اباي ءوزىنىڭ وتىز سەگىزىنشى سوزىندە عيبادات تۇرلەرىن اتاپ، ولاردىڭ ىشكى ءمانىن ءتۇسىندىرىپ، عيباداتتى قالاي دۇرىس جاساۋ كەرەگىن تۇسىندىرەدى.

كوپشىلىك مۇسىلمان ناماز كەزىندەگى راسىمدەردىڭ ءمانىن تۇسىنبەي جاسايدى. مۇنداي ارەكەت رۋحاني امالدى دۇنيەلىككە اينالدىرىپ، عيباداتتىڭ ناتيجەسىن تومەندەتەدى. عيبادات يماندى بەكىتۋ ءۇشىن جاسالعاندا ادام اللاعا جاقىنداي تۇسەدى، ال كەرىسىنشە بولعاندا، الىستاپ، دۇنيە ىقپالىنا ءتۇسۋى مۇمكىن. سوندىقتان، حاكىم اباي نامازدىڭ نە ەكەنىن ءتۇسىندىرىپ، ونى دۇرىس جاساۋدىڭ امالدارىن بەرەدى.

ەي، يشاراتتان حابارسىزدار، قارا! بۇل عيباداتتان ءبىر ۇلكەنى -- ناماز، ول نامازدان اۋەلى تاھارات (تازالىق) الماق، ونان سوڭ نامازعا شۇرۋع (كىرىسۋ) قىلماق، ول تاھاراتتىڭ الدى يستينجا (جۋىنۋ) ەدى.

وسىلاي، ءسوزىن نامازعا قۇلقىنسىزدارعا «ەي، يشاراتتان حابارسىزدار، قارا!» دەپ باستاپ، نامازدىڭ عيباداتتىڭ ءبىر ۇلكەنى ەكەنىن ءبىلدىرىپ، وعان مۇقيات قاراۋعا ۇندەگەندەي بولادى. عيبادات تازالىقتان باستالادى. رۋحاني جولدا ىشكى جانە سىرتقى تازالىقتىڭ ماڭىزى وتە زور. تازالىق بولماعان جەردە ناداندىق باسىپ، رۋحاني قاسيەت بولمايدى. اباي ءارى قاراي بۇل تازالىققا قالاي جەتۋ كەرەك ەكەنىن جازادى.

مۇنى ءبىر بەرىك ويلاپ تۇر. اياعى ەكى اياققا ماسىحپەنەن (ءماسىنىڭ ۇستىنەن سۋلى قولمەن ءسۇرتۋ) ءبىتۋشى ەدى، بۇلار ءھامماسى، بولماسا كوبى يشارات (بەلگى) ەدى.

يستينجادا ك...ءىڭىزدى جۋاسىز، ءسىزدىڭ ك...ءىڭىزدىڭ ەشكىمگە كەرەگى جوق ەدى. ونىمەن سەزىمدى تازالىققا يىرگەندىگىڭدى كامىل ىحلاسىڭدى كورسەتىپ، ءىشىمنىڭ سافلىعىنىڭ (تازالىعىن) سوڭىندا حالىق كورەر، سىرتىمدى دا پاك ەتەمىن ءھام كوزگە كورىنبەيتىن اعزالارىمدى دا پاك ەتەمىن، بۇل پاكتىكتىڭ ۇستىندە اللاعا دۇعا ايتامىن دەپ ازىرلەنەسىز.

ەندى نامازدىڭ اتى - سالاۋات، دۇعا ماعىناسىندا دەگەن.

اياقتا، مويىندا بولعان ءماسحلار - ول جۋماق ەمەس، وزدەرى دە جۋلى دەپ كورسەتكەن يشاراتى.

