وزدەرىڭىزگە بەلگىلى 2022 جىلى 5 ماۋسىمدا قازاقستاندا رەفەرەندۋم ءوتتى، ازاماتتار ءوز تاڭداۋىن جاساپ، داۋىس بەردى. بۇل جەردە ەلدىڭ بولاشاق دامۋى تۋرالى شەشىم قابىلداندى. وسىنىڭ اياسىندا   ەلىمىز جاڭا قازاقستاننىڭ ىرگەتاسىن قالاپ، العا ۇمتىلدى. الدىن الا مالىمەتتەر بويىنشا ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ 68,06% - ى رەفەرەندۋمعا كەلىپ، ءوز داۋىستارىن بەرگەن.  جالپى رەفەرەندۋم ەلىمىزدەگى دەموكراتيالىق سانا مەن ساياسي مادەنيەتتىڭ نىعايعانىن، ازاماتتارىمىز تۇبەگەيلى وزگەرىستەردى تالاپ ەتىپ، قالاۋىنىڭ دالەلى. الداعى ۋاقىتتا اەس سالۋ ماسەلەسى دە رەفەرەندۋم ارقىلى شەشىلمەك. ءسىز الداعى رەفەرەندۋمنان نە كۇتەسىز؟ دەگەن ساۋالدى ەلىمىزدىڭ بەلسەندى جاستارىنا قويىپ كوردىك.

سۋرەت سپيكەردىڭ جەكە مۇراعاتىنان الىندى

زامانبەك ورىنبەكوۆ، شىمكەنت قالاسى جاستار رەسۋرستىق ورتالىعىنىڭ باسشىسى:

