ۋكراينانادا قازىر ساياسي كۇشتەردىڭ تەكەتىرەسى ءجۇرىپ جاتىر. بۇل اسىرەسە 2013 جىلدىڭ 21-قاراشاسىندا ەل ۇكىمەتىنىڭ ەۋروىقپالداستىق ۇدەرىسىن توقتاتۋ ءارى ەۋروپا وداعىمەن قاۋىمداستىق تۋرالى كەلىسىمگە قول قويۋدان باس تارتۋ تۋرالى شەشىمىنەن كەيىن شيەلەنىسىپ كەتتى.  ەۋروىقپالداستىقتى قولداۋعا باعىتتالعان جاپپاي شارالار بىرنەشە قالادا كورىنىس بەردى.  كيەۆتىڭ ورتالىق الاڭى قاقتىعىسۋشى تاراپتاردىڭ باستى ارەناسى بولىپ وتىر.

   قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ «ەۋرومايداندى» كۇشپەن تاراتۋعا ارەكەتتەنگەن قاتاڭ ءىس-قيمىلدارى وتقا ماي قۇيىپ، ادامداردىڭ كوشەگە جاپپاي شىعۋىنا ۇلاستى. قازىرگى ۋاقىتتاعى شەرۋشىلەردىڭ باستى تالابى – ەۋروىقپالداستىقتى جالعاستىرۋ، ۇكىمەتتى دوعارىسقا جىبەرۋ، مەرزىمىنەن بۇرىن پرەزيدەنتتىك جانە پارلامەنتتىك سايلاۋ وتكىزۋ، پوليتسيامەن قاقتىعىسقا قاتىسۋشىلاردى بوساتۋ ءارى ولارعا راقىمشىلىق جاساۋ بولىپ وتىر.

  ۋكراينا باس پروكۋراتۋراسىنىڭ مالىمەتتەرىنە قاراعاندا، 2013 جىلدىڭ 24-قاراشاسىنان بەرى ەل استاناسىندابولعان تارتىپسىزدىكتەر بارىسىندا 400-دەن استام ادام ءتۇرلى دەنە جاراقاتىن العان. ءالى كۇنگە دەيىن نەزالەجنوستي الاڭى شەرۋشىلەرگە لىق تولى، وندا شامامەن 4 مىڭعا جۋىق ادام تۇر.

ۋكراينانادا قازىر ساياسي كۇشتەردىڭ تەكەتىرەسى ءجۇرىپ جاتىر. بۇل اسىرەسە 2013 جىلدىڭ 21-قاراشاسىندا ەل ۇكىمەتىنىڭ ەۋروىقپالداستىق ۇدەرىسىن توقتاتۋ ءارى ەۋروپا وداعىمەن قاۋىمداستىق تۋرالى كەلىسىمگە قول قويۋدان باس تارتۋ تۋرالى شەشىمىنەن كەيىن شيەلەنىسىپ كەتتى.  ەۋروىقپالداستىقتى قولداۋعا باعىتتالعان جاپپاي شارالار بىرنەشە قالادا كورىنىس بەردى.  كيەۆتىڭ ورتالىق الاڭى قاقتىعىسۋشى تاراپتاردىڭ باستى ارەناسى بولىپ وتىر.

   قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ «ەۋرومايداندى» كۇشپەن تاراتۋعا ارەكەتتەنگەن قاتاڭ ءىس-قيمىلدارى وتقا ماي قۇيىپ، ادامداردىڭ كوشەگە جاپپاي شىعۋىنا ۇلاستى. قازىرگى ۋاقىتتاعى شەرۋشىلەردىڭ باستى تالابى – ەۋروىقپالداستىقتى جالعاستىرۋ، ۇكىمەتتى دوعارىسقا جىبەرۋ، مەرزىمىنەن بۇرىن پرەزيدەنتتىك جانە پارلامەنتتىك سايلاۋ وتكىزۋ، پوليتسيامەن قاقتىعىسقا قاتىسۋشىلاردى بوساتۋ ءارى ولارعا راقىمشىلىق جاساۋ بولىپ وتىر.

  ۋكراينا باس پروكۋراتۋراسىنىڭ مالىمەتتەرىنە قاراعاندا، 2013 جىلدىڭ 24-قاراشاسىنان بەرى ەل استاناسىندابولعان تارتىپسىزدىكتەر بارىسىندا 400-دەن استام ادام ءتۇرلى دەنە جاراقاتىن العان. ءالى كۇنگە دەيىن نەزالەجنوستي الاڭى شەرۋشىلەرگە لىق تولى، وندا شامامەن 4 مىڭعا جۋىق ادام تۇر.

