بوكسشىلارىمىزدى «اللانىڭ قالاۋى» دەپ، تورەشىلەردىڭ تالاۋىنا تاستاپ قويا بەرسەك، كىم قورعايدى, ولاردى!؟ اللا «ساقتانساڭ –ساقتايمىن» دەگەن، ارەكەت ەتكەنگە عانا بەرەكەت بەرەدى…

پاريج وليمپياداسى ەڭ ادىلەتسىز تورەشىلىكپەن ەستە قالاتىن بولدى.

پاريج وليمپياداسىنىڭ بوكس جەرەبەسى وزبەكستان ءۇشىن تارتىلعان جەرەبە سەكىلدى. ءيا، وتە دۇرىس ايتادى، قازاق بوكسىنىڭ ءبىرىنشى جاناشىرى ءابدىماجيت سىزدىقبەك اعامىز. ابەكەڭ كەزىندە گولوۆكينگە ارنايى قازاق شاپانىن تىكتىرىپ، موناكوعا اپارىپ كيگىزگەن، الاش كوسەمى ءاليحان بوكەيحاننىڭ 15 تومدىعىنا دەمەۋشى بولعان مەتسەنات، كاسىپكەر. پاريجدەگى ادىلەتسىزدىكتەرگە شىداماعان ابەكەڭ ءوز وي-پىكىرلەرىن، قۇندى ۇسىنىستارىن ايتىپ، اۋديو جىبەرىپتى.

وزبەك بوكسشىلارىن قازاق بوكسشىلارىمەن جانە مىقتى بوكسشىلارمەن جارتىلاي فينالعا دەيىن كەزدەستىرمەۋدىڭ جانە ولاردىڭ ءار قارسىلاسىنىڭ ءالسىز بولۋىن جاقسى قامتاماسىز ەتكەن. مىسالى، وليمپيادا چەمپيونى حاسانباي دوسماتوۆتىڭ قارسىلاسى پورتە-ريكونىڭ 18 جاسار بوزوكپە بوكسشى بالاسى لوپەس جانە تب سول سياقتىلار ەكەنىن ابەكەڭ ادەمى دالەلدەپ بەرىپتى. نەگىزى ابەكەڭ بۇل پىكىرلەرىن جازباشا نە بەينەبايان تۇرىندە بەرگەنى دۇرىس بولار ەدى…

وسىنداي وڭتايلى جەرەبەگە وزبەك بوكشىلارىنا تاپسىرىلعان «اكتەرلىك جاساۋدى» قوسىڭىز… مىسالى، ءبىزدىڭ ساكەن بيبوسىنوۆتان 2:1 ەسەبىمەن جەڭىلىپ تۇرعان وزبەك حاسانباي دوسماتوۆقا وزبەكستاننىڭ باس باپكەرى كلىچەۆتىڭ «اكتەرلىك قىلىڭ» دەپ ايقايلاعانىن بۇكىل الەم ەستىپ، باسپاسوزدە جازىلىپ جاتتى…

جەڭىسىن ەستىگەندە حاسانبايدىڭ اسپانعا سەكىرىپ، شىڭعىرعانىنان-اق الدىن الا جوعارىدان كەلىسىم جاسالعان جوسپار بويىنشا وزبەك بوكسشىسىنىڭ «اكتەرلىگى» ىسكە اسقانىنا قۋانعانىن كورسەتىپ بەردى…

قىسقاشا ايتقاندا، قازاق بوكسشىلارىنىڭ قۇلاپ قالماعان قارسىلاستارىنا «جەڭىس» تارتىپ اپەرىلۋدە.

سونىڭ ارقاسىندا وزبەكتىڭ 5 بوكسشىسى شيرەك فينالعا جەتتى.

بىزدە 2000 جىلى سيدنەيدە، بوكستان بەكزات پەن ەرماحان التىن الىپ، ەكى چەمپيون شىققان، مۇحتارحان مەن بولات ءجۇمادىلوۆ كۇمىس العان وليمپيادادا قازاق بوكسشىلارىنىڭ 7-ەۋى بىردەي شيرەك فينالعا شىققان ەدى! بۇل الەمدى قىزىقتىرعان جارقىن جەتىستىك ەدى!..

بيىل پاريجدە بارلىق جاعداي جاسالعان وزبەكستان بوكشىلارىنىڭ 5-ەۋى شيرەك فينالعا وتكەنىن ايتتىق. بىراق سيدنەيدەگى قازاق بوكسشىلارىنىڭ جەتەۋى بىردەي شيرەك فينالعا شىققان جەتىستىگىنە جەتە العان جوق.

