جۇما, 27 جەلتوقسان 2024
ادەبيەت 1733 2 پىكىر 24 شىلدە, 2024 ساعات 14:08

جىر پەرىسى – لي باي

سۋرەت ۆيكيپەديادان الىندى

لي باي (701-762 ج.) جىلدارى ءومىر سۇرگەن تاڭ ءداۋىرىنىڭ اقىنى. ول ءوز ومىرىندە توعىزمىڭ شۋماق ولەڭ جازىپ «جىر پەرىسى» دەگەن اتاققا يە بولعان.

اي استىندا سىلتەدىم شاراپتى

ءبىر شاۋگىم شارابىمدى دايىنداپ اپ،
وتىرمىن گۇل باقشادا ۋايىم قاماپ.
مەن جەردە قۇلازىسام جالعىزسىراپ،
تۇر ەكەن اسپانىمدا  ايىم قاراپ.

كوتەردىم بوكالىمدى ايعا قاراپ،
ايتشى ءوزىڭ اسپانداعى قايداعى اراق؟
كولەڭكەم ول دا بوكال كوتەرەدى،
بايقۇستى ماعان مىقتاپ بايلاعان-اق!

ۇشەۋ بوپ ىشتىك بىرگە شالقىعانداي،
ماستىقتان بويىم بالداي بالقىعانداي.
كولەڭكەم كولكەك قاعىپ قىر سوڭىمدا،
بولامىن ايمەن بىرگە قالقىعانداي.

ءان سالسام اي مامىرلاپ تىڭداعانداي،
كولەڭكەم يزەكتەيدى ىمداعانداي;
بۋىن جوق بۇراڭدايمىز، بۇلعاقتايمىز ،
جۇرە الماي، ءبىر قادام جەر – مىڭ قادامداي.

ماستىقتا ءماز بولدىق-اۋ سالىپ سايران،
ەرتەسى ەس جيارمىز قالىپ قايران.
داريعا-اي جانىمىزعا جايراڭ قاققان،
جابىستى قايعى دەگەن قامىت قايدان؟

ءاي، دوسىم، تاعى دا ءبىز تابىسارمىز،
تاعى ءبىر كولەڭكەمەن تانىسارمىز;
عاجايىپ قۇس جولىندا اسپانداعى،
كەزدەسىپ تاعى بوكال قاعىسارمىز.

شاراپ جىرى   

كورمەدىڭـاۋ، كوكەم سەن، اق مارجانداي جارقىراپ،
كوكتەن قۇلاپ حۋاڭحى ارعىماقتاي ارقىراپ.
قۇرىق تۇسپەس قۇر اساۋ شىعىس جاقتى  بەتكە الىپ،
ورالماسقا كەتكەنىن تەڭىزگە قۇيىپ سارقىراپ.

كورمەدىڭ-اۋ كوكەم سەن، ساعى نەگە ءجۇر سىنىپ،
ەگدەلەگەن ەكى قارت اينا الدىندا كۇرسىنىپ؟
جاس شاقتاعى قارا شاش، بۇگىن مىنە اق قىراۋ،
ەگىلەدى ەندىگى تۇرلەرىنەن تۇرشىگىپ .

جاستىق شاقتىڭ بارىندا جالىندى وتكىز ورالدى،
ايعا قاراپ قۇر بوكال كوتەرگەنىڭ وبالدى.
قادىرىنە جەتپەگەن قاسيەتتى شاقتاردى،
وتكەننەن سوڭ وكىنىپ دەمە قايدا جوعالدى؟

تالانتىم بار بويىمدا  تابيعاتىم سىيلاعان ،
ءبىر كەرەككە جارايمىن دەپ كۇمانسىز يلانام;
كۇللى الەمگە كۇمىس بوپ شاشىلام دا اياۋسىز،
قاجەتىندە قاي قاشان   التىن بولىپ جينالام!

سيىر سويىپ، قوي سويىپ جايساڭ دارحان داستارقان،
ءۇش ءجۇز بوكال ىشۋگە ءسىرا نەگە باس تارتام؟
شاشسامداعى ەكى مىڭ ءسارى التىندى بەكەرگە،
جيناپ الام ءبارى ءبىر، قۇرىمايدى راس، قالتام.

