ءحححىىى جازعى وليمپيالىق ويىندار اياقتالدى. 16 كۇنگە سوزىلعان سپورت مەرەكەسىندە 205 ەلدىڭ وكىلدەرى جۇزدەگەن جۇلدەنى ساراپقا سالدى. وسىنشاما ەلدىڭ تەك 93-ءى عانا مەدال الا الدى. قازاقستان وليمپياشىلارى 1 التىن، 3 كۇمىس، 3 قولامەن جالپى كوماندالىق ەسەپتە 43-ورىنعا تابان تىرەدى.

بۇل كورسەتكىش وسىنىڭ الدىنداعى توكيو وليمپياداسىندا العان 84-ورىنمەن (0 التىن، 0 كۇمىس، 4 قولا) سالىستىرعاندا ءسال يمانتارازىلاۋ.

ال ريو-2016 ويىندارىنداعى 30-ورىن (2 التىن، 5 كۇمىس، 10 قولا) بۇل كۇندە ارمان بولىپ قالعانى راس (ونىڭ الدىنداعى جەتىستىكتەردى ەسكە الماعاننىڭ وزىندە). دەمەك، قازاق سپورتىندا ىلگەرىلەۋدىڭ، دامۋدىڭ جوق ەكەنىن مويىنداعان ءجون، بۇل جايت وسى سالا جەتەكشىلەرىن ويلاندىرۋى، باتىل شەشىمدەر قابىلداۋعا جەتەلەۋى قاجەت. بوكس، كۇرەس، دزيۋدو سەكىلدى جۇلدەدەن ءۇمىتتى سپورت تۇرلەرىمەن قوسا سپورتتىق گيمناستيكا، كوركەم گيمناستيكا، ۇزىندىققا سەكىرۋ، بيىكتىككە سەكىرۋ، سۋ سپورتى تۇرلەرى، جەڭىل اتلەتيكا تۇرلەرى سەكىلدى سالالارعا كوپ كوڭىل ءبولۋ قاجەت. كوماندالىق سپورت تۇرلەرىندەگى جاعداي ءتىپتى سىن كوتەرمەيدى. شەتتەن ورالعان ءوز قانداستارىمىز ەل ازاماتتىعىن دەر كەزىندە الا الماي، زارىعىپ جۇرگەندە ءبىزدىڭ شەنەۋنىكتەر كەنيادان الىپ كەلىپ، لەزدە قازاقستان ازاماتتىعىن بەرە قويعان «لەگيونەر جەلاياقتارىمىز» 17-ورىننان اسا الماي ءجۇر، سولاردىڭ ورنىنا ءوز ۇل-قىزدارىمىزدى تاربيەلەسەك، ايتەۋىر كوز قۋانىش بولماس پا ەدى. پالەندەي جەتىستىككە جەتپەسە دە وليمپيادانىڭ پاريج تورىندەگى جابىلۋ سالتاناتىندا ەل تۋىن تىك ۇستاپ شىققان باتىرحان تولەۋعالي مەن ەلجانا تانيەۆانى كورىپ، كوڭىل شالقىعان جوق پا؟..

جالپى سپورت سالاسىنا رەفورما كەرەك، ۇلتتىق ۇستانىم، وتانشىلدىق كوزقاراس قاجەت.

* * *

جالپى مەدالدار كەستەسىندە اقش قۇراماسى ءبىرىنشى ورىن الدى. جارىستىڭ سوڭعى ساتىنە، اقىرعى سەكۋندتارىنا دەيىن 40 التىن العان (27 كۇمىس، 24 قولاسى تاعى بار) قىتاي وزىپ تۇر ەدى. 39 التىنى بار امەريكالىقتاردا سوڭعى ءۇمىت – باسكەتبولدان قىزدار كومانداسى قالعان بولاتىن. 10 تامىزدا جانكۇيەرلەر دە، جۋرناليستەر قاۋىمى دا «دريم-تيم» («ارمان-كوماندا») اتاپ كەتكەن باسكەتبولدان اقش ەرلەر قۇراماسى فينالدا فرانتسيانى جەڭىپ (98:87), قالاي چەمپيون بولۋدىڭ ۇلگىسىن كورسەتكەن-ءدى. لەبرون دجەيمس ءۇشىنشى رەت، كەۆين ديۋرانت ءتورتىنشى رەت وليمپيادا چەمپيونى اتانىپ، ال دوپتى تورعا الىستان لاقتىرىپ، بىردەن ءۇش ۇپاي ولجالاۋدىڭ تەڭدەسسىز شەبەرى ستەفەن كارري (بۇل – ونىڭ تۇڭعىش وليمپيالىق التىنى) ءوزىنىڭ ۇزدىك ويىنىمەن الاڭ قوجايىندارىنىڭ ساعىن سىندىرعان بولاتىن.

