يراننىڭ يزرايلگە جاڭا زىمىران سوققىلارىن وي پايىمىنان وتكىزگەن الەمدىك باق-تار شابۋىل ەكى ەلدىڭ قاراما-قايشىلىعىندا زور بۇرىلىس بولدى دەگەن توقتامعا كەلىپ، تاياۋ شىعىستى ودان كەيىن نە كۇتىپ تۇرعانى بەلگىسىز بولىپ قالۋدا دەگەن پىكىردى العا تارتتى.

يران پرەزيدەنتى ماسۋد پەزەشكيانعا يزرايلگە زىمىران سوققىلارى تۋرالى حابار بەرىلمەگەن. بۇل تۋرالى The New York Times گازەتىنىڭ شولۋشىسى توماس فريدمان دەرەككوزدەرگە سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلادى. ولاردىڭ مالىمەتىنشە، زىمىران شابۋىلىن يران قارۋلى كۇشتەرىنىڭ اسكەري-اۋە كۇشتەرى ەمەس، يسلام رەۆوليۋتسياسى ساقشىلارى كورپۋسىنىڭ (يرك، يران قارۋلى كۇشتەرىنىڭ ەليتالىق بولىمدەرى) اۋە كۇشتەرى ۇيىمداستىردى.

بۇعان دەيىن پەزەشكيان يزرايلگە زىمىران سوققىسىن ەۆرەي مەملەكەتىنىڭ اگرەسسيۆتى ارەكەتتەرىنەن ۇلتتىق مۇددەلەردى قورعاۋ دەپ اتاعان بولاتىن.

ءيزرايلدىڭ باس شتابى شابۋىلعا جاۋاپ رەتىندە «ۋاقىت تاڭداپ» جويقىن سوققىمەن جاۋاپ قاتۋعا ۋادە ەتتى، ال يراننىڭ جوعارعى كوشباسشىسى ءالي حامەنەي يزرايلگە شابۋىلدار ودان دا اۋقىمدى بولادى دەپ يۆريت تىلىندە ەسكەرتۋ جاسادى.

بۇعان دەيىن يزرايل قورعانىس ارمياسىنىڭ (تساحال) ءباسپاسوز قىزمەتى يراننىڭ يزرايلگە 180-گە جۋىق زىمىران اتقانىن، ولاردىڭ كوپشىلىگى تۇتقىندالعانىن حابارلاعان بولاتىن.

يران يزرايلگە قاراتا 181 زىمىران (باليستيكالىق) ۇشىردى. اۋەلدى يران باق-تارى: «يزرايلگە قارسى 400 باليستيكالىق زىمىران اتىلدى»، - دەپ حابارلاعان.

ءيزرايلدىڭ كوپ ماقتالعان «تەمىر كۇمبەز» اقك ىسكە قوسىلعان. دەسە دە تەل-اۆيۆكە ءدوپ تيگەن زىمىراندار دا از ەمەس. يراننىڭ كەيبىر زىمىراندارىن ايماقتاعى اقش اسكەري كۇشتەرى مەن يوردانيا يزرايلگە جەتكىزبەي قاعىپ تۇسىرگەن.

يراننىڭ «Fars» اگەنتتىگى: «يران زىمىراندارىنىڭ 80%-ى نىساناعا ءدوپ ءتيدى»، - دەپ مالىمدەدى. يران زىمىراندارى يزرايلگە ءدوپ تيگەن ساتتەر از بولعان جوق. بىراق، سەكسەن پايىز دەگەنى ءسال قيسىنعا كەلىڭكىرەمەيدى. دەسە دە، وسى جولى كوپ ماقتالعان «تەمىر كۇمبەز» ءنوپىر زىمىرانمەن الىسىپ ۇلگەرمەي جاتتى. يران شابۋىلىنان زارداپ شەككەندەر جوق. 3 ادام جەڭىل جارالانعان. 1 ادام قازا تاپقان. مۇنى يزرايل تارابى ايتتى.

تساحال باس شتابىنىڭ باستىعى گەرتسي حالەۆي جاۋاپ سوققى بەرۋ تۋرالى شەشىم ەندى يزرايلدە قابىلداناتىنىن مالىمدەدى.

ال يران، ەگەر يزرايل ارانداتۋلارى قايتالانسا، يراننىڭ جاۋابى ودان دا كۇشتىرەك بولادى دەپ، ءيزرايلدى بۇدان ءارى اگرەسسيا جاساماۋعا شاقىردى.

