ءماجىلىس دەپۋتاتى سارسەنعاليەۆ نارتاي ارالبايۇلى ءماجىلىستىڭ پلەنارلىق وتىرىسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەمەر-ءمينيسترى ولجاس ابايۇلى بەكتەنوۆكە  دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى.

مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت كەمەلۇلى ەڭبەك ادامىنىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ مەن ەڭبەكسۇيگىشتىك قۇندىلىقتارىن دارىپتەۋدى مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ نەگىزگى باسىمدىعىنىڭ ءبىرى رەتىندە ايقىنداپ بەردى. قاراپايىم ەڭبەك ادامدارى ءۇشىن جاڭا مەملەكەتتىك ماراپاتتار ەنگىزىلىپ، 2025 جىل جۇمىسشى ماماندىقتارى جىلى بولىپ جاريالاندى. ناتيجەسىندە ەڭبەك ادامىنا قولداۋ كورسەتۋدىڭ ارناۋلى جوبالارى جۇزەگە اسىرىلۋدا.

بۇل باعىتتاعى جۇيەلى جۇمىستىڭ نەگىزى ازاماتتاردى ەرتە جاستان ەڭبەككە باۋلۋ، مەكتەپ قابىرعاسىنان باستاپ ەڭبەك ماشىعىن قالىپتاستىرۋ. اتالعان باستاما الەمدىك تاجىريبەگە تولىق سايكەس كەلەدى. ماسەلەن: جاپونيا، كورەيا، قىتاي ەلدەرىندە ءدال وسىنداي تاسىلدەر ارقىلى جاستاردىڭ ەڭبەككە دەگەن قۇرمەتى مەن جاۋاپكەرشىلىگى قالىپتاسادى.

ۇيىرمەدەن دە، ەڭبەكتەن دە تىس قالعان جاسوسپىرىمدەر ۋاقىتىن تەك گادجەتكە ارناپ، كوشە كەزىپ، ءتۇرلى قاۋىپ-قاتەرگە تاپ بولادى.
بۇل – ەكونوميكا ماسەلەسى عانا ەمەس، ەڭ الدىمەن قۇندىلىقتار قاعيداتى. قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدە 16 جاستان اسقان 2 ميلليوننان استام جاس ورەن بار.

ولاردىڭ ىشىندە ەڭبەك ەتكىسى كەلەتىندەرى از ەمەس، بىراق جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ  ەسىگى جابىق. ءيا، ەڭبەك كودەكسى جاسوسپىرىمدەرمەن
16 جاستان باستاپ، ال اتا-اناسىنىڭ رۇقساتىمەن 14 جاستان باستاپ ەڭبەك شارتىن جاساسۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بىراق ءىس جۇزىندە
بۇل نورما تولىق جۇمىس ىستەمەيدى. كوپتەگەن جۇمىس بەرۋشىلەر ولاردا قىزمەتكە الۋدان، ءتىپتى پراكتيكاعا قابىلداۋدان تارتىنادى.

نەگە بۇلاي بولدى، ەندى نە ىستەۋ كەرەك؟

ءبىرىنشى ماسەلە: ساقتاندىرۋ.

قولدانىستاعى مىندەتتى ساقتاندىرۋ جۇيەسى تەك كامەلەتكە تولعاندارعا عانا قولدانىلادى. ال جاسوسپىرىمدەر قۇقىقتىق قورعانسىز قالادى. سونىڭ سالدارىنان ولار كوبىنە «كولەڭكەلى» جۇمىسپەن اينالىسادى: كۋرەر، داياشى، جەتكىزۋشى بولىپ ەڭبەك ەتەدى. بىراق ەشقانداي ەڭبەك قۇقىعى قورعالمايدى. سوندىقتان جۇمىس ىستەيتىن جاسوسپىرىمدەرگە ارنالعان جاڭا ساقتاندىرۋ كلاسى ەنگىزىلۋگە ءتيىس. وسى ماسەلە بويىنشا ارنايى  زاڭعا ەنگىزىلەتىن تۇزەتۋلەردى   دايىندادىق.

ەكىنشى ماسەلە: باقىلاۋ.