اقش-تىڭ قىتايدى باسىپ وزۋى...

سۋرەت: reuters.com سايتىنان الىندى

11 تامىزدا قىزدار باسكەتبولىنىڭ فينالىندا دا وسى ەكى قارسىلاس – فرانتسيا مەن اقش كەزدەستى. اتلانت مۇحيتىنىڭ ار جاعىنان كەلگەن مەيماندارعا فرانتسۋزدىڭ جىگىتتەرىنەن گورى قىزدارى لايىقتى قارسىلىق كورسەتتى. كىمنىڭ جەڭىپ، التىن الاتىنى اقىرعى ساتكە دەيىن بەلگىسىز بولىپ تۇردى. ويىننىڭ بىتۋىنە 4 سەكۋند قالعاندا امەريكالىقتار 67:64 ەسەبىمەن ۇتىپ جاتتى. فرانتسۋزدار لەزدە وزدەرىنىڭ ەڭ مەرگەن قىزى گەببي ۋيليامسقا پاس بەردى. وسىنىڭ الدىندا عانا الىستان لاقتىرىپ، ءۇش ۇپاي الىپ، ەسەپ ايىرماسىن قىسقارتا تۇسكەن ول تاعى دا دوپتى سولاي الىستان لاقتىردى – گول بولسا، تارازى باسى تەڭەسپەك! بىراق – و، قىرسىق! – بار زەيىنى دوپتى سوناۋ دوڭگەلەك تورعا ءدوپ ءتۇسىرۋ بولىپ تۇرعان ۋيليامس اڭداۋسىزدا العا ءبىر قادام باسىپ، ءۇش ۇپايلىق شەڭبەر سىزىعىنان ىشكە ەنىپ كەتىپتى. ونىڭ لاقتىرعان دوبى تورعا ءتۇسۋىن ءتۇستى-اۋ، بىراق ءۇش ۇپاي ەمەس، ەكى-اق ۇپاي بەرەتىن كادۋىلگى گول بولىپ شىقتى. ۋيليامس وكىنىپ ۇلگەرمەي جاتىپ، سيرەنا سوعىلدى، ويىن ءبىتتى – 67:66! ءسويتىپ، اقش قىزدارى ءوز ەلى ءۇشىن 40-شى التىندى يەلەندى! امەريكالىقتاردا كۇمىس سانى كوپ بولعاندىقتان (44, ال قىتايلاردا 27), جالپى كوماندالىق مەدالدار تىزىمىندە ولار ءبىرىنشى ورىن الدى.

* * *

ەگەر بيىكتىككە سەكىرۋ جارىسىندا امەريكالىق شەلبي ماكيۋەن جاڭازەلانديالىق قارسىلاسى حەميش كەررمەن التىندى ءوزارا بولىسكەندە، اقش قۇراماسى سوڭعى التىندى سوڭعى سەكۋندقا دەيىن كۇتىپ وتىرماس ەدى.

«قالايشا؟ التىن جۇلدەنى بولىسۋگە دە بولا ما؟» دەيسىز بە؟ بولادى. زاڭ جۇزىندە وعان تىيىم سالىنباعان.

سۋرەت: worldathletics.org سايتىنان الىندى

وسىدان ءۇش جىل بۇرىن توكيو وليمپياداسىندا بولعان مىنا جايت ەسىڭىزدە مە؟ ول كەزدە بيىكتىككە سەكىرۋدەن فينالعا يتاليالىق دجانماركو تامبەري مەن قاتارلىق مۋتاز بارشيم شىققان ەدى. ەكەۋى دە 2 مەتر 39 سانتيمەتر بيىكتىكتى باعىندىرا الماي، بىرنەشە رەت تالپىنىس جاساپ شارشادى. سوندا سپورتشىلاردىڭ ءبىرى تورەشىگە بارىپ: «التىندى ەكەۋىمىزگە دە بەرە سالۋعا بولا ما؟» – دەپ سۇراعان. «بولادى» دەپتى تورەشى. ءسويتىپ، تامبەري دە، بارشيم دا وليمپيادا چەمپيونى اتاندى، ياعني كۇمىس مەدال ەشكىمگە بەرىلگەن جوق.