سىن فۋزى مەن دان چيۋشىڭ قولعا بوكال العايسىڭ،
سەندەرگە ءبىر جىر ايتام تىڭداپ قۇلاق سالعايسىڭ .
اسەم ءان مەن ءتاتتى كۇي، الەمـجالەم سارايدا،
جۇرسەڭ ەگەر ەكەۋىڭ راس كەتە المايسىڭ.

ءدامىن تاتا بىلمەسە اسىل شاراپ قادىرسىز،
قاپ تۇبىندە جاتقان سوڭ اسىل كەزدىك سابىرسىز.
چىن ۋاڭ ساۋجى لىپيڭ دەپ ءساندى ساراي سالدىرعان،
اسىل شاراپ كولـكوسىر، ساۋىق سايران دامىلسىز.
كوكەم-اۋ سەن مەنى اقشاڭ از دەپ سوكپەگىن،
بەرە بەر تەك شاراپتى، مەن ىشكەمىن جوق تەگىن.
اسىل جىلقى، قىمبات اڭ  ءبارى مەننەن تابىلار،
اۋىستىرار شاراپقا بايلىعىم بار كوپ مەنىڭ.

اكەلە بەر داياشى اسىل شاراپ الدىما،
كوبىك قيال كوپ ارمان كوڭىلگە مۇڭ سالدى ما؟
شاراپ ءىشىپ سەندەرمەن كوتەرەيىن كوڭىلدى،
شاراپ ءىشىپ شالقۋدان باسقا قىزىق قالدى ما؟

ايلى تۇندەگى اۋىل ساعىنىشى

اي ساۋلەسى تۇر ەكەن توسەگىمە توگىلىپ،
دالا جاتىر جارقىراپ كۇمىس نۇرعا كومىلىپ.
كوكتەگى ايعا كوز سالدىم تەرەزەمنەن تەلمىرىپ،
كەتتى-اۋ دەيمىن سول ساتتە كوكىرەگىم سوگىلىپ.
باس كوتەرتپەي ءبىر قايعى زىلدەي باسىپ بارادى،
اسپانداعى اي ساعىنتىپ اۋىلدى ەسكە سالادى.

لۋشان سارقىراماسىن كورگەندە

شياڭحۋ شىڭى كۇن سۇيگەن التىن اراي قۇشادى،
قۇستاي قالقىپ اق جىبەك قۇزار تاۋدان ۇشادى.
ءۇش مىڭ كەز شىڭ باسىنان قۇلاعاندا قۇلدىراپ،
قۇلاعانداي قۇس جولى ارباپ ءپاني قۇشاعى

سور دالادا سوقپاق جول

التىن بوكال شاراپتار، كۇمىس تاباق تاعامدار،
قانشا قىمبات بولسا دا قاي كەزدە دە ماعان بار.
ءبارى وتپەيدى تاماقتان، وتكىر قىلىش سۋىردىم،
كوڭىل قاياۋ، جۇرەكتە تۇز سەپكەندەي جارالار.

سارى وزەننەن وتسەم-اۋ، شالقار مۇز بار بوگەگەن،
تايىاڭشاننان اسسام-اۋ، كوشكىن تونەر توبەدەن.
باعى بار-اۋ جياڭ تايگۇڭ بالىق اۋلاپ وتىرىپ،
كەزدەيسوقتا كەز بولعان جوۋ پاتشاعا كورەگەن.

ي يىن كورگەن تۇسىندە  تاسقىن سۋدا تاسىعان،
قايىق ايداپ ءوتىپتى اي مەن كۇننىڭ قاسىنان.
شاڭداڭ پاتشا شاقىرىپ ءۋازىر بولىپ كەيىنتىن،
شيا پاتشاسىن جويعاندا ولىك جۋساپ ساسىعان.

ءومىر جولى وسىنداي ويعا كىرمەس سۇرلەۋدەي،
تاعدىر جولى تاۋقىمەت كۇردەلى ءبىر كۇرمەۋدەي.
اقيقاتتىڭ اق جولىن ازاپ تارتپاي تابار كىم؟
اتتەڭ، تالەي كەز بولسا-اي شوققا تيگەن ۇرلەۋدەي.

ادىلدىكتى اڭسادىم التىن شايقاپ سۇزەتىن،
كەزدەر كەلەر تولقىندا كەمەم العا جۇزەتىن.
سور اياقتاپ سول كەزدە جەلكەنىمدى جايارمىن،
كۇندەستەرىم كۇمىلجىپ، ۇمىتتەرىن ۇزەتىن.

