناقجاي، جىلى ءجۇزدى ادامداردى كەزدەستىرىپ، ويعا قالادى، جۇرەگى جىلىلىققا ەريدى. ءوزىن ءتىرى ادام رەتىندە سەزىنەدى. تاڭسىق، قوناقجاي ەلدە كۇندەرى سىرعىپ وتە بەرەدى. ساياحاتتاپ ءجۇرىپ ول ءجۇز جىلدان ارتىق ءومىر ءسۇرۋشى، سونشا جاستا بولا تۇرا ومىرلىك كۇش-قۋاتتارى بويىندا جاپ-جاس قالىپتا قالىپ قالعان ءۇندىنىڭ تاقۋا ادامدارى جايلى كوپ ەستيدى. ايتۋلارىنشا، كارىلىكتى يوگامەن جەڭگەن، سانا-سەزىمدەرىن دەر كەزىندە باقىلاي بىلەتىن، رۋحاني سانالارى جوعارى دەڭگەيدە ەكەن. ونىڭ بار اڭسارى ادام تابيعاتىن وزگەرتەتىن وسى قۇپيا ءبىلىمدى ءوز ومىرىمدە قولدانسام، سول ادامدارمەن كەزدەسسەم دەگەن ۇمىتكە اۋىستى. بۇل كەزدە ول كاشميردە تۇرىپ جاتادى. سوندا ءجۇرىپ ءبىر عيباداتحانانىڭ شىراقشىسىمەن تانىسادى.

– مەن دە بۇل جولعا سەن سەكىلدى كەزەڭنەن ءوتىپ كەلگەم،- دەدى قاريا. -ەسىڭدە بولسىن، ءبىزدىڭ ومىرىمىزدە بولعان ءاربىر وقيعادا تەرەڭ استار بار. ومىرىمىزدەگى وتكەن ساتسىزدىكتەر – بىزگە باعا جەتپەس تاجىريبە، ۇلكەن ساباق. كىم سول ساباقتى جاقسى مەڭگەرسە، سىيسىز قالمايدى. وتكەنگە ەش وكىنبە! وتكەنىڭ – ۇلى ۇستازىڭ.

شىراقشىنىڭ مىنا سوزىنەن كەيىن "مۇمكىن مەنىڭ ىزدەپ كەلگەن رۋحاني ۇستازىم وسى ادام شىعار" دەگەن وي كەلدى.

– ماعان كومەكتەسىڭىزشى. مەن قازىر ءولىم مەن ءومىر اراسىندا تۇرمىن. مەن تولىققاندى ءومىر مەن سول ءومىردىڭ رۋحاني ءمانىن تەرەڭ تۇسىنگىم كەلەدى،-دەدىم. شىراقشى:-سەندەي جانعا كومەكتەسۋ مەن ءۇشىن ۇلكەن مارتەبە. بىراق ءبىر كەڭەسىمە قۇلاق سالاسىڭ با؟ -ارينە! -تىڭدا، مەن وسى عيباداتحاناعا العاش كەلگەندە اناۋ گيمالاي تاۋىنىڭ باسىندا تىرشىلىك ەتەتىن قۇپيا دانا ادامداردىڭ قاۋىمى بار دەپ ەستىگەن ەدىم. مىنا دامىعان ومىردەن تىسقارى، ءجۇز جاستان اسقان ولار – كونە داۋىردەگى اتا-بابا ءداستۇرىن ۇستاناتىن جاندار. ولاردىڭ مۇمكىندىكتەرى شەكسىز. ءتىپتى بولاشاقتى بولجاپ، جەر شارىنىڭ باسقا بولىگىندە نە بولاتىنىن الدىن الا ءبىلىپ وتىراتىن كورىنەدى.ەستۋىمشە، ادامدى انادان العاش تۋعانداي ەتىپ وزگەرتىپ قانا قويماي، ونىڭ ءتانى مەن جانىن، جۇرەك كوزىن اشاتىن قاسيەتكە يە ەكەن. ولار ءبىزدىڭ ءاربىرىمىزدىڭ ىشىمىزدە بۇعىپ جاتقان رۋح، سانا-سەزىمىمىزدى وياتىپ، بوساتاتىن ەرەكشە تاسىلگە يە. دجۋليان جالما-جان: - ماعان كەرەگى سول عوي. دوستىم، قايدا ول قۇپيا تاقۋا جاندار، ايتشى! -وكىنىشكە وراي مۇنى ساعان مەن دە، باسقا بىرەۋ دە ايتا المايدى. سەبەبى، گيمالاي تاۋىنىڭ جۇرەگىندە مەكەندەيتىن ولاردى تاپقان جان جوق. تاۋعا الپينيزممەن شۇعىلداناتىن ادامنىڭ ءوزىنىڭ جەتۋى نەيعابىل.

مىنا اڭگىمەدەن كەيىن دجۋليان تاۋعا بارۋعا بەل شەشتى. ەرتەسىندە ىستىق كۇنگە قاراماستان تاۋعا بەت الدى. ءبىرىنشى رەت ءوزىنىڭ اقىل-وي تارازىسىن ەمەس، جۇرەك قالاۋىن تىڭدادى. ەتەگىن شەڭگەل جىرتسا دا، ءشول مەن اشتىققا دا مويىنسۇنباي تاۋعا شىعا بەردى. باسىندا بيىكتەن تۇيىردەي بولىپ كورىنگەن ەتەكتەگى اۋىل دا كوزدەن تاسا بولدى. وزىنەن باسقا ءتىرى جان جوق مەڭىرەۋ تاۋعا قاراي بار ىنتا-جىگەرىن سالىپ ۇمتىلدى. تاۋدىڭ ۇشار باسىنا جەتكەندە جان سارايى اشىلىپ قويا بەردى. بۇرىن ءبىلىپ كورمەگەن سەزىم بويىن بيلەدى. ىشكى تۇيسىك پەن اداستىرمايتىن باعىت ونى العا جەتەلەدى. سىركىرەپ جاۋعان جاڭبىر دا ونى توقتاتا المادى. تاۋ ۇستىندەگى جەتى كۇنگى جۇرىستە وتكەن ءومىرىن ەسىنە الدى. ءسويتىپ كەلە جاتىپ قىلتىڭ ەتكەن ادام سۇلباسىن كوزى شالدى. ادەمى قىزىل "فەرراريىن" ويلاپ كەلە جاتقاندا، بۇل كىم بولدى ەكەن دەپ ءسال ابدىرىپ قالدى. كوك كۇلاپارالى ۇزىن، قىزىل كەڭ حالاتىمەن بىرەۋ كولبەڭدەپ جوعارى ورلەپ كەتە باردى. دەرەۋ: -دوستىم، توقتاشى!-دەدى سوڭىنان ايقايلاپ.

