– بەرىك ءۋاليۇلى، جۋىردا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ توراعالىعىمەن ۇكى­مەت­تىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسى ءوتتى. مەملەكەت باس­شىسى اتالعان جيىندا ەلىمىزدىڭ دامۋ ماقساتتارىنا ساي كە­لەتىن كوپتەگەن مىندەتتى بەلگىلەدى. ونىڭ ءىشىن­دە قان­داي ماڭىزدى باستامالاردى اتاپ ايتار ەدىڭىز؟

– بۇل – جىل سايىن ءداستۇرلى تۇردە وتەتىن وتە كەڭ فورماتتاعى باسقوسۋ. جيىندا ۇكىمەت مۇشە­لەرى­نىڭ الداعى جىلى اتقاراتىن قىزمەتىنىڭ نەگىزگى باعىت-باعدارىنا باسىمدىق بەرىلەدى. سوندىقتان كەڭەيتىلگەن وتىرىستاعى پرەزيدەنتتىڭ كەز كەلگەن تاپ­سىرماسى مەن باستاماسى ەلىمىزدىڭ دامۋى ءۇشىن اسا ماڭىزدى. قاسىم-جومارت كەمەلۇلى ساياسات­تا­عى ۇتقىرلىقتى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دا­مۋ­داعى ناقتى قادامدارمەن ۇيلەستىرۋدى ءجون سا­نايدى. ياعني، تۇبەگەيلى وزگەرىستەرگە جول اشقان رە­­­فورمالاردىڭ ورىندالۋى ەلىمىزدىڭ ءال-اۋ­قاتىنان دا كورىنىس تابۋعا ءتيىس. وسى رەتتە ءبىر جىل بۇرىن جاڭادان جاساقتالعان ۇكىمەتكە وتە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلىپ وتىر. ويتكەنى پرە­زي­دەن­تىمىز ايتقانداي، قازىرگى كەزەڭ جاھان جۇرتشىلىعىنا جەڭىل ءتيىپ وتىرعان جوق. ءىرى دەرجاۆالار اراسىنداعى ءار­تۇرلى تەكەتىرەس، سونىڭ ىشىندە ەكونوميكالىق سانكتسيالار ساياساتىن كۇشەيتۋ، ءار جەردە مازداعان كيكىلجىڭدەر مەن بەيبىت تۇرعىنداردىڭ مازاسىن قا­شىرعان قارۋلى قاقتىعىستار بۇگىندە الەم ەل­دەرىن قاتتى الاڭداتادى. سونداي-اق سوڭعى جىل­دارى كليماتتىق وزگەرىستەر دە انىق بايقالا باس­تادى. تەحنولوگيالىق جارىس ناتيجەلەرى بۇرىن-سوڭدى بولماعان باسەكەلەستىك تۋدىردى. مىنە، وسى ىسپەتتى سىن-قاتەرلەر ەلىمىزدى بارلىق سالادا بەت­پە-بەت كەلەتىن كۇردەلى كۇرمەۋلەردى دەر كەزىندە، ءتىپ­تى الدىن الا شەشىپ وتىرۋعا مىندەتتەيدى. شيى­رىپ ايتقاندا، كورپەگە قاراي كوسىلەتىن ۋاقىت كەل­دى. مەملەكەت باسشىسى بيۋدجەت قاراجاتىن وڭ­تايلى جۇمساۋ، مەملەكەتتىك قۇرىلىمنىڭ ءتيىم­دىلىگىن ارتتىرۋ، ارتىق شىعىندى بولدىرماۋعا باسا ءمان بەرۋ كەرەگىن قاداپ ايتتى. پرەزيدەنت بايان­دا­ما­سىنىڭ نەگىزگى جۇلگەسى وسىعان سايادى.

– مەملەكەت باسشىسى بيىلعى بايان­داماسىندا دا ەكونوميكالىق دامۋ ماسەلەل­ەرىنە كوپ توقتالعانىن بايقادىق...