امال قانشا ءدال قازىر اسپان اشىق بولعانمەن،
ايدالادا اداستىم جالعىز ءوزىم جولدان مەن.
قالامايمىن چاڭ-اننىڭ مىرزالارى سەكىلدى،
تاۋىق تالاس قۇمارپاز كۇن كەشۋدى سول زاندەم.

ءان ايتاتىن كۇي تارتىپ مەرەكە مەن تىلەۋدە،
يان پاتشاسى كەزىندە گوكۇي دەگەن بىرەۋگە;
ابدەن قۇلاي سەنىپتى، مارتەبەنى بەرىپتى،
اڭعال پاتشا بايلاپتى ونى التىن تىرەۋگە.

قادىرىمدى حان بىلسە قۇرباندىققا دايارمىن،
تامشى قانىم تارتۋىم، مەن نەسىنە ايارمىن!
يان پاتشاسى كورىنە كومىلگەلى نە زامان،
مەدەت سۇراپ مەن بەيباق كىمگە الاقان جايارمىن؟

سور دالادا سوقپاق جول، سوراپ تاستاپ جۇرەمىن،
كۇلدى كومەش بو ي مەن شۋچيگە  مەن كۇلەمىن.
جاعىمپازدىڭ جالعانشىل ءسوزى مايدا قاشان دا،
كورگەنمەنەن جۇزدەرىن، كورە المايسىڭ جۇرەگىن.

جانعان كەزدە ەڭبەگى بوزداپ وتكەن بوزداقتار،
بالاعىنان باسىنا سورعا كومەر ءسوز قاپتار.
جالتارسا دا قۇتقارماي، جالا قىلىش جالاڭدار،
تالەيسىزگە تاعدىردان وزباق جوق، تەك توزباق بار.

ۋ زىشۇيدى ۋ پاتشا دارياعا اعىزعان،
ءوزىن اتقان وزەنگە اقىن ءچۇي يۋان ابىزجان.
قايران باسىن لۋ جي ەر قورعاي الماي قور بولعان،
لي سى قاندى جاستارىن قارا تاسقا تامىزعان.

ەستىگەن جوق وسىلار ورداداعى ءان-جىردى،
ايدالادا اڭ قۋىپ لي سى حانشا قاڭعىردى؟
ۋ پاتشاسى بىلەتىن جاڭ حان دەگدار ەدى عوي،
تۋعان جەرگە جەتە الماي قايعىلى جىر قالدىردى.

بۇل ومىردە وزگەدەن اسقانمەنەن قاراعىم،
ايتەۋ ءبىر كۇن جۇتاسىڭ قاسىرەتتىڭ شارابىن.
وتەر-كەتەر دۇنيە كىمدەر قالدى وشپەگەن،
مىڭ جىلدان سوڭ ارتىڭا قايرىلىپ ءبىر قاراعىن!

حان ءتاڭىردىڭ باسىندا قارالتقىم اي

حان تاڭگىردىڭ باسىندا ءبىر مۇز تاباق قالقيدى،
كۇمىس نۇرعا مالىنىپ قامقا بۇلتتار بالقيدى.
ەسكەۋىل جەل ەسىرىپ ۇلى تاۋدا ۇليدى،
شەگارادا شەپ كۇزەت قانشا بوزداق جان قيدى؟

ءوز كەزىندە حان گاۋزۋ جورىق جاساپ ھۇندەرگە،
قامالعاندى جەتى كۇن سۇركەيلى بۇل سۇم جەردە.
چيڭحاي كولى بويىندا شىبىن قاپتاپ ولىككە،
سىعالايدى بۇلتتان اي تۇبەت اڭدىپ تۇندەردە.

سويقان سوعىس بولعان جەر سورلىعا اجال كەزەلگەن،
وعان بارعان ساربازدار ورالماعان ەجەلدەن.
قامالداعى سولداتتار قالعىپ كەتسە، تۇسىندە –
كەلىنشەگى كۇلەدى ەرىندەرى كەبەرگەن.

وت باسىندا وتىرۋ بالا-شاعا قاسىندا،
قانداي باقىت دەسەڭشى، قانداي باقىت ءا!

لاۋلاۋ سامالدىعىندا

بۇل پانيدە ەڭ ازاپ  قوشتاسۋ دەپ ايتامىن،
لاۋلاۋ سامالدىعى بار، سوندا سونى بايقادىم.
كوكتەم جەلى جەلپىگەن گۇلدەر قانداي سۇيكىمدى،
جاستىق شاققا داريعا-اي، ورالا العان قايتا كىم؟

ۇزىك-ۇزىك دۇنيە     

ۇزىك-ۇزىك دۇنيە، تاڭ اتار دا كۇن باتار،
ۇلاسپالى ءبىر عاسىر ۇزىك-ۇزىك ءۇن قاتار.
شەكسىز-شەتسىز بۇل عالام ۇزىكتەرمەن  ۇزارار،
بۇگىن كۇلگەن كۇلكىنىڭ ەرتەڭىندە مۇڭ جاتار.

ماڭگۋ دەگەن پەريزات كۇلگەن كەزدە قۋانىپ،
كەتكەن ەكەن شاشتارى اپپاق بولىپ قۋارىپ.
تيانگۇڭ يۇينۇي جەرەبە تاستاپ كۇمىس قۇمانعا،
كۇلە-كۇلە كوز جاسى كەتكەن ەكەن سۋالىپ.

كوكتەمدەگى ساعىنىش

قيىر حىبي بالبىراسا بالعىن كوك،
تۇكتى كىلەم جايىپ جاسىل اتىراپ.
شالعاي شانشي البىرايدى شالعىن بوپ،
تۇت اعاشىن جاۋىپ جاسىل جاپىراق.

ول ساعىنسا ەل-جۇرتتى الىس جەردەگى،
مەندە اڭساۋىق بوتا سەزىم بوزدايدى.
ايتشى، نەگە ساۋمال سامال پەردەنى،
جەلپىلدەتىپ ساعىنىش مۇڭ قوزعايدى؟

قازدار قاسىرەتى

باس كوتەرىپ كەنەت كوككە قاراسام،
حىڭياڭ جاقتان كەلەدى ۇشىپ تىرنالار.
كوپ جىل بوپتى، ساۋساقپەنەن ساناسام،
سەننەن ماعان كەلمەگەلى ءبىر حابار.

ۇيگە كىردىم، قاسىرەتتى وي قاپتاپ،
قازدار قايعى قاسىرەتتى قوزعادى.
بەتكە جاققان وپانى ەزە سويداقتاپ،
جاس اعىلىپ، بوتا جۇرەك بوزدادى.

تۇرلاۋسىز ەر تۇرمادىڭ-اۋ ايتقاندا،
ساعىنىش بوپ قالدىڭ ماڭگى سانامدا.
كەلگەن قازدار سەندەر جاققا قايتقاندا،
ەندى ەشقانداي حات جازبايمىن ساعان دا.

قيماس دوسپەن قوشتاسۋ

كەلىپ تۇرمىز، قورعان سىرتى تەرىستىك،
ورقاس-ورقاش، قۇزار تاۋلار ەڭىستىك.
شىعىسىندا كۇمىس وزەن كۇن سۇيگەن،
وسى ارادا قوشتاسۋعا كەلىستىك.

سەكىلدەنىپ جەل ۇشىرعان ەبەلەك،
كەتە بەردىڭ كيىپ دوسىم كەبەنەك.
بۇرىلتارما بۇلتتاي كوشكەن بۇل تاعدىر،
قينالعانمەن، قيماعانمەن نە كەرەك؟

قيماي باتىپ ساعىمىن كۇن سارقيدى،
قيما بۇلتتى قىزىل ورتەڭ شارپيدى.
ادام ەكەش ادام تۇگىل، قيا الماي –
ات كىسىنەپ، جانۋار جەر تارپيدى.

قارعالار قوناقتاعاندا

قالا شەتى، قاراۋىتتى كەش كىرىپ،
تەرەكتەرگە قوناقتادى قارعالار.
بەي ۋاقىتتا بەيجاي قارقىل ەستىلىپ،
قوسىلعانداي زاۋال شاقتا زارعا زار.

قارعا شۋلاپ قاسىرەتىن قاسي ما،
توقىماشى ءبىر سۇلۋدىڭ مۇڭ قاباق.
سىرتتا قارعا، ۇيدە زارلاپ ماشينا،
جىبەك پەردە ءتۇرىپ سىرتقا تۇر قاراپ.

جاعىڭ وشكىر دەپ قارعادى، سىلەدى،
قوناقتاعان قارعالارعا وشىگىپ.
نالەت ايتىپ تاڭىرىنەن تىلەدى،
تاستاعىن دەپ زار بىتكەندى ءوشىرىپ.