– ماعان سيۆان ەلى كەرەك. جەتى كۇن بويى اس-سۋسىز قاڭعىپ ءجۇرمىن. اداسىپ كەتتىم بە، بىلمەيمىن؟ كەنەت الگى ادام كىلت توقتادى. دجۋليان دا باياۋ باسىپ، جانىنا كەلدى. كۇلاپارا ءجۇزىن جاپقان بەيتانىس ادامنىڭ بەت-ءجۇزى كورىنبەيدى، بىراق قارىنا ءىلىپ العان سەبەتىندە بۇرىن-سوڭدى كورمەگەن كوز جاۋىن الارلىق ادەمى گۇل دەستەلەرى تولىپ تۇر. بەيتانىس قولىنداعى سەبەتىن دجۋليان تارتىپ الاتىنداي، سىعىمداي ۇستاپ، ەۆروپالىق ۇزىن بويلى جىگىتكە ءشول دالادا قار كورگەندەي تاڭىرقاي قارادى. دجۋليان ءوزىن تانىستىردى. بەيتانىس جاننىڭ جانارى جارق ەتىپ: -سەنى دانا ادامداردى ىزدەيتىندەي كۇيگە جەتەلەگەن نە؟-دەدى. دجۋليان شىراقشىدان ەستىگەنىن ايتىپ، ءوزىنىڭ بۇكىل بايلىق، مانساپتان باس تارتقانىن، ءدال قازىر تەك جانىنا تىنىشتىق، جۇرەگىنە يمان، ىشكى جان دۇنيەسىنىڭ ۇيلەسىمدىلىگىنە قول جەتكىزگىسى كەلەتىنىن ايتتى. الگى ادام دجۋلياننىڭ يىعىنا قولىن سالىپ: - ءومىرىڭنىڭ شىراعىن جاعۋعا دەگەن قۇلشىنىسىڭدى بايقاپ تۇرمىن. مويىندايمىن، ءوز باسىم وسىندا بولعالى سيۆاندى ءوز بەتىمەن ىزدەگەن ادامدى ءبىرىنشى رەت كورىپ تۇرمىن. ءتىپتى تاۋدىڭ ەتەگىندەگى اۋىل دا ءبىزدىڭ بار-جوعىمىزدان بەيحابار، ولار ءۇشىن ءبىز بار بولعانى اڭىز عانامىز. سەن مەنى تاباندىلىعىڭمەن ءتانتى ەتتىڭ. جىگىتىم، سەن ءبىزدىڭ قاۋىمنىڭ قوناعى بول. ءبىز وسى جەردەن بىرنەشە ساعاتتىق جەردە تۇرامىز. ونداعى باۋىرلاستار سەنى قوناقجايلىلىقپەن كۇتىپ الادى. ءبىز ساعان اتا-بابامىزدىڭ بىرنەشە عاسىرلىق ءىلىم-ءبىلىمىن ۇيرەتەتىن بولامىز. كونە ءبىلىمدى ۇيرەنگەن سوڭ، سەن بىزبەن قالا المايسىڭ. ءوز الەمىڭە قايتا ورالىپ، عاسىرلار بويعى قۇپيا بولعان ءىلىم-ءبىلىمدى باتىستاعى ادامدارمەن بولىسەتىن بولاسىڭ. بيىك شىڭداعى ەڭ مىقتى قامال ءبىزدى سىرتقى الەمنەن قورعايدى. دەسەك تە، ءبىز جەردە بولىپ جاتقان استاڭ-كەستەڭ سۇرگىن ءومىر مەن داعدارىستىڭ بارىنەن حاباردارمىز. ادامدار ءوز ومىرلەرىنىڭ باعىت-باعدارىن جوعالتىپ، قايدا بارارلارىن بىلمەي اداسۋدا. سەن سولارعا بارىپ، عاجايىپ ءومىردىڭ بارىن ايتىپ، ولاردىڭ جۇرەكتەرىنە ءۇمىت وتىن جاعاتىن بول. ەڭ باستىسى، سەن ادامدارعا العان تاجىريبەڭدى تانىستىرىپ، سونى ومىرمەن ۇيلەستىرە ءبىلۋدى ۇيرەت! مەنىڭ سەنەن سۇرايتىنىم سول دەدى. دجۋليان باسىن شۇلعي بەردى.

بىرنەشە ساعاتتى ارتقا تاستاپ، بۇلار اسقار شىڭىن قار باسقان قارت گيملايدىڭ قالىڭ قاراعايلى ورمانىنا كىردى. ودان تومەنگە جازىق الاڭقايعا ءتۇستى. دجۋلياندى جۇماقتىڭ ەسىگىنە كىرگەندەي اسەر بيلەدى. سيۆان دەگەن ۇيلەرى رايحان گۇلدەرىمەن كومكەرىلگەن شاعىن ادەمى اۋىل بولىپ شىقتى. اۋىلدىڭ ورتاسىندا كىشىگىرىم عيباداتحانا تۇر. مىنە، وسى قاراپايىم عانا شاعىن ادەمى ۇيلەردە سيۆاننىڭ دانا ادامدارى تۇرادى ەكەن. مىناداي كورىنىسكە اۋزى اشىلعان دجۋليان ءتىلىن جۇتىپ، تاڭ-تاماشا قالدى. تۇرعىندارىن دا كوردى. ءبىر عاجابى ءبارى رامان (تاقۋالىق قوعامنىڭ باسشىسى، دجۋلياندى ەرتىپ اكەلگەن ادام) سەكىلدى ءبىر-بىرىنەن اۋمايدى ەكەن. جانە بۇل جۇماق جەردىڭ جاندارى ەرەكشە جاس بولىپ كورىنەدى. وزدەرى سونداي جەڭىل اسەم قوزعالىستا ءارى تاككاپپار، وزدەرىنە وتە سەنىمدى. دجۋليان ولاردىڭ بويىنان ۇستامدى، ءتوزىمدى، سابىرلى قالىپپەن قاتار وسى جەردە سالتانات قۇراعان ءۇنسىز ۇيلەسىمدىلىكتى بۇزباۋدى قالايتىندارىن بايقادى. اركىم ءوز شارۋاسىمەن، قىسقا ءسوز قايىرىپ قانا سويلەسەدى. دجۋليان ىشتەي ساناپ شىقتى، سيۆاندا ون شاقتى عانا ەركەك بار ەكەن. ال ايەلدەرى وتە نازىك، سارى ءتۇستى ساري كويلەك كيگەن. قارا، قويۋ تولقىندى شاشتارىن اپپاق لوتوس گۇلدەرىمەن كومكەرگەن. دجۋلياندى تاڭ-تاماشا ەتكەن تاعى ءبىر كورىنىس مۇنداعى ادامداردىڭ جۇزىنەن ءاجىم كورە المادى، كوزدەرى ۇشقىن شاشىپ، بالعىن جۇزدەرى پەرىشتەدەي ەرەكشە نۇرلانىپ تۇرادى. جانە اق شاشتى ادام تاپپاي، دال بولدى. ال بۇعان ۇسىنعان استارى جاڭا پىسكەن بالعىن جەمىس-جيدەكتەر بولدى. از ۋاقىتقا كەلسە دە، وسى جەردە جانى جاي تاۋىپ، وسى جۇماقتان جان-سارايى اشىلىپ، كۇش-قۋاتى مولايىپ، جانىنا جارىق ساۋلە قۇيىلدى. اسىرەسە، ول مۇندا ەكى قاسيەتتى تانىدى: ءبىرى – ءوز سەزىمىن يگەرۋ، ەكىنشىسى – ءوز ءىس-ارەكتىنە جاۋاپ بەرە الۋ.