– ەكونوميكا – مەملەكەتتىك دامۋدىڭ نەگىزگى وزە­گى. البەتتە، وتاندىق ەكونوميكا، جوعارىدا ايتقانداي، كۇللى الەمدە ورىن الىپ جاتقان ءتۇرلى تارتىستىڭ سالدارىن سەزىنىپ وتىرعانى بەلگىلى. ويتكەنى ءبىزدىڭ باستى قاعيداتىمىز بويىنشا، قازاقستان – الەمدىك قاۋىمداستىقتىڭ بەلسەندى مۇشەسى. بۇل ەكونوميكاعا دا تيەسىلى ۇستانىم. سون­دىقتان جاھاندىق ساۋدا تىزبەگىنە كەلتىرىلەتىن قانداي دا ءبىر نۇقسان ءبىزدىڭ ەكونوميكامىزعا دا اسەر ەتپەي قويمايدى. وسى جاعدايدا ورنىقتى دامۋدى قالاي قامتاماسىز ەتەمىز دەگەن ورىندى ساۋال تۋادى. بۇل جونىندە پرەزيدەنت بۇعان دەيىن دە ايتىپ كەلەدى. ۇكىمەتتىڭ كەڭەي­تىل­گەن وتىرىسىندا وسى باعىتتاعى سترا­تەگيانى تاعى دا پىسىقتاپ، ۇكىمەت پەن قۇزىرلى ورگاندار باسشىلارى ءۇشىن نە­گىزگى ماسەلەلەردى قايتارا ەسكە سالدى. ماسەلەن، ەل ەكونوميكاسىن ءارتاراپتان­دىرۋ – وتە ماڭىزدى باعىت. سونىڭ ىشىندە وسىعان دەيىن وڭ ءوسىم تىركەلىپ كەلە جاتقان وڭدەۋ ونەركاسىبىنە بارىنشا جاعداي جاسالىپ جاتقانىنا توقتالدى. ەرەكشە نازار اۋ­داراتىن دۇنيە، ءىرى ونەركاسىپ جوبالارىنىڭ ىسكە اسىرىلۋى باياۋ ءجۇرىپ جاتقانىن سىنعا الدى. ونى ەلدەن شى­عار­ىلعان زاڭسىز اكتيۆتەردى قازىناعا قايتارۋ ىسىمەن قاتار جۇرگىزۋ قاجەتتىگىن ايتتى. ۇكىمەتكە ورتا بۋىنداعى كاسىپورىن­دار شوعىرىن قالىپتاستىرۋ تۋرالى تاپ­سىرما بەردى. قازىر الەم­دە كوپتەگەن ەل ءتيىمدى پايدالانىپ وتىرعان تۋريزم سا­لا­سىنان دا قارجى تابۋدى ءجون سانايتى­نىن جەت­كىزدى. اگروونەركاسىپ كەشەنىنىڭ الەۋەتىن ارت­تىرۋ باعىتىنداعى ماڭىزدى باستامالار بار. ەكىن­شى دەڭگەيلى بانكتەردىڭ ەكونوميكانى قارجى­لاندىرۋى تۇرعىسىنان ناقتى مىندەتتەر جۇكتەدى. يگەرىلۋى كۇردەلى كەن ورىندارىن ەكونو­مي­كالىق اي­نالىمعا قوسۋ تۋرالى ويىمەن ءبولىستى.