دەنە تازالىعى وي تازالىعىنان باستالادى. اۋەلى نيەتتى تۇزەپ، ويدى تازارتۋ كەرەك. ول ءۇشىن سابىرلىقپەن ويدى اللاعا باعىتتاپ، ونىڭ شاپاعاتىن تىلەۋ كەرەك. سول كەزدە نيەت اللانىڭ نۇرىمەن بايلانىسىپ، جۇرەك، وي ءورىس تازارىپ، رۋحتانا باستايدى. سونان كەيىن، تازارعان ويمەن ءتاندى تازارتادى. ءتاندى تازارتۋ ماسىحپەن يشارات (دەنە قيمىلىمەن جاسالاتىن ءتۇرلى بەلگىلەر) جاسالادى. يشارات دەگەنىمىز -- ويدى دەنە قيمىلىمەن جەتكىزەتىن ارەكەتتەر. يشارات تانمەن جاسالماعان ارەكەتتى ويمەن جاساۋدى، نە بولماسا، ونىڭ ناتيجەسىن بىلدىرەدى. ياعني، وي ارقىلى نازىك دەڭگەيدە جاسالادى. جۋىنۋ بارىسىنداعى يشاراتتار ءتاندى نازىك دەڭگەيدە تازارتىپ، ادام نامازعا كىرىسۋگە دايىن بولادى. وسىلاي سىرتقى تازالىققا جەتىپ، نامازعا، ياعني عيباداتقا، كىرىسۋگە بولادى.  جاسالعان امالدىڭ بارلىعى رۋحتانىپ، عيبادات رۋحاني ارەكەتكە اينالادى. بۇكىل ارەكەتتى يشارات ارقىلى اللاعا باعىشتاپ، وسىنداي جولمەن ءتىپتى بۇكىل ءومىردى عيباداتقا اينالدىرۋعا بولادى. ال ناماز وسىنداي جوعارى دەڭگەيگە جەتۋگە ارنالعاندىقتان، ول عيباداتتىڭ ءبىر ۇلكەنى بولىپ تابىلادى.

نامازدان اۋەلى قۇلاق قاقتىڭىز - ەگەر اللا تاعالانى جوعارىدا دەپ، ماكان يسفات (جوعارىدا اللانىڭ مەكەنىن بار دەپ قابىلداۋ)  ەتپەسەڭ دە، بەگىرەك سوزۋ ادەپسىز بولىپ، كۇنا دارياسىنا    عارىق (باتۋ) بولدىم، ياعني دۇنيە اۋەسىنە عارىق قىلماي قولىمنان تارت، ياعني قۇتىلارلىق  جاردەمدەرىنىڭ يشاراتى.

ونان سوڭ قيامدا (ناماز وقىعاندا تۇرەگەپ تۇرۋ) تۇرىپ قول باعلاماق - قۇل قوجا الدىندا تۇرماق - بۇقارا پاتشا الدىندا تۇرعاننان ارتىق اللانىڭ قادىرلىگىنە (قۇدىرەتتىلىگىنە) ءوزىنىڭ عاجيزدىعىنا (السىزدىگىن) ىكرارىنىڭ (مويىنداۋىنىڭ) بەرىكتىگىن كورسەتكەن يشاراتى.

قىبىلاعا قاراماق - ارينە، قۇداي تاعالاعا ەشبىر ورىن مۇمكىن ەمەس بولسا دا، زيراتىن (قاجىلىققا بارۋ) پارىز ەتكەن ورىنعا ءجۇزىن قاراتىپ، سونداعى دۇعاداي قابىلدىققا جاقىن بولار ما ەكەن دەگەن يشاراتى.

اباي وسىلاي ناماز وقۋدىڭ ءوزى اۋەلى نيەتتى تۇزەتۋ ارقىلى ويمەن    جاسالاتىن يشارات تۇرلەرى ەكەنىن كورسەتەدى. قۇلاق قاعۋ نەنى بىلدىرەدى؟ مۇنىڭ ماڭىزى وتە ۇلكەن. جەر بەتىندەگى ادام پەندە. ول ءوزىنىڭ پەندەشىلىگىمەن جوعارى الەمدەگى اللانى ۇمىتىپ، دۇنيە تىرشىلىگىمەن جۇرگەنىن مويىنداپ، ەندى اللادان قولىنان تارتىپ دۇنيەنىڭ اۋەسىنەن قۇتىلۋعا جاردەم وتىنەدى. تۇرەگەپ تۇرىپ قول قۋسىرىپ، بۇقارانىڭ پاتشانىڭ الدىندا تۇرعانىنان ارتىق اللانىڭ قۇدىرەتتىلىگىنىڭ الدىندا ءوزىنىڭ السىزدىگىن مويىنداۋ يشاراتىن كورسەتەدى. بۇل ساتتە وي اللانىڭ مەكەنى جايىندا، ونىڭ قاسيەتتەرى ءتارىزدى باسقا دا شاريعات قۇندىلىقتارىنا شوعىرلانۋى كەرەك. سوندا عانا كوڭىلدى اللاعا تولىق باعىتتاپ، جاندى رۋحاني بولمىسپەن بايلانىستىرۋعا مۇمكىندىك تۋادى. وسىلاي ناماز ۋاقىتىندا ءتان مەن وي، جانە جان عيبادات جاساۋعا تولىق شوعىرلانادى.

