ەكونوميست ماقسات حالىق 2025 جىلدىڭ حالىق تۇرمىسىنا ۇمىتتەن گورى، كۇدىك سىيلايتىنىن ايتىپ وتىر. وعان سەبەپ تاريفتەر مەن جانار-جاعارماي باعاسىنىڭ ءوسۋى، ول ءوز كەزەگىندە زات باعاسىنىڭ قىمباتتاۋىنا الىپ كەلمەك. 

"بيىل حالىق ءۇشىن وڭاي جىل بولمايىن دەپ تۇر. ويتكەنى كوپتەگەن ءتاريفتىڭ باعاسى ءوسىپ جاتىر. ونداعان جىلدار بويى وزگەرمەگەن باعانى ءوسىرۋدى ەندى عانا قولعا الىپ جاتقانىن كورىپ وتىرمىز. نەگىزى ول ۇزاق جىلدار بويى حالىقتىڭ تابىسىنا قاراي بىرتە-بىرتە ءوسۋى كەرەك ەدى. بىراق بىزدە ونداعان جىلدار بويى ونداي ۇدەرىس بولماعان. ەندى كوتەرەمىز دەپ جاتىر", - دەدى ساراپشى.

ماقسات حالىق ەكىباستۇزداعى جاعدايدان كەيىن سالانىڭ مۇشكىل جاعدايى اشكەرە بولدى دەپ سانايدى.

"بۇل سالاعا ينۆەستيتسيانىڭ تارتىلۋى قيىنداپ قالعان. كاسىپكەرلەر ول جاققا بارعىسى كەلمەيدى. ويتكەنى تابىس جوقتىڭ-قاسى. ەندى امالسىزدار تاريفتەردى وسىرەمىز دەپ جاتىر. ودان بولەك، بيىل جانار-جاعارماي باعاسى دا قىمباتتاپ جاتىر. ونى دا قولعا الىپ، باعاسىن بىرتە-بىرتە وسىرمەك. الايدا مۇنى ۇكىمەتتىڭ جوسپارلاپ وتىرعان ءىسى دەپ ايتۋ قيىن. سەبەبى ەاەو-دا باعالاردى تەڭەستىرۋ تۋرالى كەلىسىم جاسالعان. ەندى قازىر سول كەلىسىمدى ورىنداپ جاتىر دەۋگە بولادى. ال تۇپتەپ كەلگەندە بۇل حالىقتىڭ تولەم قابىلەتىنە كەرى اسەرىن تيگىزەدى", - دەيدى ەكونوميست.

قارجى ساراپشىسى اتاعانداي، جانار-جاعارماي باعاسى الەۋمەتتىك ماڭىزى بار تاۋار. ول ازىق-تۇلىك باعاسىنىڭ قىمباتتاۋىنا تىكەلەي اسەرىن تيگىزەدى.

"كوكتەمنەن باستاپ بىزدە ەگىستىك القاپتار جۇمىسقا كىرىسە باستايدى. مىسالى، ناندى الايىق. ەندى ونى دۇڭگىرشەكتەرگە تاسىمالداۋ كەزىندە جەتكىزۋ شىعىنى رەتىندە جانار-جاعارماي ءوسىمىن نەگىزگە الادى. سول سەبەپتى ول ءتىپتى ناننىڭ باعاسىنىڭ وسۋىنە دە اسەرىن تيگىزەدى. وسىنداي ۇدەرىستىڭ بارلىعى حالىقتىڭ تابىسى وسپەي وتىرعان كەزدە قوسىمشا سالماق بولادى دەپ ايتۋعا نەگىز بار. وعان قوسا، سالىق ماسەلەسى بار. قازىر ونى كوتەرۋ ماسەلەسى تالقىلانىپ جاتىر", - دەپ ءتۇسىندىردى ماقسات مىرزا.

ونىڭ سوزىنشە، ول دا بەلگىلى ءبىر دارەجەدە قىمباتشىلىق تۋدىراتىنى ءسوزسىز. قازىردىڭ وزىندە ينفلياتسيانىڭ ءوسۋ قارقىنى بايقالىپ وتىر. بيىل ينفلياتسيانىڭ جوسپارلانعان مەجەدەن اسىپ كەتەتىنىن ۇلتتىق بانك تە مويىنداعان.

قازىر ءىرى كومپانيالار وزدەرىنىڭ شىعىنىن، سالىقتىڭ كولەمىن جوسپارلاپ، تاۋارلارىنىڭ باعاسىن ءوسىرىپ جاتىر ەكەن. مۇنىڭ بارلىعى ايلانىپ كەلگەندە حالىقتىڭ تابىس دەڭگەيىنە كەرى ىقپال ەتەدى ەكەن.

"ۇكىمەت ەسەبىندە حالىقتىڭ تابىسى ءوسىپ جاتقانىن ايتىپ وتىر. ەسەپتە پرەزيدەنتتىڭ 6 جىلدا جەتكەن جەتىستىگى جايلى اتاپ ءوتىلىپ، ءجىو 288 ملرد دوللار بولدى، جان باسىنا شاققاندا 14 مىڭ دوللاردان استى دەگەن ستاتيستيكا كەلتىردى. ەلىمىز بۇرىن-سوڭدى مۇنداي كورسەتكىشتەن اسىپ كورمەگەن. تەك 2013 جىلى جاس باسىنا شاققانداعى ءجىو-ءنىڭ رەكوردتىق كورسەتكىشى 13 600 دوللار بولعان ەدى. بىراق ءدال سول كەزدەگى حالىقتىڭ دوللارلىق تابىسى مەن قازىرگى ۋاقىتتاعى دوللارلىق تابىسىن سالىستىرساڭىز، 2013 جىلى حالىقتىڭ تابىسى جوعارىراق بولعانىن كورەمىز. دەمەك بۇل ءوسىمنىڭ حالىقتىڭ ناقتى تابىسىنىڭ وسىمىنە ەشقانداي قاتىسى جوق. وسى ماسەلەنى اشىق ايتۋىمىز كەرەك. “14 مىڭ دوللار بولدى” دەگەن ءسوز تابىسى ورتاشادان جوعارى ەلدەر قاتارىنا قوسىلدىق دەگەندى بىردىرەدى. الايدا شىندىعىنا كەلگەندە “حالقىمىزدىڭ تابىسى ەڭ بولماسا ورتاشا دەڭگەيگە جەتتى مە؟”. مەنىڭشە، ولاي ەمەس. ەنگەل زاڭىنا سايكەس، ەگەر حالىق تابىسىنىڭ 50%-ىنان استامىن ازىق-تۇلىككە جۇمساسا، وندا ول كەدەي ەل. ال ءبىزدىڭ حالىق تابىسىنىڭ 60%-ىن ازىق-تۇلىككە جۇمسايتىنىن كورەمىز. دەمەك، شىنايى تۇردە قاراساق، حالقىمىز كەدەي دەڭگەيدە. ەكونوميكالىق ءوسىمنىڭ حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىنا ەشقانداي بايلانىسى جوق", - دەپ ويىن قورتىندىلادى ەكونوميست.

Abai.kz