تاعى ءبىر ءمان بەرەتىن ماسەلە بار: ۇكى­­مەت­تىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا قوس­ىمشا قۇن سالىعىن كوتەرۋگە قاتىستى ۇس­ى­ن­ىس ايتىلعانى بارشاعا ايان. بۇل جايت قوعامدا قىزۋ تالقىلاندى. قاراپاي­ىم جۇرتشىلىقتان باستاپ ساراپشىلارعا دەيىن وسىعان قاتىستى ويلارىمەن ءبولىستى. پرەزيدەنت تە اتالعان ماسەلەگە ءجىتى كوڭىل ءبولىپ، وتكەن اپتادا وتاندىق بيزنەس وكىل­دەرىمەن كەزدەسۋدە ءوزىنىڭ پىكىرىن جەتكىزدى. مەملەكەت باسشىسى كەز كەلگەن رەفورمانى جان-جاقتى ساراپتاپ، باي­ىپ­پەن جۇرگىزگەن ءجون ەكەنىن اتاپ ءوتتى. پرە­زيدەنت بۇل تاراپتا ءتۇرلى نۇسقانى قاراستىرىپ، قوسىمشا قۇن سالىعىنىڭ مولشەرلەمەسى سارالانىپ بەلگىلەنۋگە ءتيىس ەكەنىنە ەرەكشە ءمان بەردى. ۇكىمەتتىڭ بۇل باعىتتاعى جۇمىسى بيزنەس، قوعام، ساراپ­شىلار مەن دەپۋتاتتاردىڭ، ياعني بارلىق تاراپتىڭ پىكىرى ەسكەرىلە وتىرىپ جالعاسۋى كەرەگىن قاداپ ايتتى.

سۋرەت: aikyn.kz

وسىلايشا، مەملەكەت باسشىسى سترا­تە­گيالىق باعىتتاردى بەلگىلەپ، جەلدىڭ قاي جاقتان سوعاتىنىن، وعان قارسى امال­داردى سانامالاپ ايتىپ بەردى. ەندى ۇكى­مەت مۇشەلەرى مەن باسقا دا ءتيىستى ور­گاندار وسى مىندەتتەردى ورىنداۋعا جان-تانىمەن كىرىسىپ، بۇكىل كۇش-جىگەرىن جۇ­مىل­دىر­ۋى كەرەك. بۇل رەتتە پرەزيدەنت ەكو­نوميكانىڭ بارلىق سالاسىنا ين­ۆەس­تيتسيا تارتۋدىڭ وتە وزەكتى ەكەنىن اتاپ كورسەتتى.

– شىنىندا، قاسىم-جومارت توقاەۆ شەتەلدەن ينۆەستيتسيا تارتۋ جونىندە ءجيى ايتتى. جالپى، ەلىمىزدە قازىرگى ينۆەستيتسيا­لىق كليمات قانداي؟