ونان سوڭ قيرا ءات (وقۋ), ياعني سۋراھي فاتيحا (قۇراننىڭ ءبىرىنشى سۇرەسى) وقيسىڭ، مۇندا بىراق ءسوز ۇزارادى. ول فاتيحا سۇرەسىنىڭ ماعىنالارىندا كوپ سىر بار.

رۋقۇع (ناماز وقىعاندا تىزەگە قول قويىپ ەڭكەيۋ) باس ۇرماق - الدىندا قۇدا حازىرگە ۇقساس، ول دا يشارات.

ساجدەلەر (ماڭدايىن جەرگە تيگىزۋ) - اۋەلى جەردەن جارالعانىنا ىقىرارى، ەكىنشىسى - جانە جەرگە قايتپاعىنا ىقىرارى، باس كوتەرمەك جانە ءتىرىلىپ، سۇراۋ بەرمەگىنە ىقىرارىنىڭ يشاراتى.

قاعادات ۋل-احير (ناماز بىتەردە سوڭعى وتىرۋ) - دۇعانىڭ اقىرىندا اللاعا تاحيات (قۇتتىقتاۋ), ودان ءتاشاھھۋد (سوڭعى ءسوزدى ايتۋ), ودان سالاۋات، پايعامبارىمىز ساللاللاھۋ عالايھي ۋاسساللامگە ايتپاق ءۇشىن ەڭ اقىرعى سالەممەنەن تاۋىساسىز، ياعني اللا تاعالادان نە تىلەپ دۇعا قىلدىڭىز. ول دۇعا قازيناسى كۇللى مۇسىلمانداردى ورتاقتاستىرىپ، ولارعا دا سالاماتشىلىك تىلەپ ءھام راحمەت تىلەپ بىتىرەسىز.

ءجا، بۇل سوزدەن نە عيبراتلەندىك؟

وسىلاي ناماز ۋاقىتىندا يسلام قاعيدالارى ويعا الىنىپ، تانمەن يشارات جاسالىپ، اللانىڭ الدىندا قۇلشىلىق جاسالادى. ول ءۇشىن باس ءيىپ، تولىق باعىنىشتى يشاراتىن جاساۋمەن تاقۋالىقتى كورسەتۋ كەرەك. باستى جەرگە تيگىزىپ، جەردەن جارالعانىن، ولگەن سوڭ جەرگە قايتپاعىن جانە باستى كوتەرىپ، قايتادان ءتىرىلىپ، سۇراۋ بەرمەگىن مويىندايتىن يشاراتتار جاساۋ كەرەك. نامازدىڭ سوڭىندا جاسالعان عيباداتتى اللانىڭ قابىلداۋىن، ءبىزدى ءوزىنىڭ شاپاعات نۇرى اياسىندا ۇستاپ، جاساعان عيباداتىمىزدىڭ شاپاعاتىن باسقا جان يەلەرىنە، جانە پايعامبارلارعا  باعىشتاپ، كۇللى مۇسىلمانداردىڭ بىرلىگىن، ساۋلىعىن تىلەپ، اللادان راحمەت تىلەيمىز. ابايدىڭ بۇل عيبراتتى سوزدەرى بۇكىل يسلام ءدىنىنىڭ ماڭىزىن، جانە ونىڭ ناتيجەلى بولۋ شارتتارىن كورسەتەدى. سوندىقتان، ماسەلەنىڭ ۇلكەن ماڭىزىن كورسەتكەندەي «ءجا، بۇل سوزدەن نە عيبراتلەندىك؟» دەپ اياقتايدى.

حاكىم ابايدىڭ بۇل تاعىلىمىنان ونىڭ بۇكىل يسلام قاۋىمىنا، ءتىپتى، بۇكىل ادامزاتقا رۋحاني ۇستاز بولا بىلگەنىن كورەمىز.

دوسىم وماروۆ،

ابايتانۋشى، تەولوگ

Abai.kz