رەسەيدىڭ كەزەكتى وزبىرلىعىنان باكۋ مەن ماسكەۋ اراسى ءسات ساناپ سۋىپ بارادى. «داۋدىڭ باسى – دايرابايدىڭ كوك سيىرى» دەگەندەي، بۇل داۋ ەكاتەرينبۋرگتەن باستالدى.

رەسەيدىڭ «ۇر دا جىق» كۇشتىك قۇرىلىمدارى ازىربايجاندىقتار تۇراتىن بىرنەشە پاتەردە رەيد جۇرگىزگەن. انىعى – رەسەي ومون-ى «اڭ اۋلاۋعا شىققانداي»، سويى ءازىربايجان ازاماتتاردىڭ تۇرعىن-جايلارىن اسقان قاتىگەزدىكپەن ءتىنتىپ، وزدەرىن اياۋسىز ۇرىپ-سوعىپ، ويلارىنا كەلگەندى ىستەگەن.

بۇل قاتىگەزدىكتەن 2 ادام قازا تاپقان. بىرنەشە ادام جارالانعان. باكۋدىڭ سوزىنشە: 27-28 ماۋسىم ارالىعىندا ۇزىن-سانى 50-گە جۋىق ازىربايجاندىق وسىنداي قاتىگەزدىككە تاپ بولعان. ەكاتەرينبۋرگتە قازا تاپقان اعايىندى گۋسەين مەن زيادين سافاروۆتاردىڭ ءبىرى ءىىد عيماراتىندا ۇرىپ-سوعىپ ولتىرىلسە، ەكىنشىسى ارنايى جاساق كولىگىندە قازا تاپقان.

بۇل ءبىر ەمەس. ءدال وسى ارالىقتا رەسەيدىڭ ۆورونەجىندە دە ازىربايجاندىقتارعا قارسى قاتىگەز رەيد جاسالعان. «الەكسەەۆسكي» دەگەن بازاردا بولعان تۇرمىستىق جانجالدان سوڭ «رۋسسكايا وبششينا» قوزعالىسىنىڭ وكىلدەرى شىعىپ، ازىربايجاندارعا قارسى الىمجەتتى ءارتۇرلى ارەكەتتەردى جاساعان. ارتىنشا رەسەي ومون-ى كەلىپ، ەكى سوققان.

بۇعان باكۋدىڭ رەاكتسياسى قانداي بولدى؟ البەتتە، ءتىلىن تىستەپ قالعان جوق! ءازىربايجان ءسىم-ءى ورىس ەلشىسىن شاقىرىپ ءبىر ەسكەرتتى. ءسىم-ىنە حابارلاپ، ەكى نارازىلىق ءبىلدىردى. ادام قۇقىعى جونىندەگى امبۋدسمەنى ءۇشبۋ حات جولداپ، تۇسىنىك بەرۋدى تالاپ ەتتى. پروكۋراتۋراسى قىلمىستىق ءىس قوزعادى. ال ءماجىلىسىنىڭ بىرشوعىر دەپۋتتارى داۋىستاي سويلەپ، ماسكەۋدىڭ مازاسىن قاشىرا مالىمدەمەلەر جاسادى. بۇدان باسقا، بۇرىن جوسپارلانىپ قويعان ماسكەۋدىڭ مادەني ءىس-شارالارىن وتكىزبەيتىن بولدى. بۇل ءازىربايجان تارابىنىڭ ءبىرىنشى تولقىن سوققىلارى بولدى.

بۇعان ماسكەۋ قاراپ قالسىن با؟ پەسكوۆ شىعىپ، ءبىر سويلەدى، زاحاروۆا شىعىپ، ەكى سويلەدى. ەكەۋى دە رف كۇشتىك قۇرىلىمدارىن اقتاي سويلەپ، بولعان جايدى «تۇرمىستىق جانجالعا» تەلۋگە تىرىستى. «باكۋدىڭ قاتال رەاكتسيا بىلدىرەتىن ءجونى جوق»، - دەپ سويلەدى.

ونان سوڭ، ءازىربايجان دا ءوزىنىڭ بىلەك كۇشىن كورسەتە باستادى. «Sputnik ءازىربايجان» دەيتىن اگەنتتىكتىڭ عيماراتىن باسىپ كىرىپ، ءتىنتۋدىڭ قالاي بولاتىنىن ىسپەن كورسەتتى. كرەمل يدەولوگياسىنا قىزمەت ەتەتىن جۋرناليستەردى تابجىلتاي وتىرعىزىپ قويىپ، قىلمىسكەر ىزدەدى. ونىسىن بۇگىپ-جاسىرىپ قالعان جوق. قۋىقتاي عيمارات تۇگىلى، تۇتاس كوشەنى جاۋىپ تاستاپ: «قاراڭدار، كورىڭدەر»، - دەدى ماسكەۋگە.

ءازىربايجان ءىىم-ءى «Sputnik-ءتىڭ» ىشىندە جۇرگەن 7 ادامدى اياق-قولىن قايىرىپ، كىسەندەدى. ولار رف فسب-سىنىڭ اگەنتتەرى دەگەن ايىپ تاقتى.