كۇندەر زۋلاپ ءوتىپ جاتتى. تاڭمەن تالاسا تۇرىپ، ۇستازى رامانمەن يوگا، مەديتاتسيالار جاسايدى. ءبىر ايدىڭ ىشىندە جانى، رۋحى تولىسىپ، سالماعى ازايىپ، بەتىنە قان جۇگىرىپ، دەنساۋلىعى جاقسارا باستاعانىن سەزدى. ول جايلى دوسى دجونعا:-مىنا عالام عاجايىپتىڭ قويماسى ەكەن. كۇللى عالامدى ادام ءوز جۇرەگىنە سىيدىرا الادى ەكەن. ءسويتىپ جۇرەك كوزىمىز اشىلعاندا مانساپ، جەتىستىك، بايلىق، اقشا تۇككە تۇرماي قالادى ەكەن. باقىت اقشادا ەمەس، باقىت سەنىڭ – رۋحاني ءوسۋىڭ. ەگەر سەن وزىڭمەن ءوزىڭ جۇمىس جاساماساڭ، ىشكى سانا-سەزىمىڭدى ەسكى قوقىستان تازارتپاساڭ، ىشكى جان-دۇنيەنىڭ تىنىشتىعى، باقىت، بايلىق سەنەن ايلانىپ قاشاتىن بولادى. ءبىزدى نە وزگەرتەدى؟ ماحاببات. ەگەر ءوزىڭدى سۇيمەسەڭ، باسقا ەلدى سەن قالاي سۇيمەكسىڭ، ايتشى؟ ءوز جانىڭمەن جۇمىس جاساعاندا بارىپ، سەن مىنا اينالاڭداعى الەمدى ءتۇسىنىپ، باعالاي باستايسىڭ. سوندىقتان دا، دوستىم، كەز كەلگەن ادام وسى ءبىلىمدى مەڭگەرسە، ءومىرى وزگەرەتىنى انىق. قۇداي ادامدى سول ءۇشىن جاراتقان. ءاربىر ادام ءوزىن-ءوزى تانىسا، ءوزىن-ءوزى تازارتسا ءومىر ءسۇرۋدىڭ الدەقايدا جەڭىل ەكەنىن ۇعار ەدى. ادامعا كەرەك قازىنا مىنا ءبىزدىڭ جۇرەگىمىزدىڭ ىشىندە بۇعىپ جاتىر. مىسالى، مەنىڭ جۇزىمە قاراشى، كەيبىرەۋلەر ماعان پلاستيكالىق وپەراتسيا جاساتقان دەپ ويلايدى. پلاستيكالىق وپەراتسيا سىرتقى كەلبەتىمىزدى وزگەرتكەنىمەن، ىشكى جان دۇنيەنى ەش وزگەرتە المايتىنى انىق. سوندىقتان ءتان مەن جان ۇيلەسىم تابۋ كەرەك. مەن سەنى وقىتىپ جاتىرمىن. سوندىقتان سەن بۇعان شىنايى كوزقاراسپەن قارا! ادام تولىققاندى وزگەرۋگە 1 اي ۋاقىت جەتەدى، تولىق ءبىر اي، 672 ساعات وزىڭمەن جۇمىس جاساپ كور! سول ۋاقىت ىشىندە سەن جاسارىپ، ەنەرگياڭ تولىسىپ، ءار ىسىڭنەن ءلاززات الاتىن بولاسىڭ. جامان ەمەس قوي، ءيا؟! ءتۇسىندىڭ عوي، ەڭ ءتيىمدى ينۆەستيتسيا – ول ءوزىڭدى دامىتۋعا كۇش-جىگەرىڭدى سالۋ. سوندا ءوزىڭدى وزگەرتە وتىرىپ، ءومىرىڭدى وزگەرتەسىڭ. بۇل كونەدەن كەلە جاتقان قاعيدا! ءوز جۇرەگىڭدى اشىپ، ەلگە جىلىلىق پەن ماحاببات سىيلايتىن بولساڭ، وزىڭە دە سول قايتىپ كەلەدى. العىس ايتا بەر، بارىنە العىس ايت،- دەيتىن سيۆاندىق دانالاردىڭ ءسوزى!

بىردە كەشكە ماعان رامان كەلدى. مىنە، ءۇشىنشى اي وقىپ جاتىرسىڭ، مەن ەندى سەنى ءوز بالامدى قالاي وقىتتىم، سولاي قاسيەتتى قۇپيالاردى ساعان ۇيرەتەتىن بولام،-دەدى. ساعان ءبىر ءتامسىل ايتايىن. ادامنىڭ باسىنداعى ميىن، سانا-سەزىمىن باقشا دەپ الايىق. كىم سول باقتى كۇندەلىكتى ماپەلەپ، كۇتىم جاسار بولسا، جايقالىپ، گۇلدەنىپ سالا بەرەدى. ءونىمدى دە كول-كوسىر بەرەدى. ال باعبانى جالقاۋ باقشانى ارام ءشوپ باسىپ، مادەني وسىمدىكتەر ولە باستايدى. ايتشى، مەن گۇلدەنىپ تۇرعان سەنىڭ ماقتانىشىڭ بولعان كىشىگىرىم باعىڭا كىرىپ، ادەمى گۇلدەرىڭدى ۋمەن سۋعارا باستاسام، نە ىستەر ەدىڭ؟ اشۋلاناسىڭ، سولاي عوي؟

– ارينە، ەسى دۇرىس باعبان ءوزى وسىرگەن وسىمدىكتەرىنىڭ ۋلانىپ، اۋىرعانىن قالاماس. -بىراق، تۇگەل دەرلىك ادام باسىنداعى باقشاسىنىڭ ۋلانۋىن قاۋىپتى دەپ ەسەپتەمەيدى. وعان قوسا، وزدەرى سوعان ۋلى، قاۋىپتى زاتتاردى اپارىپ توگەدى. ول ۋ – كۇيزەلىس، وتكەنىنە مازاسىزدانۋ، بولاشاعىنا الاڭداۋ، قايعى، قورقىنىش، ۋايىم، سەنىمسىزدىك. وسىنىڭ ءبارى ءبىزدىڭ ءومىرىمىزدى ءتۇپسىز تەرەڭ تۇڭعيىققا باتىرىپ، الدىمىزدى قويۋ تۇمانعا اينالدىرادى. بىلەسىڭ بە، بىزدە سيۆاندىقتار "ۋايىم" مەن "تابىت" ءسوزىن ءبىر يەروگليفپەن بەلگىلەيدى. مەن مۇنى باسىندا سايكەستىك شىعار دەپ ويلاعان ەم. جوق، راسىندا سولاي ەكەن. ۇرەي، ۋايىم، مازاسىزدىق وتى سەنىڭ بويىڭداعى رۋح پەن جانىڭدى، اقىلىڭدى كۇلگە اينالدىرادى. سوندىقتان جايقالىپ، قۇلپىرىپ ءومىر سۇرەمىن دەسەڭ، ءوز ميىڭنىڭ باقشاسىن ۇدايى كۇزەتىپ، وعان قۇنارلى زاتتاردى دەر كەزىندە بەرىپ، قورەكتەندىرىپ وتىر. باستاعى ميعا تەك ومىرىڭە قاجەتتى اقپاراتتى عانا قابىلدا. دانا ادامداردىڭ ولشەمشارتى – جاراتۋشى الەمدى تانۋ. ولاردىڭ ەرەكشەلىگى جاقسى، كەمەل وي ويلاۋىندا. ولار ۇرەي، قورقىنىش، مازاسىز، كۇيگەلەكتىككە ومىرلەرىن سارپ ەتىپ، شىعىندامايدى. دانا ادامداردىڭ ايتۋىنشا، ادام ميىنا كۇنىنە الپىس مىڭ ويدى قابىلدايدى دەيدى. سەنسەڭىز، سونىڭ بەس پايىزى عانا جاڭا وي، قالعان توقسان بەس پايىزى ءبىزدىڭ كەشە، الدىڭعى كۇنگى، اپتا، اي، ءبىر جىل بۇرىنعى ويلار ەكەن. وسى جازىپ العان قات-قابات ويلار ءبىزدىڭ ميىمىزدىڭ ەنەرگياسىن جەيدى. ميداعى ەسكى ويلاردىڭ قۇرساۋىندا، وتكەن شاقپەن جۇرگەن ادام ناعىز باقىتتىڭ كىلتى – ءوز سانا-سەزىمىن باسقارا ءبىلۋ ەكەنىن قايدان ءتۇسىنسىن؟ مي سەن نە ايتاسىڭ، سونى قابىلداۋشى. ال باسقارۋشى-سەن ءوزىڭ! سول سەبەپتى جامان، پاسىق ويدان ميدى تازالاپ وتىرۋ سەنىڭ جۇمىسىڭ! ەڭ باستى نارسە: وتكەن نارسەنى ويلاۋمەن ءومىر ءسۇرۋدى توقتاتىپ، ارمانداپ ءومىر ءسۇرۋدى باستا! دجۋليانعا قاراپ مەن مۇنىڭ ءبارى بوس ءسوز ەمەس ەكەنىن سەزىندىم.

