قازاقستاننىڭ بريكس-كە كىرۋدەن باس تارتۋى

مىسىر، ەفيوپيا، يران جانە بىرىككەن اراب امىرلىكتەرى — 22 قازاندا قازاندا وتكەن سامميتكە بريكس توبىنىڭ جاڭا مۇشەلەرى رەتىندە قاتىستى. بىرقاتار باسقا ەلدەر ۇيىمعا مۇشەلىككە ءوتىنىش بەردى نەمەسە وسىنداي مۇمكىندىكتى قاراستىرىپ جاتىر.

رەسەي بريكس ۇيىمىن «باتىستىڭ ۇستەمدىك ەتىپ وتىرعان حالىقارالىق تارتىبىنە، اسىرەسە اقش-تىڭ ۇستەمدىگىنە قارسى تۇرۋ قۇرالى» دەپ ۇمىتتەنەدى. وسىعان وراي، قازاقستاننىڭ ەكى ءىرى سەرىكتەسى — رەسەي مەن قىتاي قازاقستاندى بريكس‑كە مۇشەلىككە شاقىرعان بولاتىن: قازاقستاننىڭ، ورتاشا دەرجاۆا رەتىندە، بريكس-كە قوسىلۋى ۇيىمنىڭ بەدەلىن ارتتىرار ەدى. بىراق، بۇل قازاقستاندى باتىستان الىستاتىپ، ءبىرشاما دەڭگەيدە اقش‑قا قارسى ەلدەرگە جاقىنداتا تۇسەر ەدى – دەپ سانايدى ولار..

الايدا، 16 قازاندا قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى بەرىك ءۋالي قازاقستاننىڭ جاقىن بولاشاقتا بريكس-كە مۇشە بولۋعا ءوتىنىش بەرمەيتىنىن مالىمدەدى. قازاقستان بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ەڭ ماڭىزدى جاھاندىق ماسەلەلەردى شەشۋگە ارنالعان جالعىز الاڭ ەكەندىگىن ايتتى.

رەسەيدىڭ شۇعىل رەاكتسياسى

ىلە‑شالا رەسەي جاعى  قازاقستاننان اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن، ونىڭ ىشىندە كەسىلگەن گۇلدەردى اكەلۋگە شەكتەۋ قويدى.

رەسەي مۇنى: «قازاقستانعا گۇلدەردىڭ كوپشىلىگى نيدەرلاند، پولشا جانە بەلگيادان رەەكسپورتتالادى. الايدا ول ەلدەر ءونىمنىڭ قاۋىپسىزدىگىن ءتيىستى دەڭگەيدە باقىلاۋدى قامتاماسىز ەتپەيدى. سوندىقتان، رەسەي ول تاۋارلاردى قازاقستاننان رەەكسپورتتاۋعا تيىم سالدى» دەپ ءتۇسىندىردى.

قازاقستانعا قىسىمنىڭ ارتۋى

سونىمەن بىرگە، قازاقستاننان رەسەيگە وسىمدىك ونىمدەرىن جانە بيدايدى اكەلۋگە قويىلعان شەكتەۋلەر مەن تىيىمدار ‑ ءسوزسىز، قازاقستانعا قىسىمنىڭ كۇشەيىپ كەلە جاتقانىن كورسەتەدى. ارينە، ەكى ارادا مۇنداي جاعداي ءبىرىنشى رەت بولىپ وتىرعان جوق. بۇعان دەيىن دە رەسەي بىرنەشە رەت «تەحنيكالىق اقاۋلار» دەگەن سىلتاۋمەن قازاقستان مۇنايىنىڭ 80%-دان استامىن ەۋروپاعا ەكسپورتتايتىن نوۆوروسسيسك تەڭىز پورتى ارقىلى قازاقستاندىق مۇناي ترانزيتىنە تىيىم سالعان ەدى. بۇل تيىمدار، ۇنەمى دە ەكىجاقتى قاتىناستارداعى قانداي دا ءبىر وتكىر ماسەلەلەردىڭ تۋىنداۋىمەن سايكەس كەلىپ وتىرادى.

ەندەشە، قازاقستان بريكس-كە ەنبەۋ ارقىلى باتىس ەلدەرىمەن قارىم-قاتىناستاردا قوسىمشا قاراما-قايشىلىقتان اۋلاق بولۋعا تىرىسىپ جاتقان سياقتى.

رەسەيلىك تيىمعا ۆيتسە‑پرەمەر سەرىك جۇمانعارين  جاۋاپ بەردى:

«رەسەي ەنگىزگەن اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن اكەلۋگە قويىلعان شەكتەۋلەر قازاقستانعا ايتارلىقتاي اسەر ەتپەيدى.

شەكتەۋلەر نەگىزىنەن وزبەكستاننان كەلەتىن ونىمدەرگە قاتىستى.

«بۇل – بۇرىش، قىزاناق، قاۋىن، ولار قازاقستانعا اكەلىنىپ، قايتا وڭدەلىپ، كەيىن رەەكسپورتتالادى»، – دەدى جۇمانعارين.

بۇل جاعداي رەەكسپورتپەن اينالىساتىن جەكەلەگەن كاسىپكەرلەرگە اسەر ەتەدى. بىراق قازاقستاندىق فەرمەرلەرگە ىقپالى جوق دەدى ۆيتسە‑مينيستر.

ودان ءارى ول بۇل ماسەلەلەر رەسەيمەن تالقىلانىپ جاتقانىن جانە بۇل جىلىنا بىرنەشە رەت تۋىندايتىن قالىپتى جۇمىس جاعدايى ەكەنىن ايتتى. «ءبىزدىڭ ءونىمدى رەسەي فەدەراتسياسى ارقىلى تاسىمالداۋعا ناقتى تىيىم سالىنعان جوق. بۇل جەردە ماسەلەنى ناقتىلاۋ كەرەك، ‑ دەدى ول.

جۋرناليستەرگە ويلانىپ سويلەگەن ابزال

س.جۇمانعارين رەسەي مەن قازاقستان اراسىندا ەشقانداي  «ساۋدا سوعىسى» جوق ەكەنىن ايتتى.  ول جۋرناليستەردى «ميكروفون سيندرومىمەن» اۋىرماۋعا، مۇنداي تەرميندەردى وڭدى‑سولدى قولدانا بەرۋدەن اۋلاق بولۋعا شاقىردى.

Abai.kz