– مەملەكەت باسشىسىنىڭ باستاما­سىمەن ەلىمىزدە ينۆەستيتسيالىق شتاب قۇ­رى­ل­عانىن جاقسى بىلەسىزدەر. بۇل بيۋرو­كراتيالىق كەدەرگىلەرگە، توپتىق مۇددەلەرگە قارسى تۇراتىن، قۇقىقتىق تۇرعىدان ين­ۆەس­توردى قورعاي الاتىن قابىلەتكە يە ينستيتۋتقا اينالۋعا ءتيىس. شتابتىڭ ءتيىمدى جۇمىس ىستەۋىنە قاجەتتى بارلىق جاعداي جاسالىپ، ونىڭ ورىندالۋىن قاسىم-جومارت كەمەلۇلى تىكەلەي باقىلاۋىندا ۇستاپ وتىر. دەگەنمەن پرەزيدەنت ۇكىمەتتىڭ مىندەتى ينۆەستورلار­دىڭ جەكەلەگەن ماسەلەلەرىن شۇعىل شەشۋ عانا ەمەس، ەلىمىزدەگى جالپى ينۆەستيتسيالىق احۋالدى جاقسارتۋ ەكەنىن ەرەكشەلەپ ايتتى. بىلتىر جىل سوڭىندا رەسپۋبليكا­لىق باسىلىمدارعا جازعان ماقالامىزدا دا اتاپ وتكەنبىز، پرەزيدەنت 2024 جىلى جيىرمادان استام مەملەكەتكە ساپارمەن باردى. كوپتەگەن حالىقارالىق جيىنعا قاتىستى. سونىڭ بارىندە ەڭ اۋەلى مەملە­كەتتەر باسشىلارىمەن جانە شەتەلدىك بيزنەس وكىلدەرىمەن كەزدەسىپ، ەلىمىزدەگى شەشىمىن تاپپاي جاتقان سالالارعا قاراجات تارتۋعا تىكەلەي باستاماشى بولىپ كەلەدى. بۇۇ مالىمەتتەرىنە سايكەس، قازاقستان ەكونوميكاعا ينۆەستيتسيا تارتۋ كورسەت­كىشتەرى بويىنشا ايتارلىقتاي تابىسقا قول جەتكىزدى. بىراق پرەزيدەنت وعان توق­مەيىلسۋگە بولمايتىنىن جەتكىزدى. ويتكەنى بىرىنشىدەن، ەلىمىزدە بيۋدجەت تاپشىلىعى ورىن الىپ وتىر. ينۆەستيتسيانىڭ ازايۋىن بيۋدجەت ەسەبىنەن وتەۋ قىسقامەرزىمدى عانا ناتيجە بەرەتىنىن تىلگە تيەك ەتتى. سول سەبەپتى وڭىرلەرگە، الماتى قالاسىنا قۇيىلاتىن شەتەل ينۆەستيتسياسىن ارتتىرۋ مىندەتى قويىلدى. ۇكىمەتتەن بارلىق دەڭگەيدە، ياعني ورتالىق بولسىن، ءىرى قالالارىمىز بولسىن، وڭىرلەرىمىز بولسىن، ينۆەستور اكەلۋگە قولايلى جاعداي جاساي­تىن ءبىرتۇتاس ەكوجۇيە قۇرۋ تالاپ ەتىلەدى. ەكىنشىدەن، قازىر الەمدە سيرەك كەزدەسەتىن مەتالداردى ءوندىرۋ مەن وڭدەۋگە ارتىپ كەلە جاتقان سۇرانىستى ءتيىمدى پايدالانۋ كەرەك. وسى ماقساتتا ەلىمىزدىڭ الەۋەتىن دۇرىس ىسكە اسىرعان ءجون. ماسەلەن، ۇكىمەت باسشىسى ەلىمىزدە اتالعان باعىتتا 17 كەن ورنى اشىلعانىن ايتتى. ونىڭ ىشىندە ءليتيدىڭ ورنى ەرەكشە. مىنە، وسى سالاعا ينۆەستيتسيا تارتىلسا، وزىق تەحنولوگيالار كەلسە، شەتەلدىك جانە وتاندىق ينۆەستور­لارعا بىردەي جاعداي جاسالسا، ەلىمىزدەگى ينۆەستيتسيالىق كليماتتى ايتارلىقتاي جاقسارتا تۇسەتىنى انىق. قازىر بۇل تاراپتا گەولوگيالىق بارلاۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ ءۇشىن ينۆەستورلارعا ۇلكەن مۇمكىندىك بەرىلىپ وتىر. ياعني، ولار ءوز شىعىندارى ەسەبىنەن ءارى بارلاۋ جۇرگىزەدى، ءارى جەر قوي­ناۋ­ىن پايدالانۋ قۇقىعىنا يە بولادى. وسى رەتتە ەلىمىزدە جەر قويناۋىن پايدا­لانۋ بويىنشا رەفورما جۇرگىزىلىپ، ونىڭ زاڭ­نامالىق پلاتفورماسى ازىرلەنىپ جا­تىر. جالپى بىلتىرعى قۇيىلعان قار­جى كولەمى الدىڭعى جىلمەن سالىستىرعاندا شەتەلدىك ينۆەستيتسيانىڭ ءبىرشاما كەمى­گەنىن كورسەتەدى. بۇل – تۇسىنىكتى. سەبەبى قازىر دۇنيەجۇزى بويىنشا ينۆەستيتسياعا تالاس ءجۇرىپ جاتىر. ەلدىڭ ورنىقتى دامۋ­ىن قامتاماسىز ەتۋدە ينۆەستيتسيانىڭ ءرولى وتە ۇلكەن. مەملەكەت باسشىسى ەكو­نوميكاعا ينۆەستيتسيا تارتۋ ەلىمىزدىڭ الەمدىك كارتاداعى ورنىن انىقتايتىنىن ايتىپ، بۇل ءىستىڭ ءمانى زور ەكەنىن جەتكىزدى.

– ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ ماسەلە­لەرىندە ايتىلعان جوبالار قانشالىقتى ورىندالادى؟

– كەيىنگى جىلدارى ەلىمىزدىڭ بىرقاتار قالاسىنىڭ جىلۋ جۇيەلەرى قىستىڭ كوزى قىراۋدا اپاتقا ۇشىراعانى قوعامعا ءمالىم. مۇنداي وقيعالاردىڭ ەلدىڭ بە­دەلىنە نۇقسان كەلتىرەتىنى دە كۇمانسىز. وسى ورايدا پرەزيدەنت نارىق تالابىنا ساي تاريف ساياساتىن قايتا قاراۋدى تاپسىردى. ويتكەنى تمد ەلدەرىندەگى باعا ءبىزدىڭ نارىقتان الدەقايدا جوعارى. بۇل – كونتراباندالىق قىلمىستى ءورشى­تەتىن جاعداي. ءتىپتى، شەكارا باعاندارىنىڭ استىنان توننەل قازىپ، جانار-جاعارماي تاسىعان وقيعالار ورىن العانىن قۇزىرلى ورگاندارىمىز انىقتادى. سوندىقتان ەنەرگياعا، جىلۋعا، سۋعا قاتىستى تۇتىنۋ باعالارىن وزگەرتۋ كوممۋنالدىق نىسان­داردى دەر كەزىندە جاڭا ستاندارتتارعا بەيىمدەۋگە مۇمكىندىك بەرەتىنىن ۇمىتپاعان ءلازىم. پرەزيدەنت ايتقانداي، ەسكىرگەن ەنەرگەتيكالىق نىسانداردى يننوۆاتسيا­لىق ستانسالارمەن الماستىرۋ كەرەك. قۋات كوزى تاپشىلىعى ارتقان سايىن اتوم ەنەرگياسىن پايدالانۋعا سۇرانىس كۇشەيەدى. بۇل تۇرعىدا قازاقستان اتوم ونەر­كاسىبىنە قاجەتتى وتىن كوزىنىڭ ۇلكەن قورىنا يە ەكەنى بەلگىلى. ياعني، ۋرانعا باي ەلمىز. سونىمەن قاتار ەلەكتر جەلىلەرىن بىرىكتىرۋ، گاز-بۋ قوندىرعىلارى مەن قۇبىر جەلىلەرىنىڭ قۇرىلىسىن اياق­تاۋ تۋرالى ناقتى تاپسىرمالار جۇكتەلدى.

