اق ءۇي باسشىسى ترامپ سەيسەنبى كۇنى بۇۇ كىسىلىك قۇقىق كوميتەتىنىڭ جورالىعىنان شىعاتىن، پالەستيناعا كومەك باسقارماسىن قارجىلاندىرۋدى توقتاتاتىن، يۋنەسكونىڭ جۇمىسىن قايتا قاراۋدى بۇيىراتىن بىرنەشە جارلىقتارعا قول قويدى. امەريكانىڭ بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىن قارجىلاندىراتىن باستى ەل ەكەنى بەلگىلى. حالىقارالىق ۇيىمنىڭ جىلدىق بيۋدجەتىنىڭ 25 پايىزىن تولەپ وتىر.

ترامپتىڭ كەزەكتى قادامى پرەزيدەنت سايلاۋىنداعى باستى ارىپتەسى ميلليادەر يلون ماسكتىڭ بيۋدجەتتى ۇنەمدەۋ ماقساتىنداعى "امەريكا حالىقارالىق دامۋ اگەتتىگىنىڭ" جۇمىسىن توقتاتۋ باستاماسىنىڭ تاعى ءبىر كورىنىسى. يلون ماسك الەمنىڭ 190 ەلىندە جۇمىس جاسايتىن اتالمىش ۇيىمدى "قىلمىستىق ۇيىم" دەپ مالىمدەگەن ەدى.

"امەريكا حالىقارالىق دامۋ اگەنتتىگى" (اعىلشىنشا - USAID) 1961-جىلى قۇرىلعان تاۋەلسىز ۇيىم. جىلدىق شىعىنى 43 ميلليارد دوللارعا جۋىق. اقش-تىڭ شەتەلدەرگە ادامگەرشىلىك ماقساتتاعى (اسكەري ەمەس) كومەگىن رەتتەيتىن، جۇمساق كۇشىنىڭ ىقپالىن كەڭەيتەتىن ۇيىم. ترامپ ۇلىقتاۋ راسىمىنەن كەيىن اتالمىش اگەنتتىكتىڭ جۇمىسىن 90 كۇنگە توقتاتىپ، قايتا جاساقتاۋ جارلىعىنا قول قويعان ەدى. دۇيسەنبى كۇنى ۇيىمنىڭ اقش استاناسىنداعى باس شتابى قىزمەتكەرلەرى "جۇمىسقا كەلمەي-اق قوي" دەگەن حابارلاما العان. جاۋاپتى باسشىلارى يلون ماسكتىڭ "دەپارتامەتتەردىڭ تيىمدىلىگىن تەكسەرۋ" كوميسسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ اگەنتتىكتىڭ قۇپيا قۇجاتتارىمەن تانىسۋىنا كەدەرگى كەلتىرگەن. امەريكالىق باق يلون ماسكتىڭ ادامدارىنىڭ اقىرىندا اگەنتتىك جۇمىسىنا تەكسەرىستى باستاعانىن جازۋدا. اقش وكىلدەر پالاتاسىنىڭ دەموكرات كونگرەسمەندەرى سولشىل باعىتتاعى اتالمىش ۇيىمنىڭ جابىلۋىنا قارسىلىق ءبىلدىرىپ، مەملەكەت قاۋىپسىزدىگىن جەلەۋ ەتىپ، يلون ماسكتىڭ قۇپيا قۇجاتتارمەن تانىسۋىنا زاڭدىق باعا بەرۋگە شاقىرعان.

قۇپيا قۇجاتتارمەن تانىسقان ماسك اتالمىش اگەتتىكتى "ساياسيلىعى باسىم، ۇشقارى سولشىلدىقتى دارىپتەيتىن، امەريكاعا قارسى كۇشتەردى قارجىلاندىراتىن قىلمىستىق ۇيىم" دەپ اتاعان. ماسكتىڭ دەرەگىنشە الەمدى جايلاعان كوۆيد اۋرۋىنىڭ شىعۋ قاينارى دەلىنگەن قىتايدىڭ ۋحان بيولوگيالىق زەرتحاناسى دا امەريكالىق اگەتتىكتەن ملليونداعان قارجىلاي كومەك العان.

كەيىنگى كەزدە اقش بيلىگى كوۆيد ۆيرۋسىنىڭ قىتايلىق زەرتحانادان تاراعانىن قايتا كوتەرىپ، قىتايدان تولەم تولەۋدى تالاپ ەتۋ باستاماسىن كوتەرىپ جاتقانى تەگىن ەمەس سياقتى. 2022-جىلدىڭ 4-تامىزىندا رەسەي قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ اگەنتتىكتىڭ كوۆيد ۆيرۋسىن قارجىلاندىرۋعا قاتىسى بارىن زەرتتەپ جاتقانىن مالىمدەگەن ەدى. دوموكراتياعا قارسى ەلدەر "اراب كوكتەمىن", ۋكرايناداعى "مايدان كوتەرىلىسىن", قىرعىزستانداعى ساياسي تولقۋلاردى اتالمىش اگەتتىك ۇيىمداستىردى دەپ سانايدى.

Abai.kz