ول بوكس دەرجاۆاسى اتانعان داۋرەنىمىز كوزدەن بال-بۇل ۇشتى كەيىنگى جىلدارى… بۇعان تورەشىلەردىڭ ادىلەتسىزدىگى دە كەسىرىن تيگىزىپ كەلە جاتقانى راس.

دەگەنمەن، ارىپتەسىم، بەلگىلى سپورت قايراتكەرى دانيار قاسقاراۋ باۋىرىم ايتپاقشى، ەڭ باستىسى سپورتشىدا ۇلتتىق رۋح، نامىس، مىنەز بولماسا، قانشا جاعداي جاساساڭ دا ءبارى بەكەر!

بەيجىڭ وليمپياداسىنىڭ ءباھادۇرى باقىت سارسەكباەۆ تا بارىن اقتارىپ سالدى… بوكسشىلارىمىزدىڭ دايىندىعىنا كۇمان كەلتىردى…

ءيا، ەڭ باستىسى ۇلتتىق رۋح پەن قايسارلىق، تەمىردەي ءتوزىم. ۇلتتىق رۋحى، قازاقتىق قانى قايناعان، جانارىندا وت ويناعان، جۇرەگى اتويلاعان جالىندى باھادۇرلەر بولماي، جەڭىس جوق!

بەكزات ساتتارحان باۋىرىمىز بيازى، يبالى، ءيمانجۇزدى بولعانمەن، قازاقتىڭ قايسارى ەدى! سول قايسارلىق، قايناعان قازاقى قان، ويناعان جانارداعى وت، ۇلتتىق رۋح پەن نامىس بەكزاتتى وليمپ بيىگىنە شىعارىپ، قازاقتىڭ بوكستان تۇڭعىش وليمپيادا چەمپيونى، تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ تۇڭعىش قازاق وليمپيادا چەمپيونى ەتتى 20 جاسىندا. ول سول بيىكتە قالىقتاپ ءجۇرىپ، اسپانعا ۇشىپ كەتىپ قالدى… جەڭىستەن پەيىشكە! پەيىشتە رۋحى شالقي بەرگەي!

بۇل وليمپياداداعى ادىلەتسىزدىكتەر تۋرالى بەلگىلى جۋرناليست باقتيار تايجان باۋىرىم دا بارلىعىن ايتتى، باتىرىپ ايتتى! ايگىلى سپورت قايراتكەرلەرى قاركەن احمەتوۆ، امانشا اقپاەۆ، بەكەت ماحمۇدوۆ، تەمىرحان دوسمۇقامەدوۆ، ءابدىسالان نۇرماحانوۆ سەكىلدى بىلىكتى باسشىلار مەن باپكەرلەر تۋرالى جاقسى كەلتىردى.

قازاق سپورتىنىڭ جايساڭ تەلەجۋرناليستى، مارقۇم امانگەلدى سەيىتحاننىڭ بەكەت ماحمۇدوۆتىڭ بەدەلىنىڭ الەم بوكسىندا جوعارى بولعانىن تاماشا كەلتىرىپ جازعان ەستەلىگىن جاريالاپ جاتتى جانكۇيەرلەر الەۋمەتتىك جەلىدە.

ءيا، وليمپياداداعى ادىلەتسىزدىك پەن جەمقورلىق قازاق بوكسىنا جاۋداي تيۋدە! قازاق بوكسشىلارى قارسىلاستارىمەن ەمەس، تورەشىلەردەن جەڭىلۋدە دەۋگە بولادى.

بۇعان ماحمۇد سابىرحاننىڭ تورەشىلەر شەشىمىنە قولىن ءبىر سىلتەگەنىن، ايبەك ورالباي مەن مۇحامەدسابىرعا دا ادىلەتسىزدىك جاسالعانىن الەم كوردى… اسلانبەك پەن قامشىبەك تە جەڭىلدى تورەشىلەر شەشىمىمەن.

مۇحامەدسابىرعا جاسالعان قياناتقا قارسىلىق جاساپ، حالىقارالىق وليمپيادالىق كوميتەتكە تورەشىلەر ۇستىنەن ارىز ءتۇسىردى.

پاريج وليمپياداسى ەڭ ادىلەتسىز تورەشىلىكپەن ەستە قالاتىن بولدى.

كوپتەگەن ءباسپاسوز قۇرالدارىنىڭ حابارلاۋىنشا، ەركەك نە ايەل ەكەنى بەلگىسىز الجيرلىك بوكسشىعا بايلانىستى دا داۋ ءورشىپ تۇر.

