قازاقستان-رەسەي ۋنيۆەرسيتەتى، «ابايتانۋ» عىلىمي-تانىمدىق ورتالىعىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن قازاق ادەبيەتى مەن مادەنيەتىنە العاش تىڭ جول باستاعان تاريحي كەش جايلى دوڭگەلەك ستول وتكىزىلدى.

ابايدىڭ قايتىس بولعانىنا 10 جىل تولۋىنا وراي  ن.قۇلجانوۆا وتكىزگەن تاريحي كەشكە 26 قاڭتار 2014 جىلى 100 جىل تولدى. ءساۋىر ايندا وتكىزىلەتىن رەسپۋبليكالىق كونفەرەنتسيادا قارالاتىن ماسەلەلەر، العاشقى كەش توڭىرەگىندە كوتەرەتىن تاقىرىپتىق زەرتتەۋلەر، ن.قۇلجانوۆانىڭ تۋىسقاندىق اينالاسى،  شىعارماشىلىق ءومىر جولى، شاقىرىلاتىن قوناقتار، وتكىزىلەتىن ورنى مەن قاتىسۋشىلار جايلى تالقىلاندى. كەشتى ۇيىمداستىرۋشى «ابايتانۋ» عىلىمي-تانىمدىق ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى – الماحان مۇحامەتقاليقىزى جينالعان زيالى قاۋىم اراسىنداعى اڭگىمە سۇحباتتى ءوزى جۇرگىزىپ وتىردى.

قازاقستان-رەسەي ۋنيۆەرسيتەتى، «ابايتانۋ» عىلىمي-تانىمدىق ورتالىعىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن قازاق ادەبيەتى مەن مادەنيەتىنە العاش تىڭ جول باستاعان تاريحي كەش جايلى دوڭگەلەك ستول وتكىزىلدى.

ابايدىڭ قايتىس بولعانىنا 10 جىل تولۋىنا وراي  ن.قۇلجانوۆا وتكىزگەن تاريحي كەشكە 26 قاڭتار 2014 جىلى 100 جىل تولدى. ءساۋىر ايندا وتكىزىلەتىن رەسپۋبليكالىق كونفەرەنتسيادا قارالاتىن ماسەلەلەر، العاشقى كەش توڭىرەگىندە كوتەرەتىن تاقىرىپتىق زەرتتەۋلەر، ن.قۇلجانوۆانىڭ تۋىسقاندىق اينالاسى،  شىعارماشىلىق ءومىر جولى، شاقىرىلاتىن قوناقتار، وتكىزىلەتىن ورنى مەن قاتىسۋشىلار جايلى تالقىلاندى. كەشتى ۇيىمداستىرۋشى «ابايتانۋ» عىلىمي-تانىمدىق ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى – الماحان مۇحامەتقاليقىزى جينالعان زيالى قاۋىم اراسىنداعى اڭگىمە سۇحباتتى ءوزى جۇرگىزىپ وتىردى.

قازاق رۋحانياتىندا تاريحي ورنى ەرەكشە بۇل ءىس شاراعا  ابايتانۋشى عالىمدار، قالامگەرلەر، استانا قالالىق ءبىلىم باسقارماسى، ابايتانۋدان ءدارىس بەرەتىن ۇستازدار، ابايتانۋ وقۋلىعىن دايىنداۋشىلار قاتىستى. قازاقستان شىققان تۇڭعىش اعارتۋشى – جۋرناليست قىز نازيپا قۇلجانوۆا جايلى تەرەڭىرەك اڭگىمەلەپ، تۋىسقاندىق اينالاسىنان سىر شەرتكەن بەلگىلى اقىن – سەرىك تۇرعىنبەكوۆ عالىمدارعا تاريحي تىڭ دەرەكتەردەن ماعلۇمات بەردى. ابايتانۋشى-عالىم اسان وماروۆ قازاق مادەنيەتى تاريحىنداعى العاشقى كەشتىڭ نەگىزىن ابايدىڭ 1909 جىلعى جارىق كورگەن تۇڭعىش جيناعىنان باستاۋ قاجەت ەكەنىن، اتالعان جيناققا دا 105 جىل تولىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى.  العاشقى كەشكە ارنالعان دوڭگەلەك ستولعا استانانىڭ ىرگەسىندەگى قوياندى قازاق ورتا مەكتەبىنىڭ ديرەكتورى، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى، تانىمال قالامگەر – ءجادي شاكەنۇلى ءوزىنىڭ مەكتەبىندەگى تالانتتى شاكىرتتەرىمەن قاتىسىپ، تاقىرىپقا ساي تىڭ تاقىرىپتار قوزعادى. تالاپتى شاكىرتتەرى اباي شىعارماشىلىعىنا، اتالعان العاشقى كەش جايىندا پىكىرلەرىن ءبىلدىردى. قالاداعى №56 مەكتەبى، اباي-شاكارىم كلۋبىنىڭ جەتەكشىسى – روزا حالەسوۆا ابايتانۋعا ءوز ۇلەسىن قوسىپ جۇرگەن ۇستاز رەتىندە ءوز ويىن ورتاعا سالدى. بەلگىلى اقىن ەرقوجا تولەپبەردىۇلى مەن رۋحانياتقا جاناشىر زيالى قاۋىم مەن قالامگەر توپ ريزاشىلىقتارىن ءبىلدىردى. قازاق گۋمانيتارلىق زاڭ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ وقىتۋشىسى، ساياسي عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور – باكىر ابدىجالەل قوشقارۇلى اباي شىعارماشىلىعى مەن ابايتانۋدىڭ باستاۋ بۇلاعىنا اينالعان العاشقى كەشكە ءوزىنىڭ عىلىمي تۇرعىداعى كوزقاراسىن ءبىلدىردى. «اباي نۇرى» ونەرلى جاستار كلۋبىنىڭ بەلسەندى مۇشەسى – نۇريلاش ابزەلحانقىزى اڭگىمە اراسىندا ابايدىڭ سول العاشقى كەشتە ورىندالعان اندىرنەن تىڭداۋشىلارىن سۋسىنداتىپ وتىردى.

قازاقتان شىققان تۇڭعىش اعارتۋشى جۋرناليست قىز نازيپا قۇلجانوۆانىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن 1914 جىلى 26 قاڭتاردا ابايدىڭ دۇنيەدەن وتكەنىنە 10 جىل تولۋىنا وراي سەمەي قالاسى لۋناچارسكي كلۋبىندا تۇڭعىش رەت ادەبي شىعارماشىلىق كەش ءوتىپ، اقىننىڭ شىعارماشىلىعىنا ارنالعان العاشقى بايانداما ورىس تىلىندە جاسالعان بولاتىن. ابايدىڭ اقىندىق تۆورچەستۆوسى جايىندا ەكى تىلدە (ورىسشا، قازاقشا) بايانداما جاسايدى. وسى كەشتە م. اۋەزوۆتىڭ «ەڭلىك-كەبەك» پەسساسىنان ءۇزىندى قويىلادى. ارتىنان كونتسەرت بولادى. وعان ونەر ساڭلاقتارى ي. بايزاقوۆ، ءا. قاشاۋباەۆ، ابايدىڭ ءانشى شاكىرتى امباعامبەت، ق. ساتپاەۆ ج. ايماۋىتوۆتار قاتىناسىپ اباي ولەڭدەرىن وقىپ، اباي اندەرىن ورىندادى. وسى ايتۋلى تاريحي وقيعاعا بيىل 100 جىل تولىپ وتىر. 1919 جىلى سەمەي قالاسىندا ج.ايماۋىتوۆ، م.اۋەزوۆتەرمەن بىرگە اباي مۇرالارىن ناسيحاتتاۋمەن اينالىسىپ، سەمەيدە ابايدىڭ قايتىس بولعانىنا 15 جىل تولۋىنا بايلانىستى ادەبي كەش وتكىزىپ، ابايدىڭ اقىندىق تۆورچەستۆوسى جايىندا ەكى تىلدە (ورىسشا، قازاقشا) بايانداما جاسايدى.

وسىنداي تاريحي وقيعادان تەرەڭىرەك ماعلۇمات العان قاتسىۋشىلاردىڭ ورتاق پىكىرى ناتيجەسىندە الداعى ءساۋىر ايىندا «العاشقى كەشكە 100 جىل» تاقىرىبىمەن مادەني وشاقتار مەن وقۋ وردالارىمەن بىرلەسە وتىرىپ، رەسپۋبليكالىق عىلىمي-تانىمدىق كونفەرەنتسيا وتكىزۋگە بەل بايلاسىپ تارقاستى.

زويا مۇحامەدجانوۆا

يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالار  قوللەدجىنىڭ ۇستازى

استانا قالاسى

Abai.kz