Guardian گازەتىنىڭ جازۋىنشا، يراننىڭ يزرايلگە زىمىران سوققىلارى كوپشىلىك ۇزاق ۋاقىت بويى قورقىپ كەلگەن ايماقتىق قاقتىعىستىڭ اقىر سوڭىندا «ورشىگەنىن» بىلدىرەدى.

نيۋ-يورك تايمس اتاپ وتكەندەي، قازىر «تاياۋ شىعىستىڭ قازىرگى تاريحىنداعى ەڭ قاۋىپتى كەزەڭ» ورنىعىپ، يران مەن يزرايل اراسىنداعى «بالليستيكالىق زىمىران سوعىسى» تۋىنداۋى مۇمكىن.

Daily Mail يراننىڭ يزرايلگە زىمىران شابۋىلىن ەكى ەلدىڭ «قاقتىعىسىنىڭ ەڭ كۇردەلى ءساتى» جانە تاياۋ شىعىستاعى «كەڭ اۋقىمدى سوعىستىڭ كاتاليزاتورى» دەپ اتايدى.

فرانتسۋزدىق Figaro يراننىڭ زىمىران شابۋىلى «قاقتىعىستاعى بۇرىلىس ءساتىن» ءبىلدىرۋى مۇمكىن دەپ سانايدى. بۇل رەتتە يراننىڭ جوعارعى كوشباسشىسى اياتوللا ءالي حامەنەي وسىنداي شەشىم قابىلداي وتىرىپ، ءيزرايلدى بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە تىزگىندەپ ۇستاپ تۇرۋدى قامتاماسىز ەتۋگە تىرىسقانىن اتاپ ءوتتى.

زىمىراندار جانە اۋە قورعانىسى

جالپى ارابتىق «ال-كۋدس ال-ارابي» گازەتى يراننىڭ شابۋىلىن يزرايل ءۇشىن «بۇرىن-سوڭدى بولماعان» دەپ اتادى جانە ونىڭ كوپتەگەن بالليستيكالىق جانە گيپەرسونيكالىق زىمىرانداردى جاۋدىرعان كەزدە «باتىستىڭ اشق-نىڭ بارلىق تۇرلەرىنىڭ»، اسىرەسە امەريكالىق «السىزدىگىن» كورسەتكەنىن اتاپ ءوتتى.

گازەت جازعانداي، زىمىراننىڭ سوققىسى كەزىندە پايدالانىلعان قارۋلار يرانداعى ەڭ زاماناۋي زىمىرانداردىڭ ءبىرى بولۋى مۇمكىن: مىسالى، يسلام رەسپۋبليكاسى سوققى كەزىندە «فاتتاح» گيپەردىبىستى زىمىرانىن پايدالانعان.

تەڭگەرىمدى ساقتاۋ

Guardian-دىڭ پىكىرىنشە، يران يزرايلگە سوققى رەتىندە ءوزىنىڭ ايماقتاعى سالماقتى ويىنشى جانە «قارسىلاستىڭ كوشباسشىسى» بولىپ قالا بەرەتىنىن كورسەتكىسى كەلەدى.

بريتاندىق Independent يراننىڭ جاڭا زىمىران سوققىلارىنىڭ سيپاتىن ەسكەرە وتىرىپ، يزرايلدە ولارعا تۇبەگەيلى جاۋاپ بەرمەي، «تەپە-تەڭدىكتى ساقتاۋعا» تىرىسۋ مۇمكىندىگى بار ەكەنىن جازادى. بىراق، گازەتتىڭ پىكىرىنشە، ءيزرايلدىڭ ليۆانداعى وپەراتسياسىن ەسكەرسەك، يزرايل پرەمەر-ءمينيسترى بينيامين نەتانياحۋ «قاناتىن كەڭگە جايعىسى كەلەدى».

«ءال-قۇدس ءال-ارابيدە» شىققان ماقالانىڭ اۆتورى مالىمدەگەندەي، ەگەر يزرايل شابۋىلعا جاۋاپ بەرسە، يران سەيسەنبىگە قاراعاندا، ەۆرەي مەملەكەتىنە كوپ مولشەردەگى جارىلعىش زىمىراندارمەن سوققى بەرۋى مۇمكىن.

وسىعان بايلانىستى Independent, بالليستيكالىق زىمىراندار سوعىسى كەزىندە ەگەر بارلىق زىمىراندار اۋدە اتىپ تۇسىرىلمەسە، ءيزرايلدىڭ ينفراقۇرىلىمىنا ۇلكەن زيان كەلتىرۋى مۇمكىن، بىراق نە بولارىن تەك الداعى «ۋاقىت كورسەتەدى» دەگەن قورىتىندىعا كەلدى.

Abai.kz