اۋىلداردى دامىتۋعا بولىنگەن قاراجات 2019 جىلدان بەرى 6 ەسەگە كوبەيگەن. 2019 جىلدان باستاپ اۋىلدارداعى جولداردىڭ ناشارلىعىنان باستاپ، ينتەرنەتكە قولجەتىمسىزدىگىنە دەيىنگى باستى پروبلەمالارىن شەشۋگە قاراجات التى ەسە كوپ بولىنگەن، ياعني سول كەزدە 29 ملرد تەڭگە بولىنسە، بيىل 194 ملرد تەڭگە بولىنگەن!

«مەملەكەت زور قولداۋ كورسەتسە دە، ءىس جۇزىندە نە كورىپ وتىرمىز؟ قاراجات يگەرىلمەيدى، مەرزىمدەر بۇزىلۋدا، جوبالار ساپاسىز ورىندالىپ جاتىر. مۇنىڭ ءبىر ۇلكەن سەبەبى بار – كوبىنەسە اۋدان اكىمدەرىنىڭ كاسىبي بىلىكتىگىنىڭ تومەندىگى جانە جۇمىسقا ۇيىتقى بولا الماۋى»، - دەگەن ءماجىلىس دەپۋتاتى قاراقات ابدەن قر پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى قانات بوزىمباەۆتىڭ اتىنا دەپۋتاتتىق ساۋال جولداپتى.

ءبىز دەپۋتات قاراقات ابدەننىڭ اتالعان ساۋالىن پورتال وقىرماندارىنىڭ تالقىسىنا ۇسىنىپ وتىرمىز. قاراڭىز:

قازاقستان رەسپۋبليكاسى
پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى
قانات بوزىمباەۆقا!

قۇرمەتتى قانات الدابەرگەنۇلى!

اۋىلداردىڭ پروبلەمالارى بارىمىزگە بەلگىلى، بۇل: جولداردىڭ ناشار بولۋىنان باستاپ، ينتەرنەتكە قولجەتىمسىزدىگىنە دەيىن...

بۇل ماسەلەلەر بارلىق دەڭگەيدە دە ايتىلىپ ءجۇر، 2019 جىلدان باستاپ بۇل باعىتتا قارجى التى ەسە كوپ بولىنگەن، ياعني سول كەزدە 29 ملرد تەڭگە بولىنسە، بيىل 194 ملرد تەڭگە بولىنگەن!

بۇل وتە جاقسى كورسەتكىش، وسىنداي قولداۋدىڭ كومەگىمەن اۋىل تىرشىلىگىن تۇبەگەيلى وزگەرتۋگە بولار ەدى.

مەملەكەت زور قولداۋ كورسەتسە دە، ءىس جۇزىندە نە كورىپ وتىرمىز؟ قاراجات يگەرىلمەيدى، مەرزىمدەر بۇزىلۋدا، جوبالار ساپاسىز ورىندالىپ جاتىر. مۇنىڭ ءبىر ۇلكەن سەبەبى بار – كوبىنەسە اۋدان اكىمدەرىنىڭ كاسىبي بىلىكتىگىنىڭ تومەندىگى جانە جۇمىسقا ۇيىتقى بولا الماۋى.

وڭىرلەرگە بارىپ، حالىقپەن كەزدەسكەندە مەن ەكى قولىن الدىنا قويىپ، بوس وتىرعان، جاعدايدى جاقسارتۋعا قۇلشىنىسى جوق اۋدان اكىمدەرىن بىرنەشە رەت كوردىم.

مىسال رەتىندە – وبلىستارداعى اۋىل مەكتەپتەرى. كۇردەلى جوندەۋگە بيۋدجەت قاراجاتى از بولۋى مۇمكىن، بىراق بۇل مەكتەپ اۋلاسىنىڭ جينالماي جاتۋىنا، ونى قالاي بولسا، سولاي ۇستاۋعا سىلتاۋ ەمەس. قورشاۋلاردى بوياپ، اعاشتاردى اعارتۋ، گۇل وتىرعىزۋ ءۇشىن كوپ اقشا كەرەك پە؟

مۇنى تۇرعىنداردىڭ، وقۋشىلاردىڭ، اتا-انالار مەن مۇعالىمدەردىڭ كۇشىمەن دە جاساۋعا بولادى. ەڭبەكتەراپيا دەگەن ۇعىمدى ۇمىتپايىق!

تاعى دا مىسال رەتىندە - ۇلىتاۋ وبلىسىن ايتا كەتۋگە بولادى.

بولەك وبلىس مارتەبەسىن العان كەزدە ادامدار قالاي قۋاندى! مەملەكەت ارنايى بيۋدجەت ءبولدى، جاڭا وكىلەتتىكتەر بەردى، ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ باستالدى، دامۋعا جاڭا مۇمكىندىكتەر پايدا بولدى. كوپ نارسە جاسالدى – بارلىق مەملەكەتتىك ورگان، اسىرەسە مادەنيەت جانە اقپارات، تۋريزم سالاسىندا ۇلكەن جۇمىس جۇرگىزدى. مۋزەيلەر، ەتنوگرافيالىق ورتالىقتار اشىلدى، بىلىكتى كادرلار شاقىرىلدى، ءوڭىردى تانىمال ەتۋ ءۇشىن اقپاراتتىق ناۋقان وتكىزىلدى.

ال بۇگىن نە كورىپ وتىرمىز؟ ايتالىق، وڭىردەگى ەڭ ماڭىزدى مادەني نىسانداردىڭ ءبىرى – حان وردا ەسكەرتكىشىنە باراتىن جول ءالى سالىنباعان. ول ۇلىتاۋ اۋدانىنان نەبارى 17 شاقىرىم جەردە، بىراق وعان جەتۋ قيىن. اۋدان اكىمدىگى تىم بولماسا، باستاما جاساپ «نۋلەۆكا» دەگەن قارا جول سالىپ قويۋىنا بولادى عوي. بۇعان كوپ اقشا كەتپەيدى، ال تۋريستەر ەسكەرتكىشكە كەدەرگىسىز بارىپ، كەلۋشىلەر سانى كوبەيە بەرەتىن ەدى.

تۋريستەر بارلىق جەردە كەرەمەت جاعداي جاسالعان ينفراقۇرىلىمدى كەرەك ەتپەيدى – ولارعا شىنايى بولمىس، تابيعاتتىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى كەرەك. قوناقتاردى قىزىقتىراتىن نارسە – دالامىزدىڭ سۇلۋلىعى مەن تاريحي ەسكەرتكىشتەر. ەندى ءوڭىر قانشاما مۇمكىندىكتەن ايىرىلىپ وتىر. ولاي جالعاسا بەرسە، ارەڭ تاپقان بىلىكتى مادەنيەت ماماندارى دا قاشىپ كەتۋى مۇمكىن.

مىسالى، ايگىلى فلامينگومەن تانىلعان قورعالجىن قورىعىن الايىق – وسى جەردە ءتۋريزمدى دامىتىپ، تاعى ءبىر ەرەكشە وبەكتىگە اينالدىرۋعا بولاتىن تابيعي قورىق! بىراق اينالاسىنداعى ينفراقۇرىلىم ءماز ەمەس.

بۇعان دا كوپ قارجى قاجەت ەمەس، مەملەكەتتىك بيۋدجەتكە قاراماي-اق، اكىم ءوزى كىرىسىپ، كاسىپكەرلەردى ۇيىمداستىرىپ، قوناقۇي، تاماقتانۋ ورىندارىن، كادە-سىي دۇكەندەرىن اشىپ قويۋعا بولار ەدى.

مىنەكەي، مەملەكەت بولەتىن قاراجات ۇلعايسا دا، حالىق ناقتى ناتيجە كورىپ وتىرعان جوق!