وسىنى ايتىپ جاپتى پەردە، جالىقتى،
قايعى باسقان قايران سۇلۋ توتىداي.
جارىن اڭساپ زاۋال شاقتا زارىقتى،
توقىماسىن تاستاي سالدى توقىماي.

جىبەك كىرپىك، جىبەك شاشى ءسۇزىلىپ،
جىبەك ءۇمىت، جىبەك ارمان توقيدى.
امال نەشىك ءبارى بىردەن ءۇزىلىپ،
قاس سۇلۋدى قايعى قارعا شوقيدى.

اي جىرى

بالا كەزدە اي تۋرالى اڭىزدان ءسوز اشقاندا،
دەپ ويلاۋشى كۇمىس تاباق اسىپ قويعان اسپانعا.
بالكىم پەرى تاۋىنداعى پەرىلەردىڭ ايناسى ول،
ءتۇندى  تۇنەك باسپايتۇعىن اي ساۋلەسىن شاشقاندا.

ايدا نەگە وتىرادى پەرى اياعى سالبىراپ،
ءدوپ دوڭگەلەك دارشىن تەرەك ارۋ قىزداي البىراپ.
كۇمىس قويان نەگە اۋرە جاساپ پەرى ءدارىسىن،
ونى كىمگە بەرەدى ەكەن جاساپ بولىپ قالجىراپ.

كەلە جاتىر كەتىك ايدى كەمىرۋمەن اي باقا،
جارىق ەتپەۋ ءۇشىن بالكىم ونى كۇندەي جايناتا.
الەم كۇيىپ ون كۇن پايدا بولعان كەزدە اسپاندا،
توعىز كۇندى اتقان ەكەن جوۋ ي مەرگەن جايناتا.

قالجىراعان اي بۇلدىراپ بارا جاتىر باتقالى،
اپپاق ءجۇزىن بۇركەپ جاتىر قارا بۇلتتار قاپتالى.
نە قالدى ەندى كورەتۇعىن، كەتسە كەتسىن كەتىك اي،
قاي زامان-دى جۇرەگىمدى قايعى بۇلتى جاپقالى.

قالىڭ ورمان قامقا بۇلتتار قاپتاعان

قالىڭ ورمان ەتەكتە قامقا بۇلتتار قاپتاعان،
كوك پۇلىستەي كوركەم تاۋ تەڭەۋگە ءسوز تاپپاعان.
قىز قۇجىرا بيىكتە جۇلدىز اڭدىپ، ءتۇن قاماپ،
ىشىندە وتىر قاس سۇلۋ قاسىرەتتى مۇڭ قاباق.

مارمار باسپالداقتا ول كوز تىكتى ايعا ەلىگىپ،
قارعالار ءجۇر قارقىلداپ، ۇيا تاپپاي جەلىگىپ.
كوڭىلى قاس سۇلۋدىڭ ۇياسى جوق سول قارعا،
سامالدىقتار ساناۋسىز جالعار سوقپاق جولدارعا.

قاماۋداعى حور قىزدارى

كۇزدىڭ كەشى، ساراي تۇر، حور قىزدارى قامالعان،
اتقان تاڭ مەن باتقان كۇن سول سارايدا سانالعان.
تەرەزەدەن ۇرلانا سىعالايدى عاشىق اي،
قۇشسامبا ەكەن دەگەندەي ايمالاپ نۇر جامالدان.

قىز قۇجىرا قاز-قاتار جارقىراپ شام جانادى،
جۇپار ءيىس ماس قىلا اڭقىپ مۇرىن جارادى.
ەري-ەري تاۋسىلىپ بارا جاتىر بالاۋىز،
كۇتە-كۇتە كانيزاك تالماۋسىراپ بارادى.

ءۇش مىڭ ارۋ وسىلاي تاڭ اتقانشا تالىعار،
كىم بىلەدى قايسى كۇن ارمانىنان ارىلار؟
پاتشا كەتسە ءبىر تۇنەپ، باعى جاندى دەگەن سول،
كەزدەسە الماي كەيبىرەۋ ءومىر بويى سارىلار.

تايباي تاۋىنا شىققاندا

باتىس جاقتان تارتىپ كەتتىم، تايباي تاۋى باسىنا،
شىقتىم شىڭعا كۇن باتقانشا ارسى-كۇرسى اسىعا.
سوندا كەلىپ امانداستى اق شولپان كەپ قاسىما،
قارسى الدىمنان دايار بولدى اسپان قاقپا اشىلا.