سۋرەت: aikyn.kz

قازاقستان سوڭعى جىلدارى كولىك-ترانزيت ينفراقۇرىلىمى بويىنشا وتە اۋقىمدى جوبالاردى جۇزەگە اسىرىپ جاتىر. قىتايدان ەۋروپاعا جەتكىزىلەتىن جۇك تاسىمالىنىڭ قازاقستان اۋماعى ارقىلى ءوتۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن اۆتو­كولىك جولدارىمەن بىرگە تەمىر جول­دار، تەڭىز ارقىلى تاسىمالداۋ ءىسى جولعا قويىلىپ، كوپتەگەن نىسان پايدالانۋعا بەرىلدى. مەملەكەت باسشىسى ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا ترانسكاسپي باعدارىن دامىتۋ اياسىندا «مويىنتى – قىزىلجار» باعىتىندا جاڭا تەمىر جول قۇرىلىسىن باستاۋدى، قىزىلجار بەكە­تىنەن اقتاۋ پورتىنا دەيىنگى كۇرە جولدىڭ كوپتەگەن ۋچاسكەسىن جاڭعىرتۋدى تاپسىر­دى. سونىمەن قاتار «التىنكول – جەتىگەن» تەمىر جولىن كەڭەيتۋ مىندەتىن جۇكتەدى. مۇنىڭ ءبارى قىتاي مەن ورتالىق ازيانىڭ اراسىنداعى كولىك ءدالىزىن دا­مى­تۋعا سەپتىگىن تيگىزبەك. بىلتىر ەلى­مىزدىڭ بىرقاتار قالاسىنىڭ اۋە تەرمينال­دارى جاڭادان سالىنىپ، پايدالانۋعا بەرىلدى. وسى ورايدا ەل اۋماعىندا حالىق­ارالىق اۋە حابىن قۇرۋ ءىسى قولعا الىنعانىن اتاپ ايتۋ كەرەك. پرە­زيدەنت جۇك جانە جولاۋشىلار تەرمينال­دارىن، لوگيستيكالىق ورتالىقتارىن، زاماناۋي قىزمەت كورسەتۋ ورىندارىمەن قامتىلعان تولىق ەكوجۇيەنى قۇرۋدى ءمىن­دەتتەپ وتىر. بۇل سالالاردا دا قازاقستان ءوزىنىڭ ەكونوميكاسىنا تيەسىلى پايدادان قاعىلماۋى قاجەت. قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ الداعى وتىرىسى وسى كولىك-تران­زيت، لوگيس­تيكالىق الەۋەتتى دامىتۋ تاقىرىبىنا ارنالادى.

– تسيفرلاندىرۋ سالاسىندا جەتەكشى رولگە يە بولا الامىز با؟

– قازىر الەمدىك ساۋدا ەلەكتروندى جۇيەگە كوشكەنى بەلگىلى. ەلىمىز مەملەكەتتىك قىز­مەت كورسەتۋ سالاسىن تسيفرلاندىرۋ باعىتىندا ۇلكەن جەتىستىككە جەتىپ وتىر. بۇل تاراپتا كوپتەگەن دامىعان ەلدەردىڭ تسيفرلى جۇيەسىنەن وزىق ەكەنىمىزدى ماقتانىشپەن ايتۋعا بولادى. دەگەنمەن بۇل ءسات سايىن داميتىن سالا بولعاندىقتان، اقپاراتتاردى قورعاۋ، اتالعان ەكوجۇيەنى ۇدايى دامىتۋ ءىسى وتە وزەكتى. اقپارات قۇرال­دارىنان امەريكالىق جانە قىتايلىق پلاتفورمالاردىڭ ءوزارا باسەكەسى تۋرالى وقىپ، ءبىلىپ وتىرمىز. ايتالىق، قىتاي تاراپى بار-جوعى 6,5 ميلليون دوللارعا DeepSeek پلاتفورماسىن جاسادى. ونىڭ تيىمدىلىگى ميللياردتاعان دوللار جۇمسالعان پلاتفورمالاردان اسىپ ءتۇستى. مىنە، وسىنداي قازىرگى زاماننىڭ سۇرانىسىن جەتىك ءبىلىپ قانا قويماي، ونى قازاقستان قوعامىنا دەندەپ ەنگىزۋ ماقساتىندا مەملەكەت باسشىسى جاساندى ينتەللەكتى سالاسىنداعى وزىق ويلى تۇلعالارمەن ءجيى كەزدەسەدى. جۋىردا عانا وسى سالاداعى قىتايلىق كاس­ىپ­كەر لي كاي فۋدى قابىلداعان بولاتىن. ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىنداعى ءسوز­ىن­دە دە قىتاي تاجىريبەسىن كەڭىنەن زەر­دە­لەۋ جونىندە تاپسىرما بەرۋى بەكەر ەمەس. بۇل سالادا ءبىز باعىندىراتىن بيىكتەر ءالى الدا. جالپى، تسيفرلاندىرۋ سالاسىنا مىڭداعان مامان دايارلاۋدان باستاپ، ەلوردادا Al-Sana جاساندى ينتەللەكتىنى وقىتۋ ورتالىعىن اشۋعا دەيىن بۇل باعىتتا جۇيەلى جۇمىس جۇرگىزىلىپ جاتىر دەۋگە بولادى. سونىمەن قاتار جاڭا قاۋىپ-قاتەرلەر دە بار. قازىرگى كەزدە كيبەرالاياق­تىق­تان قورعانۋ ماسەلەسى وتە ماڭىزدى. وسى قىل­مىستىق ىستەردىڭ 80 پايىزىنىڭ اشكەرەلەن­بەي قالۋى ارنايى قۇزىرلى ورگاندارىمىز­دىڭ تسيفرلى الەۋەتىن ءالى دە جەتىلدىرۋىن قاجەت ەتەدى. ويتكەنى مەملەكەت ءۇشىن ازاماتتاردىڭ قاۋىپسىزدىگى ەڭ باستى ورىندا بولۋى كەرەك.

– الەۋمەتتىك سالادا مەملەكەت قولداۋى­مەن ىسكە اسىرىلىپ جاتقان جوبالار تۋرالى ناقتى نە ايتار ەدىڭىز؟

– پرەزيدەنت مەملەكەتتىڭ الەۋمەتتىك مىندەتتەمەلەردى ورىنداۋىنا باسا ءمان بەرەدى. بۇدان بۇرىنعى نەسيەلەردىڭ بەلگىلى ءبىر بولىگىن وتەۋ، اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك بەرۋ، جاردەماقى بەرۋدى جۇيەلەۋ سىندى حالىق كوڭىلىنەن ورىن العان باستاما­لارىنان بولەك، قازىرگى كەزدە دەنساۋلىق ساقتاۋ مەن ءبىلىم جانە عىلىم سالالارىن­داعى جوبالاردى ءادىل قارجىلاندىرۋعا نازار اۋدارىپ وتىرعانىن اتاپ ايتۋ كەرەك. ونىڭ بارلىعى زاڭنامالىق تۇر­عىدان نەگىزدەلدى. اۋىلداردا العاشقى دارىگەرلىك كومەك كورسەتەتىن 460 نىسان پايدالانۋعا بەرىلدى. تاعى 200-گە جۋىق نىسان جىل سوڭىنا دەيىن بەرىلەدى. بيىل 32 اۋرۋحاناعا جوندەۋ جۇرگىزىلمەك. پرەزيدەنت وسى اۋقىمدى جۇمىستى شيراتۋعا تاپسىرما بەردى. سونىمەن قاتار كەلەسى جىلى بارلىق اۋداندىق اۋرۋحانا­لارعا جاڭعىرتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى. وسىعان دەيىن ەل كوڭىلىنەن ورىن العان «جايلى مەكتەپ» جوباسى بيىل اياقتالادى. ونىڭ باسىم بولىگىنە سىبايلاس جەمقورلىق فاكتىلەرىنەن وندىرىلگەن قارجى پايدالان­ىلعانى بەلگىلى. ءۇش جىل ىشىندە پرەزيدەنت تاپسىرماسىمەن تاعى 1 300 مەكتەپ جاڭ­عىرتىلادى. ەڭ باستىسى، بيىل «جۇمىسشى ماماندىقتارى جىلى» دەپ جاريالاندى. اتاۋلى جىل اياسىندا سۇرانىسقا يە كادر­لار دايارلاۋعا، ەڭبەك ادامىنىڭ ابىرويىن ارتتىرۋعا ۇلكەن ءمان بەرىلەدى. مەملەكەت باسشىسى ازامات­تاردىڭ ءوتى­نىشىنە قۇلاق اسۋ قاجەتتىگىن ايتتى. ويتكەنى ءار ءوتىنىشتىڭ ارتىندا ادام تاعدىرى بار. بۇل رەتتە مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ تيىمدىلىگىن ارت­تىرۋ مىندەتى قويىلىپ وتىر.