ءازىربايجاننىڭ مەملەكەتتىك تەلەارنالارى رەسەيدىڭ «يمپەريالىق» ساياساتىن سىنعا الا باستادى. كەزىندەگى ستاليندىك قۋعىن-سۇرگىن جانە وككۋپاتسيالاۋ ساياساتى تۋرالى حابارلار تاراتۋدا.

باكۋدىڭ بۇنىسى ماسكەۋگە باتا تيگەن بولسا كەرەك، ماسكەۋدىڭ ءسوزى وزگەردى. ءازىربايجاننىڭ ەلشىسىنە نوتا تاپسىرىپ، رەسەي ازاماتتارىن بوساتۋدى تالاپ ەتىپ شىقتى.

ال باكۋ قايتتى؟ باكۋ رەسەي ازاماتتارىنان قۇرالعان ەكى ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپتىڭ مۇشەلەرىن ۇستادى. «كۇش قولدانۋدىڭ قانداي بولاتىنىن كورىڭدەر»، - دەگەندەي، الگى رەسەي ازاماتتارىن ۆيدەوعا ءتۇسىرىپ، تاراتتى. ولارعا «يراننان ەسىرتكى تاسىدى» جانە «كيبەرالياقتىقپەن شۇعىلداندى» دەگەن ايىپتار تاقتى.

بۇعان جاۋاپ رەتىندە ماسكەۋ دە سويى ءازىربايجان ازاماتتارىن، دەنى كاسىپكەرلەر كۇشپەن ۇستاپ، قاماپ، ءتىنتىپ، مىنەز كورسەتكەندەي بولدى. اتاپ ايتقاندا: ەكاتەرينبۋرگتە رەسەي كۇشتىك قۇرىلىمدارى ءازىربايجان دياسپوراسىنىڭ جەتەكشىسى شاحين شاحلينسكيدى تۇتقىندادى. ال ۆورونەجدە رەسەي پوليتسياسى ءازىربايجان كاسىپكەرى يۋسۋف ءحاليلوۆتىڭ ۇيىنە باسىپ كىرىپ، ءتىنتۋ جۇرگىزدى. بۇعان قوسا ەكاتەرينبۋرگتە تاعى ءبىر ازىربايجاندىق كاسىپكەر، «لۋكويل» وندىرۋشىلەر بىرلەستىگى جەتەكشىلەرىنىڭ ءبىرى احمەد گادجيەۆ تۇتقىندالدى.

ال باكۋ سوتى «ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپ قۇرىپ، يراننان ەسىرتكى ساۋدالادى، كيبەر الاياقتىقپەن شۇعىلداندى» دەپ تۇتقىندالعان 8 رەسەيلىكتى تەرگەۋ اياقتالعانشا دەپ، 4 ايعا قامادى.

ال رەسەي ەكاتەرينبۋرگ پەن ۆورونەجدە ۇستالعان ازىربايجاندىقتاردى بوساتقانىن، ولارعا قىلمىستىق ءىس بوليىنشا «كۋاگەر» ستاتۋسى بەرىلگەنىن مالىمدەدى.

وسىلايشا باكۋ مەن ماسكەۋ اراسى سۋىپ بارادى. بۇعان سەبەپشى بولعان جانە – رەسەي! انىعى – رەسەيدىڭ كۇشتىك قۇرىلىمدارى ورىستان وزگە ازاماتتارعا (ورىستىڭ ءوز ازاماتتارىنا دا) دۇشپان كوزبەن قارايتىنى.

تاقىرىپقا تۇزدىق: كەشە ايدىك «گەرمان تولقىنى» (DW) اگەنتتىگى: «ماسكەۋدىڭ وڭتۇستىك قاپقازداعى ىقپالى ازايىپ بارادى»، - دەپ ماقالا جاريالادى.

وندا: «ەكاتەرينبۋرگتە رەسەي قاۋىپسىزدىك كۇشتەرىنىڭ ءازىربايجان ازاماتتارىن ايۋاندىقپەن تۇتقىنداۋى مەن وعان جاۋاپ رەتىندە ءازىربايجان قاۋىپسىزدىك كۇشتەرىنىڭ باكۋدەگى «Sputnik ءازىربايجان» قىزمەتكەرلەرىن تۇتقىنداۋى ەكى ەل اراسىنداعى قارىم-قاتىناستى شيلەنىستىردى.

ونسىزدا ەكى ەل اراسىنداعى بايلانىس وسى جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا رەسەيدىڭ ماحاشقالاسىنا بەت العان ازىربايجاندىق «AZAL» ۇشاعىنىڭ رەسەي تاراپىنان اتىلعان وقتىڭ كەسىرىنەن اپاتقا ۇشىراعاننان بەرى السىرەگەن ەدى.

ەگەر قارىم-قاتىناس مۇلدە ناشارلاسا، بۇل ەكى ەلدىڭ ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىعىنا، سونىڭ ىشىندە ەۋروپا مەن يرانعا گاز ترانزيتىنە قاۋىپ ءتوندىرۋى مۇمكىن.

باكۋدە «مانەۆر» جاساۋعا مۇمكىندىك بار، ال ماسكەۋدىڭ قىسىم جاساۋ قۇرالى بارعان سايىن ازايۋدا، رەسەيدىڭ وڭتۇستىك قاپقازداعى گەوساياسي جەڭىلىسى تۇركيانىڭ پايداسىنا شەشىلۋدە»، - دەپ جازادى.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz