ءازىل اڭگىمە

ەسكى دوسىمدى كەزدەستىرىپ قالدىم (ادەتتەگىدەي، قال-جاعداي سۇراسىپ، امانداسۋ), ءسىرا، ءىشىن بىردەمە قاتتى كەۋلەپ العان بولۋ كەرەك، جىبەرمەيتىن قالىپ تانىتىپ، اڭگىمەگە تارتتى! تىڭداپ، سويلەسىپ وتىرمىز:

- ءيا، دوسىم، كەيىنگى كەزدە پەنسياڭنىڭ الدىندا، قۇداي وڭداپ، جاقسى جۇمىسقا ورنالاستى دەپ ەستىدىم. جاقسى بولعان ەكەن، ونىڭ ەسەپتەۋىنە سول سوڭعى ءۇش جىلدىڭ ورتاشا جالاقىسىن الادى عوي!

- ول ەستىگەنىڭ شىن ەدى دوسىم، سول پالەدەن كەشە قۇتىلىپ شىقتىم، ەندى پەنسيامدى وفورميت ەتىپ ءجۇرمىن.

- جايشىلىق پا، ونداي جىلى جەردەن كىم كەتۋشى ەدى؟

- ءيا، دۇرىس ايتاسىڭ، بىراق، تىڭدا وندا. باسقا جۇمىستىڭ ىڭعايى كەلمەي، ءار جەردە وحران-كۇزەت دەگەندى جاعالاپ جۇرگەم عوي، ماردىمسىز جالاقىعا. سول قۇرعىر پەنسيا از بولىپ قالادى-اۋ دەپ ۋايىمداپ جۇرگەندە، جيەنىم كەزدەسە قالعانى، ءوزى كەرەمەت دوكەي جەردە ىستەيتىن. جاعدايىمدى ەستىگەن سوڭ، وزدەرىنە جۇمىسقا شاقىردى. باردىم. «بولاشاقتى» ءبىتىرىپ كەلگەن جيەنىم قر بىردەمە بىردەمە دەگەن مينيسترلىكتىڭ الدەبىر كوميتەتىنە قاراستى شارۋاشىلىق جۇرگىزۋگە قۇقىلى مەملەكەتتىك كۆازي ورتالىقتاندىرىلعان حولدينگ مەكەمەسىنىڭ دەپارتامەنتىنىڭ پرەزيدەنتى ەكەن! ووو، بۇندايدى كىم كورگەن، اۋزىم اشىلىپ قالدى، سونىمەن قويشى، جاڭاعى بىردەمە بىردەمەنىڭ، (وسى كۇندەرى مەكەمە، قىزمەت اتاۋلارىن ايتۋعا اۋزىڭ سۇرىنەدى عوي), ايتەۋىر، شارۋاشىلىق سەكتورىنىڭ قول قويۋعا قۇقىلى دەيتىن شارۋاشىلىق مەنەدجەرى بولىپ تاعايىندالدىم. ويلاۋىمشا، بۇرىنعىشا زاۆحوز-اۋ دەيمىن، ول كەزدە تۇسىنىكتى دە قىسقا دا، نۇسقا ەدى عوي، قازىرگى اتاۋلاردى چەرت زنايت! قويشى، سونىمەن قىزمەتىمە كىرىستىم، ايتقاندارىن ەكى ەتپەي «ءلاپپاي تاقسىر» جاسايمىن، سونىم كەيبىرەۋلەرىنە ۇناي دا باستادى.

- جالاقىڭ شە دەيسىڭ بە، ول ەندى كەرەمەت بولدى، جيەن-پرەزيدەنت قولىما 400 مىڭ الاتىنىمدى ايتتى، ءار اي سايىن سونىڭ 150 مىڭىن ونىڭ شوپىرىنا بەرەم، تەمەكىلەرىنە. سونىڭ وزىندە بۇرىن 65 مىڭ الىپ جۇرگەن ماعان مىنا اقشا اسپاننان جاۋعان ماننا جارماعى، نەمەسە، جەر استىنان اياق استىنان تاپقان ات باسىنداي التىنداي كورىندى. ونىڭ ۇستىنە الىپ بارا جاتقان جۇمىس تا جوق، كىشى بۋحگالتەردىڭ كومەكشىسىنىڭ كومەكشىسى، بيرجا ارقىلى جاستار پراكتيكاسىمەن كىرگەن «بەزرابوتنىي» قىز زۆانداپ بالەن جەرگە بالەنشە بۋما قاعاز الىپ كەل دەيدى، جەتكىزەم، ەسىك الدىن تازا ۇستاڭىز دەيدى، كۇزەتشى-تازالىقشىلارعا تىلىمەن جالاتقىزام تس.س.! ءسويتىپ ءجۇرىپ، ءبىر جىلدىڭ وتە شىققانىن دا بايقاماي قالىپپىن. پرەزيدەنت وتپۋسك الىپ، شەتەلگە دەمالىسقا كەتتى دە، ورنىنا ءتورت ۆيتسەسىنىڭ ىشىندەگى پەرۆىيى قالدى.

نەگىزى العاندا، باستى مەكەمەمىز التى قاباتتى جارقىراعان، كوشەگە قاراعان عيمارات تا، ارتىندا ورنالاسقان ءبىر قاباتتى ۇيدە گاراجدار، قويمالار، جىلۋ جۇيەسى بار جەردە بىزدەر جۇرەمىز. ولارمەن بايلانىسىمىز جاڭاعىداي.

بىردە ماعان جالپى جينالىسقا كەلىڭىز دەگەن فيرمان ءتۇستى، قاعىنىپ-قاقىرىنىپ، سىلكىنىپ-جوتەلىپ الىپ، ەلەكتروننىي پروپۋسكامدى وتكىزگىشكە تىعىپ، رەسەپشنگە جەتتىم. ءبىراز كۇتىپ تۇرعان سوڭ، ۇيىمداستىرۋشى باللار جەتەكتەگەندەي قىلىپ، ۇلكەن زالعا كىرگىزدى. العاش كەلۋىم، قورعالاقتاپ بارىپ، ارتقى جاققا ورنالاستىم. جينالىس باستالدى، شىنىمدى ايتسام، نە ايتىپ جاتقاندارىن تۇك تە تۇسىنبەسەم دە، باس شۇلعىپ وتىرا بەردىم. ايتەۋىر، كوپىرىپ توقتاماستان سويلەپ جاتىر. جينالىستى باسقارىپ وتىرعان پەرۆىي ۆيتسە اركىمگە ءبىر شۇيلىگىپ قويادى، ارقايسىسىنىڭ ارت جاقتارىندا وڭىندا ءبىر كومەكشى، سولىندا ءبىر كەڭەسشى، قۇلاقتارىنىڭ تۇبىندە قازاق باللارعا نە كەرەگىن ءيتىم ءبىلىپ پە، ءبىر-ءبىر ورىسشا-قازاقشا اۋدارماشى، ماڭايلارىندا سۋ ۇسىنىپ جۇرگەن حاتشى قىزدار. مىنانداي ورىن العان جاعداي ەڭسەڭدى باسا تۇسەدى ەكەن، تۇقىرايىپ، تىعىلىڭقىراپ-اق وتىرعانمىن، تۇسكە تامان الگى ۆيتسە كوزى الارىپ، «بىردەمە-بىردەمە مەنەدجەر، سىزدەردە قانداي پروبلەمالار» دەپ سۇراعاندا كورشىم ءتۇرتىپ قالىپ، ماعان ەكەنىن تۇسىنە قويىپ اتىپ تۇردىم. مىڭگىرلەپ، «اسا الىپ بارا جاتقان ەشتەمە جوق قوي» دەگەنىمدە الگىم، «ۆوت ۆيديتە كوللەگي، بىزدە دولجنا بىت كرەاتيۆنوست يدەي، ا ۋ ناس ۆسە جاكسى، جاقسى...نەۋجەلي..، سىزدە ايتار پروبلەم جاق دا؟» دەپ ماعان دۇرسە قويا بەرگەنى.

بولماعان سوڭ، ايتتىم: «پروبلەما بولعاندا بىلاي عوي، ءبىزدىڭ ادامدار باراتىن دارەتحانا دالادا، سونىڭ شاتىرى ءشىرىپ كەتىپ، قازىر شۇرق-تەسىك بولىپ تۇر. سونى جوندەۋگە قاراجات بولسەڭىزدەر، ءوزىمىز-اق جاساپ الار ەدىك...»

ۆيتسە ءسوز الدى، ءبىراز بۇرقىراتىپ: «مىنە، كوردىڭىزدەر عوي، كوللەگي، مى سيديم زدەس ي پەرەد نوسوم نە بوپ جاتقانىن بىلمەيمىز! ا-نۋ-كا كىمدە قانداي ۇسىنىستار بار! ايتىڭىزدار».

العاش بولىپ ءبىزدىڭ كۋراتور ۆيتسە ءسوز الدى، توقتاماي ءبىراز سويلەپ: «پو پراۆدە ايتقاندا بىزدەر وسىنداي شاتىر كەتكەن جۇمىستاردى ۋپۋسكات ەتەمىز. جوندەۋ كەرەك...»