دجۋلياننىڭ اڭگىمەسىن تىڭداپ وتىرعان دوسى:- ءبارى تۇسىنىكتى، مىسالى، مەن سەنەن ۇيرەنگەن ءبىر وڭاي ادىستەن بىردەن ناتيجە شىعارا الامىن با؟ - سوندا قانداي ناتيجەگە قول جەتكىزگىڭ كەلەدى؟ -مىسالى، ەكەۋمىز ايتىپ وتىرعان اڭگىمەدەن مەنىڭ سانام بىردەن وزگەرىپ كەتە الا ما؟ - كوردىڭ بە، مۇنداعى كەز كەلگەن ءادىس بىردەن ادامدى وزگەرتىپ جىبەرمەيدى. ول ءۇشىن سەن ءبىر اي بويى وزىڭمەن جۇمىس جاساۋ كەرەكسىڭ. وزىندىك "مەن" -ءىڭدى جوعارى كوتەرۋ كەرەكسىڭ. مەن ساعان تاعى ءبىر ءتاسىل ايتايىن. ءبىر جاس جىگىت وزىنە ءپىر تۇتار ۇستازدى ىزدەپ الەمدى شارلايدى. كۇللى الەمدى شارلاپ، اقىرى ءبىر عۇلاما ۇستازعا كەلەدى. ۇستازدىڭ الدىنا كەلىپ: "ايتىڭىزشى، سىزدەي ءبىلىمىم ۇشاڭ تەڭىز بولۋ ءۇشىن ماعان قانشا ۋاقىت كەرەك؟" دەيدى. ۇستاز:"بەس جىل" دەيدى. شاكىرت: "ال ەگەر ەكى ەسە كۇش سالسام شە؟". ۇستازى: "وندا ساعان ون جىل كەرەك بولادى" دەيدى. "نەگە سونشا ۇزاق؟ ەگەر مەن ۇيقى، دەمالىس كورمەي، كۇنى-ءتۇنى وقىسام شە؟" -"مۇنداي جاعدايدا سەن ون بەس جىلدا قالاعان ماقساتىڭا جەتەسىڭ"-دەيدى ۇستاز. -"وتە قىزىق ەكەن مىنا ايتىپ تۇرعانىڭىز" دەپ، جىگىت تاڭ-تاماشا بولادى. "مەن بار كۇش جىگەرىمدى سالۋعا ۇمتىلسام، ول نەگە مەنەن الىستايدى؟" ۇستاز: "وتە قاراپايىم عانا. ەگەر سەن ءبىر كوزىڭمەن عانا ماقساتقا ۇمتىلساڭ، وندا سەنى جولدان اداستىرمايتىن جالعىز-اق كوزىڭ قالادى عوي" دەپتى. سوندىقتان وزگەرەمىن دەسەڭ، شىنايى توزىممەن بار جان-تانىڭمەن جۇمىس جاسا! ءبارى اقىرىنداپ ءوز ورىن-ورنىنا كەلەدى،- دەدى دجۋليان جىميىپ.

وي – ءتىرى اعزا، ءتىرى ەنەرگيا. ادامدار سونى تۇسىنبەيدى. ءبىز قالاي ويلايمىز، سولاي ءومىر سۇرەمىز. دوسىنىڭ مىنا سوزىنە دجون:-ويدىڭ ءتىرى بولاتىنى جايلى ءومىرى ەستىمەپپىن. -كونە زاماندا ادامدار ءتۇرلى تاسىلمەن وي- سانالارىن تازارتىپ وتىرعان. مىسالى، ۇنەمى دۇعادا بولعان، رۋحاني كىتاپتار وقىعان. باستاعى وي ولكەسىنە قاي-قايداعى الاپەس، جامان ويلار كەلە بەرسە، وزدەرىن جازالاپ وتىرعان. گيمالاي تاۋىنان اققان سارقىرامانىڭ مۇزداي سۋىق سۋىنىڭ استىنا تۇرىپ، اۋىر، قاپاس ويدان وزدەرىن بوساتاتىن بولعان. وسىعان وراي، "كول قۇپياسى" دەگەن ءادىس جايلى ايتايىن. رامان ۇستاز جاس كەزىندە ءوز تۇرعىلاستارىنىڭ اراسىندا وزىنە سەنىمسىز، ۇياڭ بولاتىن. وسىدان قۇتىلۋ ءۇشىن ول كولگە كەلەدى. ايناداي جالتىراعان كول بەتىنە ۇزاق قاراپ، ءوزى ۇقساعىسى كەلگەن، ارمانداعان ادامىن ەلەستەتىپ وتىراتىن كورىنەدى. سوندا ول ءوزىن كەرەمەت ۇلى ۇستاز، عاجاپ قاسيەت يەسى رەتىندە كورەدى ەكەن. ءسويتىپ، بىرنەشە ايدا-اق، ءوزى ويلاعانداي ادامعا اينالادى.سوندا وي ارقىلى ءوز كەيپىڭدى سومداپ، سونى شىندىققا اينالدىرۋعا بولادى. قازىر كوبىنە مۇنى ۆيزۋالداۋ دەپ ايتادى. - مەن سوندا وسى جورالعىنى جاساۋ ءۇشىن كولگە بارۋىم كەرەك پە؟ كولدى قايدان تابامىن؟ - جوق، بۇل جاي اتاۋ. بۇل پراكتيكانى سەن قاي جەردە جاساعىڭ كەلسە، سول جەردە ورىنداي الاسىڭ. مىسالى، ءوز ۇيىڭدە، جۇمىس بولمەڭدە دە وتىرىپ جاساي بەرەسىڭ. باستىسى، تىنىش جەردە، ەسىكتى جاۋىپ الىپ، تەلەفونىڭدى ءسوندىرىپ، كوزىڭدى جۇماسىڭ. بىرنەشە رەت تەرەڭ تىنىس الساڭ، كەشىكپەي دەنەڭنىڭ بوساپ، جەڭىلدەگەنىن سەزەسىڭ. ەندى ۆيزۋالداۋعا كىرىسە بەرۋىڭە بولادى. ياعني، ءوز ارمانىڭداعى كەيىپكە ەنەسىڭ. مىسالى، بالالارىڭ ءۇشىن جاقسى اكە بولعىڭ كەلەتىن شىعار. قىزمەتتە وسكىڭ كەلە مە؟ قاجەتتى ادامدارمەن بايلانىس ورناتقىڭ كەلە مە؟ ءبارىبىر. ەلەستەتۋ – سيقىرلى كۇش، نە قالاساڭ دا قول جەتكىزە الاسىڭ. باستىسى، وسى پراكتيكامەن كۇندەلىكتى اينالىسساڭ، الەمنىڭ بار قازىناسىنا قول جەتكىزە الاسىڭ(ارينە، شىن قالاساڭ). سەنىڭ وي-ساناڭ ماگنيت ءتارىزدى: نە قالاساڭ، نەنى ويلاساڭ، سونى وزىنە تارتادى. ەڭ باستىسى، تەك جاعىمدى دۇنيەلەر عانا ويلاۋ كەرەك! بىرەۋگە زالال كەلتىرەتىن وي، اينالىپ يەسىنە كەلەتىنىن ۇمىتپا!