ەڭ باستىسى سپورتشىلارىمىزدى حالىقتىڭ قولداۋى كەم بولىپ جاتقان جوق. بىراق، مەنىڭ قورقاتىنىم - قازاق بوكسشىلارىن قارالاپ وتىرعان كەيبىر بلوگەرلەرىمىز ءبىزدىڭ بوكسشىلار جەڭىلسە، قۋاناتىن سەكىلدى… «انە ايتقانىم كەلدى عوي» دەۋ ءۇشىن عانا…

امانشاداي اقىلمان، بەكەتتەي بەتكەۇستارلار بولماي، اقىمىز كەتكەنى كەتكەن بولىپ تۇر عوي!

بوكسشىلارىمىزدى «اللانىڭ قالاۋى» دەپ، تورەشىلەردىڭ تالاۋىنا تاستاپ قويا بەرسەك، كىم قورعايدى ولاردى!؟ اللا «ساقتانساڭ –ساقتايمىن» دەگەن، ارەكەت ەتكەنگە عانا بەرەكەت بەرەدى.

مۇحامەدسابىرعا دەيىن-اق، قانشا بوكسشىمىزعا ادىلەتسىزدىك جاسايدى ەكەن دەپ كۇتىپ وتىرماي، العاشقى كەزدە-اق قارسىلىق جاساۋ كەرەك ەدى قازاقستاننىڭ وليمپيادالىق كوميتەتى، سپورت مينيسترلىگى؟!.

نەگىزى، بوكس قانا ەمەس، جالپى سپورت سالاسىنا شۇعىل كۇردەلى رەفورما كەرەك!

ءيا، ەلدوس سمەتوۆ ەرلەدى!

ەلدوس سمەتوۆ - قازاقتىڭ دزيۋدودان تۇڭعىش وليمپيادا چەمپيونى!

تۇڭعىش الەم چەمپيونى دا ەلدوس بولعان ەدى 2015 جىلى!

مەملەكەت باسشىسى ق.توقاەۆ ەلدوسقا تەلەفون شالىپ، وليمپ شىڭىن باعىندىرۋىمەن قۇتتىقتادى!

«ەلدوستىڭ ەرلىگى - ەلدىڭ التىنى! ەلدوستىڭ كوز جاسى - ەرلىكتىڭ كوز جاسى!» - دەپ، ءبىز دە ماقالا جازىپ، قۋانا قۇتتىقتادىق!

ناريمان نار ەكەندىگىن كورسەتىپ، گيمناستيكادان كۇمىس جۇلدەنى العان تۇڭعىش قازاق رەتىندە تاريحي جەڭىسكە جەتتى. عۇسمان قىرعىزباەۆ قولا مەدالعا قول جەتكىزدى.

مەرگەندەرىمىز، پنەۆماتيكالىق ۆينتوۆكامەن نىسانا كوزدەۋدەن قولا مەدالعا يە بولعان يسلام ساتپاەۆ پەن الەكساندرا لەنى دە قۇتتىقتادىق!

قازىر نازىم قىزىمىز دا ناعىز جاسىنداي جارقىلداعان كۇيىندە!

نۇربەك ورالباي فينالعا شىققان جالعىز بوكسشىمىز. ونىڭ ەندى التىن ءۇشىن اقتىق سىندا ايقاساتىن قارسىلاسى ۋكراين بوكسشىسى حيجنياك ازۋلى جىرتقىشتاردىڭ ءبىرى. ايقاس وڭاي بولمايىن دەپ تۇر. امال-ايلاسى اسقان جەڭەدى بۇل تارتىستا. سونىمەن بىرگە ساياسات تا ويناپ كەتۋى مۇمكىن. رەسەي باسقىنشىلىعىنا قارسى سوعىسىپ جاتقان ۋكراينانى قولداۋ ءۇشىن تەڭ جاعدايدا ۋكرايندىق بوكسشىنى قولداپ جىبەرۋىن دە جوققا شىعارۋعا بولمايدى… مۇنداي ساياسي قولداۋ باياعىدا 1980 جىلى ماسكەۋ وليمپياداسىندا كاپيتاليستىك ەلدەردىڭ بويكوت جاريالاعانىنا قاراماي جالعىز ءوزى كەلىپ، فينالدا ءبىزدىڭ سەرىك قوناقباەۆپەن ايقاسىپ، چەمپيون بولعان يتاليا بوكسشىسى پاتريتسيو وليۆاعا قولدانىلعان. سوندىقتان نۇربەككە ايقىن باسىمدىقپەن ۇتۋى كەرەك.

ەل ءۇمىت كۇتىپ وتىرعان بوكسشىلارىمىز نۇربەك پەن نازىم التىن السا، قازاقستاننىڭ وسى ولجاسى از بولمايىن دەپ تۇر…

اللا سوعان جەتكىزسىن! اق جول!

قازىبەك يسا

Abai.kz