قازىر حالىق رەفەرەندۋمنىڭ نە ەكەنىن ءتۇسىندى

- ءبىزدىڭ ەلىمىز قازاقستان ءوز دامۋىنىڭ جاڭا ءبىر كەزەڭىنە قادام باسقانىن بىلەمىز. وعان رەفەرەندۋمنىڭ تىكەلەي قاتىسى بار. 2022 جىل قازاقستان ءۇشىن ماڭىزدى ءارى سىندارلى جىل بولعانىن بىلەمىز. بۇكىل حالىق ەلىمىزدىڭ كونستيتۋتسياسىن وزگەرتۋگە قاتىستى ءوز داۋىستارىن بەردى. ەلىمىزدە ۇلكەن قوعامدىق وقيعا بولدى.  ەلىمىز وياندى دەسەم دە قاتەلەسپەيمىن. مەنىڭ ويىمشا ءاربىر ازاماتتىڭ بويىندا ەلىنىڭ ەرتەڭىنە دەگەن ءۇمىت وتى پايدا بولدى. جاڭىندا عانا پرەزيدەنتىمىزدىڭ اەس سالۋعا حالىقتىڭ پىكىرى تىڭدالاتىنىن ايتتى. ەلىمىزدە اەس سالۋ ماسەلەسى رەفەرەندۋم ارقىلى شەشىلەتىنى جايىندا اقپاراتتى كوردىم. ارينە ەلىمىزدىڭ ازاماتى رەتىندە مەندە رەفەرەندۋمنىڭ وتكەنىن قولدايمىن. كۇنى بۇگىنگە دەيىن اەس سالۋ ماسەلەسى قوعامنىڭ باستى نازارىندا بولىپ كەلدى.كوپتەگەن تالقىلاۋلار بولدى. قىزۋ پىكىرتالاس تا بولدى.قاتەلەسپەسەم بۇل تۋرالى دوڭگەلەك ۇستەولەر مەن ديسكۋسسيا دا ءوتتى. ول جايىندا كوپتەگەن ماتەريالدارمەن تانىسپىن. دەگەنمەندە ەل يگىلىگى ءۇشىن رەفەرەندۋم وتكەنى دۇرىس. حالىق تا ءوزىنىڭ پىكىرىن ايتۋعا قۇقىلى. ءار ادام ءوزىنىڭ شەشىمىن ءبىلدىرۋى كەرەك. سوندىقتان الداعى ۋاقىتتا حالىقتىڭ تالقىلاۋىنا تۇسەتىن اەس ماسەلەسى ءوز شەشىمىن تابادى دەگەن ويدامىن. ال مەن ەلىمىزدىڭ جاس ازاماتى رەتىندە ءوزىمنىڭ ازاماتتىق ۇستانىمىمدى كورسەتەمىن.  اەس سالۋ ماسەلەسىندە پرەزيدەنتىمىزدىڭ حالىقپەن ساناسۋى، حالىقتىڭ پىكىرىمەن، ويىمەن  ساناسۋىن قۇپتايمىن. قازىر حالىق پەن بيلىكتىڭ اراسىندا بەرىك بايلانىس ورنادى. ال وسى بايلانىستى ءارى قاراي نىعايتا ءتۇسۋ ءۇشىن ەكى جاقتى قارىم-قاتىناس ورناۋى كەرەك. ەكى جاقتى ديالوگ بولعان كەزدە، ەكى تاراپتىڭ پىكىرى ەسكەرىلگەن كەزدە كەز كەلگەن ءىستىڭ ورتاق شەشىمى تابىلادى. ەڭ باستىسى ەلىمىز ءۇشىن يگى ءىس بولۋى كەرەك. قازىر حالىق رەفەرەندۋمنىڭ نە ەكەنىن ءتۇسىندى. ونىڭ ەلىمىزدىڭ ەرتەڭى ءۇشىن ماڭىزدى قادام ەكەنىن دە كوڭىلدەرىنە ءتۇيدى. سوندىقتان الداعى بولاتىن رەفەرەندۋمنان كۇتەرىم كوپ. ماڭىزدىسى ەلىمىز ءۇشىن، ەلىمىزدىڭ بولاشاعى ءۇشىن وڭ شەشىمنىڭ شىعۋى. ال ءبىز جاستار وسىنداي قوعامدىق ساياسي ماڭىزدى ىستەردە بەلسەندىلىك تانىتىپ، ءوز ۇلەسىمىزدى قوسقىمىز كەلەدى. رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋم – ەلىمىزدىڭ كەلەشەگىن ايقىندايتىن ماڭىزدى شارا ەكەنى ايدان انىق. جاستار رەسۋرستىق ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى رەتىندە ءبىز دە الداعى رەفەرەندۋمنىڭ  ءساتتى وتۋىنە ءوز ۇلەسىمىزدى قوساتىن بولامىز. سەبەبى جاستار ەلىمىزدىڭ بولاشاعى. ال جاستار ەلىنىڭ ماڭىزدى شەشىمدەرىنە قاتىسۋى كەرەك. جاستارعا ارتىلاتىن جۇكتىڭ سالماعى دا اۋىر. مەن ءوز قاتارلاستارىمنىڭ ەلىمىزدەگى قوعامدىق ماسەلەلەردە بەلسەندىلىك تانىتىپ، وزىندىك ءۇن قوسقانىن قالايمىن.  ولاردىڭ پىكىرى، جاستىق امبيتسياسى ەلىمىزگە پايداسىن تيگىزۋى كەرەك. قازىر وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر جاستاردىڭ دامۋىنا، تۇلعا بولىپ قالىپتاسۋىنا مەملەكەت تاراپىنان  ۇلكەن قولداۋ بار. جاستارعا ارنالعان ءتۇرلى باعىتتاعى مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ قاتارى كۇن ساناپ ارتىپ كەلەدى. جاستاردىڭ الەۋەتى مەن ءال-اۋقاتىن كوتەرۋگە باعىتتالعان جۇمىستار دا اتقارىلۋدا. وسى رەتتە مەن دە ەلىمىدىڭ جاس ازاماتى رەتىندە ەلىمىزدىڭ دامۋىنا ءوز ۇلەسىمىزدى قوسساق دەيمىن. قانداي ماسەلەسە بولماسىن ءاربىر جالىندى جاس ەلىنە، جەرىنە، وتانىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى، پاتريوتتىق سەزىمدى ارتتىرۋى ءتيىس. سوندىقتان مەن رەفەرەندۋم ماسەلەسىندە جاستار تاراپى بەلسەندى بولادى دەپ زور سەنىممەن ايتا الامىن. وندا قابىلداناتىن شەشىم ءاربىر ازاماتتىڭ ومىرىنە، تۇرمىس ساپاسىنا، قورشاعان ورتاسىنا جانە ءوزى مەن ۇرپاعىنىڭ كەلەشەگىنە ىقپال ەتەرى ءسوزسىز. سوندىقتان رەفەرەندۋمنان كۇتەرىم كوپ. ءبىز جاستار الداعى بولاتىن ساياسي ناۋقاننىڭ ەلىمىز ءۇشىن، ونىڭ ەرتەڭى مەن بۇگىنى ءۇشىن ەڭ ماڭىزدى دۇنيە ەكەنىن تۇسىنەمىز. ءبىز ءوزىمىزدىڭ قولىمىزدان كەلگەنىن جاسايمىز. ەلدىك ماسەلەدە جاستار بولىپ، كۇش بىرىكتىرىپ رەفەرەندۋمنىڭ جوعارى دەڭگەيدە وتۋىنە اتسالىسامىز. سوندىقتان قاتارلاستارىمدى رەفەرەندۋم كەزىندە بەلسەندى بولۋعا شاقىرامىن.