سول-اق ەكەن، قىزۋ تالقىلاۋ باستالدى دا كەتتى، كەزەك-كەزەك توقتاماستان سويلەپ جاتىر:

- قۇرمەتتى ءبىرىنشى ۆيتسە بالەبايچ، قۇرمەتتى كوللەگي! وسى جۇمىسقا كاك ۆى پريشلي ۋ ناس جاڭا كوزقاراس، وتليچنايا اتموسفەرا قالىپتاستى! مەن كاك ۆىسشي كانسالتينگ ەكسپەرت رەتىندە ايتامىن، وچەن داجە بلاگوپرياتنايا! مەن گارۆاردتا وقىپ جۇرگەندە، بىزگە سولاي ايتقان، منوگوە زاۆيسيت وت پەرۆوگو رۋكوۆوديتەليا دەپ! ۆوووت سونى قازىر كورىپ وتىرمىز! نۋ شاتىر تۋرالى پو سۋششەستۆۋ ايتسام، ول پروبلەمانى ەڭ الدىمەن پولنوستيۋ يزۋچات ەتۋ كەرەك...تۋ...تيۋ...ليۋ...ليۋيۋ...

- قۇرمەتتى ءبىرىنشى ۆيتسە بالەبايچ، قۇرمەتتى كوللەگي! ءسىز كەلگەلى ي ۆ پراۆدۋ، جاڭا سەرپىن پايدا بولدى. جەلايۋ ۆام وت ۆسەي دۋشي كارەرنوگو روستا ي بلاگوپولۋچيا! مەن وسىنى كاك ۆىسشي مونيتورينگ-اناليز ەكسپەرت رەتىندە ايتامىن. مەن كەمبريدجدە وقىپ جۇرگەندە، پەرۆىي رۋكوۆوديتەل قانداي بولۋ كەرەك دەپ اناليز جاسايتىنبىز، سول ۆىسشي رەزۋلتاتتار ءدال سىزگە كەلەدى! ال مەنەدجەر كوتەرگەن پروبلەماعا كەلسەك، ول ماسەلەگە گلۋبوكي تالداۋ جاساۋ قاجەت...تۋ...تيۋ...ليۋ...ليۋيۋ...

- قۇرمەتتى ءبىرىنشى ۆيتسە بالەبايچ، قۇرمەتتى كوللەگي! سىزگە رازرەشيتە ۆىرازيت سۆويۋ گلۋبوكۋيۋ پرەداننوست! مەن وسىنى كاك ۆىسشي، كاك ەگو، حالىقپەن سۆياز ورناتۋ اگەنت-ەكسپەرت رەتىندە ايتامىن. مەن وكسفوردتا وقىپ جۇرگەندە، پروبلەمانى وپروس وبششەستۆەننوگو منەنيا ارقىلى شەشكەن دۇرىس دەيتىن. پوەتومۋ، پرەدلاگايۋ سوزدات وبششۋيۋ ۆاتساپ گرۋپپۋ، گدە كاجدىي ءوزىنىڭ منەنيەسىن ايتسىن...

ءدال سول جەردە، - قىزىم، ماسەلە گرۋپپا ەمەس، تۋالەتتىڭ شاتىرى عوي...،-دەي قالعانىم، الگى دۇرسە قويا بەرگەنى:

- ۆو-پەرۆىح مەن سىزگە نيكاكوي قىزىم، ا گلاۆنىي ەكسپەرت، پيززيليا سەكس-ينۆاەۆنامىن! ۆو-ۆتورىح، ءسوزدى بولمەڭىز، ۆەليكوبريتانيادا ول دۋرنوي تون، وسوبەننو دامە! تاعى بىردەمە...بىردەمەلەر...تۋ...تيۋ...ليۋ...ليۋيۋ... ۇندەمەي قۇتىلدىم!

- قۇرمەتتى ءبىرىنشى ۆيتسە بالەبايچ، قۇرمەتتى كوللەگي! سىزگە سكورو بولاتىن نازناچەنيەڭىز وتە دۇرىس شەشىم ەكەنىن توچنو، قۋانا ايتا الامىن! پروبلەماعا كەلسەك، مەن وقىعان توكيو ۋنيۆەرسيتەتىندە لوگيستيكا ءبىرىنشى ورىندا دەپ ايتىلاتىن! وسى جونىندەگى گلاۆنىي-ەكسپەرت رەتىندە ايتارىم، سونى ۇمىتپاۋ كەرەك. پوەتومۋ ەڭ الدىمەن، شاتىرعا كەرەك زاتتارعا سمەتا جاسالىنىپ، قايدان، قاشان الىپ كەلەمىز ۆوووت مىنە ءبىرىنشى ماسەلە! وعان قانداي ترانسپورت كەرەك، سونى ەسەپتەۋىمىز قاجەت! ء(اي، اقشاسىن بەرسەڭدەر بازاردان-اق «گازەل» جالداپ، ءتورت شيپر اكەلە سالامىز عوي، دەيىن دەدىم دە، ءتىلىمدى تىستەي قويدىم). بۇل دا...تۋ...تيۋ...ليۋ...ليۋيۋ...