سامال قۋىپ، سانات قۇرىپ، تاپسام شىركىن جاراسىم،
سوزسام قولىم ايعا جەتسە، بولماس وزگە تالاسىم.
قارا تاۋلار قاق ايرىلىپ، اسۋ بەرسە الا شىڭ،
تەتەر جانىم سەرگىپ شىركىن جازار ەدى-اۋ جاراسىن.

دەمەسپە ەكەن سوندا بىرەۋ، ايتشى قايدا باراسىڭ،
تۋعان جەردەن ارتىق مەكەن ىزدەپ قايدان تاباسىڭ؟
ارتقا تاستاپ كەتە بەرىپ ۋگوڭداي جەر ساراسىن،
ايتشى قانە سول كەتكەننەن قاشان قايتا الاسىڭ؟

سوپى سازى

چۋ جەرىنىڭ سوپىسى جەلماياداي جەتىپتى،
باتىستاعى ىميشان تاۋى جاقتان كەلىپتى.
تاستامايتىن قوينىنان پيپاسى بار، سونىمەن،
«جەل قاراعاي» دەگەن كۇي جۇرتقا تارتىپ بەرىپتى.

سول ءبىر سوپى سول كۇيىن ماعان تارتىپ بەرگەندە،
ىزىڭدايدى ىرعالىپ مۇڭ قاراعاي شەرمەندە.
جان جۇرەكتى جۋعانداي تاۋدان اققان تاس بۇلاق،
ەستىلەدى سىڭعىرلى ءۇن كۇي سازىنا ەرگەندە.

كۇرت وزگەرىپ كۇي كەيدە الاي-دۇلەي نوسەردەي،
جاپىراقتى جاڭبىرعا دىرىلدەتىپ توسەردەي.
اعىل-تەگىل سەل سەزىم توگىلەدى، ال كەيدە،
تۇنەك باسار الەمدى، اي-جۇلدىزدار وشەردەي.

لىپىل قاعىپ ساۋساقتار، بەبەۋ ىشەك توكتى-اۋ زار،
بولىپتى ىمىرت بىلىنبەي، مۇنارتىپتى كوك تاۋلار.
ويلاپ كورسەم داريعا-اي، ءومىر دە ءبىر كۇي ەكەن،
كوشكەن بۇلتتاي كوكتەگى تۇبىندە ءبىر توقتاۋ بار.

كۇن جىرى

التىن تاباق ءار كۇنى كوتەرىلەر شىعىستان،
جەر استىنان شىققانداي، قاراڭعىلىق ىعىسقان.
كۇندە وسىلاي كۇن سۇلۋ، شىعادى دا باتادى،
ەسەبى جوق الميساق جىلدىرتپالاپ جىلىسقان.

جارالمىستان وسىلاي كۇن الەمنىڭ ەركەسى،
بۇگىن باتىپ كەتكەنمەن تاعى شىعار ەرتەسى.
ال، «ماڭگىلىك» دەگەن ءسوز بۇيىرماعان ادامعا،
وكىنىش تەك سول ءۇشىن كەستەلى ءومىر كەلتەسى.

كۇننىڭ نۇرى بوداۋسىز، گۇل-شوپتەرگە توككەسىن،
جاپىراقتار سارعايعان كۇزگە ارتپايدى وكپەسىن.
تابيعاتقا ماۋسىم شەك، ادامزاتقا عۇمىر شەك،
الەم زاڭى وسىلاي، ءار كىم مىنەپ سوكپەسىن.

كۇننىڭ شىعۋ-باتۋى ەمەس ونىڭ ەركىندە،
تابىنعانمەن تابيعات ايتقانىڭا ەرسىن بە؟
اسپان مەن جەر ماڭگىلىك بىرگە بولسا كۇنمەنەن،
قاسىرەتپەن جىر جازىپ ، مەن توگەر ەم شەر كىمگە؟

اياق جۋار سامالدىق

سايراپ جاتىر داڭعىل جول ياڭجوۋ جاققا جەتەتىن،
جول شەتىنە سامالدىق سالىپتى ءبىر  بەكەتىن.
مۇندا جايىپ ادامدار ايرىلىسار داستارقان،
قوش ايتىسىپ قول بۇلعاپ بەت-بەتىنە كەتەتىن.