سۋرەت سپيكەردىڭ جەكە مۇراعاتىنان الىندى

ارمانگۇل بولاتحانقىزى، «مۇزبالاق مۇگەدەكتەر قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ»  جەتەكشىسى:

رەفەرەندۋم – ءبىرتۇتاس ەل بولىپ بىرىگۋ

- ءوز كەزەگىندە رەفەرەندۋم تۋرالى شەشىم ۋاقىتىندا قابىلداندى. حالىق قۋانا قولداۋ كورسەتتى. ەل سەنىمىنەن شىعاتىن كونستيتۋتسيالىق زاڭ قابىلداندى دەپ قۋاندىق. ەلىمىز ساياسي ماڭىزدى رەفورمالاردى حالىقپەن بىرگە تالقىلاپ، قوعامدىق پىكىر قالىپتاستى. مەملەكەتىمىز ءوز جولىن ايقىندادى. جاڭا قازاقستان ۇعىمى ەنگىزىلدى. ەلىمىزدە ساياي ءارى ماڭىزدى وقيعالالار ورىن الدى. وسىنىڭ بارلىعى رەفەرەندۋمنىڭ وڭ اسەرى دەپ بىلەمىن. ەندى ەلىمىزدىڭ الدىندا ۇلكەن وزگەرىستەرگە قاراي اياق باسۋ عانا تۇر.  رەفەرەندۋم العا جىلجۋدىڭ باستاماسى. 2022 جىلى وتكەن رەفەرەندۋمعا بارلىعىمىز قاتىستىق، حالىق بولىپ قولداۋ كورسەتىلدى. ەلىمىزدەگى  ءاربىر ازامات ءوزىنىڭ داۋىسىن بەردى. ەڭ باستىسى رەفەرەندۋم بارلىعىمىزدى بىرىكتىردى. پرەزيدەنتىمىز وسى كۇزدە اەس سالۋ ماسەلەسى رەفەرەندۋم ارقىلى شەشىلەتىنىن ايتتى. ارينە بۇل دا ءبىزدىڭ ەلىمىز ءۇشىن ماڭىزدى شەشىم بولماق. قالاي دەسەك تە اەس سالۋ ول ساياسي ەكونوميكالىق ماڭىزى بار ماسەلە. بۇل جەردە مەملەكەتەمىزدىڭ  تاعدىرى شەشىلمەك.