راس، تامبەري مەن بارشيم جارىس الاڭىندا عانا ەمەس، ومىردە دە تالاي جىلدان بەرى دوس بوپ جۇرگەن جىگىتتەر ەكەن. بالكىم، ەكەۋىنىڭ مۇنداي شەشىمگە كەلگەندەرىنە، ياعني التىندى ءبولىپ العاندارىنا بۇل جايتتىڭ دا اسەرى بولعان شىعار.

ماكيۋەن مەن كەرردىڭ تەكەتىرەسى

ح.كەرردىڭ فوتوسى: Al Bello

ال ماكيۋەن مەن كەرر – دوس ەمەس، تەك قارسىلاستار عانا. سوندىقتان باسەكە سوڭىنا دەيىن جالعاستى. بۇعان دەيىن ەكەۋى دە اسا ءىرى ناتيجەگە جەتكەن ەمەس-ءتى. ماكيۋەن بىلتىرعى الەم چەمپيوناتىندا 7-ورىن العان، ال كەرر ءتىپتى ىرىكتەۋدەن دە وتە الماعان بولاتىن. ياعني پاريج وليمپياداسىنىڭ فينالى – ەكەۋى ءۇشىن دە كەرەمەت جەتىستىك ەدى. تايتالاسپاي-اق تىپ-تىنىش التىن جۇلدەنى ءبولىسىپ الۋعا تاپتىرماس شاق. لوس-اندجەلەستە وتەتىن كەلەسى وليمپيادادا ەكەۋىنىڭ دە جاسى 30-دان اسىپ كەتەدى، مۇنداي مۇمكىندىك ول كەزدە بولا ما، بولماي ما...

اقىرى ش.ماكيۋەن دە، ح.كەرر دە 2 مەتر 38 سانتيمەتر بيىكتىكتى الا الماي، تورەشىنىڭ الدىنا كەلدى.

– تاعى سەكىرەمىز بە؟ – دەدى ماكيۋەن.

– سەكىرەمىز، – دەدى كەرر.

تورەشى، ەكەۋىنىڭ ءالى دە ويلانۋىنا مۇرسات بەرگىسى كەلگەندەي، ءسال كىدىرىڭكىرەپ بارىپ:

– سونىمەن، انىق سەكىرەتىن بولدىڭدار ما؟ – دەپ ناقتىلادى.

ماكيۋەن «سەكىرەمىز، سەكىرەمىز» دەپ باس شۇلعي بەردى.

ەرەجە بويىنشا، ەندى ەكەۋى دە الگى باعىندىرا الماعان بيىكتىكتەن ءسال تومەنىرەك مەجەلەردى بەلگىلەپ، ارقايسىسى ءبىر-ءبىر تالپىنىستان جاساۋى كەرەك. كىم ءبىرىنشى قاتەلەسكەنگە دەيىن. ياعني فۋتبولداعى پەنالتي سەرياسى سەكىلدى عوي.

الدىمەن 2.38-گە سەكىردى. بۇل – ەكەۋى ەشقاشان باعىندىرا العان بيىكتىك ەمەس-ءتى. بۇل جولى دا سەكىرە المادى. تەڭ كورسەتكىش.

سوسىن 2.36-عا تالپىنىس جاسادى. ەكەۋى دە سەكىرىپ وتە الدى، بىراق ەكەۋى دە قۇلاپ بارا جاتىپ، بيىكتىك بەلگىلەنگەن سىرىققا دەنەسىن تيگىزىپ، قوزعالتىپ قويدى. تاعى دا بىردەي ناتيجە.

2.34. امەريكالىق ماكيۋەن سەكىرىپ بارا جاتىپ، سىرىقتى ۇشىرىپ ءتۇسىردى، ال كەرر وعان دەنەسىن تيگىبەستەن تازا سەكىردى: ءبىتتى، جاڭا زەلانديا وكىلى – وليمپيادا چەمپيونى!

التىن مەدالدى قارسىلاسىمەن بولىسكىسى كەلمەگەن شەلبي ماكيۋەن اقىرىندا كۇمىستى قاناعات تۇتتى.

بالكىم، ول قارسىلاسىمەن اڭگىمەنى «سەكىرەمىز بە؟» دەپ ەمەس، «بولىسەمىز بە؟» دەپ باستاۋى كەرەك پە ەدى...

* * *

وزبەك بوكسشىلارى 5 التىن الىپ، ەرلەگەنىن ەكىنىڭ ءبىرى جازدى. وسى تابىستاعى ەڭبەگى ەرەن باپكەر تۋلقين قيليچەۆتىڭ ءوز شاكىرتى حاسانبوي دۋسماتوۆتىڭ جەڭىستى جەكپە-جەگىنەن سوڭ... جۇرەگى توقتاپ قالىپتى. تاپ سول ماڭايدا جۇرگەن ۇلىبريتانيا بوكس قۇراماسىنىڭ دارىگەرلەرى حاردج سينگح پەن روببي ليلليس دەر كەزىندە دەفيبريللياتور قولدانۋ ارقىلى جەدەل مەديتسينالىق جاردەم كورسەتىپ، باپكەردى امان الىپ قالعان.