– بەس مىڭ جىلدىق تاريحى بار كونە ۇندىلەر ادامنىڭ ويىن، ءىسىن وزگەرتۋگە، جاقسىنى بويعا سىڭىرۋدە جيىرما ءبىر كۇن جەتەتىنىن ايتقان. وسى ءۇش اپتا بويى قانداي ادىسپەن جۇمىس جاساساڭ، ادامنىڭ ميى سوعان سەنە باستايدى. ياعني، مي قابىلداسا، "وزگەردىم" دەگەن ءسوز. مەنىڭ قوناق بولمەمدە دجۋليان ماعان "جارقىن ءومىردىڭ ون ءتۇرلى ءادىسى" جايلى ءتۇسىندىردى. بۇل قۇپياعا تولى ماشىقتاردىڭ مەن ءۇشىن وڭاي ءارى كۇردەلى جاقتارى دا بارىن بايقادىم. ءبىرىنشى تاجىريبە "وڭاشا بولۋ ءادىسى" دەپ اتالدى. بۇل دەگەن، كۇنىنە ءوز-وزىڭمەن از ۋاقىتقا وڭاشا قالۋ. مىسالى، كۇنىنە 15-20 مينۋت وڭاشا عانا تىنىشتىقتى بولۋ سەنىڭ كۇش-قۋاتىڭدى قالپىنا كەلتىرۋگە جاردەمدەسەدى. مۇنى تابيعات اياسىندا دا جاساۋعا بولادى.

ەكىنشى، "ساۋ ءتاننىڭ ءادىسى". ءتانىڭ ساۋ بولسا-جانىڭ ساۋ بولادى،- دەيدى. كۇندەلىكتى دەنە قيمىلدارى، دەنەنى قوزعالىسقا كەلتىرۋ-ءتاندى عانا ەمەس، جاندى ەمدەيدى. تىنىس الۋ جاتتىعۋلارى-ءتۇرلى اۋرۋلار مەن ۋايىمنان ارىلۋدىڭ تاماشا جولى.

ءۇشىنشى تاجىريبە "تابيعي تاعام ءادىسى" دەپ اتالادى. ەسىڭدە بولسا، ادۆوكات بولىپ جۇرگەندە فري كارتوپ، مايلى ەت، شۇجىق ءتارىزدى قوقىس مەنىڭ اس مازىرىمدە بولدى. قانشا قىمبات مەيرامحانادا ازىرلەنسە دە، ولار مەنى اۋرۋعا اكەپ سوقتىرعان ەدى. دۇرىس تاماقتانباۋ – ءوز ءومىرىڭدى ۋلاۋ، بويداعى كۇشتەن ايرىلۋ. رامان ۇستاز: ء"وزىڭ قالاي تاماقتانساڭ، جانىڭ سولاي قورەك الادى" دەيتىن. كونە ويشىلدار ماڭگى جاس، كۇش-قۋاتى بويىندا بولۋ ءۇشىن تەك ء"تىرى تاعامدارمەن" تاماقتانعان. ولار دارۋمەنگە باي تابيعي ونىمدەر- جەمىس-جيدەكتەر، ءداندى-داقىلدارمەن قورەكتەنەدى. اسىرەسە ولار ۆەگەتاريان ديەتاسىن ۇستانعان. اۋىر قورتىلاتىن ەتتەن گورى جەڭىل قورتىلاتىن جەمىس-جيدەكتەردى تۇتىنۋدى ءجون كورگەن.

ءتورتىنشى تاجىريبە ء"بىلىمنىڭ مۇحيتى ءادىسى" دەپ اتالادى. ءبىلىم – شەكسىز مۇحيت دەيمىز. وسى مۇحيتتى ءبىز ءومىر بويى زەرتتەي ءجۇرىپ وزىمىزگە دە، باسقالارعا دا كومەكتەسەمىز. نەگىزى بار كۇش بىلىمدە ەمەس. كۇش – العان ءبىلىمىڭدى ءوز ومىرىڭدە قولدانا الۋىڭدا. ول ءۇشىن وقيتىن كىتاپتى دۇرىس تاڭداي ءبىلۋ قاجەت. ءومىرىڭدى جاقسارتاتىن، ميىمىزدىڭ وي باقشاسىنا ءنار بەرىپ، گۇلدەندىرەتىن كىتاپتاردى تاڭداعان ابزال. ءۇندىنىڭ دانا ادامدارى قۇدايدىڭ سوزىندەي قاسيەتتى تراكتاتتاردى ون-ون بەس رەت قايتالاپ وقيتىن. سەبەبى، كىتاپتان بار سۇراعىڭا جاۋاپ الاسىڭ. جارتى ساعات كىتاپ وقۋ سەنىڭ ءومىرىڭدى وزگەرتەدى.

– ال ماعان قانداي كىتاپ وقۋعا كەڭەس بەرەسىڭ؟

– ب.فرانكلين، م.گانديدى وقى. گەرمان گاسسە "سيددحارتحا" كىتابى ۇنايدى. تاياۋدا عانا ناپولەون ءحيللدىڭ "دۋماي ي بوگاتەي" كىتابىن وقىدىم.

– سوندا ء"بىلىم مۇحيتى ءادىسى" كۇنىنە 30 مينۋت كىتاپ وقۋ بولدى عوي. -ءيا، باسىن سولاي باستاساڭ، ءارى قاراي ءوزىڭ بىلەسىڭ عوي،-دەپ جىميدى دجۋليان.

– ال، بەسىنشى ءادىسىڭ نە تۋرالى بولماق؟

– بەسىنشى ءادىس- ء"وز قابىلەتىنە ءۇڭىلۋ". بۇل – ەرەكشە جورالعى. بىزدە ادامدار كوبىنە ءوزىنىڭ مۇمكىندىكتەرىن باعالاماي جاتادى. بىزدە قۇداي بەرگەن ەرەكشە قاسيەتتەر بار، سونى باسقا تۇگىل ءوزىمىز تانىماي جاتامىز. كۇندەلىكتى ءىس-ارەكەتىمىزگە باعا بەرمەيمىز. كونە ۇندىلەر قاعازدى ەكىگە ءبولىپ ءبىر جاعىنا جاساعان ىستەرىن، ەكىنشى جاعىنا سوعان باعا بەرگەن. ءسويتىپ وزدەرىنىڭ مىقتى، ءالسىز جاعىن باعامداپ، ءارى قاراي قاراي نە ىستەيتىندەرىن جوسپارلاعان. ءار كۇنىڭە ەسەپ بەرۋ – سەنىڭ قابىلەتىڭدى اشۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل – ءوسۋدىڭ ءبىر جولى!