كونە قۇدىق بار تاعى سامالدىقتىڭ قاسىندا،
بار بەس كەز تاس ورىندىق، سول قۇدىقتىڭ باسىندا.
تاۋدان وتىن اكەلگەن قىزدار وعان وتىرىپ،
جۋادى اپپاق اياعىن، ءبىر عانيبەت راسىندا.

باتىسىندا اق قۇتان دەگەن القاپ بايقالار،
اق ۇلپىلدەك قامىستار اق تەڭىز بوپ شايقالار.
وسى ارادا مەنىمەن جىلاپ تۇرىپ قوشتاستىڭ،
جانارىم جاس مەن قالدىم، قايتسەم كوڭىل جاي تابار؟

الدامشى ساۋىسقان

بارا جاتىر اي باتقالى قۇلدىراپ،
سيرەكتەلدى ءسونىپ جۇلدىز بۇلدىراپ.
تاعى ءبىر ءتۇن تاۋسىلاردىڭ دەرەگى،
بالىق باۋىر تاڭ راۋانداپ كەلەدى.

تەرەزەدەن جىلتىرايدى جارىق نۇر،
جاس وتاۋدا بالاۋىز شام جانىپ تۇر.
ۇيقىسى جوق جاس كەلىنشەك نازالى،
اۋناقشيدى اۋىپ سىرتقا نازارى.

جار اڭساۋى جانعان ءورت بوپ بارادى،
كيىم كيدى، سىرتقا شىعىپ قارادى.
ونى كورىپ ءبىر ساۋىسقان سايرادى،
اشۋلانىپ ارۋ ءتىسىن قايرادى.

كۇندە وسىلاي سايرايدى ءبىر ساۋىسقان،
الدامشى ەكەن اقىل-ەسى اۋىسقان!
جارىن كۇتىپ كۇن-تۇندەردى تاۋىسقان،
قايران ارۋ قاسىرەتتەن قاۋىشقان.

كوكتەم عازالى

ميعۇلا جار، اق بوز اتى ارقىراپ،
الىس كەتتى التىن ەرى جارقىراپ.
لياۋدۇڭ جاقتا كەڭ دالانى كەزىپ ءجۇر،
مەن جاتىرمىن كورپە ىشىندە قالتىراپ.
سەرىك بولىپ سامال عانا ەسەدى،
ەركەك ايتقان سەرتكە سەنبە، ساندىراق!

باتىس تاۋعا اي قۇلدىراپ بارادى،
مۇڭداستىققا تەك سول عانا جارادى.
تالاي تۇندەر ساۋلەسىمەن ايمالاپ،
تالاي تۇندەر تەرەزەمنەن قارادى.

مەن اتىرام كورەر تاڭعا كوز ىلمەي،
وشكەنىنشە بالاۋىز شام بارانى.
ۇزىلگەن گۇل ۇيگە كىرىپ جەل ايداپ،
ءلاززاتتانار تاۋىپ جايلى ارانى.
«قالاي جالعىز قالعانسىڭ» دەپ  تابالاپ،
تىرنايدى ول جۇرەكتەگى جارانى.

اسىل شاراپ، ارۋ قىز

التىن بوكال قولىمدا، شاربات ءۇزىم شارابى،
ۋ جەرىنىڭ ارۋى نازبەن كۇلە قارادى.
ون بەس جاسار بالعىن قىز، تال شىبىقتاي بۇرالعان،
كورگەن سايىن كوركىنە كوزىم تۇنىپ بارادى.

جورعا تۇلپار ءمىنىپتى، قىزىل ەتىك كيىپتى،
قارا سۇرمە جاعىلعان، قاسىن ايداي ءيىپتى.
اكسەنتپەن ءان شىرقاعان، سۇيكىمدى دە سۇيىكتى،
كوردىم دەرسىڭ بەينە ءبىر، ەركە سۇلۋ كيىكتى.

سالتاناتتى سارايدا، اتتەڭ اسەم ايكەلىم،
قۇشاعىما قۇلاساڭ، ايكەل ەمەس، اي پەرىم.
لالا گۇلىن جامىلىپ بالقىپ جاتساڭ بال ءسۇلۋ،
وزىمە دە بەلگىسىز، بولار سوندا قايتەرىم.

