قانشا ۋاقىتتان بەرى «قازاقفيلم» اينالاسىنداعى داۋ-داماي جۇرەكتى اۋىرتتى. ءار ماقالا، ءار پىكىردى قالدىرماي وقىپ، قازاق كينوسىنىڭ بولاشاعىنا الاڭداپ ءجۇردىم. ءوز ويىمدى ايتقىم كەلدى. بىراق مەن كىمگە ايتام؟

«ەرلان تولەۋتاي، دانيار سالامات، ەلزات ەسكەندىر، اداي ابەلدينوۆ، جانىبەك نۇرىبەكۇلى، تۇردىبەك مايدان، تىلەك تولەۋعازى سىندى ۇلت ءۇشىن شىنايى ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن ازاماتتاردىڭ ءسوزى مەن ارەكەتى دە ەسكەرىلمەي جاتقاندا، مەنىڭ ايتقانىم كىمگە اسەر ەتەر؟!» دەپ ويلادىم. دەگەنمەن، قاتەلەسكەن ەكەنمىن.

ستۋدەنتتەردىڭ ءوزى پىكىرلەرى مەن «دانالىق ۇسىنىستارىن» قىسىلماي ورتاعا سالىپ جاتقاندا، وسى سالادا از دا بولسا جۇرگەن ءار ادامنىڭ ءسوزى ماڭىزدى ەكەن. بۇل ماسەلەگە ءوز كوزقاراسىمدى بىلدىرگەنىم، ءتىپتى كىشكەنتاي دا بولسا دا، بىرەۋ ءۇشىن ماڭىزى بار ەكەنىن، تىم قۇرىعاندا قولداۋىمدى جازبام ارقىلى جەتكىزۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىندىم.

وسى جازبانى جازىپ وتىرىپ 2004-2010 جىلدارداعى ستۋدەنتتىك ءومىرىم ەسكە ءتۇستى. سول كەزدە دراماتۋرگيا، رەجيسسۋرا، انيماتسيا سياقتى ونەر سالالارىنا قازاق ونەرىنە دەگەن شەكسىز ماحابباتپەن رۋحى جانعان جاستار وقۋعا قابىلداندى. اداي ءوزىنىڭ كوشباسشىلىعىن ەرتە تانىتىپ، توپتى بىرىكتىرىپ، قازاق انيماتسياسىنىڭ بولاشاعى ءۇشىن تالپىندى. سول كەزدىڭ وزىندە جاستاردىڭ كوزدەرىندەگى وت، ۇلت ءۇشىن قىزمەت ەتۋگە دەگەن قۇشتارلىقتارى كورىنىپ تۇردى. جانىبەك، تۇردىبەك، اسحات، ەرمەك، قۋانىش سىندى جاستار بىرىگىپ، تەك شىعارماشىلىققا ەمەس، ۇلتتىق بولمىسقا دا قىزمەت ەتۋگە باعىتتالعان يدەيالارمەن جۇمىس ىستەدى. مەن سول جاستاردىڭ قاتارىندا بولۋعا تىرىسىپ ءجۇردىم. ولار ءبىر-بىرىمەن باۋىرلاس ەدى. كەيىن، ارتتارىنان كەلگەن تىلەك، ءجانادىل، ءدىڭلشات سىندى ىنىلەرى اعالارىنىڭ جولىن قۋىپ، سولارمەن بىرگە ءبىر ماقساتتا جۇمىس ىستەي وتىرىپ، وزدەرىنە ءتان ىسكەرلىك پەن شىعارماشىلىقتارىن تانىتتى. مۇنداي جاستاردىڭ بويىنداعى سەرپىلىس، ولاردى تەك ءوز جەتىستىكتەرىنە ەمەس، ۇلتتىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسۋعا دا يتەرمەلەدى.

«الاشتىقتار ءبىر داۋىردە، ءبىر ماقساتتا جۇمىس ىستەي وتىرىپ، حالقىنا قىزمەت كورسەتتى. ولار قالاي عانا ءبىر داۋىردە تۋا قالدى؟»، - دەپ ويلايتىن تار ويلى باسىم وسى قۇرامدى كورىپ، ماقساتتارى بىردەي جاستاردىڭ ءوزارا ىنتىماقتاستىعىنان ۇلكەن كۇش پايدا بولىپ، كەز كەلگەن قيىندىقتى جەڭە الاتىنىن ۇقتىم.