ەندى كەلەسى، التىنشى ءادىستى ايتايىن. ول ء"تاڭسارى ءادىسى" دەپ اتالادى. تاڭمەن تالاسا تۇرۋ – بويعا كۇش-قۋات قۇيىپ، ارماندارىڭنىڭ ورىندالۋىنا كومەگى زور. كوپ ۇيقىنى ادەتكە اينالدىرۋ، اۋرۋعا اكەپ سوعادى. ۇزاق جاساۋدىڭ قۇپياسى – تاڭ سارىدەن تۇرۋ! تاڭەرتەڭ تۇرعان بەتتە العىس ايتۋدى ۇمىتپا! كۇنىنە العىستارىڭدى جازىپ ءجۇر. كلاسسيكالىق مۋزىكا تىڭداپ، ۋاقىتىڭ بولسا، تازا اۋادا سەرۋەندەپ قايت. مىندەتتى تۇردە كۇلىمدە. كۇلكى – جانىڭدى جادىراتاتىن كۇش. ءتىپتى كوڭىل-كۇيىڭ جوق بولسا دا، ايناعا قاراپ كۇل! ۋيليام دجەيمس "كۇلكى باقىتتان تۋادى، باقىت كۇلكىدەن تۋادى" دەگەن. ءومىر دەگەن ويىن ءارى كوڭىلدى ويىن!-دەپ بەكەر ايتپاعان. ءومىرىمىزدىڭ عاجايىپقا تولۋى تەك وزىمىزگە عانا بايلانىستى. سەبەبى، سەنىڭ ءومىرىڭدى بىرەۋ جاساپ بەرمەيدى. ول سەنىڭ عانا ءومىرىڭ

جەتىنشى ءادىس "مۋزىكا ءادىسى" دەپ اتالادى. الدىڭعى تاڭسارىدەن تۇرۋمەن بۇل ءادىس وتە بايلانىستى. ەرتەدەن ادامدار مۋزىكانىڭ قۇدىرەتىن بىلگەن. كۇندەلىكتى مۋزىكا تىڭداۋدى ادەتكە اينالدىرعان. جۇمىسقا بارا جاتساڭ دا، كولىكتە كەلە جاتساڭ دا مۋزىكا تىڭداپ ۇيرەن. اسىرەسە كلاسسيكالىق مۋزىكا شارشاعانىڭدى باسىپ، جان تىنىشتىعىن وياتادى. ەندى سەگىزىنشى ءادىس تۋرالى ايتسام، ول ء"سوز قۇدىرەتى" جايلى بولماق. كۇنىنە دۇعا قايتالاۋ – بويداعى بار قاسيەتتى ءبىر ورتاعا شوعىرلاندىرۋدىڭ ەڭ ءتيىمدى جولى. ءسوز قۇدىرەتىندە شەك جوق. اۋزىڭداعى ءسوزىڭ – سەنىڭ ويىڭ. ويىڭ ءاردايىم ءىس-ارەكەتكە اۋىسادى. جاقسى ءسوز-سەنىڭ ءومىرىڭنىڭ باعدارلاماسى. مىسالى: مەن باقىتسىزبىن. مەنىڭ جولىم بولمايدى،-دەسەڭ، ارينە تۋرا سولاي بولادى. وزىڭە دەگەن سەنىمدى وياتقىڭ كەلسە، جاقسى ءسوز ايت، جۇمىسقا بارا جاتقاندا، كولىكتە كەلە جاتقاندا دا، قاي كەزدە بولسىن تاماشا سوزدەردى اياماي، ايتا بەر. ەگەر شارشاپ كەلە جاتساڭ: مەنىڭ كۇش-جىگەرىم مول! مەن – شابىتتىڭ كوزىمىن! مەن وتە سەرگەك جانمىن! مەن مىقتىمىن! -دەپ ايتۋعا بولادى. سونداي-اق، "مەن وتە تالانتتىمىن! مەن وتە پاراساتتى جانمىن! مەنىڭ دەنساۋلىعىم تاماشا!" دەپ قايتالاپ ايتا بەرسەڭ، دەنساۋلىق پەن جاستىقتى ساقتاۋعا پايداسى وتە زور. ءومىرىڭدى تولىق وزگەرتەمىن دەسەڭ، ءوز وبرازىڭدى سومدا. نەنى ارماندايسىڭ، سونى جاقسى سوزگە اينالدىرىپ ايتا بەر. ءسوز – تاس جارادى، تاس جارماسا دا باس جارادى. ايتقان ءسوزدىڭ بارلىعى جۇزەگە اسادى، ورىندالادى.

كەلەسى ادىسكە دايىن بول. ول "جاعىمدى قادىر-قاسيەت ءادىسى" دەپ اتالادى. ادامنىڭ مىنەز-قۇلقى ءىس-ارەكەتىنەن تانىلادى. كونە ۇندىلەر "باقىتتى ءومىر دەگەن-ءماندى ءومىر ءسۇرۋ" دەپ ەسەپتەيدى. ماقساتقا قول جەتكىزۋدەگى تاباندىلىق، ءتىرى جانعا دەگەن اياۋشىلىق، بايسالدى-سابىرلىلىق، ءوزىڭدى دە، وزگەنى دە الداماۋ – ەڭ ءبىر بىزگە كەرەك قاعيدا. ەگەر سەنىڭ امال-ارەكەتىڭ وسىعان ساي بولسا، جانىڭ مەن ءتانىڭ ۇيلەسىم تاۋىپ، رۋحاني وسەتىن بولاسىڭ. بۇل قاعيدامەن ءومىر ءسۇرۋ- جاراتۋشىنىڭ زاڭىمەن ءومىر ءسۇرۋ دەگەن ءسوز. جاراتۋشىنىڭ زاڭىمەن ءومىر ءسۇردىڭ بە سەن ادامعا تيەسىلى بارلىق سىي مەن سىياپاتقا يە بولارىڭ حاق. ەگەر جاراتۋشىنىڭ زاڭىمەن جۇرسەڭ، سەن ءوز مىنەزىڭدى تاربيەلەيسىڭ. ال وعان كونبەدىڭ بە، باقىت سەنەن تەرىس اينالدى دەي بەر.

سونىمەن، سوڭعى ءادىس "قاجەتتىلىك ءادىسى" دەپ اتالادى. بۇل ءادىستى مەڭگەرۋ ءۇشىن سەن ازعا قاناعات ەتۋدى ۇيرەن. ماعان ۇستازىم رامان: "تۇككە تۇرمايتىن ۇساق-تۇيەكپەن اينالىسپا. ءوز ماقساتىڭ ءۇشىن ەڭ كەرەك نارسەگە عانا دەن قوي. سوندا بارىپ ەركىندىك پەن باقىتقا قول جەتكىزەسىڭ" دەگەن بولاتىن. بۇل ءسوزدىڭ جانى بار ەكەن. ءمانىن ەندى ۇقتىم. مەن بىرتىندەپ اينالىمداعى وزىمە قاجەتتى، قاجەتسىز دۇنيەلەردى ەلەكتەن وتكىزە باستادىم. الاس-كۇلەس، قاربالاس ومىردەن قۇيىننان شىققانداي ءوزىمدى بوساتىپ الدىم. ءومىرىم كۇرت وزگەردى. - سوندا قالاي؟ -قالاي تۇگى دە جوق. قازىر اقپارات وتە كوپ. مىسالى، كەرەكسىز كيىمدەر الۋدى، تەلەديداردان سەريالداردى كورۋدى، باسىلىمداعى قارالى اقپارات، ساياسي اقپاراتتى وقۋدى توقتاتتىم. لىقيىپ تويا تاماق ءىشۋدى توقتاتتىم. قىسقاسى، وزىمە ەڭ قاجەتتى دەگەن نارسەلەردى عانا الىپ، كەرەك ەمەسىن سانامنىڭ باقشاسىنان لاقتىرىپ تاستايتىن بولدىم. ازعا قاناعات مول جاقسىلىققا جول اشاتىنىن ۇقتىم.