     كەيبىر ەسەپتەۋلەرگە قاراعاندا، قازىردىڭ وزىندە ۋاقىتشا شارالاردىڭ سالدارىنان ۋكراين تاراپى تمد ەلدەرىمەن سىرتقى ساۋدا-ساتتىقتىڭ شامامەن 20 پايىزىن جوعالتىپ العان. ال، ۋكراينا شىعىس كورشىلەرىمەن اراداعى كوپىردى كۇرت ۇزۋگە دە نيەتتى ەمەس. الايدا سىرتقى ويىنشىلار قاتاڭ تالاپ قويىپ، بىرجاقتى تاڭداۋ جاساۋعا ماجبۇرلەۋدە.

   وتكەن جىلدىڭ 13-جەلتوقسانىندا بيلىك پەن وپپوزيتسيا «ۋكراينانى بىرىكتىرەمىز» دەگەن ۇرانمەن وتكەن دوڭگەلەك ۇستەلدە  ۆ.يانۋكوۆيچ قارسىلىق شارالارىنا قاتىسقانى ءۇشىن تۇتقىنعا الىنعاندارعا راقىمشىلىق جاساۋعا، سونداي-اق وپپوزيتسيا مەن بيلىكتىڭ كەلىسسوزدەر جۇرگىزۋى بارىسىندا كۇش قولدانۋعا موراتوري ەنگىزۋگە كەلىسىپ، ەۋروىقپالداستىق جولىن ودان ءارى قاراي جالعاستىرۋعا ۋادە بەرگەن ەدى. الايدا مۇنىڭ ءبارى ادىرا قالدى دەسە بولادى.

   سەبەبى، 17-جەلتوقساندا رەسەي جانە ۋكراينا پرەزيدەنتتەرى ماسكەۋ ۋكراينانىڭ قۇندى قاعازىنا رەسەيدىڭ ۇلتتىق ءال-اۋقات قورىنان 15 ميلليارد دوللار سالاتىنى تۋرالى كەلىسكەنى بەلگىلى بولدى. سونداي-اق، پۋتين مەن يانۋكوۆيچتىڭ كەزدەسۋىنەن كەيىن رەسەيدىڭ «گازپروم» مەكەمەسى ۋكرايناعا گازدىڭ باعاسىن ۇشتەن ءبىر ەسەگە تومەندەتكەنى حابارلاندى. بۇل دەگەنىمىز رەسەي تاراپى قارىز بەرىپ، ۋكراينانى ءجىپسىز بايلاۋدىڭ ءبىر امالى ەكەنى انىق. بۇل مالىمەتتى ەستىگەن ۋكراين حالقى 19-قاڭتاردا دۇرلىگىپ، كيەۆتەگى قاقتىعىستار قايتا جالعاستى. قاقتىعىس سالدارىنان كوتەرىلىسشىلەر تاراپىنان دا، ءتارتىپ ساقشىلارىنان دا جاراقات العاندار سانى كۇن ساناپ ارتۋدا. جۇرت ەتەك-جەڭىن جيناپ بولماستان ۋكراينا بيلىگى ميتينگتەر مەن باسقوسۋلارعا قاتىسقانداردى  قاتاڭ جازالاۋ تۋرالى زاڭ جوباسىن قابىلداپ جىبەردى. زاڭنىڭ قابىلدانۋىنا قارسىلىق ءبىلدىرىپ 19- 20 قاڭتاردا كوشەگە نارازىلىققا شىققان مىڭداعان دەمونسترانت ميليتسيامەن قاقتىعىسىپ،   ەكى جاقتان 200-گە جۋىق ادام زارداپ شەككەن.