رەفەرەندۋم – مەملەكەتتىڭ ەڭ ماڭىزدى ماسەلەلەرىن حالىق بولىپ، ەل بولىپ، قوعام بولىپ شەشۋدىڭ باستى تەتىگىنىڭ ءبىرى. ءبىز وسى  ارقىلى ءاربىر ارەكەتىمىزدى، اتقارار ىستەرىمىزدى، ەڭسەرەر مەجە-مىندەتتەرىمىزدى، بىزگە جۇكتەلگەن جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنە وتىرىپ، كەمەلىنە كەلتىرىپ، جۇيەلى تۇردە رەتتەۋگە مۇمكىندىك الامىز.

رەفەرەندۋم- ءبىر قاراعاندا ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ بويىندا بار نارسە. وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر قازاق حالقىندا حاندار كەڭەسى، ەلمەن -جۇرتپەن اقىلداسۋ، بيلەردەن كەڭەس سۇراۋ دەگەن بولعان. ەلدىك ماسەلەلەر بۇكىل ەلدىڭ الدىندا تالقىعا تۇسكەن. سوندىقتان رەفەرەندۋم بىزدە و باستا بار نارسە. تەك زامانعا زاماناۋي اتقا يە بولعان دەپ ايتار ەدىم. مەن ەلىمنىڭ ازاماتى رەتىندە رەفەرەندۋم بولعانىن قولدايمىن، ءارى بارلىق ازاماتتاردى رەفەرەندۋمدى قولداۋعا شاقىرامىن. قولدا دەگەنىم جاي عانا ءوزىڭنىڭ ۇلەسىڭدى قوس. الداعى رەفەرەندۋمنان نە كۇتەسىز دەگەن ساۋالعا، الداعى رەفەرەندۋمنان حالىقتىڭ بەلسەندى قاتىسقانىن كورگىم كەلەدى. ەل بولىپ ورتاق شەشىمنىڭ شىعاتىنىنا سەنىم بىلدىرەمىن. ەڭ باستىسى ەلىمىزدەگى ءاربىر ادام بۇل وقيعانىڭ ماڭىزدى ەكەنىن تۇسىنسە ەكەن دەيمىن. ەلىمىزدىڭ ءاربىر ازاماتى قانداي ماسەلە بولماسىن ءوزىنىڭ وزىندىك پىكىرىن ءبىلدىرىپ، ەلدە بولىپ جاتقان ساياسي ماڭىزدى وقيعالاردان  قالماسا ەكەن دەيمىن.

سۋرەت سپيكەردىڭ جەكە مۇراعاتىنان الىندى

جادىرا ەربولاتقىزى، ەكولوگ:

رەفەرەندۋمنىڭ ماڭىزدى ەكەنىن حالىق ءتۇسىندى

- سوڭعى جىلدارى قوعام اراسىندا كۇرمەۋى شەشىلمەي جاتقان كۇردەلى ماسەلەلەردى ورتاق تالقىعا سالۋ ءۇردىسى پايدا بولدى. ونىڭ بىردەن ءبىر سەبەبى ەلدىك ماسەلەلەر ەلمەن بىرگە تالقىلانۋى كەرەك دەگەن قاعيدا. بۇل وسى ەلدىڭ ازاماتى رەتىندە ءبارىمىزدى قۋانتقانى راس. بۇگىنگى تاڭدا ەلىمىز ۇلكەن وزگەرىستەردى باسىنان وتكىزىپ جاتىر. ارينە تەك جاقسى باعىتقا قاراي ەكەنىن ەرەكشە اتاپ وتكىم كەلەدى. سەبەبى، ەلىمىزدىڭ بولاشاعىنىڭ دامۋى تىكەلەي وسى رەفەرەندۋمعا بايلانىستى بولىپ وتىر. پرەزيدەنت حالىققا بارىنشا ەركىندىك بەرۋدى ماقسات ەتىپ وتىرعان سياقتى. وزگەرىستەر ساياسي جۇيەنىڭ كوپتەگەن سالاسىن قامتيتىن بولادى. سوندىقتان ەلىمىزدەگى ەلەۋلى وقيعاعا بەي-جاي قاراماي بەلسەندى قاتىسۋ – ءاربىر ازاماتتىڭ  ازاماتتىق بورىشى. مەلەكەتىمىز «ادىلەتتى قازاقستان» قۇرۋدا بارلىق مۇمكىندىكتەردى تەڭ قولدانۋدا. اەس سالۋ ماسەلەسى قوعامدىق تالقىعا سالىپ بارىپ شەشىلەتىن نارسە. ەكولوگيالىق تۇرعىدان دا زەرتتەۋدى تالاپ ەتەدى. ونىڭ قورشاعان ورتاعا تيگىزەتىن اسەرى قانداي بولماق؟ اەس  سالۋ ەلىمىزگە ءتيىمدى مە؟ قانداي كريتەريلەر بويىنشا ءتيىمدى؟ ماڭىزى مەن ەرەكشەلىگى نەدە؟ نەگە ءبىر تاراپ قولداسا، ءبىر تاراپ قارسى؟ وسى سۇراقتارعا جاۋاپ تاپقاننان كەيىن بارىپ، ءبىز ەل بولىپ جۇمىلىپ وسى ماسەلەنى شەشۋىمىز كەرەك. پرەزيدەنتىمىزدىڭ اەس سالۋ ماسەلەسىن قوعام تالقىسىنا ۇسىنۋىنىڭ دا وزىندىك ءمانى بار دەپ ويلايمىن. بۇل ءبىر جاقتى شەشىممەن شەشىلە سالاتىن دۇنيە ەمەس. سوندىقتان مەن ەلىمىزدىڭ ءاربىر ازاماتىن الداعى كۇزدە وتەتىن رەفەرەندۋمعا بەلەسەنە قاتىسادى دەگەن ۇمىتتەمىن. رەفەرەندۋمدا جالپى ۇلتتىڭ پىكىرى ەسكەرىلەدى. تالقىعا تۇسەدى. ناتيجەسىندە ورتاق شەشىم قابىلدانادى. سوندىقتان رەفەرەندۋم ماڭىزدى قادام. ال بۇل ماڭىزدى قادام-ەلىمىزدىڭ ساياسي ءارى ەكونوميكالىق ءتىپتى الەۋمەتتىك سالاسىنا دا ماڭىزدى دەر ەدىم.

پرەزيدەنتىمىز ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا ەلىمىزدە اتوم ەلەكتر ستانساسى قۇرىلىسىن جۇرگىزۋ تۋرالى ءوز ويىن ايتقان بولاتىن. «بىزدە ينۆەستيتسيانى بىلاي قويعاندا، تازا اتوم ەنەرگياسى جوق بولسا، ەكونوميكامىزدى قۇلدىراتىپ الامىز، ايماقتاعى كوشباسشىلىعىمىزدان ايىرىلامىز. سوندىقتان دا بىزگە ەلەكتر ەنەرگياسى، اتومدىق تازا ەنەرگيا قاجەت. ونىڭ ماڭىزىن حالىققا كاسىبي تۇرعىدان ءتۇسىندىرۋ كەرەك»، دەدى قاسىم-جومارت كەمەلۇلى.

پرەزيدەنىمىزدىڭ بۇل سوزىندە ۇلكەن ءمان بار. اتوم  سالاسىنىڭ ناعىز ماماندارى اەس سالۋدىڭ ءمان-ماعىناسىن جىلىكتەپ بەرگەن بولاتىن. كەز كەلگەن ساراپشى مامانداردىڭ پىكىرىن ەسكەرسەك، اەس سالۋ ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسى ءۇشىن ءتيىمدى بولماق. ارينە بۇل ءبىر جاقتى پىكىر بولىپ كورىنۋى مۇمكىن.  سوندىقتان ءبىز ەكىنشى تاراپتىڭ دا پىكىرىن ەسكەرگەنىمىز ءجون.