– دجۋليان، ماعان ون ءتۇرلى ومىرىمە قاجەتتى تاماشا جورالعىنى ايتىپ جاتىرسىڭ. مىنا سوڭعى ءادىستى كۇندەلىكتى ومىرىمدە قولدانۋدى ۇيرەتشى. -ازدان باستاساڭ، سەنى الدىڭنان ۇلكەن وزگەرىس كۇتەدى. پايداسىز نارسەدەن باس تارتىپ ۇيرەن. شاماڭ جەتسە، قولىڭداعى تەلەفوننان دا باس تارتىپ كور.ءتۇرلى جارنامالارعا جالتاقتاۋدى قوي. مەيرامحانانىڭ تاماعى، ءتۇرلى ويىنداردان باس تارت. ونىڭ ەسەسىنە وتباسىڭا كوڭىل ءبول. اپتاسىنا ءبىر رەت تابيعاتتا بولىپ، ودان ءلاززات الۋدى ۇيرەن. ەكەۋمىز ءبىراز ءۇنسىز قالدىق. مەن ءومىردى وزگەرتۋدىڭ، جارقىن ءومىردىڭ ون ءتۇرلى جورالعى، ءادىسىن ويلادىم. تىنىشتىقتى دجۋليان بۇزدى: - ەكەۋمىزگە ءالى ء"بىلىم مۇحيتى ءادىسى" بويىنشا كوپ جۇمىس جاساۋعا تۋرا كەلەدى. ءبىر نارسەنى ءبىل، عالام اسپانداعى جۇلدىز، عالامشار، باسقا عاجايىپتاردى وزىنە سىيدىرۋشى. كۇللى تىرشىلىكتى جاراتۋشى سەنى دە جاراتۋشى. بىلەسىڭ بە، عالام ءبارىمىزدىن ىشىمىزدە بۇعىپ جاتىر. ءوز جانىڭمەن جۇمىس جاساپ، مىنەزىڭدى تاربيەلەپ، ساناڭدى تازارتىپ، جۇرەك كوزىڭدى اشىپ، جان مەن ءتاننىڭ تەپە-تەڭدىگىن ساقتار بولساڭ، ءومىرىڭنىڭ عاجايىپقا اينالارى ءسوزسىز. سەن وزگەرگەندە اينالاڭداعى جاندار دا وزگەرەدى. ءتانىڭدى سەمىرتپەي، جانىڭدى سەمىرتەر بولساڭ، ساعان اناۋ جەتى قات كوكتەگى عالام ءوزى-اق بار جاعدايىڭدى جاسايدى. بىراق بىزدە ادامداردا قورقىنىش باسىم. "ويباي، مەن بايىپ كەتسەم، قايتەم؟" دەپ قورىقساڭ، دىتتەگەن ماقساتىڭا ەشۋاقىتتا جەتە المايسىڭ. باستىسى، ءومىرىڭدى وزگەرتۋگە قورىقپاي شەشىم قابىلداساڭ، عالام ساعان ءوزى-اق كومەكتەسەدى.

تاڭ سىبىرلەپ اتىپ كەلەدى. ءبىر جارىم كۇن دجۋليان سيۆاندا وتكىزگەن كۇندەرىنىڭ ساباقتارىن ماعان ءالى ايتىپ تاۋىسا الار ەمەس. ول: - مىنا ومىرگە كەلدىڭ بە، ءومىردىڭ شىنايى ءمانىن تەرەڭ ۇعىنۋدا ادامنىڭ ادامعا دەگەن ماحابباتى قاجەت-اق. ەرتەدە كونە ءۇندى ويشىلى ۇيقىعا جاتۋعا جينالىپ جاتقان ۇلىنان: "بۇگىن نەندەي پايدالى ءىس جاسادىڭ؟" دەپ سۇرايدى ەكەن. ەگەر بالاسىنان "ەشتەڭە جاسامادىم" دەگەن جاۋاپ السا، توسەكتەن ماجبۇرلەپ تۇرعىزىپ، پايدالى ءىس جاساپ كەلۋگە جۇمسايدى ەكەن.

ادام جاراتۋشىدان الۋشى عانا ەمەس، بەرۋشى دە بولۋ كەرەك. كونە قىتايدىڭ مىناداي تاماشا عيبراتتى ءسوز بار. "راۋشان گۇلىن سىيعا تارتقان قولدا ونىڭ عاجاپ ءيىسى قالادى" دەگەن. ياعني، سەن ءبىر ادامعا جاقسىلىق جاساساڭ، ول ساعان ەسەلەنىپ قايتادى.

– سوندا ادام قايىرىمدىلىق جاساپ، ساداقا بەرىپ تۇرعانى ءجون عوي، دجۋليان.

– بۇل جاعدايعا قاراي قارىم-قاتىناس، دجون. مىسالى، ستاقان جارتىلاي بوس نەمەسە جارتىلاي تولىپ تۇر ما؟ بۇل ساۋالعا وپتيميست وزىنشە جاۋاپ بەرسە، پەسسيميست تە وزىنشە جاۋاپ بەرەتىنى سياقتى. ادام دۇنيە ەسىگىن اشقاندا ومىرگە جالاڭاش كەلىپ، قايتقاندا دا جالاڭاش كەتەدى. ەشتەڭەنى وزىمىزبەن الىپ كەتپەيمىز. بىراق ءبىز ءبىر ماقساتپەن كەلەمىز. ادامنىڭ كۇنى اداممەن دەمەكشى، ادامنىڭ ادامعا قىزمەت ەتۋى – ءومىر. قايىرىمدىلىق جاساۋ باعامەن ەمەس، سەنىڭ نيەتىڭمەن ولشەنەدى. كونە ءۇندى ويشىلى ۇستازىم ماعان: "نارەستە جارىق دۇنيە ەسىگىن اشقاندا ول جىلايدى، ال الەم كۇلىمدەيتىنى سەكىلدى، ءبىز جارىق دۇنيەمەن قوشتاسقاندا كۇلىمسىرەپ كەتىپ، الەم جىلاپ قالاتىنداي بولىپ ءومىر ءسۇرۋىمىز كەرەك" دەگەن بولاتىن. مىنا ءومىردى جاقسارتۋعا جاسالعان كەز-كەلگەن ۇمتىلىس، سەنىڭ ءومىرىڭدى دە جاقسى جاققا قاراي وزگەرتەتىنى ايداي انىق.