وزبەك باپكەرىنىڭ جۇرەگى توقتاپ قالعان...

سۋرەت: reuters.com سايتىنان الىندى

– بوكسشىلار سايىس الدىندا دەنەسىنىڭ قۇرىس-تىرىسىن جازىپ، جاتتىعار، شيرىعار جەردە قاشاندا ۋ-شۋ بولىپ جاتاتىن. وزبەك كومانداسى دا كەزەكتى جەڭىسىنە قۋانىپ، دابىرلاسىپ تۇردى. ءبىر كەزدە سول تۇستان باسقاشا ايعاي شىقتى. قۋانىش ايعايىنا ۇقسامايدى. ولاردىڭ جەدەل دارىگەر كومەگىن سۇراپ جاتقانىن تەز تۇسىنگەن ارىپتەسىم حاردج تۇرا جۇگىردى. سوڭىنان مەن دە جەتتىم. جەدەل مەديتسينالىق جاردەم سومكەسىن ۇنەمى يىعىمنان تاستامايتىنمىن، سونىڭ كومەگى ءتيدى، – دەپتى Sky News تىلشىسىنە بەرگەن سۇحباتىندا دارىگەر روببي ليلليس.

ت.قيليچەۆ بىردەن ەسىن جيناي قويماپتى. تەك جۇرەك-وكپە تۇسىن قايتا-قايتا باسا بەرگەن ح.سينگحتىڭ توقتاۋسىز ارەكەتىنەن سوڭ عانا ەسىن جيىپتى. قازىر باپكەردىڭ احۋالى جاقسى دەيدى.

* * *

قازاق باپكەرى ەسبول سۇلتانوۆ جاتتىقتىراتىن تۋنيس تاەكۆوندوشىسى فيراس كاتوۋسي (80 كەلى سالماق دارەجەسى) پاريج وليمپياداسىندا التىن مەدال جەڭىپ الدى.

Jibek Joly تەلەارناسىنا بەرگەن سۇحباتىندا قازاق باپكەرى ە.سۇلتانوۆ تۋنيسكە 2023 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە كەتكەنىن ايتىپتى. «نەگىزگى ماقساتىم شەتەلدە جاڭا بەلەستەردى باعىندىرۋ بولدى. ءبىر جىلدىڭ ىشىندە كوپ جۇمىس اتقاردىق. مەن عانا ەمەس، بۇكىل كوماندا، ونىڭ ىشىندە عىلىمي توپ، مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى، فەدەراتسيا، وليمپيالىق كوميتەت جۇمىلىپ ەڭبەك ەتتى. تۋنيسكە بارعان كەزدە كەلىسىمشارت جاساستىق. ولار بارلىق جاعدايدى جاسادى، كەرەك قۇرال-جابدىقتارمەن قامتاماسىز ەتتى، جوسپارلانعان وقۋ-جاتتىعۋ جيىنداردىڭ، جارىستاردىڭ بارىنە قاتىستىق. تۋنيس تاەكۆوندو قۇراماسى وليمپياداعا تولىق قۇرامدا قاتىستى. بۇل ءتۋنيستىڭ تاريحىندا ءبىرىنشى رەت بولدى. جارىستىڭ ءبىرىنشى كۇنى 58 كەلى سالماقتا سپورتشىمىز قولا مەدال الدى. ال ءۇشىنشى كۇنى 80 كەلى سالماقتا التىن مەدال جەڭىپ الدىق. بۇل – تۋنيس ءۇشىن تاريحي جەڭىس. ويتكەنى تۋنيس وليمپيالىق ويىنداردا العاش رەت التىن جۇلدە يەلەندى. قازىر بۇل ەلدە ۇلكەن مەرەكە بولىپ جاتىر» دەيدى ول.

