راسىندا ادامزات ءۇشىن اۋادان كەيىنگى قاجەتتىلىك سۋدا. سۋسىز تىرشىلىك تىعىرىققا تىرەلىپ، جويىلۋ قاۋپى تونەدى. ال سۋ – شەكتەۋلى رەسۋرس.

قازىر الەم ەلدەرى اراسىندا ونىڭ كوزىن يەلەنۋ ءۇشىن كۇرەس شيەلەنىسىپ، كەيبىر ايماقتاردا گەوساياساتتىڭ اسا ماڭىزدى فاكتورىنا اينالىپ كەلەدى. بۇگىندە سۋ قورىنىڭ پروبلەماسى ەڭ وتكىر بولىپ وتىرعان ايماق – افريكا جانە ورتالىق ازيا. ونىڭ ىشىندە قازاقستاننىڭ جاعدايى – وتە كۇردەلى.

ەلدەگى سۋ رەسۋرسىنىڭ 40% استامىن قۇرايتىن ەرتىس، ىلە، سىرداريا، جايىق، توبىل، ەسىل جانە شۋ سەكىلدى ەلدىڭ باس وزەندەرى كورشى رەسەي، قىتاي، تاجىكستان، قىرعىزستاننان باستاۋ الادى. قازاقستان سۋ رەسۋرسى تاپشى ەلدەر ساناتىنا جاتادى. گەوگرافيالىق تۇرعىدان العاندا، بىزدە تابيعي سۋ قورى وتە از جانە نەگىزگى سۋ رەسۋرسىنىڭ كوزى شەكارالاس مەملەكەتتەر اۋماعىندا ورنالاسقان. سوعان قاراماستان، ءبىز بارلىق قولجەتىمدى سۋ رەسۋرسىن بەيبەرەكەت جانە ۇنەمسىز پايدالانىپ وتىرمىز.

بۇۇ مالىمەتىنشە، بۇگىندە 2,2 ميلليارد ادام تازا اۋىز سۋعا قول جەتكىزە الماي وتىر. ساراپشىلار ەلدىڭ ەكولوگيالىق جاعدايى مەن ۇلتتىڭ الەۋمەتتىك ءال-اۋقاتى سۋدى ورىندى تۇتىنۋعا تىكەلەي بايلانىستى ەكەنىن ايتادى. ورتالىق ازيانىڭ باسقا رەسپۋبليكالارىمەن سالىستىرعاندا قازاقستان سۋدى ەڭ كوپ تۇتىناتىن ەلدەر قاتارىنا كىرەدى. دەرەكتەرگە سايكەس، قازاقستانداعى تازا سۋدىڭ قورى 539 تەكشە شاقىرىمدى قۇرايدى. مۇنىڭ 190 تەكشە شاقىرىمى ەل اۋماعىنداعى كولدەردە، 95 تەكشە شاقىرىمى سۋ قويمالارىندا، 101 تەكشە شاقىرىمى وزەندەردە، 95 تەكشە شاقىرىمى جەر استىندا، 58 تەكشە شاقىرىمى تاۋلار باسىنداعى مۇزداقتاردا شوعىرلانعان.

ەلىمىزگە سىرتتان كەلەتىن سۋلار نەگىزىنەن وزەندەر ارقىلى قالىپتاسادى. عالىمداردىڭ زەرتتەۋىنشە 2025 جىلعا قاراي سۋ تاپشىلىعىن كورەتىن ادامداردىڭ سانى 5,5 ميللياردقا دەيىن وسەدى دەپ بولجانۋدا. بۇل – الەم حالقىنىڭ ۇشتەن ەكى بولىگى اۋىز سۋعا ءزارۋ بولادى دەگەن ءسوز. سوڭعى جىلدارى جەر بەتىندەگى حالىق سانىنىڭ كوبەيۋىمەن الەمدە سۋ تۇتىنۋ كولەمى دە ۇلعايعان. دۇنيەجۇزىلىك سۋ جونىندەگى كوميسسيانىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، بۇگىندە ءار ادام كۇنىنە 20-50 ليتر سۋ قۇرتادى ەكەن. سونداي-اق الەمنىڭ 28 ەلىندە ميللياردقا جۋىق ادام وسى ومىرلىك ماڭىزدى رەسۋرسقا قول جەتكىزە الماي وتىر. ال 2,5 ميللياردقا جۋىق ادام ورتاشا نەمەسە اۋىر سۋ تاپشىلىعىن سەزۋدە.

بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ مالىمەتتەرىنە سۇيەنسەك، الەم حالقىنىڭ جارتىسىنا جۋىعى سۋ تاپشىلىعىن سەزىنەدى. ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، جەر بەتىندە 780 ميلليوننان استام ادام تازا اۋىز سۋعا قول جەتكىزە الماي وتىر. ال 1,7 ميلليارد ادام تۇششى سۋ كوزدەرىنە ءزارۋ. الەمدە جىل سايىن تازا سۋدىڭ جوقتىعىنان، سونىڭ سالدارىنان بولاتىن انتيسانيتاريادان مىڭداعان ادام كوز جۇمادى. ونىڭ كوبى – بالالار. سول سەبەپتى دە، «تۇراقتى دامۋ ماقساتتارى» 6-ماقساتى سۋ ماسەلەسى. ياعني،الەم بويىنشا سۋ ماسەلەسى وزەكتى.

جاساندى سۋ كوزدەرىن، ونىڭ ىشىندە شاحتا قۇدىقتارى مەن سۋ جيناۋ ۇڭعىمالارىن سالۋ ەسەبىنەن قازاقستاننىڭ جايىلىم اۋماقتارىن سۋمەن قامتاماسىز ەتۋدى جاقسارتۋ قاجەت. ونەركاسىپتىڭ سۋدى كوپ قاجەت ەتەتىن سالالارىندا اينالىمدى جانە تۇيىق سۋمەن جابدىقتاۋ جۇيەسىن ەنگىزۋ جانە كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق وبەكتىلەرىن، ونىڭ ىشىندە جەراستى سۋلارى ەسەبىنەن باسىم تۇراقتى سۋمەن جابدىقتاۋدى قامتاماسىز ەتۋ اسا ماڭىزدى ماسەلەنىڭ ءبىرى.

جايناق ايدار،

ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زاڭ فاكۋلتەتى مەملەكەت جانە قۇقىق تەورياسى مەن تاريحى،كونستيتۋتسيالىق جانە اكىمشىلىك قۇقىق كافەدراسىنىڭ وقىتۋشىسى.

Abai.kz