قۇستار قوناقتاعاندا

ۋدىڭ ءانى، چۋ دىڭ ءبيى، قانداي عاجاپ تاماشا،
ناز كورسەتىپ ەركەلەيدى حور قىزدارى تالاسا.
كۇنى بويى ساۋىق سايران، ۋ پاتشاسى سەزبەپتى،
باتىس تاۋعا كۇن قوناقتاپ بارادى ەكەن، قاراسا.
سۋگۇڭتايدى قۇشا بەردى ماقپال ءتۇننىڭ قۇشاعى،
ۇيالارىن ىزدەگەن قۇس ۇلار-شۋ بوپ ۇشادى.
ۋ پاتشاسى ۇشتى ۇكىدەي ءساندى ساراي ويناققا،
ءار كۇن كەشتە حور قىزىنداي شي شى قىزدى قۇشادى.

التىن قۇمان شۇمەگى سۋ تامشىلار ءبىر قالىپ،
ساعات ءتىلى-كۇمىس جەبە سۋدا تۇرار ىرعالىپ.
سۋ سارقىلىپ، كۇمىس جەبە قۇر قۇمانعا قۇلاسا،
تاعى ءبىر كۇن ومىرىڭنەن تاۋسىلعانىن ءبىل، عارىپ!

تولعان كۇيدەن سولعان كۇيگە وتكەن بايقۇس جارتىلاي،
كول بەتىنە سەۋىپ ءوتتى سوڭعى ساعىم التىن اي.
قىلاڭ بەردى قىزىل ۇشقىن، قاز باۋىرلاپ شىعىس جاق،
كۇللى الەمدى الپەشتەۋگە التىن نۇرمەن تاڭ سىلاي.

اعاش جارقىشاعىندا وسكەن ءشوپ

اۋىزىندا ءبىر تال ءشوپ بار، تىستەپ الىپ تاۋساعان،
ءبىر قۇس قوندى كارى اعاشقا، تالاي جىلعى قاۋساعان.

ۇركىپ ۇشىپ كەتە بەردى ءشوبىن تاستاپ الگى قۇس،
بار تىرشىلىك كوكتەپ جاتقان كوكتەم ەدى وسى تۇس.

كارى اعاشتىڭ جارقىشاعى جىڭىشكە ءارى تار ەدى،
جارقىشاقتا جۇقا قابات شاڭ توپىراق بار ەدى.

سول ارادا جاس ءشوپ قايتا تامىر تارتىپ كوكتەدى،
سۋسىنداتتى كارى اعاشتى ءمولدىر شىقتار شوپتەگى.

اعاش پەن ءشوپ وتاسقاندا ءبىر بىرىنە قاراسىپ،
وتاسپايدى ادام نەگە جاعداي جاساپ جاراسىپ؟

اي عازالى

اينا بۇلاق جارقىرايدى، قارت قاراعاي تۇبىندە،
قارت قاراعاي قانشا مىڭ جىل جاساپ جەتتى بۇگىنگە.

جارتىكەش اي كۇمىس ساۋلە، سۋ بەتىنە شاشقاندا،
ساعىمى كوز ۇيالتادى، تەرەزەنى اشقاندا.

اي ساۋلەسى، سۋ ساعىمى، ماقپال تۇندە نۇر ويناپ،
مىڭ قۇبىلدى، مەن كۇرسىندىم، الدەقالاي مۇڭ ويلاپ.

ماعان مىناۋ ايلى ءتۇننىڭ استارى مۇڭ جاسىرىن،
ارمانىم بار، دارمەنىم جوق، قايداسىڭ سەن اسىلىم؟

ايداي ارۋ دۋان بيكەشكە

قالقي ۇشقان پەرىشتەم،
قانداي سۇلۋ كەلىسكەن.
اقىل ەستەن ايىرىلىپ،
عاشىق بولدىم مەن ىشتەن.

ىنتىق جۇرەك اسىعا،
قالاي جەتەر قاسىڭا.
بۋىن قۇرتتىڭ سۇلۋىم،
شاراپ شىقتى-اۋ باسىما.

شاراپ ءىشىپ شالقىدىم،
سەنى كورىپ بالقىدىم.
الدىڭ جاۋلاپ جۇرەكتى،
اداي سۇلۋ التىنىم.

قىتاي تىلىنەن اۋدارعان قاناتبەك جۇمابايۇلى

دايىنداعان ءالىمجان ءاشىمۇلى

Abai.kz

2 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

46 - ءسوز

تيبەت قالاي تاۋەلسىزدىگىنەن ايىرىلدى؟

بەيسەنعازى ۇلىقبەك 2059