مەنىڭ ويىمشا، اۋدان اكىمدەرىنىڭ باستاما كوتەرۋگە ىنتاسىز بولۋىنىڭ باستى سەبەبى – ادامي فاكتور.

اكىمدەر كوبىنەسە ءوز قىزمەتىن مانساپ جولىنداعى ۋاقىتشا كەزەڭ دەپ قابىلدايدى. ولار وبلىس باسشىسىنىڭ كوزىنە ءتۇسىپ، ءوز مانسابىنىڭ كەلەسى ساتىسىنا وتۋگە ۇمتىلادى.

وسىلايشا، بىرىنەن سوڭ ءبىرى تاعايىندالىپ جاتقان اكىمدەر بىلىمدەرىن ارتتىرۋعا ۇمتىلمايدى جانە اۋماقتاردى دامىتۋدى ءوز مىندەتىم دەپ سانامايدى.

ولاردىڭ ءبىرازى ءتىپتى سول اۋدانداردا تۇرمايدى دا، ءوز وتباسىلارىن كوشىرىپ اپارمايدى. ولار بالالاردىڭ مەكتەپكە قانداي جولمەن باراتىنىن، مەكتەپ اسحاناسىنداعى تاماق ساپاسىنىڭ قانداي ەكەنىن، سول جەردىڭ تۇرعىندارى بوس ۋاقىتىن قالاي وتكىزەتىنىن بىلمەيدى. تۇرعىندارىمەن قويان-قولتىق ارالاسپاسا، ول اكىم اۋداندى قالايشا ءتيىمدى باسقارادى؟

مىسالى مەن ءوزىم بارعان اۋىلدار تۇرماق اۋدان ورتالىقتارىندا تۇرعىندار اكىمنىڭ كىم ەكەنىن بىلمەيدى.

ءار شاڭىراققا كىرىپ، جاعدايلارىن سۇراپ، ءبىر پيالا شاي ارسىندا ءاربىر تۇرعىنمەن ءتىل تابىساتىن اكىم جوق.

پرەزيدەنت بيىل ءوز جولداۋىندا 2025 جىلدان باستاپ اۋدان اكىمدەرى تىكەلەي سايلانادى دەپ جاريا ەتتى، بۇل جاعدايدى تۇبەگەيلى وزگەرتۋگە ءتيىس.

حالىق سايلاعان سوڭ، اكىم ولاردىڭ ءۇمىتىن اقتاۋعا مىندەتتى بولاتىنى انىق.

بۇلاي بولمايىنشا، مەملەكەتتىك باعدارلاما قابىلداساق تا، قاراجات بولسەك تە پايدا بەرمەيدى.

قۇرمەتتى قانات الدابەرگەنۇلى!

ايتىلعاندى ەسكەرە وتىرىپ، مىناداي ۇسىنىسىم بار:

1. اۋداندىق اكىمدىكتەردىڭ تارابىنان جوبالاردىڭ ىسكە اسىرىلۋىن باقىلاۋدى كۇشەيتىپ، اۋدان اكىمدەرىنىڭ جەكە جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرۋ.

2. ءار ءوڭىردىڭ مىقتى تۇستارى مەن ءالسىز تۇستارىن ەسكەرىپ، اۋدانداردى دامىتۋ ستراتەگيالارىن ازىرلەۋ.

3. اۋدان اكىمدەرىنىڭ ەسەپتەرىن جىلىنا ەكى رەت تىڭداپ، جۇمىس تيىمدىلىگىن باعالاۋ.

4. اۋىلداردىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن جاقسارتۋعا ۇلەس قوساتىن ديقاندارمەن ءوزارا ءىس-قيمىل جاساپ، اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارىن وندىرۋشىلەردى قولداۋ.

5. اۋدان اكىمدەرىن «جاڭا فورماتسيا جەتەكشىسى» بويىنشا وقىتۋدى جالعاستىرىپ، اۋدان اكىمدەرىنىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ.

Abai.kz

قۇرمەتپەن،

اۋىل پارتيا  فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتارى