تۇراقتى دامۋ ماقساتتارىنىڭ (تدم) 6-شى تارماعى “تازا سۋ مەن سانيتاريانى قامتاماسىز ەتۋ” دەپ اتالادى. بۇل ماقساتتىڭ نەگىزگى مىندەتى – بارشاعا تازا اۋىز سۋعا قولجەتىمدىلىكتى قامتاماسىز ەتۋ، سۋ رەسۋرستارىن ءتيىمدى باسقارۋ جانە سانيتارلىق جاعدايدى جاقسارتۋ ارقىلى قوعامنىڭ ءومىر ساپاسىن ارتتىرۋ.

اۋىز سۋ – ادام ءومىرىنىڭ اجىراماس بولىگى. دەگەنمەن، قازىرگى ۋاقىتتا الەمدە 2 ميللياردتان استام ادام تازا اۋىز سۋعا قول جەتكىزە الماي وتىر. سۋدىڭ تاپشىلىعى ەكولوگيالىق، ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى تۋدىرىپ، كوپتەگەن ەلدەردە دەنساۋلىق ساقتاۋ مەن ءومىر ساپاسىنا كەرى اسەر ەتۋدە. تدم 6-ماقساتى كەلەسى مىندەتتەردى قامتيدى:

- بارشاعا اۋىز سۋعا قولجەتىمدىلىكتى قامتاماسىز ەتۋ;

- سانيتاريا جانە گيگيەنا جاعدايىن جاقسارتۋ;

- سۋ رەسۋرستارىن ءتيىمدى پايدالانۋ جانە ەكوجۇيەلەردى ساقتاۋ;

- سۋدى لاستانۋدان قورعاۋ جانە قالدىقتاردى قايتا وڭدەۋ.

قازاقستان – سۋ رەسۋرستارىنىڭ كولەمى جاعىنان تاپشى ەلدەر قاتارىندا. ەلدەگى وزەندەر مەن كولدەردىڭ 50%-دان استامى ترانسشەكارالىق سيپاتقا يە، بۇل سۋعا تاۋەلدىلىكتى ارتتىرادى. سۋ تاپشىلىعى اسىرەسە اۋىلدىق جەرلەردە ايقىن سەزىلەدى. اۋىلدىق تۇرعىنداردىڭ ەداۋىر بولىگى ساپاسىز سۋ كوزدەرىن پايدالانىپ كەلەدى، بۇل حالىقتىڭ دەنساۋلىعى مەن ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىنا تىكەلەي اسەر ەتەدى.مەملەكەت بۇل ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن بىرنەشە ستراتەگيالىق باعدارلامالاردى جۇزەگە اسىرىپ جاتىر. سونىڭ ىشىندە “اق بۇلاق” جانە “تازا سۋ” باعدارلامالارى ارقىلى اۋىلدىق ايماقتاردى تازا اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە.تدم 6-نىڭ باستى باسىمدىقتارىنىڭ ءبىرى – سۋ رەسۋرستارىن ءتيىمدى باسقارۋ.

قازاقستاندا كليماتتىڭ وزگەرۋى مەن ونەركاسىپتىك لاستانۋ سۋ ەكوجۇيەلەرىنە كەرى اسەرىن تيگىزىپ وتىر. سۋدى لاستانۋدان قورعاۋ، تازا اۋىز سۋعا قولجەتىمدىلىكتى قامتاماسىز ەتۋ جانە سانيتارلىق جاعدايدى جاقسارتۋ – كۇردەلى، بىراق شەشىمى بار ماسەلەلەر. قازاقستان بۇل باعىتتا حالىقارالىق تاجىريبەنى قولدانىپ، جاھاندىق باستامالارعا قوسىلۋدا. مىسالى، بۇۇ مەن دۇنيەجۇزىلىك بانكپەن بىرلەسكەن جوبالار اياسىندا سۋ ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە.سونداي-اق، زاماناۋي تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ، اسىرەسە سۋ تازارتۋ قوندىرعىلارىن جاڭارتۋ جانە اۋىلدىق جەرلەرگە سۋ جەتكىزۋ ماسەلەسىن شەشۋ ماڭىزدى. بۇل باعىتتا جاس عالىمدار مەن ستۋدەنتتەردىڭ ءرولى ەرەكشە. ولاردىڭ يننوۆاتسيالىق يدەيالارى سۋ رەسۋرستارىن ءتيىمدى باسقارۋدىڭ جاڭا شەشىمدەرىن ۇسىنا الادى.تدم 6-ماقساتى – تەك سۋعا قولجەتىمدىلىكتى ارتتىرۋدى عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە ادامداردىڭ دەنساۋلىعى مەن ءومىر ساپاسىن جاقسارتۋدى كوزدەيدى. قازاقستان ءۇشىن بۇل ماقساتتى جۇزەگە اسىرۋ تابيعي رەسۋرستاردى ساقتاۋ جانە بولاشاق ۇرپاققا تازا ەكوجۇيە قالدىرۋدىڭ كەپىلى.

تازا سۋ مەن سانيتاريا – تۇراقتى دامۋدىڭ نەگىزگى تىرەكتەرى. ءاربىر ازامات سۋدى ۇنەمدەپ، ونى لاستاماۋعا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراسا، بۇل ماقساتقا قول جەتكىزۋ جولى الدەقايدا جەڭىلدەي تۇسەدى. قازاقستاننىڭ بۇل باعىتتاعى تابىسى تەك ەكونوميكالىق دامۋدىڭ عانا ەمەس، ازاماتتاردىڭ سانالى ارەكەتتەرىنە دە بايلانىستى.

تەمءىربولات ن.

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ زاڭ فاكۋلتەتى قىلمىستىق قۇقىق، قىلمىستىق ءىس جۇرگىزۋ جانە كريميناليستيكا كافەدراسىنىڭ وقىتۋشىسى

Abai.kz