سۋرەت سپيكەردىڭ جەكە مۇراعاتىنان الىندى

ەرزات اسىل، جۋرناليست:

رەفەرەندۋممەن حالىقتىڭ ساناسى وياندى

- رەفەرەندۋم ماسەلەسىنە كەلگەندە حالىقتىڭ پىكىرى ەسكەرىلۋى ءتيىس. جۋرناليست رەتىندە ءوز پىكىرىمدى بىلدىرەتىن بولسام، الداعى ۋاقىتتا اەس سالۋ ماسەلەسىن رەفەرەندۋم ارقىلى شەشۋدى قۇپتايمىن. بۇل جەردە ەڭ ماڭىزدى تىلگە تيەك ەتەتىنى-رەفەرەندۋمدا حالىقتىڭ بەلسەندى قاتىسۋى. 2022 جىلى جالپىۇلتتىق رەفەرەندۋم كەزىندە قوعام پىكىرى قاق جارىلعانى بەلگىلى. ءبىر تاراپ رەفەرەندۋم نە ەكەنىن تۇسىنسە، ءبىر تاراپ ونىڭ ەلىمىز ءۇشىن ماڭىزدى ەكەنىن تۇسىنبەدى. ءتىپتى ءبىزدىڭ «يا» مەن «جوق» دەپ جاۋاپ بەرۋىمىزدەن ءبىر ماسەلە شەشىلە مە دەگەن ويدا بولعانداردى دا كەزدەستىردىم. ارينە ول ءار ادامنىڭ ساياسي ساناسىنا بايلانىستى. بىراق ءبىز جۇرتتى جۇمىلدىرىپ، رەفەرەندۋم ماڭىزدى ەكەندىكتەرىنە كوز جەتكىزدىك. ول ارينە باق ارقىلى ناسيحاتتاۋ. 2022 جىلى ۇگىت-ناسيحات بەلسەندى جۇرگىزىلدى.  تىپتى حالىقتىڭ ساناسى ويانىپ، ەلدىك ماسەلەگە دەگەن قىزىعۋشىلىعى ارتتى. قازىرگى تاڭدا اتوم سالاسىنىڭ ماماندارى، ساراپشىلار، ەكولوگتار، ءتىپتى ەنەرگەتيكا سالاسىنىڭ ماماندارى اەس سالۋعا قاتىستى پىكىرلەرىن بىلدىرۋدە. قازىرگى تاڭدا باق بەتتەرىندە اەس سالۋعا قاتىستى  ساراپتامالىق ماقالالار، اناليتيكالىق اقپاراتتار بارلىعى بەرىلۋدە. ءوز سالاسىنىڭ ناعىز ماماندارى پىكىر بىلدىرۋدە. سوندىقتان ەكونوميكامىزعا، الەۋەتىمىزگە ءتيىمدى شەشىم قابىلدانادى دەپ سەنەمىن.  الداعى رەفەرەندۋمنان دا كۇتەرىمىز مول. ەڭ الدىمەن حالىقتىڭ بەلسەندى اتسالىسقانىن كۇتەمىن. سونداي-اق ءاربىر ادام ەلىمىزدىڭ بولاشاعى ءۇشىن ويلانسا ەكەن دەيمىن. بۇدان ءارى ەلدىك ماسەلەلەر بىرگە شەشىمىن تاپسا يگى بولار ەدى. ال ەڭ باستىسى مەملەكەتىمىزدىڭ نىعايۋىنا، بەرىك بولا تۇسۋىنە بۇكىل حالىق بولىپ اتسالىسۋىمىز كەرەك دەگەندى شەگەلەپ ايتقىم كەلەدى. قازاقستان قازىر اياعىنان ەندى ەندى تۇرىپ، جان-جاعىمەن بەرىك قارىم-قاتىناس ورناتىپ ەكونوميكاسىن كوتەرۋگە بارىن سالىپ جاتقان مەملەكەتپىز. دامۋشى ەلدەردىڭ ىزىمەن دۇنيە جۇزىلىك ارەنادا ءوز ورنىمىزدى قالىپتاستىرعىسى كەلەتىن ەلمىز. مەنىڭ ويىمشا اەس سالۋ ماسەلەسى بۇل وتە اۋقىمدى زەرتتەۋدى تالاپ ەتەدى. ءالى دە بىزگە ماڭىزىن ايقىنداۋىمىز كەرەك. وزگە وزىق ەلدەردىڭ تاجىريبەسىن دە ەسكەرگەنىمىز ابزال. ول جاعىنان زەرتتەۋ ماتەريالدار كوبىرەك ناسيحاتتالۋى كەرەك. 2022 جىلى رەفەرەندۋم كەزىندە ءبىز ەلىمىزدىڭ كونستيتۋتسياسىن باعامداپ الدىق. الداعى ۋاقىتتا اەس ماسەلەسىن تالقىعا سالماقپىز. بۇل ماسەلەدە دە ەلىمىز وڭ شەشىم قابىلدايتىنىنا سەنەمىن. ايتپاعىم ەلىمىزدە وتكىزىلەتىن رەفەرەندۋمنىڭ ءمانى وتە زور. ال ءبىز وسىنى ناسيحاتتاپ، حالىق اراسىندا دۇرىس پىكىر قالىپتاستىرىپ ءوز ۇلەسىمىزدى قوسامىز دەپ ويلايمىن. ەلىمىزدىڭ كەلەشەگى الدىڭعى ورىندا تۇرعان ماسەلەدە، جۇرت بولىپ جۇمىلىپ، ءبىر قول بولىپ بىرىگىپ، وڭتايلى ءارى ءتيىمدى شەشىمدى قابىلدايمىز دەپ سەنەمىن.

رەفەرەندۋم - قوعام اراسىندا قىزۋ تالقىلانىپ، قولداۋ تاۋىپ وتىر. كونستيتۋتسيانى بۇكىلحالىقتىق داۋىس بەرۋ ارقىلى وزگەرتۋ -حالىقتىڭ ەركىن ءبىلدىرۋىنىڭ ايقىن كورىنىسى بولعانى بەلگىلى. سوڭعى جولداۋدا پرەزيدەنتىمىز تىڭ ساياسي رەفورمالاردى جاريا ەتكەن بولاتىن. ول بيلىك ينستيتۋتتارى اراسىنداعى كونستيتۋتسيالىق قۇرىلىمدى جەتىلدىرۋگە مۇددەلى ەكەنىن كورسەتەدى. ەلىمىزدە ورىن الىپ جاتقان  وزگەرىس تە از ەمەس، سونىڭ ءبىرى - پارلامەنت پالاتالارىنىڭ ءرولى كۇشەيگەنى مارتەبەسىنىڭ  ارتا تۇسكەنى. ءماجىلىستى قالىپتاستىرۋدىڭ ارالاس مودەلىن ەنىپ، پارلامەنتتىڭ باقىلاۋ فۋنكتسيالارى كەڭەيەدى، زاڭنامالىق راسىمدەر وڭتايلانادى. ياعني، ازاماتتاردىڭ مۇددەسىن قورعاۋ مەحانيزمى كۇشەيەدى. مىنە وسى وزگەرىستەرمەن قاتار ەلىمىزدەگى بىرقاتار سالالاردا جاڭاشىلدىق بار. كۇرمەۋى شەشىلمەگەن ماسەلەلەر دە بىرتىندەپ شەشىلىپ جاتىر. بۇل بيلىكتىڭ حالىقتىڭ ءال اۋاقىت كوتەرۋگە باعىتتالعان ءىس-شارالارىنىڭ باستاماسى دەپ بىلەمىن.

ءاليما المەرەك

اbai.kz