– ءبىر كونە ءتامسىل بار. ەرتەدە ءبىر قارت جەسىر ايەل بولىپتى. جىلدار وتە قارتايىپ شوگە باستاعان كەمپىردى ۇلى مەن كەلىنى قولىنا الادى. ءالسىز قاريا قولىنا قاسىق ۇستاي الماي، اس ىشكەندە كوجەسىن توگىپ الىپ، جەپ وتىرعان تاماعىن توگىپ-شاشىپ الاتىن كەزدەر بولادى. ۇلى مەن كەلىنىنە قاۋقارسىز كەمپىردىڭ ارەكەتى ەش ۇنامايدى. ولار كارى شەشەيگە ارناپ شاعىن ۇستەل ساتىپ الادى. قاريانىڭ بىلاپىت تاماق ىشكەنىن كورگىسى كەلمەگەن ولار ونى ءۇيدىڭ ءبىر بۇرىشىنا، الگى ۇستەلگە وتىرعىزىپ جەكە اس بەرەدى. كارى شەشەي بەرگەن ناندى كوزىنىڭ جاسىمەن شىلاپ جەپ وتىراتىن ەدى. سەبەبى، بالالارى ونى داستارحاننان قۋعانىمەن قويماي، ادام قۇرلى كورىپ سويلەسپەيتىن. بىردە كەشقۇرىم استىڭ الدىندا اكەسى كىشكەنتاي قىزىن تەكشەلەر قۇراتىپ ويناتىپ وتىرادى. "قانە، قىزىم، نە قۇرايمىز؟ ءۇي مە الدە كولىك پە؟ -دەپ ەركەلەتە سۇرايدى. سوندا قىزى: "مەن انام ەكەۋىڭە ارناپ كىشكەنتاي ۇستەل قۇرايمىن. سەندەر قارتايعاندا وسى ۇستەلدە بۇرىشتا وتىرىپ، اجەم سەكىلدى اس ىشەتىن بولاسىڭدار",-دەيدى. قىزدارىنىڭ مىنا ءسوزى اتا-اناسىنىڭ جۇرەگىنە ءمىردىڭ وعىنداي قادالادى. انالارىن قاتتى رەنجىتكەنىن سول ساتتە بارىپ تۇسىنگەن ەكەۋى جىلاپ جىبەرىپتى. كوزدەرىنىڭ جاسىن كولدەتىپ، انالارىنان كەشىرىم سۇرايدى. سول كۇننەن باستاپ اناسىن ورتاق داستارحاننىڭ تورىنە وتىرعىزىپ كۇتەتىن بولىپتى. بۇل وقيعادا كىشكەتاي قىزدىڭ اتا-اناسىندا قاتىگەز ارەكەتتەرىنىڭ بىرەۋدىڭ جانىن قاتتى جارالايتىنىن تۇيسىنبەگەندىگى بايقالادى. قىزدارىنىڭ سوزىنەن كەيىن بارىپ، ولاردا مەيىرىم، راقىم، اياۋشىلىق سەزىمى ويانادى. ءار كۇنىڭدە قايىرىمدىلىق جاساۋ ارقىلى سەن الەمدەگى ەڭ باي بولعان ۇستىنە ەڭ باي بولا باستايسىڭ. كۇندە تاڭەرتەڭ تۇرعاندا ادامدارعا ءبىر ىزگى جاقسىلىق جاسايمىن دەپ ويشا جوسپارلاپ، سونى جۇزەگە اسىرۋعا تىرىس. قارسى كەزدەسكەن ادامدارعا قاراپ، جۇزىڭە كۇلكى ءۇيىر. جاقىن تانىستارىڭنىڭ باسىنا قيىندىق تۇسسە، قامقور بولىپ، ءبولىس. تۋىستارعا مەرەكە كۇندەرى عانا ەمەس، جاي كۇندەرى دە حابارلاسىپ، ولاردى جاقسى كورەتىنىڭدى ايت. دوستارىڭمەن ءجيى ارالاسىپ تۇر. مىنە، وسىنىڭ ءبارى سەنىڭ كۇندەلىكتى ومىرىڭە ءار بەرەتىنىن ەسىڭنەن شىعارما، دوستىم! بۇرىن شىلقىعان باي بولا تۇرا، مەندە دوس تا بولماپتى. بۇگىن العاش رەت ساعان عانا جۇرەگىمنىڭ كىلتىن اشىپ وتىرمىن. مەن دجۋليانعا كوزىم باقىرايىپ قاراپ قالىپپىن. بۇرىن كىم كوپ اقشا تولەسە، سونىڭ قۇقىعىن عانا قورعايتىن ول قازىر ءوزىن ءوزى جەڭە بىلگەن رۋحاني باي جان ەدى.

– ءبىز ءۇشىن شىنايى ءومىر ءدال قازىرگى ساتتەرىمىز. وتكەن ءومىرىمىز اعىن سۋ سەكىلدى اعادى دا كەتەدى. بولاشاعىمىز – ءالى شىقپاعان كۇن. ادام وتكەن ءومىرى مەن بولاشاق ومىرىنە بيلىك جۇرگىزە الماسا دا، ءدال بۇگىنگى ءومىرىنىڭ قوجايىنى. ءدال قازىرگى ءسۇرىپ جاتقان ءومىرىڭدى باعالاپ، تەرەڭ تۇسىنەر بولساڭ، ماڭگىلىك راقات پەن شاتتىققا شومىلۋىڭ ءوز قولىڭدا. باستىسى، بۇگىنگى بارىڭدى باعالاي ءبىل. ەڭ باستى باقىتىڭ – سەنىڭ وتباسىڭ! ال بالالارىڭ جاراتۋشىنىڭ ساعان بەرگەن ۇلى سىيى!

– قالايشا؟ مەن بىلگەلى سەن ۇيلەنۋدەن قاشاتىن ەدىڭ عوي؟

– مەنىڭ وتباسىم بولدى عوي.

– ءيا، بىراق اجىراسىپ كەتتىڭ عوي. ءۇنسىز قالعان وعان قاراپ، بىرنارسە ايتقىسى كەلگەنىن بايقادىم.

– سەن ءبىر نارسەنى بىلمەيسىڭ، دجون. مەنىڭ قىزىم بولعان ەدى. قىزىم بەينە پاك پەرىشتە ەدى. ول ۋاقىتتا بايلىق، مانساپتىڭ بۋىنا ماس بولعان مەن ەشتەڭەنى كورمەي كەتتىم. تامسانعان جۇرت بىزگە قىزىعا دا، قىزعانا قارايتىن. بىراق قارا بۇلت ۇيىرىلگەن كۇنى مەن بارىنەن ايىرىلدىم. كۇرەڭ قوڭىر كۇزدىڭ ءبىر كۇنى قىزىم ماشينانىڭ استىنا تۇسكەندە ول عانا ەمەس، مەن قوسا ءولدىم. مەن ءۇشىن ءومىردىڭ بار ءمانى قىزىممەن بىرگە كەتتى. اۋىر قايعىنى ۇمىتۋ ءۇشىن جۇمىستان باس المادىم. ۇيگە بارسام، قىزىم ەسىمە تۇسەتىن بولعان سوڭ، جۇمىستاعى كابينەتىمە ديۆان قويىپ الدىم. ءۇيدىڭ بەتىن كورمەدىم. جۇمىستان تاسىم ورگە دومالاسا دا، جانىم شىڭىراۋ قۇزعا قۇلدىرادى. كەزىندەگى سۇيىكتى جارىم بوتەن ادامعا اينالدى، كوپ ۇزاماي اجىراستىق. ءسويتىپ 27 جىل ءوز-ءوزىمدى تابا الماي، قۇردىمعا كەتتىم. مەن قىزىمنىڭ تازا، پاك كۇلكىسىن ەستۋ ءۇشىن ءبارىن بەرۋگە دايىن ەدىم. سيۆاندا كوپ نارسەنى ۇيرەنىپ، باسقا ادام بولىپ، جانىم جاي تاپسا دا، قىزىمنىڭ مولدىرەگەن جانارىن كۇندە ءبىر ەسىمە الامىن. سوندىقتان مۇمكىندىگىڭ باردا بالالارىڭا بار جىلىلىق پەن ماحابباتتىڭدى بەر. بارىڭدى بۇگىن، ءدال قازىر قولىڭدا بار كەزدە باعالا! اللاعا العىس ايت! ءار كۇنىڭدى سوڭعى كۇنىڭدەي باعالا. بۇگىن تۋىپ تۇرعان مۇمكىندىكتى ەشقاشان ەرتەڭگە قالدىرما. اينالاڭداعى الەمدى ەمەس، ىشكى الەمىڭدى تانىپ ءبىل!

وسى سوزدەردى ايتىپ بۇرىنعى ميلليونەر ادۆوكات، قازىرگى تاقۋا جىگىت مەنى تۋعان ىنىسىندەي كەڭ قۇشاعىنا الدى دا، قوشتاسىپ كەتە باردى.

تاعى ءبىر جازدىڭ ىستىق تاڭى اتتى. ءتۇنى بويعى دجۋليان ەكەۋمىزدىڭ سۇحباتىمىزدىڭ بەلگىسى بولعان ۇستەلدەگى بوس شىنى اياققا جانارىم ەرىكسىز تۇسە بەردى.

اۋدارعان نازىم يرباەۆا

Abai.kz