* * *

سۋرەت: Getty Images / olimpics2024

وليمپيادا باعدارلاماسىنا تۇڭعىش قوسىلعان برەيكيڭ سپورتىنان كانادالىق فيليپ كيم (جىگىتتەر اراسىندا) جانە جاپوندىق امي يۋاسا (قىزدار اراسىندا) التىن الدى. قازاقستان اتىنان سىنعا تۇسكەن ءامىر زاكيروۆ شيرەك فينالدان اسا المادى. بوسقىندار قۇراماسى ساپىندا قىزدار اراسىنداعى سايىسقا قاتىسقان اۋعاندىق مانيجا تالاش (ونىڭ تاعدىرىنا ءبىز «پاريجدە اۋعان قىزى اسىر سالماق» اتتى ماقالادا تولىعىراق توقتالعانبىز) جارىستى توپتىق كەزەڭدە اياقتادى. ول نيدەرلاند سپورتشىسى ينديا ساردجومەن سايىس كەزىندە ارقاسىنا «Free Afghan Women» («اۋعان ايەلدەرىنە بوستاندىق بەرىڭدەر») دەگەن جازۋى بار كيىم كيىپ شىقتى. «سايىس كيىمىنە ساياسي ۇراندار جازۋعا بولمايدى» دەگەن حوك تىيىمىنا سايكەس، اۋعان قىزى جارىستان شەتتەتىلدى. دەگەنمەن، تورەشىلەر شەشىمىنە ساي، نيدەرلاندتىق ساردجو ونسىز دا ودان باسىم تۇسكەن ەدى.

* * *

بيىلعى جاز يسپان فۋتبولىنىڭ جانكۇيەرلەرى ءۇشىن كەرەمەت بولدى. الدىمەن ءمادريدتىڭ «رەالى» چەمپيوندار ليگاسىن جەڭىپ الدى; سوسىن يسپانيا ۇلتتىق قۇراماسى ەۋروپا چەمپيونى اتاندى (جارتىلاي فينالدا فرانتسيانى جەڭگەنىن بىلەسىزدەر); وسىدان بىرەر اپتا بۇرىن وسى ەلدىڭ 19 جاسقا دەيىنگى جاستار قۇراماسى اعالارىنىڭ جولىن قۋىپ، ەۋروپا چەمپيونى بولدى (فينالدا تاعى دا فرانتسۋز جاستارى وپىق جەدى); ەندى، مىنە، يسپانيا وليمپيالىق قۇراماسى پاريج ويىندارىنىڭ التىن مەدالىن جەڭىپ الدى.

فينالدا ولار تاعى دا فرانتسيا فۋتبولشىلارىنان 5:3 ەسەبىمەن باسىم ءتۇستى. نەگىزگى ۋاقىتتا ەكى گولدى فەرمين لوپەس، ءبىر گولدى الەكس باەنا سوقسا (بۇل ەكەۋى جاقىندا ۇلتتىق قۇراما ساپىندا «بەرليندى دە العان» بولاتىن), قوسىمشا ۋاقىتتاعى شەشۋشى قوس دوپتىڭ اۆتورى – الاڭعا 83-مينۋتتا شىققان سەرحيو كامەلو.

سۋرەت: olimpics2024 سايتىنان الىندى

ايتپاقشى، وسىدان تۋرا 40 جىل بۇرىن – 1984 جىلى ەۋروپا فۋتبول چەمپيوناتىنىڭ فينالىندا يسپانيا قۇراماسى تاپ وسى پاريجدە، تاپ وسى «پارك دە پرەنس» ستاديونىندا فرانتسيادان 0:2 ەسەبىمەن ۇتىلعان ەدى. يسپان جاستارى اعا بۋىننىڭ سول «كەگىن» دە قايتاردى دەۋگە بولادى.

بۇل – يسپان فۋتبولىنىڭ وليمپيادا تاريحىنداعى ەكىنشى التىنى. العاشقى جەڭىستى 1992 جىلى بارسەلونادا حوسەپ گۆارديولا، لۋيس ەنريكە جانە كيكو نارۆاەس باستاعان جىگىتتەر العان بولاتىن.

* * *

جاڭا زەلانديا سپورتىنىڭ جارىق جۇلدىزى ليزا كەررينگتون سەگىزىنشى رەت وليمپيادا چەمپيونى اتاندى. بايداركادا ەسۋدەن ول جالعىز جارىستا دا توپ جاردى، جۇپتاسا ونەر كورسەتكەندە دە الدىنا قارا سالمادى، تورتتىك سايىستا دا ۇزدىك شىقتى. ءپاريجدىڭ وزىندە ءۇش رەت التىننان القا تاققان ونىڭ جالپى وليمپيادا تاريحىنداعى العان التىنى 8-گە جەتتى – لوندون-2012 (1 التىن), ريو-دە-جانەيرو-2016 (1), توكيو-2021 (3), پاريج-2024 (3). كەرەمەت ناتيجە!

ساكەن سىبانباي

Abai.kz