ءار قازاقتىڭ ۇلت ءۇشىن ەڭبەك ەتۋگە دەگەن ۇمتىلىسى وسىنداي بىرلىكتىڭ جارقىن كورىنىسى. وسىلايشا، ادەمى فيلمدەر — «مۇزبالاق» پەن «كۇلتەگىن» ومىرگە كەلدى. ولاردىڭ شىعارماشىلىق جولىن بالامەن وتىرعاندىقتان سىرتتاي عانا باقىلاپ، شىن نيەتپەن قۋاناتىن ەدىم. ءار قازاق بالاسى بولاشاعىن سەنىمدى تۇردە كورەتىندەي جاعداي قالىپتاسادى دەپ ويلادىم. اسىرەسە، ۇلتتىن شەكسىز جاقسى كورەتىن (بىرەۋلەر ءۇشىن «ۇلتشىل» بولىپ كورىنۋى مۇمكىن، ۇلتشىلدىق قاي ۇلتتا جوق دەيسىڭ), ءوز ەلىنىڭ مادەنيەتى ءۇشىن قىزمەت ەتەتىن جاستاردىڭ انيماتسيا سالادا ايتارلىقتاي ماڭىزدى ورىن الاتىنىنا سەنىمدى بولدىم. مەن بالالارىمنىڭ بولاشاعىنا الاڭدامايتىن ەدىم، قارا كوزدەرىم مەن بىلەتىن كاسىبىنە ادال شىعارماشىلىق توپتىڭ كينوسىن كورىپ ءوسىپ كەلەدى. الايدا، ءتورت جىل بۇرىن وسى سالاعا كەلىپ، مەن وتباسىممەن قۇرمەتتەيتىن شىعارماشىلىق ۇجىمنىڭ ەركىندىكتەرىنىڭ شەكتەلگەنىن، ءوز يدەيالارىن جۇزەگە اسىرۋدا قيىندىقتارعا تاپ بولعانىن كوردىم. مەن ەرلان تولەۋتاي، اداي، جانىبەك، تۇردىبەك، تىلەك سياقتى ازاماتتار شىعارماشىلىقپ ميھناتپەن ەمەس، ادامدارمەن الىسىپ جۇرگەندە، ولاردىڭ مۇمكىندىكتەرى مەن ۋاقىتتارىنىڭ بوسقا كەتىپ جاتقانىنا قاتتى قىنجىلدىم.

ءار جولى جۇمىسقا كەلگەن دە، «قازاقفيلم» اۋلاسىنداعى شاكەن ايمانوۆتىڭ ءمۇسىنى الدىنان وتكەندە، ءوزىمدى ەش نارسە تىندىرماعانداي سەزىنىپ، كەشىرىم سۇراعانداي كينو سەركەسىنىڭ جانسىز بەينەسىنە كوز سالاتىن ەدىم، ءتىپتى جەرگە تۇسكەن كولەڭكەسىن باسۋدان يمەنىپ، سىرت ايلانىپ جۇرەتىنمىن. وسى كولەڭكەنىڭ استىندا، شىعارماشىلىققا تۇك قاتىسى جوق باسشىلار، تەك وزدەرىنىڭ ابىرويىن كوتەرۋدى عانا كوزدەيتىن، ءوز مۇددەسىنە جۇمىس ىستەيتىن ءبىر توپ، كوڭىل بولمەيتىن دەيمىن-اۋ، تىپتەن مەنسىنبەيتىن كوزدەر مەن تۇلعانىڭ جاڭا جاسامپاز ءىزباسارلارىنىڭ ارپالىسى ءجۇرىپ جاتقانداي كورىنەتىن. مۇسىنگە كوز سالىپ ءبىر مينۋت قاراڭىزشى، ءبىزدى ساناسىزدىقتىڭ تۇڭعيىعىنا باتىرىپ بارا جاتقان جۇيەنىڭ، قياناتتىڭ كۋاگەرى ەكەنىن سەزەسىز.

«ۇلتىن جاقسى كورگەن توپتى تاپتاماڭدارشى! شىعارماشىلىق ىزدەنىستەرىن، ارماندارىن اياق استىنا تاپتاۋعا ەشكىمنىڭ قۇقىعى جوق!» دەپ ايقايلاعىم كەلەدى. ايقايلاي المايمىن... كىم تىڭدايدى؟

«مۇزبالاق»، «كۇلتەگىن» سەكىلدى فيلمدەر بالالاردىڭ جۇرەگىندە ماڭگى قالادى. ءالى دە سول فيلمدەر ارقىلى قازاق انيماتسياسىنىڭ جانى ساقتالادى. ۇرپاقتار قايتا-قايتا سول تۋىندىلاردى كورۋگە قۇشتار بولسا، قازاق انيماتسياسى دا ەشقاشان ولمەيدى، جالعاسادى. «جىرتىق ءۇيدىڭ قۇدايى بار» دەگەن ءسوز بار. ءاربىر جۇرەكتىڭ ءوز قۇدايى، ءوز قولداۋشىسى بار. ۇلت ءۇشىن قايسارلىقپەن ءجۇرىپ كەلە جاتقان جاستارىمىز ءاردايىم بيىكتە قالادى.

ايگۇل قاجىبەك،

رەجيسسەر

Abai.kz