قازىر ءجاسوسپىرىم قىزمەت ەتەتىن كاسىپورىن اۆتوماتتى تۇردە تەكسەرىسكە ۇرىنادى جانە قوسىمشا اكىمشىلىك كەدەرگىلەرگە تاپ بولادى. كوپتەگەن كاسىپورىندار سانكتسيادان قاۋىپتەنىپ، ولاردى قابىلدامايدى. مىسالى، دۋالدى وقىتۋ جۇيەسىندەگى كوللەدج ستۋدەنتتەرى پراكتيكاعا شىعا الماعان – كاسىپورىن
16 جاستاعىلاردى قابىلداۋدان باس تارتقان. سوندىقتان باقىلاۋ الگوريتمىن قايتا قاراۋ قاجەت: ول قورقىتۋ ەمەس، قولداۋ تەتىگى بولۋى كەرەك.

ءۇشىنشى ماسەلە: جۇمىس بەرۋشىلەردى ىنتالاندىرۋ.

كامەلەتكە تولماعان بىراق ەڭبەك ەتكىسى كەلەتىن جاستاردى قولداۋ ءۇشىن جۇمىس بەرۋشىلەردى ىنتالاندىرۋ قاجەت. مىسالى، جاسوسپىرىمدەردىڭ جالاقىسىنا كەتكەن شىعىنداردى سالىقتىق شەگەرىمگە جاتقىزۋ نەمەسە دۋالدى وقىتۋ ارقىلى جۇمىسقا قابىلداعانداردى قولداۋ تەتىكتەرىن قاراستىرۋ كەرەك.

ءتورتىنشى ماسەلە: ءوز-ءوزىن جۇمىسپەن قامتىعان جاستار.

قازىردىڭ وزىندە رەپەتيتور، كەڭەسشى، باعدارلاماشى، كۋرەر رەتىندە تابىستى ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن جاسوسپىرىمدەر بار. ولار ءۇشىن «ءوز-ءوزىن جۇمىسپەن قامتىعان جاستار» ارناۋلى مارتەبەسىن ەنگىزۋ قاجەت. ەڭبەكتەرىن ەسەپتەلىپ، مەملەكەت تاراپىنان ادىستەمەلىك قولداۋ كورسەتىلۋگە ءتيىس. مەكتەپ قابىرعاسىنان باستاپ جيناقتالعان رەسمي ەڭبەك ءوتىلى ءۇشىن (مىسالى، 100 ساعاتتان باستاپ) كوللەدجدەر مەن جوو-نا ءتۇسۋ كەزىندە قوسىمشا بالل بەرۋ سەكىلدى تەتىكتەردى قاراستىرۋ كەرەك. مۇنداي ءتاسىل ءجاسوسپىرىمنىڭ ەڭبەگىن قاراپايىم تابىستان ستراتەگيالىق ينۆەستيتسياعا اينالدىرادى.

بەسىنشى. «Jas Enbek» تسيفرلىق پلاتفورماسى.

جۇمىسقا ورنالاسۋعا ارنالعان ءبىر تەرەزە قاعيداتى: جاسوسپىرىمدەر – بوس جۇمىس ورىندارىن كورەدى، ەڭبەك قۇقىعى بويىنشا ونلاين-كۋرستان وتەدى، تسيفرلىق ەڭبەك كىتاپشاسىن جۇرگىزەدى. جۇمىس بەرۋشىلەر – كەلىسىمشارتتى بىرنەشە قادام بويىنشا راسىمدەيدى. مەملەكەتتىك ورگاندار – دەرەكتەردى اۆتوماتتى تۇردە جيناپ، ارتىق تەكسەرىسسىز زاڭبۇزۋشىلىقتاردى كورەدى.

التىنشى. موتيۆاتسيا جانە بەدەل.

«ءوڭىردىڭ ۇزدىك جاس قىزمەتكەرى» بايقاۋىن ەنگىزۋ كەرەك. جەڭىمپازدارعا اكىمدىكتەر تاراپىنان بەرىلەتىن جىل سايىنعى سىيلىقتار مەن ماراپاتتار ەڭبەكسۇيگىش جاسوسپىرىمدەردى ىنتالاندىرۋ قۇرالىنا اينالادى.

اتالعان شارالار ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن جاسوسپىرىمدەردىڭ قاۋىپسىزدىن جانە  ەڭبەك قۇندىلىقتارىن نىعايتا تۇسۋگە جول اشادى.

«AMANAT» پارتياسى فراكتسياسىنىڭ مۇشەسى، دەپۋتات                                                                      

Abai.kz