– پرەزيدەنت بايانداماسىندا كوپشىلىكتىڭ نازارىن اۋدارعانى – ەلىمىزدى لاقاپ اتپەن اتاۋشىلارعا قاتىستى ءسوزى. مەملەكەت باس­شى­سى ەلدىڭ بەت-بەينەسىن قالىپتاستىرۋدا قوعامداعى بارلىق ۇدەرىستى قاداعالايتىنىن بايقادىق...

– البەتتە. قازىر ادامدار الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى قاجەتتى-قاجەتسىز اقپارات تاسقىنىنان ءوزىن قورعاي الماي، سانا ءسۇز­گىسىنەن وتكىزبەي، ءارتۇرلى ويدىڭ جەتەگىنە وڭاي ىلەسەتىنىن بايقاۋعا بولادى. بۇل، وكىنىشكە قاراي، كەيبىر ازاماتتارىمىزدىڭ التىن ۋاقىتىن ءتيىمدى پايدالانا الماي­تىنىن، جەڭىل-جەلپى بوستەكى سوزگە ءۇيىر ەكەن­ىن مەڭزەگەننەن ايتىلعان پىكىر بولا­­تىن. مەملەكەت ازاماتتاردىڭ قالاۋىن شەكتەمەيدى. بىراق الەۋمەتتىك جەلىنى دە ءتيىمدى پايدالانىپ، تابىس تابۋعا، قوعامدىق وي-سانانى وزىق ەتۋ ءۇشىن ۇلەس قوسۋعا بولادى. سوندىقتان الدەكىمدەردىڭ قاراۋ نيەتىنەن، ءتىپتى قوعامدىق پىكىردى مانيپۋليا­تسيالاۋدان تۋاتىن، مەملەكەت بەدەلىنە نۇقسان كەلتىرەتىن ارزان سوزدەردى قوعام بولىپ تىيعان ءلازىم. پرەزيدەنت وسىعان ۇندەدى. ەلىمىزدىڭ جاقسى اتىن ەل ازاماتتارى شىعارادى. «زاڭ مەن ءتارتىپ» قاعيداتى دا وسىعان نەگىزدەلگەن. ءبىز ءوزىمىزدىڭ قۇ­قىعى­مىزدى قالاي قورعاساق، مەملەكەتىمىز­دىڭ دە بەدەلىن سولاي سىيلاۋعا ءارى قورعاۋعا ءتيىسپىز. سوندا عانا ەلىمىزدىڭ ەڭسەسى كو­تەر­­ىلەدى. سول ءۇشىن ءبىر-ءبىرىمىزدى بەكەر جابىرلەمەي، ورتاق يگى ىسكە جۇمىلىپ، مەم­­لەكەتشىلدىك سانانى ورنىقتىرا بەر­گەنىمىز ءجون. قادىر مىرزا ءالىنىڭ «ءتاۋ­ەل­سىزدىكتى ءسات سايىن قورعاۋ كەرەك» دەگەن قاناتتى ءسوزى بار. مەملەكەتتىڭ ار-نامىسى ءار ازاماتىنىڭ ۇياتى مەن وجدانىنا اي­نا­لۋى كەرەك.

سۇحباتتاسقان گۇلزينا بەكتاس

دەرەككوزى: aikyn.kz

Abai.kz