  ۋكراينا پرەمەر-ءمينيسترى نيكولاي ازاروۆ ەگەر «ارانداتۋشىلار» كيەۆتەگى ارەكەتىن توقتاتپاسا، ۇكىمەتكە نارازى شەرۋشىلەرگە قارسى كۇش قولدانىلادى» دەگەن ەسكەرتۋ جاسادى.  20-قاڭتاردا كيەۆتەگى دەمونسترانتتار مەن ميليتسيانىڭ قاقتىعىسىنان حابار تاراتىپ جۇرگەن رەن تۆ، 5 كانال، 1+1, ستب، ICTV, «ۆەستي»  ارنالارى مەن  LB.ua. گازەتىنىڭ وكىلدەرى،  جالپى سانى 30 جۋرناليست زارداپ شەكتى. سونىمەن قاتار، «ەۋرومايدان» اكتسياسى جەتەكشىلەرىنىڭ ءبىرى يگور لۋتسەنكونى بەلگىسىز ادامدار ۇرلاپ اكەتىپتى. قاقتىعىس الاڭىنداعى «بەركۋت» ميليتسيا جاساعى دەمونسترانتتاردى ەۋرومايداننان  تىقسىرىپ شىقپاق بولىپ، تراۆماتيكالىق قارۋ، كوزدەن جاس اعىزاتىن گاز قولدانعان. ۋكراينا وپپوزيتسياسى قاقتىعىستارعا پرەزيدەنت ۆيكتور يانۋكوۆيچ جاۋاپتى دەپ، ونىمەن دەرەۋ كەزدەسۋدى تالاپ ەتىپ وتىر.

  ال، بۇۇ ادام قۇقىقتارى جونىندەگى جوعارعى كوميسسارى ناۆي پيللەي ۋكراينا زاڭدارى ادام قۇقىقتارى جونىندەگى حالىقارالىق زاڭنامالارعا سايكەس كەلمەيدى دەگەن پىكىردە. ونىڭ ايتۋىنا قاراعاندا،  «بۇل زاڭدار ازاماتتاردىڭ وي-پىكىر ەركىندىگىن، بەيبىت جيىن وتكىزۋ، اقپارات الۋ ەركىندىگىن جانە ازاماتتىق قوعامنىڭ ەركىن جۇمىس ىستەۋ قۇقىقتارىن بۇزادى»، سوندىقتان ول الاڭداۋشىلىق بىلدىرە وتىرىپ  ۋكراينا بيلىگىن  قابىلدانىپ كەتكەن قاتال زاڭنىڭ كۇشىن جويۋعا شاقىرعان. 

 «ۋدار» پارتياسىنىڭ كوشباسشىسى ۆيتالي كليچكو ۋكراينانىڭ قوعامدىق تەلەارنالارىنىڭ بىرىنە بەرگەن سۇقباتىندا ەلدەگى جاعدايدىڭ ۋشىعىپ كەتكەندىگىن جانە حالىق ازاماتتىق سوعىستىڭ الدىندا تۇرعاندىعىن مالىمدەدى. «قازىرگى مەملەكەتتىك جۇيە حالىققا جۇمىس ىستەمەيدى، ول تەك بيلىكتەگىلەرگە عانا جۇمىس ىستەپ تۇر»،− دەدى ول. قالاي دەگەنمەندە ۋكراين حالقى ءوزىن مۇددەگە بەرىك، نامىسقوي حالىق ەكەنىن اڭعارتتى. سوندىقتان ولار بيلىك تەحنيكاسىنىڭ تابانىنا تاپتالعانىنا قاراماستان  تالاپتارىن تىڭداتپاي، الاڭنان قايتپايتىندارىن مالىمدەپ وتىر.

P.S.

تاياۋ كۇندەردەن بەرى كەدەندىك وداق ۋكراينادان بۇرىن رەسەيدىڭ وزىنە ءتيىمسىز دەگەندى ورىس ەكونوميستەرى ساراپقا سالا باستادى. «ۋكراينا، - دەيدى ساراپشىلار، - رەسەيدەن ارزانعا كوگىلدىر وتىن الىپ ونى ەۋروپاعا ساتۋى مۇمكىن. ءسويتىپ ەكى جەپ بيگە شىعۋى ىقتيمال». ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، كيەۆتەگى ساياسي سيپات العان قاربالاس باستالعانعا دەيىن رف پرەزيدەنتى پۋتين رەسەي نارىعىن ۋكراينادان شىققان تاۋرالار جاۋالاپ العانىن قىنجىلا ايتىپ جۇرگەن. «ۋكراينا كەدەندىك وداق قۇرامىنا قابىلدانسا، ءبىزدىڭ نارىق الاڭى ۋكراين كاسپكەرلەرىنىڭ ونىمىنە تولىپ كەتەدى. پۋتين نەگە وسىنى ەسكەرمەيدى؟ ءبىزدىڭ بيلىك وزگە ەلدەرمەن قارىم-قاتىناس بارىسىندا ەكونوميكالىق ەمەس، ساياسي مۇددەنى ءبىرىنشى ورىنعا قويادى. بۇل – رەسەي حالقى ءۇشىن ءتيىمسىز مۇددە»، - دەيدى ورىستار.  

Abai.kz