- قۇرمەتتى ءبىرىنشى ۆيتسە بالەبايچ، قۇرمەتتى كوللەگي! ءسىزدىڭ وسى ورىنعا وتە لايىق سپەتسياليست ەكەنىڭىزگە بارلىعىمىز سەنەمىز. ال ەندى كوتەرىلگەن ماسەلە بويىنشا، انتيكوررۋپتسيوننايا سلۋجبانىڭ گلاۆنىي ەكسپەرتى رەتىندە، جاڭاعى ايتقان سمەتاعا قوسىمشا، بارلىق دوكۋمەنتاتسيانى تەكسەرۋ كەرەك. ونىڭ ۇستىنە ارنايى كوميسسيا قۇرىپ، وعان كەرەكتى ماتەريالداردى انىقتاپ، سوسىن گوسزاكۋپكاعا بەرىپ، تەندەر ارقىلى پوستاۆششيكتەردى ستروگو كونكۋرس ارقىلى وتكىزۋ كەرەك! مەن بولعان سينگاپۋردا كوررۋپتسيا جوق! ۆوووت سول وپىتتى بىزگە دە ۆنەدريات ەتۋىمىز كەرەك...تۋ...تيۋ...ليۋ...ليۋيۋ...

سول جەردە قۇرىپ كەتسىن، «اۋ، گلاۆنىي ەكسپەرت مىرزا، ونىڭ ءبارى جاسالىپ بىتكەنشە سۋ كەتكەن شاتىردى قايتەمىز؟»- دەي قالعانىم، بەكەر-اق بوپتى. كوفەبرەيككە شەيىن مەنىڭ پوۆەدەنيەمنىڭ دۇرىس ەمەستىگى جونىندە كادىمگىدەي لەكتسيا تىڭدادىق...

...بۇلار كوفەلەرىن ءىشىپ بولعان ۇزىلىستەن كەيىن باستالعان جيىندا كوڭىلدەنگەن اتموسفەراعا قاراپ، ارەڭ-ارەڭ تۇسىنە باستادىم: الدىمەن ءبىرىنشى ۆيتسە بالەبايچتى پرەزيدەنت بولىپ تاعايىندالعان جوعارى جاقتىڭ بۇيرىعىمەن بىزدەگى ۋپراۆلەنيا پەرسونالوم باس ەكسپەرت تانىستىردى. سول-اق ەكەن، قىزۋ قۇتتىقتاۋلار باستالىپ، ەرتەدەن باستالعان جينالىس ءتۇس اۋا ارەڭ توقتادى. قاۋلى قابىلدانىپ، ەرتەڭىنە سوعان سايكەس بۇيرىق شىعاتىنى ايتىلدى.

...باس ەكسپەرت ۋپراۆلەنيە پەرسونالومنىڭ، (ەندى بۇرىنعىشا وتدەل كادر عوي), ءيا، سونىڭ كومەكشىسىنىڭ كومەكشىسى ءبىر قىز كەلىپ، بۇيرىقپەن تانىستىرىپ، قول قويعىزىپ اكەتتى. ودان ۇققانىم، ءبىز سياقتى ەسكى ماماندار جاڭا جاعدايدا جۇمىس ىستەۋگە قالىپتاسپاعان سياقتىمىز. قويشى، سودان بۇرىنعى ەڭبەگىم، زەينەتكە جاقىن جاسىم ەسكەرىلە وتىرىپ، مۇلدە جۇمىستان شىعارىلماي، ايتەۋىر، قىسقاشا ايتساق، زاۆحوزدان كۇزەتشىگە اۋىستىرىلىپپىن! وعان دا قۇدايعا مىڭ دا ءبىر شۇكىر، ايتەۋىر، جۇمىسسىز قالمادىم، ونىڭ ۇستىنە بۇل جەردىڭ كۇزەتشىسى 130 مىڭ الادى، جۇمىس كۇن ارا عانا. بىردەمەگە ۇشىراماي تۇرىپ، قۇتىلعانىما ءتاۋبا دەدىم. ءبارىن بىلەتىن شوپىرلاردان سۇراستىرسام، مەنىڭ ورنىما، قازىرگى پرەزيدەنتتىڭ شوپىرى وعان جيەنشار بولىپ كەلەدى ەكەن، سول ورنالاسىپتى.

...ال ەندى ءشىرىپ كەتكەن شاتىرعا كەلسەك، ءالى سول قالپى، ءبىز تومەن قاراي شورىلداتىپ سۋ قۇيساق، توبەمىزدەن جاڭبىرلى، قارلى كۇنى شورىلداپ، موينىمىزعا سۋ اعادى...

ازكەن التاي

جەتىسۋلىق

Abai.kz